SKKN Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số tại trường Mầm non Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk

 SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường MN 
 Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Như chúng ta đã biết, nội dung của chương trình CSGD trẻ theo hướng đổi 
mới của ngành giáo dục mầm non hiện nay là yêu cầu trẻ được phát triển qua 5 mặt: 
thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm - xã hội. Trong 5 mặt phát triển đó 
thì ngôn ngữ là công cụ giao tiếp quan trọng nhất của con người, không có một 
phương tiện giao tiếp nào có thể sánh được với ngôn ngữ. Trong giao tiếp nhờ có 
ngôn ngữ mà con người có khả năng hiểu biết lẫn nhau. Ở trẻ, nhu cầu giao tiếp rất 
lớn, khi giao tiếp trẻ sử dụng ngôn ngữ của mình để trình bày ý nghĩ, tình cảm, hiểu 
biết của mình với bạn bè và mọi người xung quanh. 
 Trong công tác giáo dục trẻ ở các trường mầm non. Việc phát triển ngôn ngữ, 
 mở rộng vốn từ cho trẻ giữ một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát 
 triển nhân cách cho trẻ. Việc làm giàu vốn từ, giúp trẻ sử dụng vốn từ phải được sử 
 dụng thường xuyên, liên tục. Đây là quá trình giáo dục lâu dài trong suốt những 
 năm trẻ học ở trong trường mầm non. Song trong thực tế giáo dục mầm non đã 
 chứng minh được rằng : Sự phát triển của trẻ chỉ diễn ra khi các cháu được lĩnh hội 
 những tri thức về sự vật và hiện tượng xung quanh. Việc lĩnh hội tri thức đó nó chỉ 
 được thực hiện tốt khi ngôn ngữ của nó phát triển. Ngôn ngữ chính là phương tiện 
 để giúp cho tư duy của trẻ phát triển, là công cụ để trẻ tiếp thu tri thức, thể hiện tình 
 cảm, nguyện vọng cũng như ý muốn của trẻ. Ngôn ngữ là phương tiện mở rộng 
 giao tiếp, đồng thời cũng là phương tiện để hình thành nên ý thức của con người. 
 Thông qua việc phát triển vốn từ cho trẻ, trẻ tích lũy được vốn kinh nghiệm trong 
 cuộc sống xã hội.
 Trong thực tế chúng ta thường thấy khi trẻ giao tiếp. Tại sao trong cùng một 
 độ tuổi nhưng ở cháu này nói năng mạch lạc, rõ ràng, diễn đạt đầy đủ ý muốn, suy 
 nghĩ của mình để cho người khác nghe được rõ ràng. Nhưng ở cháu khác thì lại 
 lúng túng, thiếu tự tin trong giao tiếp, chưa mạnh dạn, chưa truyền đạt được ý 
 muốn, nguyện vọng của mình cho người khác hiểu. Nhìn chung rất hạn chế về giao 
GV : Nguyễn Thị Tươi Đơn vị: Mầm non Bình Minh 1 SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường MN 
 Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
lưu giữ chúng trong trí nhớ. Ngôn ngữ làm cho tưởng tượng trở thành một quá trình 
ý thức, được điều khiển tích cực, có kết quả và chất lượng cao.
 Sự nhận thức của trẻ bao giờ cũng thắng với sự mở rộng vốn từ, trẻ nhìn vật 
và nói tên tuổi của sự vật đó. Bởi vì « từ » là hình thái biểu đạt của khái niệm. Vì 
thế khi trẻ tiếp nhận được những khái niệm mới thì trẻ cũng được tiếp nhận từ mới. 
Khi trẻ tiếp xúc với vật liệu mới trẻ được người lớn cung cấp tên gọi của vật, công 
dụng, chất liệu, cho trẻ và trẻ hiểu và ghi nhớ. 
 Khi trẻ được 5-6 tuổi thì vốn từ của trẻ có thể đạt tới 3400 – 4500 từ. Trong 
đó danh từ và động từ chiếm ưu thế hơn cả (50%). Còn tính từ và các loại từ khác 
chiếm 50%. Tuy nhiên trong khi sử dụng các loại từ đó trẻ mới chỉ sắp xếp được các 
từ trong câu chứ chưa có khả năng cấu trúc logic nội dung ý mà trẻ muốn biểu đạt. 
