SKKN Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp Chồi 3 trường Mầm non Cư Pang

 Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp chồi 3 trường Mầm non Cư Pang
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Việc thực hiện tốt các hoạt động tạo hình trong trường mầm non sẽ góp 
phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giáo dục nhằm phát triển toàn 
diện cho trẻ. Những sản phẩm trẻ tạo ra rất đơn giản, ngộ nghĩnh sinh động. Trẻ 
biết đánh giá khái quát cao, trẻ phản ánh ấn tượng của bản thân không phụ thuộc 
vào thực tế. 
 - Lý do lý luận: Hoạt động tạo hình là một hình thức của phát triển thẩm 
mỹ, là yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển toàn diện của trẻ. Hoạt động 
tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn đối với trẻ mầm non nó giúp trẻ 
khám phá một cách sinh động những gì mà trẻ nhìn thấy trong thế giới xung 
quanh trẻ. Thế giới xung quanh trẻ tuy gần gũi nhưng chứa đựng bao điều mới lạ 
đối với trẻ, trẻ dễ bị lôi cuốn trước những vật có nhiều màu sắc, hay một bức 
tranh sống động. Chính vì vậy việc giáo dục thẩm mỹ cần được bồi dưỡng ngay 
từ lứa tuổi mầm non vì trong mỗi sản phẩm không chỉ thể hiện kiến thức tư duy 
của trẻ mà còn thể hiện sự ngộ nghĩnh đáng yêu, tình cảm, ước mơ của trẻ đặt 
vào mỗi sản phẩm đó. Ở trường mầm non, trẻ 4- 5 tuổi được tham gia vào rất 
nhiều các hoạt động phong phú nhằm phát triển toàn diện cho trẻ mầm non, 
trong đó hoạt động tạo hình là hoạt động vô cùng quan trọng không thể thiếu, 
tạo được sự hào hứng và thu hút trẻ rất cao. Thông qua hoạt động tạo hình giúp 
trẻ phát triển các chức năng tâm lý, và khả năng tri giác các sự vật hiện tượng 
xung quanh, từ đó phát triển tư duy và quá trình đó làm phát triển óc tưởng 
tượng và ham muốn tạo ra cái đẹp sẽ góp phần không nhỏ vào việc nâng cao 
chất lượng giáo dục trong nhà trường đối với từng lớp
 - Lý do thực tiễn: Thực tế trên tại địa bàn, với đời sống kinh tế khó khăn, 
phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc đưa các cháu đến học ở lớp mầm 
non, đa số các cháu còn theo cha mẹ lên nương rẫy. Trong quá trình áp dụng các 
giải pháp, biện pháp của đề tài tại lớp chồi 3 năm học 2017-2018 ở trường mầm 
non Cư Pang về các kĩ năng trong hoạt động tạo hình của trẻ còn chưa cao. 
 1 Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp chồi 3 trường Mầm non Cư Pang
là cách thức, là con đường hoạt động chung giữa người dạy và người học trong 
những điều kiện dạy học xác định, nhằm đạt tới mục đích dạy học. Phương pháp 
dạy học tích cực trong giáo dục mầm non là việc sử dụng và phối hợp một cách 
khéo léo, hợp lí các phương pháp dạy học khác nhau nhằm phát huy tối đa hoạt 
động tích cực nhận thức và sự hợp tác của người học. Trong đó, người dạy là 
người tổ chức, định hướng, tạo điều kiện; người học là người thực hiện, “thi 
công”.
 Sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận, phương pháp phân 
tích – tổng hợp tài liệu: Tham khảo các tài liệu môdul 5: Đặc điểm phát triển 
thẩm mỹ, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về thẩm mỹ. 
Module 18: Lập kế hoạch giáo dục trẻ 3-6 tuổi.
 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn, phương pháp quan sát hoạt 
động của trẻ: Phương pháp này giúp giáo viên nắm được những hoạt động của 
trẻ từ đó vạch ra kế hoạch cụ thể trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ.
 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Có kế hoạch nghiên cứu kỹ 
các đề tài, phương pháp dạy trước đó, đúc kết kinh nghiệm cho bản thân trong 
chương trình giáo dục mầm non. Kế thừa và áp dụng những biện pháp phù hợp 
với trẻ tại lớp.
 Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động: Những sản phẩm giáo 
viên muốn trẻ hoàn thành trong tiết dạy, cho trẻ quan sát hình tượng, sau đó trẻ 
tự suy nghĩ về chất liệu, hình dáng, màu sắc và thực hiện theo ý thích của mình. 
Dựa vào đó sẽ tìm hiểu mở rộng thêm nhiều chất liệu mở để trẻ có thể thoả sức 
sáng tạo.
 Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm: Tổ chức các buổi tham quan theo 
chủ đề, cho trẻ quan sát những hoạt động của mọi thứ xung quanh kèm theo 
những câu hỏi mở giúp trẻ tri giác các sự vật, hiện tượng xung quanh từ đó phát 
triền trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ. Sau đó cho trẻ thực hành các hoạt động 
tạo hình.
 3 Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp chồi 3 trường Mầm non Cư Pang
dạng ( form ) A và B, có thể đo khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân từ 4 tuổi trở 
lên.
 Sử dụng các tiêu chí và chỉ số trong tài liệu hướng dẫn xây dựng kế hoạch 
giáo dục trong các cơ sở mầm non do tác giả Nguyễn Thị Hiếu biên soạn. Sử 
dụng tiêu chí 2, chỉ số 3: thể hiện các nội dung giáo dục theo chương trình Giáo 
dục mầm non. Chỉ số 4: Thể hiện các nội dung giáo dục gần gũi, phù hợp với 
trẻ, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
 Theo chương trình giáo dục mầm non mới, mục tiêu của giáo dục mầm 
non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành 
những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một (Điều 22 
Luật giáo dục, 2005). Kinh nghiệm sư phạm cho thấy, trong hoạt động tạo hình 
của trẻ mẫu giáo rất dễ xảy ra sự hình thành các hình ảnh sơ đồ rập khuôn, điều 
này thường hạn chế sức sáng tạo, cản trở sự hoàn thiện sản phẩm của các em, 
làm mất đi vẻ sinh động, nét hấp dẫn, độc đáo của sản phẩm. Nếu người lớn 
thường xuyên cung cấp các mẫu đồ hoạ có sẵn thì chẳng bao lâu các em sẽ trở 
nên lười quan sát, suy ngẫm, tưởng tượng, sẽ mất đi hứng thú, mất đi lòng tin 
vào bản thân trong công việc sáng tạo của mình. Như vậy, các sự vật thật với vẻ 
đa dạng, muôn màu, muôn vẻ của mình sẽ cung cấp cho trẻ nội dung sinh động 
của nó. 
 Đề tài nghiên cứu đã được áp dụng tại lớp Chồi 3 vào năm học 2017-2018 
với những giải pháp và biện pháp thiết thực đã thay đổi được một số kĩ năng ở 
trẻ trong hoạt động tạo hình. Khả năng chú ý, sáng tạo trong sản phẩm tạo hình 
đạt 29,4% tăng 19% so với đầu năm. Khả năng phối hợp màu đạt 35,3% tăng 
22% so với kết quả bắt đầu khảo sát. Tuy nhiên kết quả này chưa cao, vẫn chưa 
thực sự hiệu quả với tình hình của lớp học, số trẻ đạt được yêu cầu chỉ chiếm 
khoảng 40% trên tổng số cả lớp. Chính vì vậy tôi đã tiếp tục thay đổi thêm 
những phương pháp mới áp dụng vào các hoạt động tại lớp chồi 3 năm học 
2018- 2019.
 5 Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp chồi 3 trường Mầm non Cư Pang
 Qua những kết quả sau khi áp dụng những biện pháp đã nghiên cứu, các 
kĩ năng của trẻ hoạt động trong môn làm quen với môn tạo hình còn chưa cao, 
theo tôi có những nguyên nhân sau:
 Trẻ lớp chồi 3 học sinh dân tộc thiểu số chiếm 100%, phần lớn các cháu 
chưa qua lớp mầm nên việc tiếp xúc với ngôn ngữ Tiếng Việt còn gặp nhiều khó 
khăn, đa số trẻ còn sử dụng ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ trong giao tiếp trong các hoạt 
động học tập và vui chơi ở trên lớp. Đời sống kinh tế của phụ huynh đặc biệt 
khó khăn đa số là làm nông trên 70% là hộ nghèo của xã nên chưa tạo điều kiện 
tốt nhất để các cháu tham gia học.
