SKKN Một số giải pháp lãnh đạo, quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học ôn thi THPT Quốc gia ở trường THPT Nguyễn Xuân Ôn

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
 TRƯỜNG THPT NGUYỄN XUÂN ÔN
 ----------------
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Đề tài:
“Một số giải pháp lãnh đạo, quản lý nhằm nâng cao 
hiệu quả hoạt động dạy học ôn thi THPT Quốc gia 
 ở trường THPT Nguyễn Xuân Ôn, tỉnh Nghệ An”
 Tác giả: Nguyễn Thị Hà
 Hoàng Đình Tám
 Lĩnh vực: QLGD
 ĐT: 0912.884.908-0827.383.388
 Diễn Châu, tháng 03 năm 2020 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài
 Nghị quyết 29 Hội nghị TW8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản 
Việt Nam (khóa XI) về: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp 
ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường 
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã nêu rõ: “Đổi mới căn bản, 
toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ 
quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính 
sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm 
của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục và đào tạo và việc 
tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả 
các bậc học, ngành học”.
 Trong việc thực hiện đồng bộ các nội dung về đổi mới GD&ĐT thi đổi 
mới kiểm tra, đánh giá, đổi mới thi cử là khâu đột phá. Đối với các trường 
THPT việc nâng cao chất lượng dạy học từ đó nâng cao kết quả kỳ thi THPT 
quốc gia hàng năm là nhiệm vụ quan trọng, cũng là nhiệm vụ cơ bản của các nhà 
trường, đây chính là điều kiện quyết định để nhà trường tồn tại, phát triển. Trong 
việc nâng cao chất lượng dạy học THPT nói chung, nâng cao hiệu quả ôn tập và 
kết quả kỳ thi THPT quốc gia hàng năm thì vai trò định hướng, kế hoạch, tổ 
chức, chỉ đạo việc ôn tập là vô cùng quan trọng, góp phần không nhỏ làm nên 
thành công của mỗi nhà trường. Để hoạt động này đạt hiệu quả cao nhất, mỗi 
cán bộ quản lý càng cần phải có những giải pháp quản lý, điều hành thực sự 
khoa học và hợp lý. 
 Trường THPT Nguyễn Xuân Ôn được thành lập năm 1946, đến nay đã 
trải qua 73 xây dựng và phát triển. Trường đóng ở vùng trung tâm của hyện 
Diễn Châu có nhiều điểm thuận lợi trong việc tổ chức hoạt động dạy học như: 
Có cơ sở vật chất tương đối đảm bảo để phục vụ hoạt động dạy học; có đội ngũ 
cán bộ, giáo viên đủ về số lượng và mạnh về chất lượng; chất lượng đầu vào khá 
(> 24,0 điểm); học sinh đa số ngoan, chăm học; đời sống nhân dân tương đối 
phát triển  Thế nhưng chất lượng giáo dục, nhất là kết quả thi THPT quốc gia 
trong những năm gần đây chưa cao, chưa tương xứng với tiềm năng và truyền 
thống của trường. Điều đó đặt ra yêu cầu cho chi bộ, cán bộ quản lý của nhà 
trường phải tìm ra các giải pháp để lãnh đạo, quản lý hiệu quả để nâng cao chất 
lượng giáo dục của nhà trường.
 Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Một số giải pháp lãnh đạo, 
quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học ôn thi THPT quốc gia ở 
trường THPT Nguyễn Xuân Ôn, tỉnh Nghệ An” 
 Đề tài xây dựng và triển khai thực hiện 09 giải pháp, trong đó có những 
giải pháp có tính đột phá về công tác lãnh đạo, quản lý hoạt động dạy học nói 
chung, hướng dẫn ôn tập cho học sinh tham gia kỳ thi THPT quốc gia hàng năm 
 1 PHẦN 2: NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận 
1.1. Khái niệm về hoạt động dạy học
 Theo Phạm Minh Hạc “Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm truyền 
đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội đã tích luỹ được, nhằm biến 
kiến thức, kinh nghiệm xã hội thành phẩm chất và năng lực cá nhân”. 
 Có thể khẳng định rằng hoạt động dạy học là hoạt động trung tâm chi phối 
tất cả các hoạt động khác trong nhà trường. Do đó là con đường trực tiếp và 
thuận lợi nhất để giúp học sinh lĩnh hội tri thức của loài người.
 Hoạt động dạy học làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một 
cách có hệ thống cơ bản, có những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong học tập, 
lao động và đời sống. Hoạt động này làm phát triển tư duy độc lập sáng tạo, 
hình thành những năng lực cơ bản về nhận thức và hành động của học sinh, 
hình thành ở học sinh thế giới quan khoa học, lòng yêu tổ quốc, yêu chủ 
nghĩa xã hội, đó chính là động cơ học tập trong nhà trường và định hướng 
hoạt động của học sinh.