Vốn từ của trẻ được hoàn thiện dần theo tháng tuổi và việc phát triển ngôn ngữ cho 
trẻ có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển tâm lý khác nhau của trẻ. Nhưng sự 
phát triển vốn từ của trẻ còn phụ thuộc rất nhiều vào quá trình tâm lý như cảm giác, 
tri giác, trí nhớ, tư duy
 Sự phát triển vốn từ của trẻ có những đặc điểm như trên, song qua mỗi thời kì 
phát triển cùng với sự phát triển của xã hội thì vốn từ có sự thay đổi. Vì vậy sự phát 
triển vốn từ cho trẻ là rất quan trọng và rất cần thiết. Song để có sự tác động của sư 
phạm mang lại kết quả cao thì người nghiên cứu chương trình phải dựa vào cơ sở 
luận điểm để đánh giá đặc điểm phát triển vốn từ cho trẻ. Đó là sự thay đổi toàn bộ 
về số lượng, chất lượng diễn ra trong hoạt động tư duy gắn liền với lứa tuổi với sự 
tích lũy kinh nghiệm phong phú của trẻ trong cuộc sống và chịu sự tác động giáo dục 
ở lứa tuổi này sẽ làm cơ sở cho sự tích lũy tri thức ở trẻ được diễn ra một cách nhanh 
chóng. Vốn từ của trẻ được hình thành thì các quá trình nhận thức của trẻ cũng được 
hoàn thiện và trẻ nắm được những phương thức cơ bản, đơn giản của hoạt động trí 
tuệ
 II. Thực trạng vấn đề
GV : Nguyễn Thị Tươi Đơn vị: Mầm non Bình Minh 3 SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường MN 
 Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
 - Được sự quan tâm tạo điều kiện của Phòng GD&ĐT huyện cùng ban giám 
hiệu nhà trường, ban lãnh đạo xã nhà và sự quan tâm nhiệt tình của thôn trưởng, 
thôn phó nơi địa bàn tôi đang công tác.
 - Ban giám hiệu nhà trường đã thường xuyên sắp xếp tạo điều kiện cho tôi 
được tham dự các buổi tập huấn bồi dưỡng chuyên môn và đi dự giờ các đợt lên 
chuyên đề hoạt động phát triển ngôn ngữ cũng như chuyên đề của các môn học khác 
do Phòng GD&ĐT huyện tổ chức. 
 - Cơ sở vật chất lớp học tương đối đầy đủ. Đồ dùng đồ chơi sạch sẽ bảo đảm 
an toàn cho trẻ.
 - Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề 
mến trẻ. Có khả năng dạy trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn từ và biết 
định hướng cho trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn từ có hiệu quả, tạo 
được môi trường hoạt động ở lớp tương đối phong phú.
 - Bản thân có trình độ sử dụng vi tính, tạo các bài giảng điện tử thu hút trẻ 
hứng thú tham gia vào hoạt động phát triển vốn từ tích cực. 
 - Được sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng nghiệp trong trường, nhất là những 
đồng nghiệp có kinh nghiệm giảng dạy lâu năm trong nghề.
 - Được sự tín nhiệm và tin cậy của phụ huynh học sinh khi gửi con em mình 
đến trường, lớp.
 1.2. Khó khăn : 
 - Số trẻ trong lớp 97,9% là con em dân tộc thiểu số, nề nếp học tập cũng như 
kiến thức của trẻ còn hạn chế, sử dụng tiếng mẹ đẻ là chủ yếu, vốn từ tiếng Việt còn 
nghèo nàn nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động phát triển vốn 
từ cho trẻ cũng như cá hoạt động khác.
 - Phụ huynh học sinh phần lớn là lao động nghèo, trình độ học vấn thấp, chưa 
có ý thức cao trong việc đưa con em mình đến trường lớp học là một việc làm thiết 
thực và cần thiết nhất trong xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa như ngày nay. Nên 
GV : Nguyễn Thị Tươi Đơn vị: Mầm non Bình Minh 5 SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường MN 
 Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
 Giải pháp 1: Tạo môi trường phát triển vốn từ cho trẻ ở trong lớp học. Để 
thực hiện giải pháp này tôi đã thực hiện các biện pháp sau:
 - Biện pháp 1: Tạo môi trường tiếng Việt trong lớp học?
