SKKN Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp Lá 4 trường Mầm non Ea Na

 Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường mầm non Ea Na
 UBND HUYỆN KRÔNG ANA
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
 Tên đề tài: Một số biện pháp hình thành biểu tượng về số 
 lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Ea Na
 Lĩnh vực: Phát triển nhận thức
 Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Tuyết
 Đơn vị: Trường mầm non Ea Na
 Krông Ana, tháng 03 năm 2018
Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết 1 Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường mầm non Ea Na
 Đỗ Thị Minh Liên với “Phương pháp cho trẻ mầm non làm quen với toán” 
là cuốn sách nghiên cứu những quy luật của quá trình hình thành các biểu tượng 
toán học sơ đẳng cho trẻ thông qua quá trình dạy học có mục đích trong các trường 
mầm non dưới sự tổ chức, điều khiển của giáo viên, tức là nghiên cứu những quy 
luật của mối quan hệ hữa cơ giữa mục đích, nội dung, phương pháp dạy học nhằm 
nâng cao hiệu qủa việc hình thành biểu tượng toán học sơ đẳng.
 Đỗ Thị Minh Liên với “Sử dụng trò chơi học tập nhằm hình thành biểu 
tượng toán học sơ đẳng cho trẻ mẫu giáo” đề cập đến việc sử dụng trò chơi nhằm 
nâng cao hiệu quả dạy và học toán ở trường Mầm non, trong đó có hình thành và 
củng cố biểu tượng số lượng cho trẻ.
 Lê Thị Thanh Nga với “Phương pháp hướng dẫn trẻ Mầm non làm quen với 
biểu tượng toán ban đầu” và Đinh Thị Nhung với “Toán và phương pháp hình 
thành các biểu tượng toán học cho trẻ mẫu giáo” Những cuốn sách này có nội 
dung trình bày những thông tin cập nhật về phương pháp hướng dẫn trẻ làm quen 
với biểu tượng toán ban đầu và những hoạt động để giúp giáo viên từng bước tự 
mình nắm bắt nội dung của bài học và còn rất nhiều những nghiên cứu của các tác 
giả khác nữa.
 Bản thân tôi là giáo viên mầm non, trực tiếp chăm sóc, giáo dục trẻ, rất tâm 
huyết với nghề. Tôi luôn mong muốn truyền đạt thật nhiều kiến thức cho trẻ, giúp 
trẻ phát triển hết khả năng vốn có của mình. Chính vì vậy tôi luôn trăn trở, tìm ra 
những cách thức hay, đạt hiệu quả ca nhất trong phương pháp giảng dạy. Vì vậy, 
tôi luôn mong muốn làm sao trẻ phải học tốt môn toán. Bằng tất cả sự nỗ lực và 
kinh nghiệm của bản thân, tôi đã mạnh dạn thực hiện đề tài “Một số biện pháp hình 
thành biểu tượng về số lượng cho trẻ 5- 6 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Ea Na”.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
 Mục tiêu: Áp dụng một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn Làm 
quen với toán.
 Trẻ biết cách đếm, thêm bớt, chia nhóm trong phạm vi 10. Qua các vật thể 
quen thuộc mà trẻ thực nghiệm thông qua hoạt động chung. Có khả năng đếm 
thành thạo, đếm liên tục không nhầm lẫn.
 Tạo nhóm, đặt số, nhớ mặt số.
 Trẻ hiểu biểu tượng về số lượng, tập hợp, con số, khả năng tư duy nhạy bén.
 Qua hệ thống câu hỏi, trò chơi trẻ nhanh nhẹn, mạnh dạn, tự tin trong giao 
tiếp, tham gia tốt các hoạt động khác.
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết 3 Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường mầm non Ea Na
 Phương pháp điều tra, thực nghiệm, quan sát, đàm thoại, thực hành trên trẻ, 
điều tra khảo sát.
 c) Phương pháp thống kê toán học
 II. Phần nội dung
 1. Cơ sở lí luận 
 Bác hồ nói: “Vì lợi ích mười năm trồng cây
 Vì lợi ích trăm năm trồng người”.