 Do vậy, có thể nói hoạt động dạy học trong nhà trường đã tô đậm chức 
năng xã hội, đặc trưng nhiệm vụ của nhà trường và là hoạt động giáo dục trung 
tâm, là cơ sở khoa học của các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường.
1.2. Quản lý nhà trường và quản lý hoạt động dạy học
1.2.1. Quản lý
 Quản lý hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài 
người. Nó bắt nguồn và gắn chặt với sự phân công, hợp tác lao động. Quản lý là 
một dạng hoạt động xã hội đặc thù, trở thành một nhân tố của sự phát triển xã 
hội, một hoạt động phổ biến, diễn ra ở mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và liên quan 
đến mọi người. Có thể nói quản lý là một trong những loại hình lao động có hiệu 
quả nhất, quan trọng nhất. 
 Quản lý là một chức năng lao động xã hội bắt nguồn từ tính chất xã hội 
của lao động. 
 Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có 
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là 
khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến”. 
 Như vậy, quản lý phải bao gồm các yếu tố sau: Phải có mục tiêu đặt ra 
cho cả đối tượng và chủ thể làm căn cứ định hướng cho mọi hoạt động của tổ 
chức, phải có nội dung, phương pháp, phương tiện và kế hoạch hành động, một 
môi trường nhất định.
 3 1.3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả: Là tổ hợp các phương pháp tiến hành của 
chủ thể quản lý, nhằm tác động đến đối tượng quản lý để các hoạt động trong 
nhà trường đạt được hiệu quả cao nhất. Các giải pháp quản lý phải có mục tiêu 
xác định rõ ràng, cụ thể, có cơ sở khoa học và tính thực tiễn, có tính khả thi và 
đạt được mục tiêu đề ra.
1.3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học: Là tổ hợp những 
cách thức cụ thể của người phụ trách chuyên môn tiến hành để tác động đến đội 
ngũ giáo viên, học sinh trong nhà trường nhằm mục tiêu quản lý hoạt động dạy 
học của nhà trường đề ra. Người phụ trách chuyên môn phải có những giải pháp 
quản lý mang tính đồng bộ thì mới đảm bảo chất lượng dạy học, giáo dục học 
sinh trong nhà trường. 
1.4. Hoạt động dạy học ở trường THPT
1.4.1. Mục tiêu của hoạt động dạy học ở trường THPT
 “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về 
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân 
cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm 
công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, 
tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
 Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả 
của giáo dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông 
thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để 
lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học Đại học, Cao đẳng, Trung cấp, học nghề 
hoặc đi vào cuộc sống lao động”.
 Từ những mục tiêu giáo dục phổ thông đã được xác định trong Luật Giáo 
dục, ta có thể thấy được mục tiêu cụ thể của hoạt động dạy học ở trường THPT 
đó là trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng thực hành, giúp học sinh 
có một trình độ học vấn có thể đáp ứng được việc tiếp tục học cao hơn hoặc đủ 
khả năng để tham gia lao động ngoài xã hội. Như vậy, mục tiêu của hoạt động 
dạy học THPT phải hình thành và phát triển ở học sinh nền tảng tư duy con 
người thời đại mới. 
1.4.2. Nội dung hoạt động dạy học ở trường THPT
 Từ khái niệm về hoạt động dạy học ta có thể hiểu nội dung hoạt động dạy 
học là một hệ thống bao gồm hai thành tố đó là hoạt động dạy của giáo viên và 
hoạt động học của học sinh.
 * Hoạt động dạy là tổ chức các hoạt động hướng cho người học tự tìm tòi, 
nghiên cứu nền văn hoá của nhân loại, giúp cho họ bảo tồn, kế thừa và phát triển 
nền văn hoá đó. Đây còn là sự điều khiển quá trình giúp học sinh tự giác, tích 
cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức khoa học, bằng cách đó mà hình thành cấu trúc 
 5 phương pháp tự học, khả năng làm việc nhóm; rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến 
thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập 
cho học sinh”.
 Trong quá trình dạy học, giáo viên là người điều khiển, hướng dẫn để học 
sinh tự giác và tích cực học tập. Giáo viên khơi dậy sự hào hứng, say mê học tập 
của học sinh. Giáo viên phải biết cách tổ chức để học sinh chủ động tích cực 
tham gia vào bài học, phát huy khả năng sáng tạo trong học tập. Nghệ thuật sử 
dụng phương pháp trong hoạt động dạy học của giáo viên quyết định nhiều đến 
hiệu quả của quá trình dạy học.