 Đối với trẻ mầm non, lớp học chính là mái nhà thứ hai của trẻ. Cảm giác đầu 
tiên khi bé bước vào cửa lớp, phản xạ tự nhiên của bé là nhìn xung quanh xem có 
những gì và có đẹp hay không, đặc biệt những gì mới lạ. Vì vậy, các mảng chính 
trong lớp học đó là mảng chủ điểm, các góc hoạt động là đối tượng đầu tiên khi trẻ 
bước vào lớp trẻ nhìn thấy. Để trẻ hứng thú với các mảng hoạt động, tôi đã tập 
chung trẻ cùng tham gia thảo luận dưới dạng kể chuyện sáng tạo. Cuối cùng cô và 
trẻ đi đến thống nhất chọn tên của từng góc chơi mỗi khi chuyển chủ điểm mới. Các 
tuýp chữ, có tên gọi ngây thơ, ngộ nghĩnh, gần gũi trẻ, và bắt buộc phải có hình ảnh 
minh hoạ cho các tiêu đề ấy. Như vậy sẽ thu hút được sự chú ý của trẻ, từ đó mục 
đích ôn luyện chữ đã học, cung cấp vốn từ cho trẻ đạt hiêụ quả tối đa.
 Ví dụ: Chủ điểm thế giới động vật: Tôi và trẻ cùng trò chuyện về chủ điểm, sau 
đó cô hướng trẻ vào câu truyện: Tại một khu rừng có rất nhiều con vật sinh sống, 
nào là hổ, báo, voi, ngựa, sư tử nào là chim, cây xanh, hoa, cỏCô tiên xanh rất 
muốn chúng mình đặt tên cho khu rừng này đấy, nào chúng mình cùng nghĩ ra một 
cái tên nhé.Trẻ nghe, suy nghĩ và đưa ra ý kiến của mình như: khu rừng xanh, khu 
rừng của những con vật ngộ nghĩnh, khu rừng đáng yêuvới nhiều cái tên ngộ 
nghĩnh như vậy, và cả quá trình cô đàm thoại với trẻ. Chính lúc đó trẻ đã tư duy xem 
mình đã bao giờ được thấy những con vật thật này chưa, đã nghe thấy cái tên đó 
chưa, và ngẫu nhiên cô đã cung cấp vốn từ cho trẻ.
 Hay với việc đặt tên cho các góc trong lớp, cô và trẻ cùng đàm thoại, thoải mái 
trao đổi để đặt tên như: Bé làm ca sĩ, ban nhạc tý hon, nốt nhạc vui, đồ rê mí( đối 
với góc âm nhạc).
 Từ những tên gọi gần gũi với trẻ mà chính cô và trẻ đặt tên, đã kích thích trẻ ghi 
nhớ từ đó lâu hơn, và trẻ đã phần nào hiểu về từ đó.
GV : Nguyễn Thị Tươi Đơn vị: Mầm non Bình Minh 7 SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường MN 
 Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
góc thư viện thân thiện với nhiều loại truyện tranh, hình ảnh có tên nội dung ở dưới 
để trẻ xem và cô thường xuyên kể về những nội dung câu truyện cho trẻ nghe. Nghe 
nhiều lần trẻ kể lại như vậy vốn từ của trẻ phát triển rất nhanh
 Việc ghép tên các đồ vật đồ chơi trong lớp không những tác động lên giác quan 
của trẻ để nhớ các chữ các từ lâu và chính xác mà còn giúp cho hoạt động phát triển 
vốn từ một cách thoải mái nhẹ nhàng.
 Qua các chủ điểm, mỗi khi thay đổi đồ dùng đồ chơi, thay đổi các tiêu đề trên 
giá đồ chơi, tôi lại giới thiệu cho trẻ đồ dùng đồ chơi mới, giới thiệu chữ mới, từ 
mới. Kết hợp áp dụng thực tế bên ngoài xã hội, cùng với việc giới thiệu chữ cái của 
cô, trẻ có thể đọc được nhiều từ trong sách báo và trong sinh hoạt thực tế hàng ngày. 
Tôi thấy rằng đó thực sự là môi trường phong phú và có hiệu quả.
 - Biện pháp 3: Lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát triển vốn từ của trẻ:
 Để phát huy tính tích cực của trẻ ở môi trường trong lớp học giáo viên thường 
xuyên cho trẻ hoạt động trong cac góc chơi, đặc biệt là góc thư viện. Đây là nơi trẻ 
được tiếp xúc nhiều với chữ, từ, câu.. và rèn luyện kỹ năng tiền biết đọc, biết viết 
của trẻ như: cách lật giở sách, cách đưa mắt từ trái sang phải khi đọc, hoặc các từ 
mới như: tên truyện, tên các trang bìa, tên các album tự tạo.với các mẫu chữ khác 
nhau.
