SKKN Một số giải pháp rèn luyện sự tự tin, mạnh dạn trong học tập cho học sinh vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số qua công tác giảng dạy và chủ nhiệm

 I. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
 Đất nước ta từ xưa tới nay luôn coi trọng giáo dục và xem giáo dục là quốc 
sách hàng đầu. Bởi vì giáo dục đã cung cấp tri thức để nhằm phát huy năng lực, trí 
tuệ, phẩm chất, nhân cách của con người. Và để nền giáo dục của nước ta sánh vai 
được với các nước trong khu vực thì Bộ Giáo dục đã không ngừng đổi mới về mọi 
 mặt. Chính vì thế, việc dạy học cũng phải đổi mới, phải hiện đại hơn trước, 
phải coi trọng sự tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập. Để thực hiện được 
vấn đề đó đòi hỏi ở mỗi học sinh phải có tính tự giác cao, đặc biệt phải có tính 
mạnh dạn để các em hoàn thành các nhiệm vụ học tập. 
 Ngạn ngữ có câu “mạnh dạn sẽ đến thành công cho bạn”. Quả đúng như thế, 
trong thực tế cuộc sống đa số những ai mạnh dạn, có năng lực thì thường được 
nhiều kết quả tốt kể cả trong lĩnh vực kinh tế. Người có năng lực nếu không mạnh 
dạn thì không thể thực hiện thành công công việc hay nói cách khác là không dám 
làm bất cứ điều gì vì sợ mình sẽ thất bại và rồi công việc sẽ bị người khác tranh. 
Còn nếu người có năng lực kết hợp với tính mạnh dạn, dám nghĩ dám làm thì cơ 
hội thành công là rất lớn.
 Nhiều năm nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có chủ trương dạy kĩ năng sống 
là một trong những tiêu chí đánh giá “Trường học thân thiện - học sinh tích cực”. 
Bản thân tôi là một giáo viên có nhiều năm công tác tại vùng khó khăn, được tiếp 
xúc với nhiều học sinh có hoàn cảnh khác nhau, phần lớn tôi nhận thấy hầu như 
các em ở vùng khó khăn, những em đồng bào dân tộc thiểu số đều có một điểm 
chung khác hơn hẳn so với những em có điều kiện thuận lợi hơn là các em thiếu 
tính mạnh dạn, sự tự tin trong học tập và các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
 Xuất phát từ những lí do đó tôi nhận thấy việc rèn luyện kỹ năng tự tin, mạnh 
dạn cho học sinh là một việc làm rất quan trọng. Nhà trường sẽ là môi trường tốt 
cho các em hình thành và rèn luyện các kỹ năng đó, giúp các em độc lập hơn, từng 
 1 - Đưa ra các định hướng sư phạm nhằm bồi dưỡng một số năng lực, sự tự tin, 
 mạnh dạn, dám nghĩ dám làm cho học sinh.
 - Đưa ra một số hoạt động ngoại khóa cho các em học sinh nhằm nâng cao 
 khả năng sinh hoạt cộng đồng cho các em.
 - Nghiên cứu chủ trương phát triển và nâng cao phương pháp dạy và học giúp 
 học sinh học tập và rèn luyện sự tư tin, mạnh dạn; hướng học tập và rèn luyện 
 thể chất theo cá nhân và học tập hợp tác.
3. Đối tượng nghiên cứu
 Sáng kiến kinh nghiệm này tập trung giới thiệu các giải pháp rèn luyện sự 
tự tin, mạnh dạn cho học sinh ở vùng khó khăn, học sinh đồng bào dân tộc thiểu số 
trong công tác giảng dạy và chủ nhiệm.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
 - Sáng kiến đưa ra một số giải pháp nhằm rèn luyện sự tự tin, mạnh dạn cho 
 học sinh đồng bào dân tộc thiểu số, những em vùng khó khăn, phần lớn các em 
 đều nhút nhát, ngại ngùng khi đứng trước đám đông.
 - Đối tượng áp dụng là các em học sinh lớp 7A2 năm học 2016-2017 và các 
 em học sinh lớp 8A1 năm học 2017-2018 trường THCS Tô Hiệu.