1.4.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học ở trường THPT
 Quá trình dạy học được cấu thành bởi nhiều thành tố, mỗi thành tố có vị 
trí xác định, có chức năng riêng, tác động qua lại với nhau và vận động theo qui 
luật chung, tạo nên chất lượng toàn diện của hệ thống. Chúng ta thường xuyên 
nghiên cứu để hoàn thiện từng thành tố của quá trình dạy học, nâng cao chất 
lượng của chúng, góp phần thúc đẩy chất lượng của toàn bộ hệ thống mà tựu 
chung là chất lượng dạy học, chất lượng giáo dục.
 Dạy học có chất lượng chính là thực hiện tốt các nhiệm vụ: Cung cấp 
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ. Thực hiện tốt 3 nhiệm vụ đó 
sẽ làm cho hiệu quả dạy học ngày càng cao, chất lượng dạy học ngày càng 
được nâng lên.
 Chất lượng dạy học ổn định và phát triển, nó quy tụ ở những yếu tố sau:
 - Đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất - trang thiết bị dạy học, nguồn tài 
chính và môi trường sư phạm.
 - Mục tiêu, nội dung, chương trình, kế hoạch dạy học.
 - Qui mô phát triển học sinh.
 - Hoạt động dạy học của thầy trong mối quan hệ không thể tách rời với 
hoạt động học của trò.
 - Cơ chế tổ chức quản lý.
 - Cơ chế cộng đồng phối hợp trong và phối hợp ngoài.
 - Hiệu quả dạy học.
 Trên cơ sở đó, các nhà quản lý cần tìm ra các biện pháp khả thi để quản lý 
hoạt động giáo dục trong nhà trường, mà trọng tâm là hoạt động dạy học.
1.5. Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT 
1.5.1. Quản lý kế hoạch dạy học của nhà trường
 Trong bối cảnh đổi mới GDPT của nước ta hiện nay, phát triển chương 
trình nhà trường là một hoạt động rất cần thiết. Trên cơ sở chương trình quốc gia 
do Bộ GD&ĐT ban hành, Sở GD&ĐT các tỉnh sẽ xây chỉ đạo xây dựng chương 
trình địa phương để từ đó các trường THPT sẽ xây dựng nên chương trình nhà 
 7 1.5.3. Quản lý hoạt động học của học sinh
 Hoạt động học tập của học sinh là một hoạt động song song tồn tại cùng 
với hoạt động dạy của giáo viên.
 Vì vậy, quản lý hoạt động học tập của học sinh cần phải đạt được những 
yêu cầu chủ yếu sau đây:
 - Phải làm cho học sinh có động cơ và thái độ đúng đắn trong học tập, 
rèn luyện, ham thích đến trường đến lớp, ham học các bộ môn. Tự giác tìm tòi 
phát hiện vấn đề, chủ động lĩnh hội kiến thức, biến quá trình giáo dục thành tự 
giáo dục.
 - Phải tổ chức hướng dẫn học sinh học tập, giúp học sinh học tập có 
phương pháp, nắm được các phương pháp học tập ở từng bộ môn.
 - Phải làm cho học sinh có nề nếp thói quen học tập tốt, làm cho hoạt 
động học tập của nhà trường có kỷ luật, trật tự.
 - Kết quả điểm kiểm tra, xếp loại phản ảnh được khả năng học tập của học 
sinh. Kết quả này phải giúp cho học sinh nhận ra mặt mạnh, mặt hạn chế để 
vươn lên đồng thời nó giáo dục cho học sinh tính trung thực trong học tập, 
trong cuộc sống. 
 Việc quản lý hoạt động học tập của học sinh phải được thực hiện đầy đủ, 
toàn diện và mang tính giáo dục cao. Nội dung cơ bản của nó bao gồm:
 - Quản lý việc giáo dục phương pháp, thái độ học tập, nề nếp kỷ cương cho 
học sinh
 - Quản lý hoạt động học tập trên lớp của học sinh
 - Quản lý hoạt động học tập ở nhà của học sinh
1.5.4. Quản lý các điều kiện, phương tiện hỗ trợ hoạt động dạy học
 Hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm của mỗi nhà trường. Nó được 
thực hiện bởi các chủ thể và đối tượng là giáo viên và học sinh. Tuy nhiên, để 
hoạt động này có hiệu quả cao cần phải có các điều kiện, phương tiện hỗ trợ 
khác. Chính vì thế việc quản lý các điều kiện và phương tiện hỗ trợ này là một 
nội dung không kém phần quan trọng trong công tác quản lý hoạt động dạy học 
ở các nhà trường. Nó bao gồm các nội dung sau:
 - Quản lý việc thực hiện các chế định Giáo dục và Đào tạo
 - Quản lý việc xây dựng kế hoạch và hoạt động của tổ chuyên môn
 - Quản lý việc sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên
 - Quản lý các nguồn lực trong nhà trường (vật lực, tài lực)
 - Quản lý công tác thi đua khen thưởng giáo viên và học sinh
 trong hoạt động dạy học
 - Quản lý công tác xây dựng môi trường Sư phạm
 9