SKKN Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường Mầm non Cư Pang

 Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường 
 Mầm Non Cư Pang 
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề:
 Không có ngôn ngữ, việc giao tiếp hết sức khó khăn, nhất là đứa trẻ một 
sinh thể yếu ớt, rất cần sự chăm sóc, bảo vệ của người lớn. Ngôn ngữ làm cho 
đứa trẻ trở thành một thành viên của xã hội loài người. Nếu đối với người lớn, 
ngôn ngữ cần như cơm ăn, áo mặc, thì đối với đứa trẻ còn hơn thế nữa. Ngôn 
ngữ là một công cụ hữu hiệu để trẻ có thể bày tỏ những nguyện vọng của mình 
khi còn rất nhỏ để người lớn có chăm sóc, giáo dục. Là điều kiện để trẻ tham gia 
vào mọi hoạt động hình thành nhân cách trẻ.
 Vì vậy việc hướng dẫn cho trẻ “làm quen chữ cái” là cơ hội để sớm hình 
thành ở trẻ những năng lực hoạt động ngôn ngữ thái độ, phát triển trí tuệ và kĩ 
năng làm quen với chữ cái. Qua đó giáo dục tình cảm và phát triển tư duy mở 
rộng vốn hiểu biết của trẻ góp phần vào việc phát triển nhân cách toàn diện, 
chuẩn bị cho trẻ 1 hành trang “tiếng Việt” vững chắc để trẻ bước vào lớp 1. 
tiếng Việt là tiền đề học tốt các môn học khác để hình thành và phát toàn diện 
nhân cách trẻ.
 Trước đây sử dụng các giải pháp, biện pháp thông thường cô truyền thụ 
kiến thức còn cứng nhắc, đa số trẻ ở lớp còn phát âm chữ cái sai nên việc hình 
thành và phát triển những kĩ năng cần cho việc phát triển ngôn ngữ còn hạn chế, 
trẻ hay phát âm sai chữ cái l thành n, chưa phân biệt được chữ cái s, x, đa số trẻ 
dân tộc thiếu số phát âm chữ ă thành ơ,... nhằm tạo điều kiện phát âm chuẩn chữ 
cái là điều kiện cần thiết cho trẻ hoc tốt tiếng Việt. 
 Nhận thức được tầm quan trọng đó trong năm qua bản thân tôi đã có một số 
kinh nghiêm thực hiện tốt học hỏi kinh nghiệm ở đồng nghiệp, từ những bắt cập 
trên tôi đã cố gắng nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất để truyền thụ đến trẻ 
sao cho trẻ lĩnh hội một cách nhẹ nhàng thoải mái tránh được sự gò bó. Và tôi đã 
chọn đề tài“Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái 
 H’Blim Knul - Trường MN Cư Pang
 1 Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường 
 Mầm Non Cư Pang 
nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, kĩ năng xã hội và thẫm mĩ, chuẩn bị cho trẻ vào 
học tiểu học.
 Thực tế đối với bộ môn Làm quen chữ cái là môn rất quan trọng đối với trẻ 
Mẫu giáo, là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng 
lưu loát, diễn đạt gãy gọn biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế 
mà việc dạy trẻ làm quen chữ cái giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, 
khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ, Ngôn ngữ của trẻ tiến bộ nhanh hay 
chậm tùy thuộc vào điều kiện sống, mối quan hệ giao tiếp với người xung 
quanh, trẻ mẫu giáo là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất 
cả mọi việc đều bắt đầu: bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, nhìn và vận động 
bằng đôi chân, đôi tay của mình ... tất cả những cử chỉ đó đều làm nên những 
thói quen, kể cả thói xấu, trách nhiệm hình thành nhân cách cho trẻ tất cả thuộc 
về cô giáo Mầm Non tạo nên nền tảng vững chắc, là chặng đường khôn lớn của 
trẻ. Đặc biệt là nhận biết chữ cái và phát âm chuẩn, hoàn thiện tiếng Việt, phát 
triển bộ máy phát âm... 
