SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tại trường THPT chuyên Lê Quý Đôn

 ĐỀ TÀI :
 MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO PHONG TRÀO
 “ XÂY DỰNG TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN- HỌC SINH TÍCH CỰC ”
 TẠI TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN
 PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh của đề tài.
 Trong công cuộc đoi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, Đảng chủ 
trương thực hiện CNH, HĐH để đưa đất nước ta, dân tộc ta thoát khỏi nghèo nàn, 
lạc hậu; đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020, xứng 
đáng sánh vai với các cường quốc năm châu. Bởi thành công của sự nghiệp trọng 
đại đó tuỳ thuộc phần lớn vào công tác đào tạo nguồn nhân lực, vào sự nghiệp 
“trồng người”. Bối cảnh đó đặt ra cho ngành giáo dục, đội ngũ thầy cô giáo, cán 
bộ quản lý và mỗi nhà trường trách nhiệm rất nặng nề.
 Trong việc thực hiện sứ mệnh cao cả đó, mỗi trường học phải là một tập 
thể đoàn kết phấn đấu nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức và chất lượng dạy 
học đích thực, đào tạo thế hệ trẻ thành những công dân yêu nước, có văn hoá, có 
trình độ kiến thức, kỹ năng khoa học, có ý chí, hoài bão vươn lên không cam chịu 
nghèo hèn làm giàu cho đất nước và cho bản thân. Để làm được điều đó, mỗi 
trường học cần phải xây dựng cho được môi trường sư phạm tích cực, thân thiện: 
Thân thiện giữa thầy với thầy; thân thiện giữa trò với trò; thân thiện giữa thầy với 
trò, thân thiện giữa nhà trường với cộng đồng theo nguyên lý: “Giáo dục nhà 
trường gắn liền với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”.
 II. Lý do chọn đề tài.
 Nhằm tiếp tục thực hiện phong trào thi đua “ Xây dựng Trường học thân 
thiện - Học sinh tích cực” trong năm học 2010 - 2011 và giai đoạn 2008-2013 do 
Bộ GD-ĐT phát động, trong phạm vi bài viết này, tôi muốn chia sẻ cùng đồng 
nghiệp: Một số kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo phong trào thi đua “Xây 
dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực ” tại trường THPT chuyên Lê 
Quý Đôn - tỉnh Lai Châu hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. Đe thực hiện tốt sứ mệnh “nâng cao dân trí, phát 
triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, 
xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam”, cùng với sự góp sức của toàn xã 
hội, ngành giáo dục cần đối mới căn bản, toàn diện, xây dựng, nâng cao chất 
lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục; đổi mới mạnh mẽ nội dung, 
chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp, bậc học; đẩy mạnh thi 
đua “dạy tốt, học tốt”; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng 
giáo dục truyền thống lịch sử, đạo đức, lối sống, ý thức trách nhiệm xã hội, năng 
lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp; xây dựng môi trường 
giáo dục lành mạnh”.
 Đồng hành cùng với bước đi trước, tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công 
nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường 
học thân thiện, học sinh tích cực, tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Mỗi thầy 
giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” nhằm nâng cao chất 
lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”.
 Trong thời kỳ đất nước hội nhập quốc tế, giáo dục của chúng ta đang 
tiến dần đến nền kinh tế tri thức, xu thế đó đòi hỏi học sinh cần có những kĩ năng 
tư duy sáng tạo , tự tin phát triển năng lực của mình. Phương pháp giáo dục cũ 
không thể xây dựng và phát triển cho học sinh những kĩ năng đó, vì thế cán bộ 
quản lý và giáo viên cần thực hiện tốt chủ đề năm học như trong Chỉ thị thực hiện 
nhiệm vụ năm học đã chỉ rõ “ đổi mới quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục".
 Phong trào thi đua “ Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh tích cực” 
giai đoạn 2008-2013 của Bộ GD-ĐT phát động nhằm xây dựng trường học có 
chất lượng giáo dục toàn diện và hiệu quả giáo dục không ngừng được nâng cao. 
Các thầy cô giáo phải thân thiện trong giảng dạy, thân thiện trong đánh giá kết 
quả học tập và rèn luyện của học sinh, đánh giá công bằng, khách quan với lương 
tâm và trách nhiệm của nhà giáo. Trường học thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc 
phát huy tính tích cực của học sinh. Trong môi trường phát triển toàn diện đó, học 
sinh hứng thú học tập, chủ động tìm hiểu kiến thức dưới sự dìu dắt cuả người 
thầy, gắn chặt giữa học và hành, biết tổ chức thư giãn khoa học, biết rèn luyện kỹ 
năng và phương pháp học tập, trong đó đặc biệt là phát huy khả năng tự tìm hiểu, nên áp lực trong công việc rất lớn, kỳ vọng của phụ huynh khi gửi gắm con em 
mình vào trường rất nhiều. Giữ vững uy tín của trường luôn là lá cờ đầu trong 
giáo dục tỉnh nhà, góp phần thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh 
tích cực” đạt hiệu quả là trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi cán bộ giáo viên học sinh 
trong nhà trường . Mặc dù điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thốn, 
diện tích hẹp, khó khăn cho việc giáo dục thể chất và tổ chức các hoạt động ngoài 
giờ lên lớp, ngoại khóa, các hoạt động tập thể ... Song với sự cố gắng khắc phục 
khó khăn, linh hoạt sáng tạo trong tổ chức thực hiện mà các phong trào thi đua 
được triển khai có hiệu quả, thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục 
toàn diện học sinh.
