SKKN Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen Văn học cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp Lá 4 trường Mầm non Krông Ana

 Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn Làm quen văn học cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Krông Ana
 I. Phần mở đầu 
 1. Lý do chọn đề tài
 Văn học có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách 
trẻ em, là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ nhất là với lứa tuổi mẫu 
giáo. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về thế giới xung quanh. Văn học 
không chỉ góp phần bồi dưỡng tâm hồn, nâng cao năng lực cảm thụ cái đẹp, mà 
còn giúp cho trẻ phát triển trí tuệ, mở rộng sự hiểu biết và hướng tới một lối sống 
giàu lòng nhân ái.
 Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. 
Vì vậy việc đem văn học đến với trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Tuy 
nhiên đưa tác phẩm văn học đến với trẻ như thế nào? Đó là điều mà giáo viên 
mầm non phải có suy nghĩ sáng tạo, lựa chọn tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, 
có ý nghĩa giáo dục nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn 
học.
 Tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là một nhiệm vụ quan trọng 
ở trường mầm non, đó là sự dẫn dắt mở cửa cho trẻ ngay từ những bước chập 
chững đầu tiên giúp trẻ củng cố những biểu tượng về cuộc sống xã hội xung 
quanh, từng bước cung cấp khái niệm mới mở rộng kinh nghiệm sống cho trẻ, 
giúp trẻ phát triển về ngôn ngữ, sự nhạy cảm thẩm mĩ, năng lực cảm thụ văn học 
những tố chất ban đầu của năng khiếu nghệ thuật. Tổ chức cho trẻ hoạt động nghệ 
thuật, cảm thụ tác phẩm văn học, tái tạo và một phần sáng tạo tác phẩm văn học. 
giúp trẻ rèn luyện khả năng thực hành, trải nghiệm nghệ thuật, và góp phần phát 
triển toàn diện ở trẻ về cảm xúc, tình cảm, đạo đức, ý chí, nhất là phát triển ngôn 
ngữ nói mạch lạc. 
 Đối với môn học này, như chúng ta đã biết rất đa dạng và phong phú, về 
nội dung có tầm quan trọng cho trẻ phát triển, tạo tiền đề cho việc học tập là hoạt 
động chính ở trường phổ thông sau này. Muốn làm tốt việc này trước hết đòi hỏi 
người giáo viên phải có tâm huyết với nghề, say sưa suy nghĩ tìm tòi, sáng tạo 
hướng dẫn trẻ tham gia vào các hoạt động một cách khoa học để bước đầu nắm bắt 
và hình thành những kỹ năng sống, giúp trẻ sác lập thái độ và hành vi đúng đắn 
đối với các hiện tượng của đời sống. Ngoài ra trong môn học này người giáo viên 
cần tổ chức cho trẻ tự hoạt động trên mọi lĩnh vực, cần đầu tư thời gian, công sức 
và đặc biệt là cần có một giọng đọc, giọng kể truyền cảm thể hiện được tính cách 
của nhân vật, có như vậy trẻ mới chú ý và tích cực tham gia vào hoạt động tốt hơn.
 Trẻ ở lứa tuổi mầm non tư duy của trẻ thường gắn liền với yếu tố chủ 
quan, đầy màu sắc xúc cảm, sự kiềm chế các phản ứng của bản thân trẻ chưa cao, 
kinh nghiệm của trẻ còn hạn chế, đặc biệt trẻ rất giàu tưởng tượng và thường dùng 
tưởng tượng để nhận thức. 
 Ngôn ngữ phát triển rất nhanh về số lượng cũng như chất lượng, hầu hết 
các loại từ đã xuất hiện trong vốn từ của trẻ. Trẻ em tuổi mầm non đã sử dụng 
thành thạo tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hằng ngày. Tuổi mẫu giáo là thời kỳ bộc lộ 
 Người thực hiện: Trần Thị Thủy 
 Trang 1 Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn Làm quen văn học cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Krông Ana
 Văn học là hoạt động không thể thiếu được trong trường lớp mầm non. Khi 
cho trẻ làm quen với văn học tôi nhận thấy rằng các cháu ở độ tuổi 5 - 6 hầu như 
đã thể hiện được các tác phẩm văn học như đọc, kể diễn cảm, đóng kịch nhưng 
hiệu quả mang lại chưa cao. Vì thế tôi đã tìm hiểu và thu thập những đặc điểm tâm 
sinh lý, khả năng của trẻ lớp lá và làm thế nào để trẻ có thể học tốt nhất môn làm 
quen văn học nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và khả năng thể hiện các tác phẩm 
văn học tốt hơn thông qua các hoạt động học tập và vui chơi. Đồng thời qua đó trẻ 
biết yêu quý cái đẹp, tránh không làm điều xấu, đồng tình với cái thiện, lên án cái 
ác.
