SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hai mặt cho học sinh tại trường THCS Lê Đình Chinh

 0I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lí do chọn đề tài
 Cùng với gia đình, nhà trường là nơi góp phần đào tạo thế hệ trẻ, những 
chủ nhân tương lai của đất nước, trong đó có thầy cô giáo giữ vai trò chủ đạo 
trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Ngoài nhiệm vụ chính 
là truyền thụ tri thức cho học sinh, người thầy còn luôn có sự phối hợp với gia 
đình, xã hội để cùng giáo dục, hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Đặc biệt vai trò 
của người giáo viên chủ nhiệm là vô cùng quan trọng, giáo viên chủ nhiệm được 
xem như người cha, người mẹ thứ hai. Giáo viên chủ nhiệm lớp ngoài việc thực 
hiện công tác giảng dạy như một giáo viên bình thường còn phải thực hiện tốt 
nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập 
hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, 
công dân tốt... và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh góp phần xây dựng 
tập thể nhà trường vững mạnh.
 Quá trình thực hiện công tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm lớp có thể 
gặp rất nhiều tình huống giáo dục khác nhau. Thực tế này đòi hỏi họ phải suy 
nghĩ, tìm tòi những cách giải quyết hợp lí, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, nâng 
cao chất lượng giáo dục hai mặt cho học sinh đáp ứng yêu cầu phát triển trong 
giai đoạn hiện nay. 
 Là một giáo viên làm công tác chủ nhiệm, không chỉ bản thân tôi mà đa số 
các giáo viên chủ nhiệm khác cũng luôn mong muốn những thế hệ học sinh mà 
mình đã và đang dìu dắt trở thành học sinh ngoan, biết kính trên nhường dưới, 
năng động sáng tạo, biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế để góp phần xây 
dựng đất nước ngày càng giàu đẹp. 
 Mỗi học sinh đều có những hoàn cảnh, nhận thức, khả năng ... khác nhau 
vậy nên giáo viên chủ nhiệm phải làm tốt vai trò người thầy, người cha, người mẹ 
đối với học sinh. Từ đó mới xây dựng được kế hoạch giáo dục phù hợp nhằm phát 
huy tối đa khả năng của học sinh. 
 Song để đạt được những kết quả như vậy không phải là dễ, đòi hỏi mỗi 
chúng ta phải có biện pháp riêng của mình với từng đối tượng, phải kiên trì, bền 
bỉ, dịu dàng. Người giáo viên phải lấy “kỉ cương, tình thương, trách nhiệm” để 
giáo dục học sinh, không chỉ nặng về truyền thụ tri thức mà còn phải chú trọng 
giáo dục đạo đức, kĩ năng sống... cho học sinh. Xuất phát từ thực tế đó, với vai trò 
là một giáo viên chủ nhiệm và từ kinh nghiệm thực tế làm công tác chủ nhiệm 
gần 10 năm, tôi rút ra một số kinh nghiệm, cụ thể với đề tài “Một số kinh 
nghiệm trong công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hai mặt 
cho học sinh tại trường THCS Lê Đình Chinh”.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 - Với đề tài nghiên cứu này, tôi muốn trao đổi với các đồng nghiệp về 
những biện pháp, giải pháp trong công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao chất 
lượng giáo dục hai mặt của học sinh.
 1 đông con hay ít con, sự quan tâm, chăm sóc lẫn nhau giữa các thành viên trong 
gia đình, điều kiện sinh hoạt vật chất, điều kiện sinh hoạt tinh thần, quan hệ gia 
đình với hàng xóm láng giềng, tình hình an ninh ở địa phương, quan hệ bạn bè tốt 
hay xấu  tất cả những điều kiện trên đều có khả năng ảnh hưởng đến học sinh. 
Bởi vậy, việc tìm hiểu, nắm vững gia cảnh, hoàn cảnh sống nói chung của từng 
học sinh là hết sức qua trọng. Nó giúp giáo viên chủ nhiệm biết được nguyên 
nhân và những yếu tố tích cực hoặc tiêu cực, những thuận lợi hay khó khăn đang 
tác động đến học sinh. Đồng thời biết được phương pháp giáo dục của gia đình để 
có thể tham mưu, tư vấn và phối hợp với gia đình để có thể lựa chọn phương pháp 
có tác dụng phù hợp hơn.