 III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 1. Nội dung nghiên cứu
 Trường học thân thiện là mô hình do Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc 
(UNICEF) đề xướng. Năm học 2008-2009, Bộ GD-ĐT quyết định mở rộng mô 
hình này không ngoài mục đích nhằm tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác 
giáo dục toàn diện cho học sinh. Phong trào thi đua: “Xây dựng Trường học thân 
thiện - học sinh tích cực” có tính chất gợi ý cho các trường, tuy nhiên trong quá 
trình nhân rộng và triển khai phong trào, vận dụng một cách linh hoạt, chủ động, 
sáng tạo phù hợp với tình hình thực tế của trường mình, các trường cần phải bám 
chắc vào các nội dung chính của chị thị, có như thế kết quả phong trào đạt được 
mới tập trung và hiệu quả cao. Trên cơ sở đó, trước tình hình thực tế của trường, 
cá nhân tôi mạnh dạn đề ra các nội dung thiết thực phù hợp tình hình thực tế của 
trường, không vượt quá khả năng, không sáo rỗng, mang tính khả thi cao, đó là:
 * Xây dựng môi trường, trường học thân thiện: bảo đảm các lớp học 
an toàn, sạch sẽ, có cây xanh, thoáng mát và ngày càng đẹp hơn. Học sinh tích 
cực tham gia tạo cảnh quan lớp học, giữ gìn vệ sinh lớp học và cá nhân.
 * Giảng dạy tích cực: Các thầy, cô giáo tích cực đổi mới phương 
pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo 
và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh. Hiệu quả dạy và học 
ngày càng cao. động này thực hiện chủ yếu trong lớp. Học sinh phải ngồi học từ 4 đến 5 tiết một 
buổi và diễn ra trong hàng năm trời thì tránh sao khỏi nhàm chán. Vì vậy học sinh 
cần được khuyến khích tự tạo ra môi trường học tập trong lớp theo sở thích của 
các em. Hãy để các em trang trí lớp học bằng tranh ảnh hay các vật trang trí khác 
để lớp học thật gần gũi và ấm cúng như là góc họp tập ở nhà của các em để tạo 
thêm hứng thú học tập cho các em. Hãy để các em tự nêu ra khẩu hiệu học tập và 
rèn luyện cho chính mình.
 Việc trang bị các phương tiện nghe nhìn hiện đại phục vụ cho việc dạy và 
học là rất cần thiết nhưng nó không là yếu tố quyết định giúp tạo ra một môi 
trường học tập thân thiện, đó chỉ là phương tiện hỗ trợ cho dạy và học, hỗ trợ đổi 
mới phương pháp dạy và học đạt hiệu quả. Hiện nhà trường đã có đủ máy chiếu 
cố định tại các lớp học, thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, phương pháp 
dạy học hiện đại nhằm nâng cao chất lượng và tạo sự mới mẻ hứng thú cho học 
sinh.
 Cảnh quan và môi trường trong trường được quan tâm chăm sóc hàng 
ngày, vệ sinh sạch sẽ, có hệ thống cây xanh bóng mát tạo một môi trường thân 
thiện và an toàn cho học sinh khi ra chơi và các hoạt động ngoài trời.
 Có hệ thống nhà vệ sinh hợp vệ sinh, nước sạch phục vụ sinh hoạt, khu để 
xe của cán bộ giáo viên và học sinh được bố trí hợp lý, bảo vệ an toàn.
 Các điều kiện hiện có của nhà trường đã đáp ứng tương đối tốt về một môi 
trường học tập thân thiện cho các em học sinh. Vậy làm thế nào để duy trì và khai 
thác tối đa những lợi thế đó. Đó chính và việc xây dựng kế hoạch và thực hiện kế 
hoạch như:
 - Giao Phó Hiệu trưởng phụ trách lao động, lên kế hoạch phân công lao 
động, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm kiểm tra công tác trực tuần, lao động vệ 
sinh, chăm sóc cây cảnh.
 - Giáo viên chủ nhiệm đôn đốc kiểm tra học sinh, luôn đảm bảo vệ sinh lớp 
mình sạch sẽ hàng ngày, giáo viên bộ môn giám sát phê sổ đầu bài về việc trực 
nhật lớp.
 - Yêu cầu giáo viên chủ nhiệm lớp trực tuần kiểm tra nhà vệ sinh công cộng 
hàng ngày, báo cáo Phó Hiệu trưởng. phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học. Nếu rèn luyện cho người học 
có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho các em lòng 
ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi con người, kết quả học tập sẽ được 
nhân lên gấp bội. Vì vậy, ngày nay ta phải nhấn mạnh mặt hoạt động học trong 
quá trình dạy học, nỗ lực tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học 
chủ động, đặt vấn đề phát triển tự học ngay trong nhà trường, không chỉ tự học ở 
nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong tiết học có sự hướng dẫn của giáo viên.