 Đồ dùng đồ chơi tuy đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đáp ứng cho một số 
hoạt động, đặc biệt là hoạt động tạo hình.
 Trẻ dùng bút sáp, bút chì màu là chủ yếu. Trẻ không được làm quen với 
màu nước, bột màu, bút màu và các vật liệu mở. Điều này làm hạn chế khả năng 
thể hiện những ý tưởng mới lạ về màu sắc và chất lượng. Trẻ mầm non ở cùng 
độ tuổi có khả năng sáng tạo không đồng đều nhau giữa các cá nhân.
 Một số phụ huynh vẫn chưa hiểu được tầm quan trọng của sự phát triển 
nhân cách, tư duy của trẻ qua hoạt động tạo hình để kết hợp cùng với giáo viên 
trong việc giáo dục và chăm sóc trẻ. 
 Giáo viên còn chú tâm nhiều vào việc làm mẫu và kết quả sản phẩm của 
trẻ, chưa sử dụng các vật liệu mở. Do vậy điều quan trọng nhất là giáo viên phải 
tổ chức tốt giờ học vẽ để lôi cuốn, kích thích hứng thú sáng tạo của tất cả các trẻ.
 Chính vì những khó khăn, hạn chế gặp phải như trên tôi đã xây dựng những 
giải pháp và biện pháp phù hợp với đặc điểm của trẻ cũng như phù hợp với tình 
hình địa phương nơi trẻ sinh sống, nhiệm vụ phải giải quyết trong quá trình lên kế 
hoạch: 
 - Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và lập kế hoạch cho trẻ hoạt động. Để 
 thực hiện giải pháp này cần tiến hành tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của 
 7 Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp chồi 3 trường Mầm non Cư Pang
quan sát trẻ hoặc trao đổi với phụ huynh để tìm ra nguyên nhân. Giáo viên cần 
quan sát để hiểu được sở thích của trẻ, trẻ cần gì và muốn gì từ đó sẽ xây dựng 
biện pháp tới từng trẻ.
 Ví dụ: Khi tham gia tiết tạo hình “trang trí dây hoa” cô chuẩn bị những đồ 
dùng bằng nhiều vật liệu như màu nước, màu sáp, hoa tươi, cô quan sát xem trẻ 
thích sử dụng những vật liệu gì. Sau đó tới hỏi trẻ tại sao con lại thích làm như 
thế này, để cho trẻ nói sở thích của trẻ, sau đó cô sẽ chỉnh sửa kế hoạch theo đặc 
điểm của trẻ. Có thể tổ chức hoạt động theo nhóm để trẻ hỗ trợ nhau cùng làm.
 Tài liệu hướng dẫn thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm trong hợp tác với cha mẹ chăm sóc giáo dục trẻ dựa theo tiêu chí 3: 
Đa dạng các hình thức giao tiếp với cha mẹ trẻ, chỉ số 8: Có đa dạng các hình 
thức giao tiếp trực tiếp với phụ huynh. Tôi đã chọn lọc và áp dụng những biện 
pháp phù hợp. Cụ thể trong quá trình đi phổ cập, được trực tiếp trao đổi với phụ 
huynh, là cơ hội đầu tiên để tìm hiểu về môi trường sống, tính cách của trẻ. Trẻ 
có năng khiếu bẩm sinh, nhanh nhẹn hay còn chậm, không hứng thú với hoạt 
động tạo hình từ đó lập kế hoạch giáo dục phù hợp với trẻ. 
Ví dụ: Trước giờ dạy hoạt động tạo hình “trang trí rèm cửa”, Cô sẽ cho trẻ đi 
quan sát những chiếc rèm của các lớp, các phòng tại trường hoặc những tranh 
trang trí rèm cửa trên internet rồi hỏi sở thích của từng trẻ thích trang trí theo 
cách nào. màu gì, trang trí bằng vật liệu gì?....Sau đó cô sẽ phân nhóm để trẻ làm 
theo sở thích, những bạn nào cùng sở thích sẽ cùng một nhóm, hỗ trợ cho nhau.