 Giáo dục mầm non là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đây 
là khâu quan trọng đặt nền móng cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Trẻ em là 
hạnh phúc của mọi gia đình, là tương lai của đất nước, việc bảo vệ, chăm sóc và 
giáo dục trẻ không phải chỉ là trách nhiệm của mọi người mà của toàn xã hội và 
của cả nhân loại. Vì vậy tạo cho trẻ em một nền tảng vững chắc ngay từ thủa nhỏ, 
từ khi còn học tại trường mầm non là điều rất quan trọng. Việc hình thành những 
biểu tượng là một trong số những yếu tố cần thiết đó.
 Biểu tượng được coi là một sản phẩm vừa của quá trình trí nhớ vừa của quá 
trình tưởng tượng. Đó là sự phản ánh thực tế khách quan dưới hình thức hình ảnh cụ 
thể. Biểu tượng không hiện ra ở não người rõ nét bằng lưu ảnh tri giác, nó có thể lờ 
mờ hay biến dạng. Biểu tượng thường là những phần, những đoạn nào đó của tri giác.
 Đặc điểm chính của biểu tượng là vừa mang tính trực quan, vừa mang tính 
khái quát nhờ có sự hỗ trợ lẫn nhau giữa hệ thống tín hiệu thứ nhất và hệ thống tín 
hiệu thứ hai. Trong đó hệ thống tín hiệu thứ nhất là xuất phát điểm về những hình 
ảnh của biểu tượng. Hệ thống tín hiệu thứ hai làm nảy sinh biểu tượng chung của 
chủ thể, qua đó phản ánh những đặc trưng, những điểm có ý nghĩa cơ bản đối với 
chủ thể hay những cái do bất thường gây nên ấn tượng.
 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán học về số lượng mỗi vật ở môi 
trường xung quanh đều mang những dấu hiệu nhất định như đếm nhận biết nhóm 
đối tượng có số lượng nhất định, mối quan hệ hơn kém, cách chia nhóm đối tượng 
thành 2 phần ở vị trí lắp đặt trong không gian không theo nguyên tắc. Số lượng là 
một trong những dấu hiệu của vật cụ thể mà dựa vào chúng con người có thể tiến 
hành nhận biết số lượng so sánh và tạo nhóm các vật khác nhau theo dấu hiệu hình 
thành những biểu hiện đúng đắn về các hiện tượng xung quanh cung cấp những tri 
thức đơn giản có hệ thống giúp trẻ hiểu biết sơ đẳng về cơ sở hình thành biểu 
tượng toán học.
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết 5 Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường mầm non Ea Na
 Dạy trẻ biện pháp đếm, thêm bớt, chia nhóm nhằm giúp trẻ nắm được các 
dấu hiệu đặc trưng của số lượng. Như số lượng của đối tượng, đối tượng nhiều hay 
ít, so sánh hai nhóm đối tượng với nhau.
 Luyện tập cho trẻ xác định số lượng của các đối tượng, trẻ biết đếm, thêm 
bớt, chia nhóm.
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
 Như chúng ta đã biết Toán học là một môn học rất trừu tượng và khó, đặc 
biệt với trẻ mẫu giáo. Nhận thức của trẻ mang tính chất là tư duy trực quan hành 
động, trẻ tiếp thu kiến thức một cách thụ động máy móc. Dạy trẻ thế nào? Làm thế 
nào để tiếp thu bài có hiệu quả? 
 Vậy để hình thành biểu tượng Toán cho trẻ thì chúng ta cần phải biết xây 
dựng cho trẻ một hệ thống các khái niệm về kiến thức toán học cơ bản, ban đầu từ 
dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ trực quan đến hình tượng,... Đồng thời chỉ 
ra mối quan hệ tương ứng kiến thức giúp trẻ hiểu và có khả năng vận dụng kiến 
thức của trẻ thông qua các hoạt động học, hoạt động chơi để góp phần phát triển 
toàn diện cho trẻ.