 II. Thực trạng vấn đề: 
 Việc cho trẻ làm quen chữ cái hiện nay chưa mang lại kết quả như mong 
muốn, những biện pháp đã sử dụng trước đây như tích hợp lồng ghép, thông qua 
hoạt động vui chơi chưa đạt hiệu quả cao, các phương pháp còn mang nặng tính 
một chiều những yếu tố khách quan khác làm cho thực trạng của đề tài còn tồn 
tại nhiều hạn chế trong việc cho trẻ làm quen chữ cái. 
 Sau khi bản thân tôi đã áp dụng các phương pháp cũ thực tế cho trẻ làm 
quen chữ cái và cuối năm học đạt được, đem lại kết quả năm học: 2017-2018 
như sau.
 H’Blim Knul - Trường MN Cư Pang
 3 Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường 
 Mầm Non Cư Pang 
làm sao để trẻ để trẻ phát triển lĩnh vực ngôn ngữ một cách có hiệu quả đúng với 
kết quả mong đợi mà độ tuổi trẻ cần đạt được đó là nhiệm vụ mà bản thân tôi 
cần đưa ra các giải pháp phù hợp với đặc điểm tình hình thực tế của lớp. Tôi đưa 
ra các giải pháp sau:
 - Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ, lên kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ 
theo nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm.
 - Xây dựng môi trường tiếng Việt và làm đồ dùng đồ chơi tự tạo cho trẻ 
hoạt động với làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung tâm.
 - Làm quen với chữ cái trong hoạt động chủ đích theo nguyên tắc lấy trẻ 
làm trung tâm. 
 - Làm quen chữ cái ở mọi lúc mọi nơi.
 - Công tác tuyên truyền với phụ huynh tạo môi trường cho trẻ học tốt môn 
làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung tâm.
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: 
 Từ những nguyên nhân, các yếu tố thực trạng nêu trên tôi lựa chọn các giải 
pháp biện pháp phù hợp. Những giải pháp biện pháp đó nhằm mục đích giúp trẻ 
biết học tốt môn làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung tâm và xây dựng 
môi trường tiếng Việt cho trẻ để kích thích sự hứng thú, sáng tạo...trong quá 
trình trẻ tham gia hoạt động làm quen chữ cái.
 * Giải pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ, lên kế hoạch 
chăm sóc giáo dục trẻ theo nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm:
 Muốn biết được các đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ của tất cả trẻ 
trong lớp, trước hết người giáo viên cần có một thời gian dài để tìm hiểu trẻ. 
 + Phải nắm bắt tâm lý của trẻ vì nó rất quan trọng, giúp giáo viên hiểu được 
trẻ thích hay không thích việc học môn làm quen chữ cái, từ đó có phương pháp 
tiếp cận, giáo dục phù hợp với lứa tuổi của trẻ.
 H’Blim Knul - Trường MN Cư Pang
 5 Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường 
 Mầm Non Cư Pang 
thích đến trường, sau khi hiểu rỏ trẻ lớp mình cân gì và thích gì tôi bắt đầu xây 
dựng kế hoạch giáo dục trẻ.
 Lứa tuổi mẫu giáo trẻ đã phát âm tốt hơn, rõ nhưng vẫn còn phát âm sai 
những chữ cái khó như; x, s, phát âm chữ l thành chữ n, phát âm sai d, đ, trẻ phát 
âm hay nhầm chữ p, q, e, ê, a, ă, â ....
 + Tìm hiểu đặc điểm vốn từ của trẻ: Vốn từ của trẻ tăng nhanh khoảng 
1500- 2000 từ . Danh từ và động từ ở trẻ vẫn chiếm ưu thế. Tính từ và các loại 
từ khác trẻ đã sử dụng nhiều hơn.( Trích bồi dưỡng thường xuyên mônđun 3).
 + Khi trẻ làm quen chữ cái, tôi thấy vốn hiểu biết của em còn ít, đặc biệt trẻ 
rất nhầm lẫn khi phát âm các chữ cái có tiếng gần giống nhau. Mặt khác khả 
năng phân tích của trẻ gặp rất nhiều khó khăn như phân tích chữ cái, so sánh chữ 
cái nên tôi gắng tìm hiểu nhiều biện pháp để tiết dạy “Làm quen chữ cái” đạt 
hiệu quả cao hơn từ đó nâng dần tính khám phá tự học sáng tạo cho trẻ. Chính vì 
vậy ngay từ đầu năm học bản thân tôi đã xây dựng kế hoạch theo dõi và lựa 
chọn các nội dung luyện tập phù hợp với tình hình thực tế cho lớp tôi. 
 Để xây dựng kế hoạch hoạt động đúng với sự phát triển của trẻ mẫu giáo. 
Tôi luôn luôn tìm tòi, nghiên cứu các tài liệu về giáo dục mầm non như: Chương 
trình giáo dục mầm non, tài liệu hướng dẫn xây dựng môi trường giáo dục lấy 
trẻ làm trung tâm áp dụng từ tiêu chí số 01- 13 xây dựng môi trường tiếng Việt 
áp dụng từ tiêu chí số 01-10, bồi dưỡng thường xuyên môdun 3: Sự phát triển 
ngôn ngữ của trẻ có những đặc điểm khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn 
tuổi trẻ, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mẫu giáo về mặt ngôn ngữ. 
 Bản thân tôi cần xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp, đồ dùng, đồ 
chơi, học liệu, thời gian, đia điểm phù hợp với, nhu cầu, khả năng của trẻ. Linh 
hoạt thay đổi nội dung, phương pháp, đồ dùng, đồ chơikhi hoàn cảnh thay đổi.
 Ví dụ: Như lên kế hoạch giảng dạy thì tôi phải linh hoạt thay đổi dạy với đồ 
dùng, đồ chơi thực tế sẵn có ở lớp cũng ngoài sân như: Bút, vở, bảng, hộp màu, 
 H’Blim Knul - Trường MN Cư Pang
 7 Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường 
 Mầm Non Cư Pang 
 * Giải pháp 2: Xây dựng môi trường tiếng Việt và làm đồ dùng đồ chơi 
tự tạo cho trẻ hoạt động với làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung 
tâm.
 Những gì đẹp mới lạ đẹp mắt hấp dẫn gây được sự chú ý của trẻ, vì thế việc 
tạo môi trường làm quen chữ cái rất cần thiết để làm nổi bật bộ môn làm quen 
chữ cái nên môi trường có tác dụng tốt đến quá trình giáo dục trẻ. Để trẻ được 
làm quen với chữ cái ở mọi lúc mọi nơi mọi góc trong và ngoài lớp, tôi luôn tạo 
môi trường thật đẹp để cuốn hút trẻ. Kể cả môi trường trong lớp và ngoài lớp 
làm sao để trẻ được tắm trong môi trường chữ cái. 
 + Tạo môi trường cho trẻ hoạt động bên ngoài đáp ứng nhu cầu chơi của 
trẻ, tạo điều kiện cho “Trẻ học bằng chơi, chơi mà học”: 
 Ví dụ; Như tiêu chí 4. Có các góc khu vực hoạt động ngoài trời được quy 
hoạch, thiết kế phù hợp, an toàn, sạch đẹp, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động. Tạo 
điều kiện cho trẻ chơi mà học, học bằng chơi như góc đọc sách, bước chân trãi 
nghiệm cảm giác có chữ cái, đi qua các chữ cái theo yêu cầu gắn hết chữ trong 
đồ dùng, đồ chơi, từng công truờng đi vào taọ môi trường tiếng việt cho 
trẻgắn chữ cái từ cổng trường đi vào lớp, từng cây cối, từng cầu trượt, xích 
đu, nhà banh, từng quả bóng, cho trẻ tự được được đi, trải nghiệm những bước 
chân có chữ cái từ cổng trường đi vào đi vào ngoài hiên có gắn chữ cái để trẻ 
nhìn thấy chữ cái, ấn tượng ngay từ ban đầu, đặc biệt trẻ tự làm, tự trải nghiệm 
trẻ sẽ nhớ lâu hơnchuẩn bị những thẻ chữ cái rời để tạo môi trường tiếng việt 
trẻ được học mọi lúc, mọi nơi
 Ví dụ: Ở ngoài hiên gắn chữ cái từng kệ dép, tủ quần áo lớp làm đồ dùng, 
đồ chơi, hình ảnh để trẻ rút ra các chữ cái để trẻ vừa học, vừa chơi...