 Ví dụ: Cô tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động với truyện thơ tranh chữ to có sẵn, 
tự tạo... trẻ được xem tranh, tập kể chuyện, tập "đọc" chữ to trong truyện...và như 
vậy một lần nữa trẻ mở rộng vốn từ, phát triển ngôn ngữ, trẻ như được hoà nhập với 
thế giới của người lớn. Khi trẻ tiếp xúc với các loại sách, báo, tạp chí...có nhiều kiểu 
chữ khác nhau ở bất kỳ nơi nào trẻ cũng rất tự tin và có thể tự mình khám phá nội 
dung.
 Ví dụ: Cô tổ chức cho trẻ cùng làm album và truyện tranh chữ to theo chủ điểm. 
Nếu là chủ điểm “thế giới động vật” cô và trẻ sưu tầm album về các con: chó mèo, 
gà, vịt,Tôi yêu cầu trẻ tìm các chữ trong hoạ báo cắt và ghép từ “con mèo”, “con 
chó”dán dưới hình ảnh các con vật tương ứng. Một đều tôi luôn lưu ý nhắc trẻ là 
GV : Nguyễn Thị Tươi Đơn vị: Mầm non Bình Minh 9 SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường MN 
 Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
học từ mới, ôn lại các từ cũ và khắc sâu hơn, bên cạnh đó, trẻ còn được chơi, quên đi 
nhiệm vụ chính là học, giúp trẻ tránh buồn chán và mệt mỏi, ngoài ra chính những 
trò chơi đó sẽ giáo dục trẻ những kỹ năng sống cho trẻ.. 
 - Biện pháp 4: Phát triển vốn từ cho trẻ thông qua việc làm quen công nghệ 
thông tin:
 Tâm lý trẻ vốn hiếu động, thích tò mò, ham hiểu biết và nhạy cảm nên tiếp thu 
công nghệ thông tin chẳng mấy khó khăn. Muốn thực hiện được ứng dụng công 
nghệ thông tin trong việc chăm sóc giáo dục trẻ thì trước tiên giáo viên phải biết sử 
dụng máy vi tính. Bản thân tôi đã dạy được nhiều tiết giáo án điện tử cho chị em 
trong trường dự. Qua các tiết dạy giáo án điện tử đa số trẻ rất hứng thú tham gia và 
kết quả đạt được trên trẻ cũng rất cao.
 Để đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ, đồng thời thực hiện mục tiêu nhiệm vụ 
của nhà trường giao. Đó là việc ứng dụng công nghệ thông tin, giáo án điện tử vào 
giảng dạy thông qua việc khai thác trò chơi kidsmart và happykids, các nguồn dữ 
liệu thiết kế trên máy tính:
 Trẻ được tham gia vui chơi với những trò chơi vô cùng lý thú, hấp dẫn học 
mà chơi, chơi mà học . 
 Trò chơi học tập: “Ghép đúng hình” 
 Cách chơi: Trẻ sẽ Clich con chuột và bấm chọn các hình có sẵn trên máy ( 
hình tròn, hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác, hình ô van) để tạo thành 
chiếc ô tô, tàu lửa, con chim, con cá, con bướm.
 Sau khi trẻ hoàn thành nhiệm vụ chơi giáo viên hỏi trẻ. Cháu đã ghép thành 
hình gì? Trẻ trả lời: Cháu ghép hình ô tô. Vậy ô tô cháu ghép từ những hình nào? 
Trẻ kể tên hình, đồng thời trẻ còn ghép thành nhiều đồ vật, con vật khác nữa. 
 + Tôi tìm các dữ liệu từ: sưu tầm tranh ảnh động trên mạng, scan các loại tranh 
ảnh tự vẽ hoặc mua đưa vào máy, phân loại theo từng chủ đề chủ điểm khác nhau.
 Ví dụ: Chủ điểm: " Trường mầm non", tôi thiết kế trên máy tính các loại tranh 
ảnh về hoạt động ở trường mầm non như: Tập thể dục, cô dạy học, trẻ chơi trò chơi 
GV : Nguyễn Thị Tươi Đơn vị: Mầm non Bình Minh 11