 Tất nhiên, việc làm trên không thể được thực hiện trong thời gian ngắn có 
thể hoàn thành mà đòi hỏi phải thực hiện trong một thời gian dài, thậm trí có khi 
phải thực hiện trong nhiều tháng, trong nhiều năm. Vì sản phẩm của giáo dục 
không thể thấy ngay trong trước mắt, mọi sản phẩm của giáo dục, nhất lại là sản 
phẩm của nhân cách lại chỉ được xã hội đánh giá, chấp nhận hay không ở nhiều 
năm sau khi các em đã rời ghế nhà trường. Vì vậy, nó lại càng đòi hỏi lương tâm 
trách nhiệm rất cao của người thầy.
 2. Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp tại trường THCS Lê Đình Chinh 
 Trường THCS Lê Đình Chinh nằm trên địa bàn xã Quảng Điền, huyện 
Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk, đa số các tầng lớp nhân dân gắn liền với nghề nông - 
trồng lúa nước.
 Năm học 2016-2017, trường có 14 lớp với tổng số 457 học sinh trong đó 
Nữ: 222 (48,57%) , Học sinh dân tộc thiểu số: 0 
 2.1. Thuận lợi:
 - Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm và phối hợp chặt chẽ từ các phụ 
huynh và chính quyền địa phương để có được những điều kiện thuận lợi trong 
công tác giáo dục. Ban Giám hiệu nhà trường luôn quan tâm và tạo điều kiện 
thuận lợi về cơ sở vật chất và tài liệu chuyên môn phục vụ cho hoạt động giáo 
dục đặc biệt là công tác chủ nhiệm lớp.
 - Có sự phối hợp, hỗ trợ của các đoàn thể, các giáo viên chủ nhiệm khác, 
các giáo viên phụ trách bộ môn, cha mẹ học sinh và sự đoàn kết của tất cả các em 
học sinh.
 - Đa số giáo viên chủ nhiệm là những người có chuyên môn vững, có nhiều 
năm kinh nghiệm trong nghề và được phụ huynh, đồng nghiệp và học sinh tin 
yêu.
 - Bản thân luôn có tinh thần trách nhiệm trong công việc, đặc biệt là đối với 
công tác chủ nhiệm.
 Năm học 2016- 2017, tôi được BGH nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 
8a3, lớp có 28 học sinh trong đó 15 nữ. 
 3 hay những trò chơi mang nặng tính chất kinh doanh như game online... làm ảnh 
hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của các em.
 - Về gia đình:
 + Một số gia đình quá chiều con, muốn gì được nấy hoặc do hoàn cảnh gia 
đình không thuận hòa. Ví dụ: Bố thường xuyên cãi nhau, bất đồng quan điểm 
trong việc dạy con, điều đó cũng ảnh hưởng không nhỏ đến các em.
 + Một số gia đình không quản được thời gian của con em mình, bố mẹ đi 
làm cả ngày, buổi trưa không về, đưa tiền cho các em ăn sáng hoặc lo buổi trưa 
thì các em lại không ăn hoặc ăn mì tôm và để giành tiền cho việc ăn quà vặt hoặc 
chơi điện tử
 - Về học sinh: 
 + Các em học sinh bậc THCS đang ở lứa tuổi mới lớn, tâm lí thay đổi thất 
thường, muốn chứng tỏ với mọi người rằng mình đã lớn. Các em đã có những 
rung cảm mới lạ, các em khao khát được tìm hiểu, được tiếp cận những thông tin 
mới, được tìm hiểu trên mọi lĩnh vực của cuộc sống xã hội.
 + Một số em bị rủ rê, lôi kéo vào các tệ nạn như: Uống bia, rượu, sử dụng 
các chất kích thích, đánh nhau gây mất đoàn kết  làm ảnh hưởng không tốt đối 
với các em.
 - Về giáo viên:
 Một số giáo viên chưa thật sự linh hoạt, mềm dẻo trong xử lý một vài 
tình huống sư phạm, chưa thân thiện khiến các em cảm thấy sợ, tự ái và cảm thấy 
bị tổn thương.
 2.3. Vấn đề đặt ra
 Từ những thực tế trên đây, với kinh nghiệm đã từng là một học sinh trước 
đây và với vai trò là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn trăn trở: Vậy người giáo 
viên phải có những biện pháp gì để có thể giúp học sinh học tập và rèn luyện tốt 
hơn? Giúp các em có thể vượt qua được những khó khăn để vươn lên trong học 
tập.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 3.1. Mục tiêu của giải pháp
 - Học sinh có hứng thú và tích cực tham gia vào hoạt động với tinh thần tự 
nguyện, tự giác.
