SKKN Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo việc sử dụng Đồ dùng dạy học của giáo viên khi lên lớp ở trường tiểu học Lê Hồng Phong

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
I. 1. Lý do chọn đề tài: 
 Giáo dục có vị trí quan trọng trong chiến lược xây dựng con người, chiến 
lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Vì vậy Đảng và nhà nước đã khẳng 
định: “Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và Đào tạo là quốc sách hàng 
đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”.
 Dạy học là một nghề sáng tạo. Người giáo viên khi đứng trên bục giảng 
luôn gặp những vấn đề và tình huống thật phong phú, đa dạng, đòi hỏi phải có 
cách xử lý, giải quyết sáng tạo. Trong khi sử dụng đồ dùng dạy học nhiều câu 
hỏi về nội dung kiến thức và phương pháp dạy học được đặt ra từ thực tế trên 
lớp, đòi hỏi mỗi giáo viên phải tìm lời giải đáp nhằm phục vụ cho yêu cầu nâng 
cao chất lượng giảng dạy.
 Xu hướng chung của sự đổi mới phương pháp giảng dạy ở tiểu học là làm 
sao để giáo viên không chỉ là người truyền thụ kiến thức mà còn là người tổ 
chức, định hướng cho học sinh hoạt động để học sinh huy động vốn hiểu biết và 
kinh nghiệm của bản thân vào sự chiếm lĩnh tri thức mới.
 Xuất phát từ yêu cầu đó mà vấn đề sử dụng đồ dùng dạy học ( ĐDDH) trong 
các giờ học phục vụ đổi mới phương pháp dạy học được nhiều giáo viên quan 
tâm. Bởi học sinh tiểu học mới từ mẫu giáo chuyển lên, nên việc thu nhận kiến 
thức thông qua hình thức “ Học mà chơi – chơi mà học” rất phù hợp. Mặt khác 
xuất phát từ nhận thức của học sinh tiểu học là: “Từ trực quan sinh động đến tư 
duy trừu tượng – từ tư duy trừu đến thực tiễn khách quan”.
 Là một Hiệu phó phụ trách chuyên môn của nhà trường, tôi thấy được việc 
sử dụng đồ dùng dạy học trong các tiết học là cần thiết đối với sự tiếp thu của 
học sinh.Vậy làm thế nào để việc sử dụng đồ dùng dạy học có hiệu quả nhất 
trong các giờ lên lớp phục vụ đổi mới phương pháp dạy học ? Đó là câu hỏi mà 
người làm công tác quản lý như tôi luôn trăn trở và thực sự lưu tâm chú trọng. 
Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn viết đề tài: “ Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo 
việc sử dụng ĐDDH của giáo viên khi lên lớp ở trường tiểu học Lê Hồng 
Phong”. 
 I. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
 1 . Mục tiêu:
 Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng việc sử dụng đồ dùng dạy học 
trong các giờ học ở trường Tiểu học Lê Hồng Phong để đề ra những giải pháp 
hợp lý nhằm nâng cao chất lượng dạy và học góp phần phát triển nhân cách học 
sinh Tiểu học .
 2 . Nhiệm vụ: 
 Nghiên cứu lí luận của việc sử dụng đồ dùng dạy học ở trường trong các 
 giờ học đạt được kết quả như thế nào ? ( so với những giờ không sử dụng đồ 
 dùng dạy học).
 1 II. PHẦN NỘI DUNG
 II.1. Cơ sở lý luận: 
 Ở lứa tuổi học sinh Tiểu học, khả năng tư duy trừu tượng kém. Phần lớn 
các em tư duy phải dựa trên mô hình, vật thật, tranh ảnh. Do vậy trong giờ học 
việc sử dụng đồ dùng là không thể thiếu được. Đồ dùng dạy học không chỉ là mô 
hình, tranh ảnh, vật thật, mà có thể là những trang phiếu học tập, được sử dụng 
dưới nhiều hình thức như: trao đổi nhóm, hoặc mỗi học sinh một phiếu trong các 
giờ học: kiểm tra, ôn tập ... ở tất cả các môn học. Là phương tiện chuyển tải 
thông tin và nó còn là nội dung của quá trình truyền thu tri thức giáo dục tư 
cách, rèn luyện kĩ năng thực hành cho học sinh. Nó điều khiển mọi hoạt động 
nhận thức của học sinh từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Nó tác 
động to lớn trong việc phát huy trí sáng tạo, kích thích hứng thú trong việc dạy 
và học của thầy và trò. Đặc biệt sử dụng đồ dùng dạy học hợp lý bao giờ cũng 
cho những kết quả đúng về tính khoa học sư phạm và tính mĩ thuật .
 Có nhà giáo dục trẻ cho rằng: “Trẻ không sợ học mà chỉ sợ những tiết học 
 đơn điệu nhàm chán”. Học sinh tiểu học cảm thấy mệt mỏi và chán học khi chỉ 
 nhìn thấy mãi một hình ảnh của giáo viên. Lúc đó học sinh mong muốn được 
 nhìn thấy một cái gì khác ngoài giáo viên để tạo ra một cảm giác thoải mái khi 
 có cái mới để thu nhận kiến thức, thường cái mới đó là đồ dùng dạy học – 
 Trong đó nếu nội dung đồ dùng dạy học phù hợp với nhận thức của học sinh thì 
 sẽ nâng cao hiệu quả giờ dạy của giáo viên lên rất nhiều.
 Sử dụng đồ dùng dạy học phù hợp, linh hoạt trong quá trình dạy học có 
 tác dụng làm giảm sự phụ thuộc của học sinh vào lời giảng của giáo viên do đó 
 góp phần đổi mới phương pháp học một cách có hiệu quả. Chính vì thế mà luật 
 giáo dục đã quy định rất rõ về tiêu chuẩn trường, lớp. Thiết bị dạy học ở trường 
 tiểu học như sau:
 “ ...Thiết bị giáo dục trang bị cho nhà trường phải thiết thực. Trước mắt 
 cần tập trung trang bị những thiết bị tối thiểu, cần thiết phục vụ yêu cầu đồng 
 bộ giữa thiết bị chứng minh của giáo viên và thiết bị thực hành của học sinh, 
 cần kết hợp trang thiết bị truyền thông đơn giản và thiết bị hiện đại ( phương 
 tiện nghe, nhìn, phòng học tiếng, vi tính ...) từng bước hiện đại hoá nhà trường 
 tiểu học theo sự phát triển của xã hội và kinh tế đất nước, khuyến khích giáo 
 viên và học sinh làm đồ dùng dạy học bằng nguyên liệu địa phương giá thành 
 thấp...”.
 Thực tế hiện nay việc sử dụng đồ dùng dạy học ở các khối lớp cũng tương 
 đối phong phú , ở tất cả các môn học . Bên cạnh những đồ dùng phục vụ giảng 
 dạy trong các giờ lên lớp như mô hình tranh ảnh, tranh tĩnh, tranh động, đèn 
 chiếu còn có những nội dung của bài được sử dụng theo phiếu gây sự hứng thú 
 học tập cho các em, nhưng so với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học 
 hiện nay thì việc sử dụng phiếu và nội dung soạn phiếu vẫn chưa thực sự đáp 
 ứng được nhu cầu cần thiết cho các hình thức học. Chính vì vậy đồ dùng dạy 
 học phải được đưa ra đúng lúc và phù hợp với nhận thức của học sinh, phải đảm 
 3 Đôi khi việc sử dụng còn mang tính hình thức ( máy chiếu sử dụng chưa triệt 
 để. Phiếu học tập còn nặng về sao chép, chưa phát huy hết trí lực của học sinh. 
 Tranh ảnh tuy đẹp nhưng chưa khai thác hết nội dung) .
 Sử dụng đồ dùng dạy học trong giờ dạy đòi hỏi giáo viên cần phải đầu tư 
 nhiều thời gian nghiên cứu bài, phải biết kết hợp khéo léo trong giờ dạy và phân 
 bố thời gian hợp lý ( nhất là giờ dạy có sử dụng máy chiếu kết hợp với phiếu 
 học tập hoặc mô hình hay tranh ảnh ...). 
 b. Thành công – hạn chế
 * Thành công:
 Sử dụng ĐDDH trong các môn học có hiệu quả đã tạo sự sinh động, sức 
hấp dẫn của tiết học. Theo đó mà việc tiếp thu kiến thức của các em nhanh và 
nhớ sâu hơn.
 Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo, mở rộng vốn 
hiểu biết, đồng thời cũng rất linh hoạt hơn trong việc lĩnh hội tri thức và phát 
triển các kỹ năng. Không khí học tập sôi nổi, nhẹ nhàng. Học sinh có cơ hội để 
khẳng định mình, không còn lúng túng, lo ngại khi bước vào giờ học. 
 Những kết quả bước đầu đạt được trong quá trình nghiên cứu đưa đồ dùng 
dạy học vào các giờ dạy ở trường tôi đã được sự ủng hộ của tập thể giáo viên, 
lãnh đạo nhà trường luôn coi trọng việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ 
học là cần thiết. Tập thể giáo viên coi trọng và đồng tình, có những chuyển biến 
về nhận thức và việc làm cụ thể (nhất là phong trào tự làm đồ dùng dạy học của 
giáo viên).
 Học sinh học tập có kết quả cao hơn hẳn so với trước khi không sử dụng đồ 
dùng dạy học. Giáo viên rất mừng và phấn khởi do vậy khi thực hiện đề tài đã 
được các đồng nghiệp hỗ trợ và đồng tình thực hiện.
 * Hạn chế:
 Giáo viên ngại sử dụng đồ dùng dạy học khi phải kết hợp phiếu học tập. 
(máy chiếu, máy vi tính, đầu Video)
 Thiết kế phiếu học tập nhiều khi còn sao chép nội dung sách giáo khoa chưa 
 sáng tạo.
 Chính vì vậy cần phải khắc phục những hạn chế trên để nâng cao chất lượng 
 giảng dạy ở tất cả các bộ môn và sử dụng thành thạo đồ dùng dạy học.
 Sáng kiến chưa khai thác hết được một số dẫn chứng minh họa cho việc sử 
dụng ĐDDH của giáo viên ở các môn học khác vì thời gian nghiên cứu có hạn.
 c. Mặt mạnh – mặt yếu:
 * Mặt mạnh: Tạo được phong trào thi đua làm và sử ĐDDH thường xuyên 
trong nhà trường.
 5 đưa ra đúng lúc và phù hợp với nhận thức của học sinh, phải đảm bảo được tính 
chất học tập, ôn luyện, củng cố các kiến thức, kĩ năng kĩ sảo là hết sức cần thiết 
trong các giờ học căng thẳng nhằm: tạo cho trẻ thay đổi hình thức hoạt động trên 
lớp (thông qua hình thức trao đổi phiếu theo nhóm ) và tạo ra sự vui vẻ thoải 
mái (học mà chơi – chơi mà học); đặc biệt tạo ra một không khí đoàn kết thông 
hiểu lẫn nhau. Nếu biết kết hợp khéo léo các bước hướng dẫn học sinh sử dụng 
đồ dùng dạy học với nội dung bài giảng thì bao giờ học sinh cũng tiếp thu nhanh 
hơn, hiểu bài giảng nhanh hơn, vì vậy khi sử dụng phải lựa chọn các loại đồ 
dùng trực quan phù hợp với mục đích yêu cầu bài học, đi theo một trình tự nhất 
định. Ngoài ra, GV phải biết kết hợp với nhiều phương pháp khác như: miêu tả, 
tường thuật, phân tích để giúp tất cả các HS có cơ hội quan sát. Nhiều giáo viên 
khẳng định, học sinh nào học kỹ lý thuyết thì khi thực hành sẽ tiếp thu kiến thức 
nhanh hơn và ngược lại, những em nào biết quan sát, thích tìm hiểu trong các 
giờ thực hành thì những “lỗ hổng” về lý thuyết sẽ được bổ sung kịp thời. 
 Song bên cạnh đó nguyên nhân của của sự hạn chế, mặt yếu đó là:
 * Công tác chỉ đạo còn chưa linh hoạt: Các chuyên đề của tổ khối được tổ 
 chức còn mang tính hình thức: dự giờ dạy chuyên đề góp ý xây dựng chưa thực 
 sự tâm huyết, nội dung sinh hoạt của tổ khối về các hoạt động chuyên môn 
 chưa phong phú.
 * Giáo viên: Biết rằng sử dụng đồ dùng dạy học trong giờ học là một nghệ 
thuật, là cần thiết. Song nhiều giáo viên đã không thực hiện được, hoặc thực 
hiện không thành công mang tính hình thức, sức ì của một thời “dạy chay” vẫn 
tồn tại trong không ít giáo viên. Nhiều khi giáo viên cò tâm lý lo sợ sẽ không 
thành công, sợ mất nhiều thời gian chuẩn bị dẫn đến việc ngại sử dụng hoặc chỉ 
sử dụng thiết bị dạy học đối phó khi cần.