 Trong một lớp học mà trình độ kiến thức, tư duy của học sinh không thể 
đồng đều tuyệt đối thì khi áp dụng phương pháp tích cực buộc phải chấp nhận sự 
phân hóa về cường độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, nhất là khi bài học 
được thiết kế thành một chuỗi công tác độc lập, áp dụng phương pháp tích cực ở 
trình độ càng cao thì sự phân hóa này càng lớn. Việc sử dụng các phương tiện 
công nghệ thông tin trong nhà trường sẽ đáp ứng yêu cầu cá thể hóa hoạt động 
học tập theo nhu cầu và khả năng của mỗi học sinh, đáp ứng được yêu cầu phân 
hóa đối tượng học sinh trong một lớp.
 Tuy nhiên, trong học tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được 
hình thành bằng những hoạt động độc lập cá nhân. Lớp học là môi trường giao 
tiếp thầy - trò, trò - trò, tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con 
đường chiếm lĩnh nội dung học tập. Thông qua thảo luận, tranh luận trong tập thể, 
ý kiến mỗi cá nhân được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó người học nâng 
mình lên một trình độ mới. Bài học vận dụng được vốn hiểu biết và kinh nghiệm 
sống của người thầy giáo. Trong nhà trường, phương pháp học tập hợp tác được 
tổ chức ở cấp nhóm, tổ, lớp hoặc trường. Được sử dụng phổ biến trong dạy học 
là hoạt động hợp tác trong nhóm nhỏ 4 đến 6 người. Học tập hợp tác làm tăng 
hiệu quả học tập, nhất là lúc phải giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện 
thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung. Trong 
hoạt động theo nhóm nhỏ sẽ không thể có hiện tượng ỷ lại; tính cách năng lực của 
mỗi thành viên được bộc lộ, uốn nắn, phát triển tình bạn, ý thức tổ chức, tinh thần 
tương trợ. Mô hình hợp tác trong xã hội đưa vào đời sống học đường sẽ làm cho 
các thành viên quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội. quả học tập. Nó được thực hiện cuối kỳ và cuối năm để đánh giá kết quả học tập 
sau quá trình học tập sau một học kỳ, một năm . Kết quả cần được thông báo công 
khai, minh bạch giúp học sinh hiểu rõ bản thân mình đồng thời tự đánh giá mình 
và đánh giá bạn học.
 2.5. Các mối quan hệ thân thiện
 Mối quan hệ đầu tiên cần phải thân thiện đó là quan hệ thầy trò. Phương 
pháp dạy học theo hướng “Lấy người dạy là trung tâm” lâu nay đã ảnh hưởng sâu 
sắc đến quan hệ thầy trò. Nhiều thầy cô vẫn duy trì quan niệm rằng thầy là “người 
trên” và học trò là “người dưới”. Quan niệm này đã dẫn đến sự xa cách trong quan 
hệ thầy trò. Học trò rất ít khi dám tranh luận với thầy cô vì sợ thầy cô phật ý. Các 
thầy thường ít khi dám thừa nhận mình sai hay nhầm lẫn vì sợ học sinh đánh giá. 
Do đó, họ thường có thái độ áp đặt và chủ quan với học trò. Các thầy cô rất khó 
có thể trở thành người bạn tin cậy để học sinh có thể chia sẻ mọi vấn đề vì giữa 
họ và học sinh luôn có khoảng cách về tuổi tác và tri thức như vậy.
 Việc thay đoi phương pháp giảng dạy theo hướng “Lấy người học làm 
trung tâm” giúp các thầy cô có được mối quan hệ thân thiện với học sinh vì học 
sinh được xem là nhân vật trung tâm của quá trình giáo dục. Các em được tôn 
trọng và được tự do bày tỏ ý kiến cá nhân mình. Mối quan hệ thầy trò sẽ gần gũi 
hơn, thoải mái hơn. Người thầy cần học cách lắng nghe ý kiến của học sinh và 
biết chấp nhận những ý kiến “đối lập” và cũng có thể hoàn thiện kiến thức thêm 
nhờ tranh luận với học trò. Người thầy có thể lấy ý kiến đánh giá của học trò 
thông qua các phiếu điều tra không ghi tên để không ngừng tự hoàn thiện mình.
 Phương pháp giảng dạy theo hướng “Lấy người học làm trung tâm” nhấn 
mạnh vào việc tự học, tự nghiên cứu của cá nhân với các hoạt động học tập theo 
nhóm trong và ngoài giờ học. Mối quan hệ giữa các học trò không chỉ là sự kết 
bạn cùng sở thích riêng mà còn là mối quan hệ chia sẻ kiến thức trong nhóm khi 
thảo luận trên lớp và các hoạt động theo nhóm ngoài lớp học khi cùng làm một 
bài tập sưu tầm hay nghiên cứu ngoài lớp học. Mối quan hệ giữa học trò sẽ thân 
thiện hơn, gắn bó hơn do các em tham gia các hoạt động không chỉ vui chơi giải