 - Học sinh nắm được một số hình thức hoạt động khác nhau, kinh nghiệm 
tổ chức hoạt động ngày càng đa dạng, phong phú hơn.
 - Học sinh được rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tham gia hoạt 
động tập thể, các em dần trở nên tự tin, mạnh dạn hơn khi giao tiếp với mọi người 
và đứng trước đám đông.
 5 Riêng đối với những học sinh có học lực yếu kém, trước cuộc họp cha mẹ 
học sinh đầu năm tôi chủ động nắm bắt thông tin từ giáo viên bộ môn, từ học sinh 
trong lớp để báo cáo với cha mẹ học sinh tình hình cụ thể để cha mẹ các em cùng 
nắm bắt và phối hợp, giúp đỡ. Ngoài ra, giáo viên chủ nhiệm có thể đề nghị nhà 
trường có kế hoạch phụ đạo, tổ chức dạy thêm học thêm cho học sinh ... trong nhà 
trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. 
 3.2.4. Biện pháp thứ tư: Xây dựng, phát huy hiệu quả vai trò của đội 
ngũ cán bộ lớp, cán sự bộ môn; Xây dựng tiêu chí thi đua cụ thể
 Để giáo dục các em chăm học, có ý thức tự giác trong học tập, tránh tình 
trạng chây lười trong quá trình học tập. Tôi chủ động xây dựng một đội ngũ cán 
bộ lớp, cán sự bộ môn theo kế hoạch của nhà trường. Mỗi ngày các em kiểm tra 
bài cũ theo thời khóa biểu của từng thứ trong tuần vào khoảng thời gian sinh hoạt 
15 phút trước khi vào lớp. Cụ thể như việc học bài cũ, chuẩn bị bài mới, kiềm 
tra sách vở, đồ dùng học tập ... Đôn đốc kiểm tra không chỉ làm để mang tính 
hình thức mà qua đó người giáo viên nắm bắt tình hình thực tế, động viên, khen - 
chê kịp thời, thưởng - phạt phân minh tạo động lực thúc đẩy học sinh học tập và 
rèn luyện.
 Thực tế, trong lớp tôi chủ nhiệm (lớp 8A3) có em Nguyễn Đăng Huân 
thường xuyên mang thiếu sách vở, bài tập ở nhà làm ít hoặc làm đối phó. Tôi đã 
đến gặp và trao đổi với phụ huynh, tôi được biết là bố mẹ em có quan tâm nhắc 
nhở nhưng sự qua tâm nhắc nhở đó không được cặn kẽ và thường xuyên, một 
phần do hoàn cảnh gia đình khó khăn, bản thân em đó lại chưa có ý thức tự giác 
cao, luôn cẩu thả, ham chơi, chính vì vậy tôi và các em học sinh trong lớp quan 
tâm hơn đến em. Ngoài việc gặp gỡ thường xuyên, dùng lời lẽ ân cần, tôi chủ 
động phân tích cho em thấy đúng - sai, từ đó Huân cũng đã nhận ra khuyết điểm 
của mình và nhờ có sự kiểm tra sát sao của tổ trưởng, cán sự bộ môn nên Huân đã 
mang đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập cũng như có ý thức giữ gìn sách vở và học 
bài, làm bài đầy đủ trước khi đến lớp.
 Giáo viên chủ nhiệm cần phân công nhiệm vụ cụ thể cho ban cán sự lớp. 
Giáo viên có thể phân thêm tổ phó, bàn trưởng (có sự thay đổi luân phiên theo 
từng tháng để phát huy tốt vai trò tự quản của học sinh.
 Xây dựng dựng đội ngũ tự quản là nền tảng cho công tác chủ nhiệm và 
cũng là một việc làm quan trọng và khó khăn đối với giáo viên chủ nhiệm. Khi đã 
tìm được đội ngũ cán bộ lớp, giáo viên chủ nhiệm cần bồi dưỡng học sinh ý thức 
trách nhiệm cao đối với lớp, phục vụ tập thể lớp, biết phê bình và tự phê bình, 
phương pháp quản lý lớp.
 Mỗi tháng họp một lần để tổng kết rút kinh nghiệm, giao kế hoạch nhiệm 
vụ tháng tới, mua sổ theo dõi. Mỗi tuần giao ban một lần vào 15 phút sinh hoạt 
đầu giờ thứ 2 để đến tiết sinh có số liệu để đánh giá kết quả thi đua một cách 
chính xác, kịp thời chấn chỉnh nội quy nề nếp của lớp. Biểu dương những em có 
tiến bộ, xử lý những học sinh có dấu hiệu vi phạm nội quy nề nếp.
 7 theo dõi xem bạn nào hay ăn quà vặt. Qua một thời gian kết quả là Nam đã hoàn 
thành tốt công việc được giao và tất nhiên em đã tránh được khuyết điểm mà 
mình đã mắc phải trước đây. 
 3.2.7. Biện pháp thứ bảy: Làm tốt công tác phối hợp chặt chẽ, thông tin 
kịp thời giữa gia đình, nhà trường và xã hội
 Phối kết hợp chặt chẽ với gia đình nhà trường và xã hội: Lập góc học tập 
đúng khoa học, có thời gian biểu, thời khóa biểu. mua sắm đầy đủ sách vở, đồ 
dùng học tập tối thiểu cho con, bao bọc, dán nhãn ngay từ đầu năm học... tăng 
cường đi thực tế tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, tâm tư nguyện vọng của học sinh 
cũng như cha mẹ học sinh để từ đó có biện pháp giáo dục thích hợp.
 Giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng kế hoạch lên lớp hàng tuần để phụ 
huynh biết kết quả học tập của con em mình để cùng phối hợp. Bên cạnh đó lưu 
số điện thoại của phụ huynh để tiện trao đổi về việc học tập của các em.
 Lớp tôi chủ nhiệm có em Lê Kế Nguyên Sa có hoàn cảnh gia đình rất khó 
khăn. Bản thân em hay vi phạm nội quy, thường xuyên không hoàn thành bài tập, 
thiếu sách vở... Trước hoàn cảnh như vậy, tôi đã phát động tinh thần tương thân, 
tương ái, giúp đỡ nhau trong học tập, tìm đôi bạn cùng tiến và em Quý Châu là 
một học sinh giỏi, ngoan đã xung phong giúp đỡ em Sa trong học tập. Kết quả rất 
đáng mừng cuối học kì I, năm học 2016 - 2017, em Sa đã đạt được kết quả tốt 
trong học tập.
 3.2.8. Biện pháp thứ tám: Linh hoạt trong công tác chủ nhiệm
 Tôi phối kết hợp dùng biện pháp nhẹ nhàng và những biện pháp cứng rắn 
trong việc xử lí và giáo dục học sinh đặc biệt là đối với những học sinh hay vi 
phạm nội quy. Ưu điểm lớn nhất của biện pháp này chính là giúp các em không 
những tự tin ở bản thân mà còn tin tưởng ở các thầy cô giáo, thầy trò hiểu nhau 
hơn. Từ đó các em dễ bộc bạch nỗi lòng. Các em không ngại ngần để hỏi han các 
thầy cô giáo, như vậy sẽ bù đắp được kiến thức thiếu hụt. Tuy nhiên, nếu học sinh 
vi phạm nội quy trường lớp nhiều lần, đã được thầy cô và các bạn động viên, 
nhắc nhở mà vẫn không tiến bộ thì tùy theo mức độ vi phạm mà tôi có thể đưa ra 
những biện pháp xử lý để răn đe chính bản thân em học sinh này cũng như những 
học sinh khác, thậm chí có thể đưa ra Hội đồng kỷ luật nhà trường để xử lý, giải 
quyết.
 3.2.9. Biện pháp thứ chín: Phát huy tính hiệu quả trong việc tham gia 
các hoạt động phong trào
 Giáo dục các em qua các hoạt động tập thể, qua các phong trào thi đua của 
lớp, của trường. Tự cá nhân học sinh đăng ký thi đua, danh hiệu đạt được trong 
năm học, đưa ra các biện pháp thực hiện phù hợp với chính mình, tất nhiên đăng 
ký trên cơ sở phải đạt được mục tiêu phấn đấu của lớp, của tổ mà tập thể các em 
đã được cùng nhau bàn bạc trước đó, nêu cao tinh thần tự quản trong công việc.
 Tôi cho rằng giáo dục các em qua phong trào thi đua có tác dụng tích cực, 
song cũng thật khiếm khuyết nếu người giáo viên không biết khơi dậy ý chí, động 
 9