 Chất lượng thiết bị dạy học còn kém cũng dẫn đến tình hình sử dụng thiết bị 
dạy không thành công. Chính vì vậy hiệu quả giờ dạy không cao. Đặc biệt với 
trình độ nhận biết của học sinh hiện nay những tiết học có sử dụng công nghệ 
thông tin sẽ tạo ra sự thích thú lôi cuốn học sinh vào tiết học nhẹ nhàng; nhưng 
với một số giáo viên còn hạn chế về công nghệ thông tin, chưa thành thạo kĩ 
năng để tạo ra các bài học để sử dụng trên máy chiếu thì việc sử dụng đồ dùng 
dạy học vẫn còn là điều e ngại đối với giáo viên.
 Công tác giới thiệu ĐDDH của nhân viên tới giáo viên chưa kịp thời, chưa 
sáng tạo.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
 Đồ dùng dạy học không thể thiếu đối với người thầy khi lên lớp và đối 
với học sinh khi nghiên cứu vấn đề. Vì thế đồ dùng dạy học chính là điều kiện, 
phương tiện để dạy và học các môn học trong trường tiểu học.
 7 Nhiệm vụ và mục tiêu đào tạo con người cho hiện nay và mai sau là: 
“Làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kĩ 
năng thực hành giỏi”. Muốn thực hiện được yêu cầu trên thì hệ thống thiết bị 
dạy học trong nhà trường phổ thông phải được trang bị theo hướng hiện đại và 
đồng bộ.
 Người giáo viên trong giai đoạn hiện nay phải nhận thấy rõ tầm quan trọng 
của việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ lên lớp phục vụ việc đổi mới 
phương pháp dạy học là cần thiết. 
 Sử dụng đồ dùng dạy học trong giờ học còn rèn được trí thông minh, sáng 
tạo, giúp học sinh ôn luyện, củng cố khắc sâu kiến thức đã học một cách chủ 
động, tự giác.
 Khi trao đổi nhóm, học sinh phát huy toàn bộ sự hiểu biết của mình, cân 
nhắc, phát đoán nhanh chóng, chính xác các tình huống xảy ra, tìm được nhanh 
nhất các câu trả lời. Sử dụng đồ dùng học tập trong các giờ dạy góp phần làm 
giàu thêm kiến thức cho HS, thúc đẩy năng lực hoạt động thực tiễn.
 Sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học giúp học sinh tiếp thu bài 
học nhẹ nhàng, thoải mái không mang tính cưỡng ép.
 Việc thực hiện đổi mới sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ dạy tạo 
cho giáo viên tự khẳng định mình thông qua việc tự nghiên cứu phương pháp 
dạy học và sử dụng đồ dùng hợp lí để nâng cao chất lượng giảng dạy.
 II.3. Giải pháp, biện pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
 Công tác quản lí, chỉ đạo việc sử dụng ĐDDH của giáo viên khi lên lớp ở 
trường tiểu học Lê Hồng Phong là công việc không bao giờ kết thúc. Mục đích 
của công tác này là nhằm đẩy mạnh sự phát triển về chuyên môn, nghiệp vụ cho 
tất cả giáo viên, cán bộ và nhân viên trong nhà trường giúp giáo viên có đủ năng 
lực tham gia vào việc nâng cao chất lượng dạy và học, vào công cuộc đổi mới 
giáo dục. Nâng cao sự hiểu biết về kĩ năng sử dụng ĐDDH và nâng cao tay nghề 
chuyên môn giúp cho đội ngũ giáo viên theo kịp và đáp ứng tốt các yêu cầu đòi 
hỏi của xã hội.
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:
 b.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên, nhân 
viên về tầm quan trọng của phương tiện thiết bị giáo dục.
 - Lãnh đạo nhà trường tạo điều kiện về tinh thần, vật chất khuyến khích giáo 
viên tự làm đồ dùng dạy học 
 - Thu thập những thông tin lý luận của việc sử dụng thiết bị dạy học qua tài 
liệu để tuyên truyền, tập huấn cho giáo viên, nhân viên thiết bị.( 1 lần/ tháng)
 9