 Tình hình của lớp: tổng số trẻ trong lớp: 26 trẻ; nữ: 10 trẻ; dân tộc: 1 trẻ; nữ 
dân tộc: 1 trẻ.
 Bảng khảo sát chất lượng về biểu tượng số lượng của trẻ lớp lá 4 trước thực 
nghiệm năm học 2017 – 2018 như sau:
STT Khảo sát về thực hành về số lượng, Đạt Chưa đạt
 con số, phép đếm Số trẻ Tỉ lệ Số trẻ Tỉ lệ
1 Đếm đúng số lượng 11/26 42% 15/26 58%
2 So sánh thêm, bớt 9/26 35% 17/26 65%
3 Chia nhóm đối tượng 9/26 35% 17/26 65%
 - Ưu điểm:
 Một số trẻ đã biết sử dụng được một số kỹ năng cơ bản về máy tính, có các 
kỹ năng xác định số lượng, đếm, thêm bớt, chia nhóm...
 Được sự quan tâm của BGH nhà trường, các cấp lãnh đạo, ban ngành và hội 
cha mẹ học sinh. Trong lớp bố trí đủ 2 giáo viên trên một lớp, sự giúp đỡ của 
chuyên môn, đồng nghiệp đã tạo điều kiện cho tôi tham dự các buổi tập huấn, bồi 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết 7 Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường mầm non Ea Na
 Một số trẻ ở xa bố mẹ, ở với ông bà từ nhỏ ít được quan tâm và tiếp xúc 
nhiều với thế giới xung quanh nên trẻ còn nhút nhát, chưa quan tâm đến việc học 
của trẻ.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
 a) Mục tiêu của giải pháp
 Lên kế hoạch, xác định loại tiết phù hợp, lấy trẻ làm trug tâm làm kích thích 
trẻ phát triển về tư duy lôgic, số lượng, con số đòi hỏi trẻ phải tập trung suy nghĩ, 
giúp trẻ nhanh nhạy, có tư duy tốt, khả năng tập trung cao.
 Tổ chức các hoạt động làm quen với toán giúp trẻ có khả năng ghi nhớ, nhận 
biết con số, số lượng, khả năng đếm tốt, đếm liên tục.
 Lồng ghép vào các tiết học, trò chơi tạo cho trẻ hứng thú trong các hoạt 
động, có thể suy nghĩ, giải quyết các tình huống trong hoạt động khác, trẻ được 
củng cố kiến thức mọi lúc, mọi nơi, hình thành biểu tượng toán học vào cuộc sống.
 Sử dụng đồ dùng trực quan, hệ thống câu hỏi tạo hứng thú, gây sự chú ý của 
trẻ giúp trẻ lĩnh hội kiến thức chính xác, trọn vẹn, phấn khởi.
 b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
 Biện pháp 1: Lên kế hoạch, xác định loại tiết để chọn phương pháp thích 
hợp, lấy trẻ làm trung tâm.
 Thực hiện trên kế hoạch, trên tiết học là hoạt động chủ đạo của trẻ, giáo 
viên là người hướng dẫn, gợi ý, kích thích trẻ họat động, sáng tạo tích cực.
 Ví dụ: Trẻ đếm đến 8, nhận biết các nhóm có 8 đối tượng. Nhận biết số 8. 
Chủ đề “Thế giới động vật” chủ đề nhánh “Con vật đáng yêu quanh bé” giáo viên 
phải chuẩn bị cho mỗi trẻ 8 con vật đẹp, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 
để tạo sự phát triển trí lực cho trẻ nhận biết các dấu hiệu trong bản chất của cách 
đếm, cách thêm bớt nhằm giúp trẻ nhấn mạnh tính bất biến của môn học thì giáo 
viên phải dùng lời nói dễ hiểu, gần gũi với trẻ để khơi ngợi trẻ chú ý và suy nghĩ.