 Vì thế tôi muốn làm thế nào để nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục 
trẻ qua môn Làm quen văn học, muốn khai thác một cách hiệu quả nhất nên tôi tìm 
tòi nghiên cứu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp. Tôi mạnh dạn 
nghiên cứu một số phương pháp như sau: 
 a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luậnâ
 Phương pháp nghiên cứu tài liệu
 b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 Phương pháp đàm thoại
 Phương pháp quan sát (trực quan hình ảnh)
 Phương pháp thực hành trên trẻ
 II. Phần nội dung 
 1. Cơ sở lí luận 
 Trẻ ở tuổi mầm non thật đáng yêu, tâm hồn trẻ thơ ngây. Thông qua hoạt 
động dạy và học dưới hình thức như tạo hình, hoạt động với đồ vật, khám phá 
khoa họcsẽ giúp trẻ phát triển trí tuệ, óc sáng tạo, nhân cách con người. Nhưng 
“Làm quen văn học” là một hoạt động không thể thiếu được đối với trẻ ở lứa tuổi 
mầm non, vì thông qua các hoạt động làm quen với các tác phẩm văn học là loại 
hình nghệ thuật, đặc sắc, không thể thiếu được trong đời sống con người. Đó cũng 
là cánh cửa để trẻ phát triển tình cảm xã hội tốt hơn và mở ra chân trời nhận thức 
cho trẻ.
 Qua việc cho trẻ làm quen văn học chính là hình thành ở trẻ những tình 
cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: 
Lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước, lòng kính trọng yêu quý người 
thân như ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em. Qua hoạt động này trẻ làm tái tạo lại 
những tình tiết của tác phẩm một cách hồn nhiên phù hợp với nội dung qua sự hiểu 
biết, trí tưởng tượng của trẻ, đồng thời trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện một cách 
tốt nhất.
 Tác phẩm Vãn học là giúp trẻ nhận biết các mối quan hệ biểu hiện giữa 
hoàn cảnh, trạng thái, tình huống và nhân vật; giữa lời kể, lời thuật và ngôn ngữ 
 Người thực hiện: Trần Thị Thủy 
 Trang 3 Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn Làm quen văn học cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Krông Ana
trường lớp mầm non, chính vì thế không gian cũng như tạo môi trường hoạt động 
không thoải mái cho trẻ. 
 Một số trẻ chưa đi học ở các lớp dưới nên khi tiếp thu và giao tiếp với bạn 
bè còn nhút nhát, chưa quen với các hoạt động ở lớp và khả năng của các cháu còn 
hạn chế so với các bạn đã được học ở lớp dưới. Chính vì thế khả năng để thể hiện 
một tác phẩm văn học của các cháu không đồng đều.
 Vẫn còn có một số cha mẹ học sinh chưa thực sự quan tâm đến việc học và 
các hoạt động của con em mình ở trường lớp mầm non. Trẻ còn được nuông chiều, 
chưa có tính tự lập.
 Nguyên nhân chủ quan:
 Khả năng cảm nhận của giáo viên về các tác phẩm văn học còn hạn chế về 
giọng đọc như dùng tiếng địa phương và cách thể hiện các tác phẩm chưa tạo được 
sự kịch tính, đôi lúc lời thoại còn dài dòng khó hiểu, chưa phân tích và cảm thụ 
đúng tác phẩm văn học và cách thể hiện qua ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, minh họa 
chưa bộc lộ cảm xúc hấp dẫn cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép các tác phẩm 
văn học trong các hoạt động học tập và vui chơi chưa linh hoạt sáng tạo, tổ chức 
hoạt động nhóm còn mang tính hình thức nên kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa 
thực sự say mê, hào hứng, sử dụng đồ dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến 
giờ học trẻ ít tập trung chú ý, chính vì thế mà hiệu quả trên tiết học chưa cao.
 Chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ chuyện kể sang kịch bản sân 
khấu, không tạo ra được kịch tính, sự kiện, diễn biến, lời thoại còn dài dòng khó 
hiểu, ngoài ra còn một số trẻ chưa có năng khiếu đọc, kể và thể hiện các tác phẩm 
văn học. 
 Hầu hết khi biểu diễn các tác phẩm văn học còn thiếu các yếu tố phụ trợ 
như: Âm thanh, cảnh trí, trang phục làm cho hoạt động đóng kịch, biểu diễn 
không thu hút được sự chú ý của trẻ.