5. Phương pháp nghiên cứu
 a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
 - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu: Thu thập những thông tin lý 
luận trên các sách, báo, tạp chí giáo dục, các bài tham luận trên Internet, Luật giáo 
dục,...
 - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập: Quan sát hoạt động 
học và sinh hoạt tập thể của học sinh.
 b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 - Phương pháp điều tra: Trò chuyện, trao đổi với các giáo viên bộ môn, học 
sinh, ban đại diện cha mẹ học sinh, ... 
 3 Ở cấp độ vĩ mô, mục tiêu dạy học hiện nay là sự cụ thể hóa mục tiêu giáo 
dục nói chung, chú trọng dạy chữ, dạy người và hướng nghiệp. Đi vào cụ thể, nhấn 
mạnh ba mục tiêu chính sau: 
 Một là trang bị những kiến thức phổ thông, cơ bản, hiện đại, có tính hệ 
thống về ngôn ngữ và các bộ môn khoa học xã hội và khoa học tự nhiên – phù hợp 
với trình độ phát triển của lứa tuổi và yêu cầu đào tạo nhân lực trong thời kỳ công 
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
 Hai là hình thành và phát triển ở học sinh các năng lực sử dụng, tiếp nhận 
văn bản, cảm thụ thẩm mỹ, phương pháp học tập tư duy, đặc biệt là phương pháp 
tự học, năng lực ứng dụng những điều đã học vào cuộc sống. 
 Ba là bồi dưỡng cho học sinh ý chí tự lập, tự cường, lý tưởng xã hội chủ 
nghĩa, tinh thần dân chủ nhân văn, giáo dục cho học sinh trách nhiệm công dân, 
tinh thần hữu nghị hợp tác quốc tế, ý thức tôn trọng và phát huy các giá trị văn hóa 
của dân tộc và nhân loại.
 Để đạt được những điều trên Bộ Giáo dục và Đào tào đã thường xuyên có 
công văn chỉ đạo và tập huấn cho giáo viên đổi mới phương pháp dạy học cho phù 
hợp với thời đại. Đổi mới phương pháp dạy học trong chương trình giáo dục phổ 
thông nói chung và giáo dục THCS nói riêng là vấn đề được đặt ra và thực hiện từ 
nhiều năm nay. Để thực hiện vấn đề này, đã có nhiều hình thức và biện pháp dạy 
học được triển khai như: dạy học nêu vấn đề, tổ chức các hoạt động dạy học nhằm 
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, ứng dụng công nghệ thông 
tin trong dạy học 
 Những biện pháp và hình thức đó, trong quá trình thực hiện, đã góp phần 
thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao hiệu quả giảng dạy của giáo viên 
và chất lượng học tập của học sinh. Tuy nhiên, để nâng cao hơn nữa chất lượng 
dạy học, bên cạnh các biện pháp, hình thức dạy học như trên thì việc rèn luyện cho 
các em các kỹ năng sống, sự mạnh dạn, tính tự tin cũng là một việc hết sức quan 
trọng.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 5 mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với người khác. Kĩ năng 
sống này giúp các em học sinh cảm thấy tự tin, mạnh dạn trong các tình huống 
trong cuộc sống. 
 Nghệ thuật chủ yếu của thầy cô được thể hiện ở chỗ bản thân thầy, cô giáo 
biết hòa nhập vào thế giới học trò, có thể trở thành một người bạn, biết tôn trọng và 
đồng cảm để có thể tìm ra những khúc mắc, những khó khăn của các em khiến các 
học sinh rụt rè khó hòa nhập với bạn bè, tạo nên không khí cởi mở, lôi cuốn Từ 
đó, giúp các bạn có hiểu biết nhất định, tạo đầy đủ điều kiện về thể lực, kiến thức. 
Đồng thời, tạo tiền đề cho các bạn học sinh vững vàng và tự tin hơn.
 Với một chút kinh nghiệm tích lũy được trong công tác chủ nhiệm, tôi mạnh 
dạn giới thiệu với các thầy cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp, một số giải pháp trong 
việc rèn luyện sự tự tin, mạnh dạn trong học tập cho học sinh, đặc biệt là các em 
học sinh vùng khó khăn, học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp
 Sự tự tin sẽ giúp bạn: Mạnh dạn, không sợ nói trước đám đông, dám nghĩ, 
dám làm, dám thực hiện mọi điều. Tự tin tạo nên phong cách, tinh thần và sự thành 
công của các bạn sau này. Ngoài ra, tự tin giúp các bạn bày tỏ cảm xúc của mình 
với người khác mà không e ngại. Do vậy, mục tiêu của sáng kiến là đưa ra các giải 
pháp rèn luyện sự tự tin, mạnh dạn cho học sinh, đặc biệt là học sinh ở vùng khó 
khăn, học sinh đồng bào dân tộc thiểu số, qua đó giúp học sinh tự tin trong học tập, 
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và hoàn thiện nhân cách cho các em.
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
 Rèn luyện sự tự tin, mạnh dạn cho học sinh đòi hỏi giáo viên phải có định 
hướng, có mục đích để giáo dục, phát triển học trò. Tác động sư phạm của cô giáo 
phải luôn thay đổi, phù hợp với nhu cầu phát triển của xã hội. Ngoài ra, giáo viên 
cần phải luôn tôn trọng học sinh, phải có cái tâm và lòng nhiệt tình kết hợp với 
 7 Ghi nhận những thành tích mà các em đã đạt được. Có phiếu đánh giá riêng 
cho từng học sinh đặc biệt là khích lệ động viên các em học sinh đã có cố gắng 
khắc phục tính e dè, đã có thể tự tin thể hiện mình dám nghĩ, dám làm trước đám 
đông.
 Giải pháp 2: Tăng cường tổ chức các hoạt động trải nghiệm, hoạt động 
nhóm cho các em để các em có cơ hội tham gia hợp tác nhóm, bày tỏ cảm xúc của 
mình.
 - Để tiết sinh hoạt được sinh động thú vị thì song song với việc báo cáo những 
 việc của tuần học qua giáo viên nên tự tổ chức hoặc cho ban cán sự tổ chức các 
 trò chơi trí tuệ, văn nghệ để các em cảm thấy hòa đồng, tự tin.
 - Giáo viên tạo không khí học tập, vui chơi tự giác thể hiện một cách tự nhiên 
 về sự hiểu biết của các em về nội dung mà giáo viên và học sinh đã tìm hiểu 
 trước đó.
 - Giáo viên nên tổ chức, điều khiển hoạt động có hiệu quả (tránh sự làm ồn, 
 mất trật tự, gây gỗ đánh nhau). Điều đó ảnh hưởng đến sự đoàn kết, tập thể và 
 mối quan hệ của các em sau này. Đảm bảo các em không làm việc riêng hay 
 không chú ý đến các bạn khác khi đang hoạt động.
 - Giáo viên sử dụng ngôn từ, ngữ điệu nhẹ nhàng, rõ ràng. Tránh sự khó hiểu 
 về câu hỏi hay yêu cầu được đặt ra làm ảnh hưởng cả giờ sinh hoạt.
 - Giáo viên giữ vai trò rất quan trọng để tạo sự thân thiện với các em. Giáo 
 viên nên ân cần, niềm nở, tận tụy trong việc giảng giải. Tránh dùng những lời 
 nói vô tình, xúc phạm đến các em kể cả khi các em trả lời chưa chính xác. Giáo 
 viên cũng khéo léo nhờ bạn khác giúp bạn, giáo viên đang cho rằng bạn đang 
 gặp khó khăn, tránh nhắc lại những nguyên nhân hay lý do hoàn cảnh vì điều đó 
 làm mất dần sự tự tin, lâu ngày các em sẽ nhút nhát và thụ động. Chỉ khi nào em 
 đó quá thụ động không chịu mạnh dạn tự tin trước lớp thì hãy nhắc nhở và tìm 
 biện pháp khắc phục. Vận dụng triệt để kĩ năng xử lí tình huống sư phạm để giải 
 quyết những vấn đề phát sinh trong quá trình học tập và vui chơi của các em.
 9 pháp tốt nhất để giúp các em thoát khỏi sự thụ động, rèn luyện tính độc lập, mạnh 
dạn, tự tin cho các em.
 Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp gia đình thiếu hiểu biết. Họ có suy 
nghĩ lệch lạc về việc học tập cũng như hoạt động ngoài giờ của con em mình ở 
trường. Họ chỉ quan tâm đến hiện tại mà không nghĩ đến tương lại con em mình. 
Có nhiều phụ huynh đã mắc sai lầm nghiệm trọng khi ngăn cản con em mình học 
tập và sinh hoạt ngoài giờ lên lớp để đi làm thêm kiếm tiền, họ không hề biết việc 
làm như vậy là không nên vì sẽ khiến cho các em ngày càng thụ động, không muốn 
tham gia vào bất kì các hoạt động tập thể nào,... Chính vì thế, giáo viên cần phải 
phối hợp với phụ huynh học sinh, giải thích rõ cho phụ huynh các em về tác dụng 
cũng như lợi ích mà các công việc học tập và hoạt động mang lại.
 Ví dụ: gia đình em Y’Thiết có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế nên thường 
cho em nghỉ học cũng như hầu hết không tham gia vào các hoạt động tập thể khiến 
em thụ động, mặc cảm, không mạnh dạn tự tin đứng trước đám đông nhưng sau 
một thời gian bản thân tôi gặp gỡ, tiếp xúc với gia đình em đã biết được nguyên 
nhân này nên đã khuyên phụ huynh em cho em tham gia học tập và hoạt động 
thường xuyên hơn đến nay em đã tương đối khắc phụ được tính rụt rè, e ngại đám 
đông. Trở thành một em học sinh hết sức năng động.
 Hình 2: Em Y’ Thiết tự tin khi giới thiệu về bản thân
 11 trò chơi sẽ có em nhầm, nhưng em đó sẽ phải làm các động tác bay, bơi cho tập thể 
xem.
 Luật chơi:
 - Không nói theo đúng quy định hoặc đến lượt mà trả lời chậm thì bị phạt.
 * Ngoài giờ học, ta có thể tổ chức trò “Nhảy bao bố”.
 Mục đích ý nghĩa: Rèn luyện sức khoẻ, nhanh nhẹn, khéo léo, tạo không khí 
vui vẻ, thoải mái để học tập, sinh hoạt. 
 Cách chơi: Chuẩn bị: Bao bố (bao tải) to để hai người có thể đứng trong bao 
được, số lượng bao bằng 1/2 số người chơi.
 Nội dung: Nhảy về đích nhanh nhất.
 - Quản trò chia tập thể chơi thành các đội có số lượng đều nhau, đều nam, đều 
 nữ. Cứ hai người đứng trong một bao xếp thành hàng dọc trước vạch xuất phát 
 chờ lệnh.
 - Khi có lệnh của quản trò, từng đôi của từng đội nhảy về đích qui định cho 
 đến đôi cuối cùng. Khi đôi đầu tiên nhảy, đôi số 2 tiến lên vạch xuất phát.
 - Đội nào về đích nhanh nhất là thắng. 
 Giải pháp 6: Giáo viên chủ nhiệm quan tâm nhiều đến những em còn nhút 
nhát, rụt rè, luôn mất bình tĩnh trước tập thể.
 Hầu như đa số các em học sinh vùng đồng bào, vùng kinh tế khó khăn khi 
mới bắt đầu một môi trường mới thường có tâm lý rụt rè, e dè trước các bạn, ngại 
tiếp xúc với đám đông để thổ lộ những tâm tư tình cảm của chính bản thân mình. 
Nắm bắt được tâm lý đó của học sinh ngày từ đầu năm học tôi đã làm công tác tư 
tưởng cho các em học sinh của mình tôi đã chủ động hỏi thăm các em và cho các 
bạn mạnh dạn hơn, tự tin hơn các em để kèm cặp những học sinh rụt rè của mình 
để các em có một tinh thần thoải mái, tự tin hơn, tạo sự gần gũi thân tình để các em 
tự tin hơn dễ hòa đồng với môi trường tập thể - nhà trường, thầy cô, bạn bè.
 13