 Ví dụ: Giáo viên soạn trên giáo án điện tử, ở trong mỗi chuồng có 5 hoặc 7 
và 8 con chó, con gà, con vịt, con mèo Ôn gợi nhớ giáo viên cho trẻ lên tìm “con 
vật bé yêu” có số lượng là 7 và chọn số tương ứng, nếu trẻ chọn đúng con vật có số 
lượng 7 thì có tiếng vỗ tay và khen trẻ chọn đúng rồi còn trẻ chọn sai thì hiện lên 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết 9 Một số biện pháp hình thành biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp lá 4 trường mầm non Ea Na
biết các nhóm có 6 đối tượng, nhận biết số 6, trẻ được học thêm bớt trong phạm vi 
6 và chia nhóm 6 đối tượng thành 6 phần. Giáo viên có thể thiết kế tiết dạy thông 
qua các trò chơi để gây hứng thú ở trẻ và giúp trẻ nhớ lâu và quan trọng trẻ tích 
cực tham gia vào các hoạt động. Ví dụ: Thiết kế bài dạy của giáo viên trên giáo án 
điện tử, nếu sử dụng đồ dùng trực quan thì đồ dùng cần đẹp ngộ nghĩnh, gần gũi 
với trẻ và phù hợp với chủ đề, còn phần thực hành của trẻ nên sử dụng thông qua 
trò chơi, luyện tập cá nhân cho trẻ chơi “ai nhanh hơn”, “ai tinh mắt” cô gọi 2 trẻ 
lên chơi cho trẻ tìm thêm con vật và đem nó về đúng với môi trường sống của 
chúng như cá sống dưới nước, voi sống trong rừng, gà sống trong nhà (giáo viên 
chuẩn bị ngôi nhà, rừng cây, hồ nước). Còn tổ chức trò chơi để luyện tập cả lớp 
như trò chơi “Ai nhanh tay” giáo viên chia lớp thành 3 tổ cho tổ 1 tìm con vật nuôi 
trong gia đình, tổ tìm con vật sống trong rừng, tổ 3 tìm con vật sống dưới nước và 
mỗi trẻ tìm đủ 6 con không cùng một loại (động vật nuôi trong nhà có gà, vịt, chó, 
mèo) có số lượng 6, cô cho trẻ thêm vào và bớt ra theo yêu cầu tổ chức cho 3 tổ 
thi đua nhau để trẻ hứng thú.
 * Dạy học vừa sức 
 Trên cở sở giáo viên phải cân nhắc lựa chon nội dung sao cho phù hợp, hợp 
lí giữa nội dung các kiến thức lí tính và cảm tính. Để đảm bảo tình vừa sức cho trẻ 
những kiến mới truyền đạt cho trẻ cần được phức tạp dần, được củng cố dần qua 
các bài tập luyện phong phú và được ứng dụng vào các dạng hoạt động khác nhau 
của trẻ như vậy sẽ giúp trẻ dễ dàng lĩnh hội kiến thức và kỹ năng tạo cho trẻ hứng 
thú học toán.
 Ví dụ: Dạy trẻ thêm bớt trong phạm vi 6, dạy trẻ dạy trẻ đếm 6 đối tượng, 
cho trẻ thêm bớt tự do và trẻ nhận xét kết quả thêm bớt, cho trẻ bớt theo yêu cầu 
bớt 1, 2, 3... thêm vào 1, 2, 3... cho trẻ thêm bớt nhanh dần không theo thứ tự 6 bớt 
2 còn mấy, 4 thêm 2 là mấy?
 * Đảm bảo tính khoa học
 Trên cơ sở của những khoa học toán học, tâm lí học và giáo dục học mầm 
non trong qua trình dạy toán cho trẻ cần đảm bảo sự thống nhất giữa các thao tác, 
kiến thức kỹ năng và thái độ thông qua các hoạt động giúp trẻ phổ thông ngôn ngữ 
về số lượng trong thực tế. Trong quá trình hình thành biểu tượng toán học về các 
hình dạng cần phải đảm bảo tính chính xác khoa học và tất cả mọi mặt như ngôn 
ngữ kí hiệu, hình vẽ. Kiến thức suy luận thông qua hoạt động mà tư duy và ý thức 
phát triển tốt. 
 Biện pháp nhằm đảo bảo tính ý thức và phát huy tính tích cực của trẻ. 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết 11