 Từ những nguyên nhân và thực trạng trên, những mặt làm được và chưa làm 
được. Bằng vốn hiểu biết của mình tôi luôn tự học hỏi kinh nghiệm để tìm những 
sáng kiến hay, nhằm khắc phục khó khăn đó cho lớp lá 4 của tôi nói riêng và cho 
khối lá nói chung. Bản thân đã tham mưu với nhà trường, thường xuyên trò 
chuyện, quan tâm đến các trẻ mới đi học năm đầu để trẻ dễ dàng hòa đồng với các 
bạn, vận động phụ huynh học sinh ủng hộ cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi phục vụ 
cho việc giảng dạy và học tập cho môn học tốt hơn.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 Những biện pháp giải pháp áp dụng cho đề tài:
 Xây dựng kế hoạch phù hợp với độ tuổi
 Tạo môi trường và diều kiện để trẻ hoạt động tích cực và chủ động nhằm 
tiếp nhận trọn vẹn tác phẩm.
 Người thực hiện: Trần Thị Thủy 
 Trang 5 Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn Làm quen văn học cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Krông Ana
sáng tạo phù hợp với từng nội dung của bài mà trẻ không bị áp đặt một cách gò bó. 
Cùng với từng bài dạy, tôi dùng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt vào bài chuyển 
hoạt động một cách linh hoạt.
 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch phù hợp với độ tuổi.
 Ngay từ đầu năm học dựa trên kế hoạch của tổ khối tôi xây dựng kế hoạch 
cho từng chủ đề, từng tuần phù hợp với tình hình của lớp. Kế hoạch phải rõ từng 
năm tháng, tuần, theo từng chủ đề thiết thực với trẻ với tình hình của trường, lớp. 
Ví dụ: Chủ đề: Thế giới thực vật có thể chọn chỉ số 64, Chỉ số 71, chỉ số 79 trong 
Bộ chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi và chọn những bài thơ câu chuyện: “Hoa kết trái” 
“Vòng quay luân chuyển”để hoàn thành chỉ số. Qua đó giúp trẻ thấy được vẻ 
đẹp của thiên nhiên, đặc điểm màu sắc đặc trưng của một số loại hoa quen thuộc 
gần gũi, sự luân chuyển từ hạt đến quả.
 Tác phẩm dành cho trẻ phải phong phú về thể loại, phải đáp ứng được 
những ước mơ và tưởng tượng của trẻ thơ, truyện được chọn cần có tính chất li kì, 
tiếp xúc với những tác phẩm có hình ảnh cụ thể, rõ ràng để dần dần đưa trẻ đến 
những khái niệm tổng quát. 
 Ngoài xây dựng kế hoạch phù hợp thì người giáo viên mầm non phải tổ 
chức sao cho các khả năng hoạt động nghệ thuật của trẻ được bộc lộ và phải biết 
nuôi dưỡng phát triển khả năng ấy, trong hoạt động của trẻ cần phải đặt những câu 
hỏi mang tính tư duy để kích thích sự tưởng tượng và phát triển trí tuệ của trẻ. Câu 
hỏi mang tính chất từ dễ đến khó, câu hỏi phải có tính tư duy, khả năng phán đoán, 
không mang tính gò bó ép buộc trẻ.
 Làm tốt công tác tham mưu với nhà trường về cơ sở vật chất và phương 
pháp lên lớp để khảo sát trên trẻ được tốt hơn, xây dựng kế hoạch họp phụ huynh 
để báo cáo tình hình học tập của các cháu và đưa ra các biện pháp phối hợp với 
phụ huynh phù hợp và có hiệu quả.
 Tham khảo liệu trên mạng, tạp chí nhằm trau dồi thêm về kiến thức cũng 
như kĩ năng diễn đạt để truyền đạt tác phẩm văn học cho trẻ một cách tốt nhất mà 
không mang tính chất áp đặt trẻ.
 Biện pháp 2: Tạo môi trường và điều kiện để trẻ hoạt động tích cực và chủ 
động nhằm tiếp nhận trọn vẹn tác phẩm. 
 Tạo môi trường vật chất và tinh thần cho trẻ như: Tranh ảnh trong sách, trên 
tường, sản phẩm tạo hình, các mẫu vật, các kí hiệu tượng trưng để kích thích trẻ. 
Xây dựng kỹ năng trao đổi, thỏa thuận, hợp tác chia sẻ, hình thành bầu không khí 
và tình cảm thân thiết làm cho trẻ cảm thấy tin cậy ở người lớn, bạn bè và bản thân 
mình.
 Bằng sự nhập tâm của tác phẩm văn học vừa tiếp nhận giáo viên cần khuyến 
khích sự sáng tạo của trẻ ở mọi lúc mọi nơi để những hiểu biết về cuộc sống ở trẻ 
sẽ hòa quyện với việc cảm thụ tác phẩm văn học nghệ thuật.
 Người thực hiện: Trần Thị Thủy 
 Trang 7