 +Tạo môi trường tiếng Việt trong lớp cho trẻ trãi nghiệm và hoạt động lấy 
trẻ làm trung tâm: 
 H’Blim Knul - Trường MN Cư Pang
 9 Một số giải pháp giúp trẻ Mẫu giáo học tốt môn làm quen chữ cái xây dựng theo hướng lây trẻ làm trung tâm tại trường 
 Mầm Non Cư Pang 
 * Giải pháp 3: Làm quen với chữ cái trong hoạt động có chủ đích theo 
nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm. 
 + Bản thân tôi khi tổ chức hoạt động chủ đích cho trẻ tôi luôn bám vào tiêu 
chí thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức 
hoạt động học cho trẻ, áp dụng 8 tiêu chí và 30 chỉ số trong hoạt động học của 
trẻ, mục đích yêu cầu phải phù hợp với trẻ, trẻ được trải nghiệm vào các hoạt 
động học, giáo viên chỉ là người trợ giúp, hướng dẫn, gợi ý cho trẻ, bản thân tôi 
cần có tác phong gần gũi trẻ ví dụ: có thái độ nhẹ nhàng, tình cảm, giao lưu ánh 
mắt thân thiện với trẻ, luôn mỉm cười với trẻ để thu hút sự chú ý của trẻ. Luôn 
khuyến khích trẻ sáng tạo, luôn tạo tình huống cho trẻ vào bài học. Giáo viên tạo 
cơ hội cho trẻ hoạt động tích cực, chú trọng hướng dẫn trẻ bằng phương pháp 
trải nghiệm, khám phá, quan sát, bắt chước, tưởng tượng, thử nghiệm, thực hành 
giao tiếp, giải quyết nhiệm vụ, học có hướng dẫn... tương tác theo cá nhân, 
nhóm và cả lớp bằng hình thức “Học bằng chơi, chơi mà học”.
 - “Học bằng chơi, chơi mà học” giáo viên tổ chức tiết học dứơi hình thức 
hội thi, trò chơi, chuyến tham quan, đóng vai...linh hoạt nhẹ nhàng không gây áp 
lực, thoải mái, trẻ hoạt động hứng thú, sôi nôi, phát huy tối đa tính tích cực sáng 
tạo của trẻ...Ví dụ: Tôi vẽ trên sàn hoặc trên sân ba vòng tròn hoặc ô vuông, 
trong mỗi vòng tròn hoặc ô vuông đó, tôi viết chữ cái i, t, c, tôi giới thiệu từng 
chữ cái, gọi tên chữ cái, yêu cầu trẻ quan sát và gọi tên. Tôi cho trẻ đứng xếp 
hàng sau ô có chữ i, từng trẻ nhảy vào ô chữ i và gọi tên chữ cái đó, cứ như vậy 
cho đến hết lượt tất cả đều được chơi (nhìn mặt chữ và gọi tên chữ cái). Tôi thay 
đổi trò chơi để hấp dẫn trẻ ở những lần chơi khác...đây gọi là hình thức chơi mà 
học. 
 Mỗi trẻ một đồ dùng, đồ chơi mà trẻ tự làm để học: 
 + Phải kết hợp nguyên tắc động tĩnh xen kẽ phù hợp với chủ đề, ngoài ra để 
có hứng thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn để hấp 
dẫn trẻ vào tiết học. 
 H’Blim Knul - Trường MN Cư Pang
 11