 Dựa theo tiêu chí 4: Tổ chức cuộc họp với cha mẹ trẻ đạt hiệu quả, chỉ số 
10 : Thay vì trước đây chỉ họp đầu và cuối học kì, tôi thường xuyên tổ chức họp 
phụ huynh vào cuối tháng, cho phụ huynh quan sát sản phẩm tạo hình của các 
cháu để cùng phụ huynh trao đổi về sự chuyển biến tâm lí của trẻ có tốt hay 
không. Trẻ thích điều gì, không thích điều gì cũng thể hiện phần lớn ở tác phẩm. 
Hoặc trao đổi hàng ngày qua điện thoại với phụ huynh. Đa số phụ huynh của lớp 
vẫn còn rất trẻ nên tôi đã lập một nhóm trên facebook và trao đổi trực tiếp trên 
nhóm đó. Phụ huynh rất hào hứng tham gia trao đổi.
 9 Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Một số biện pháp sư phạp nhằm giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình tại lớp chồi 3 trường Mầm non Cư Pang
 Tháng 9, tháng 10: Cô tiến hành chọn những đề tài tạo hình kích phù hợp 
với tình hình lớp. Đưa ra những câu hỏi gợi mở để kích thích sự sáng tạo của trẻ. 
Sau đó cô quan sát cách tạo hình của từng trẻ, hướng trẻ tới những cái trẻ chưa 
làm được. Sau mỗi giờ tạo hình cô cho trẻ trưng bày và nhận xét các sản phẩm 
mà mình tạo ra. Hỏi trẻ về ý tưởng của mình trong mỗi sản phẩm đó. Trước mỗi 
tiết tạo hình cô cần trao đổi với phụ huynh về những gì mà trẻ sẽ được sắp tới, 
phối hợp với phụ huynh tìm những nguyên vật liệu mở giúp trẻ phát huy hết khả 
năng tưởng tượng sáng tạo của trẻ.
 Tháng 11: Cô và trẻ cùng thực hiện các bài tập test sự sáng tạo qua bộ trắc 
nghiệm TSD – Z do Nguyễn Huy Tú việt hóa năm 2000. Bộ trắc nghiệm này 
có hai dạng (form) A và B, có thể đo khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân từ 04 
tuổi trở lên. Mỗi bộ trắc nghiệm có 6 họa cho trước (nửa đường tròn, điểm, góc 
vuông lớn, đường cong uốn lượn, đường gạch, chữ U nhỏ nằm ngoài khung hình 
chữ nhật). Từ những họa tiết đó trẻ sẽ tưởng tượng và hoàn thành bài vẽ của 
mình. Dựa vào đó sẽ đánh giá được mức tư duy tưởng tượng của trẻ.
Cứ như vậy cô tùy theo tình hình trẻ để xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng 
tháng, đẩy dần sự phát triển của trẻ.
 Kế hoạch tuần xây dựng theo tiêu chí 9, chỉ số 24: Kế hoạch có dự kiến 
những vật liệu, đồ dùng, đồ chơi cần chuẩn bị để trẻ khám phá, thử nghiệm và 
sáng tạo ở các khu vực hoạt động khác nhau. Chỉ ra những vật liệu, đồ dùng có 
tính kích thích và tạo cơ hội cho trẻ tích cực khám phá, thử nghiệm và sáng tạo ở 
các khu vực hoạt động khác nhau.
 Kế hoạch ngày xây dựng theo tiêu chí 12, chỉ số 31,32 kế hoạch có các hoạt 
động trong lớp và ngoài trời, cũng xây dựng cụ thể cho hoạt động tạo hình mọi 
lúc mọi nơi: 
 Ví dụ: thứ 2, trong hoạt động ngoài trời trẻ sẽ được quan sát khu vui chơi của 
bé, cô hướng dẫn trẻ quan sát và giới thiệu bộ phận chức năng của những dồ 
chơi. Thứ 3 trẻ sẽ được tô màu chiếc cầu trượt, xích đu. Thứ 4 đi quan sát góc 
tạo hình của các bạn lớp khác
 11 Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương