SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ thông qua hoạt động ngoài trời

 PHÒNG GIÁO GD-ĐT KRÔNG ANA
 TRƯỜNG MẦM NON HOA CÚC
 TÊN SÁNG KIẾN:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5-6 TUỔI PHÁT HUY 
TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CHO TRẺ THÔNG QUA 
 HOẠT ĐỘNG NGOÀI TRỜI
 Thuộc lĩnh vực : Hoạt động vui chơi
 Họ và tên tác giả: Trần Thị Kim Loan
 Chức danh : Giáo viên 
 Trình độ chuyên môn cao nhất: Đại học sư phạm
 Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm mầm non
 Krông Ana, tháng 02 năm 2018 1 I. Phần mở đầu
 1. Lý do chọn đề tài
 Vui chơi là hoạt động chủ đạo của lứa tuổi mầm non, trong đó vui chơi 
ngoài trời là một hoạt động mang lại nhiều bổ ích cho trẻ. Qua đó, trẻ không chỉ 
được quan sát thế giới xung quanh, khám phá những điều mới lạ từ thiên nhiên, 
phát triển nhận thức, vốn hiểu biết mà còn giúp trẻ phát triển cảm xúc. Chính vì 
vậy, giáo viên cần tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động vui chơi ngoài trời. 
Nhưng làm thế nào để tổ chức hoạt động vui chơi ngoài trời cho trẻ có hiệu quả, 
lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ đang là vấn đề mà tôi luôn suy nghĩ, trăn trở. Ở 
trường tôi nói chung và trẻ 5-6 tuổi lớp tôi nói riêng việc tổ chức hoạt động 
ngoài trời cho trẻ đã được quan tâm nhưng chưa đạt được kết quả cao. Sân chơi 
đã có nhiều đồ chơi nhưng đồ chơi chưa đa dạng, chưa hấp dẫn trẻ chơi sáng tạo, 
trẻ chưa chủ động tham gia các hoạt động. Hình thức tổ chức chưa có sự linh 
hoạt và sáng tạo. 
 Hoạt động ngoài trời là một môi trường hấp dẫn và lôi cuốn trẻ với những 
điều thú vị về thế giới xung quanh, từ đó giúp trẻ hình thành hành vi đẹp, thói 
quen tốt, góp phần phát triển nhân cách cho trẻ. Đây là một cơ hội tốt để sớm 
hình thành ở trẻ những kỹ năng tìm tòi, quan sát, so sánh... đặc biệt là tính tò 
mò, mối quan tâm của trẻ trở thành nội dung khám phá thử nghiệm và phát huy 
tính sáng tạo, ham học hỏi của trẻ. 
 Khi trẻ hoạt động ngoài trời trẻ dễ dàng thu nạp vitamin D giúp trẻ hấp 
thụ canxi tốt, giúp cho các tế bào tạo xương xây đắp cho xương đặc hơn, rắn 
chắc hơn và dẻo dai hơn. Giúp trẻ giải tỏa căng thẳng, trẻ khỏa mạnh và hoạt bát 
hơn, khi tham gia các hoạt động đều đặn và có sự phối hợp chế độ ăn uống đầy 
đủ dinh dưỡng, trẻ sẽ phát triển thể chất một cách tối đa và cơ thể luôn có sức đề 
kháng cao.
 Thực tế cho thấy, nếu thiếu không gian vui chơi, trẻ sẽ mất đi sự linh hoạt 
một cách nghiêm trọng, ngôn ngữ phát triển không thuận lợi. Do đó, trẻ sẽ nhút 
nhát khó hòa đồng và sau này khó thích nghi với cuộc sống. Không gì khiến trẻ 
thấy thoải mái, tự tin và vui vẻ hơn khi trẻ được chạm tay vào mọi thứ xung 
quanh và tự khám phá sự việc bằng các giác quan, cảm xúc của mình. Với trẻ, 
vạn vật đang diễn ra trong thế giới này đều mới mẻ, sống động, cuốn hút và luôn 
luôn kích thích trí tò mò. Khi trẻ đùa nghịch, chơi đùa ngoài thiên nhiên, thực 
chất là trẻ khám phá, học hỏi và có điều kiện phát triển tốt nhất những cảm xúc 
tích cực của mình. Chính vì thế, chúng ta cần thường xuyên tổ chức cho trẻ được 
hoạt động ngoài trời một cách tích cực 
 Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng khi thiếu không gian vui 
chơi, trẻ sẽ thiếu sự linh hoạt, ngôn ngữ phát triển chậm...Do đó, trẻ sẽ nhút 
nhát, khó hòa đồng và khó thích nghi với cuộc sống. Bên cạnh đó, khi thiếu các 
hoạt động vui chơi ngoài trời, trẻ thường trở nên cau có và dễ bị nhàm chán, tách 
mình khỏi môi trường xung quanh khiến thế giới kỳ diệu xung quanh của trẻ bị 
thu hẹp lại. Xuất phát từ nhu cầu nhận thức của trẻ muốn khám phá thế giới 
 3 Trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ ở lớp cũng như ở nhà, 
qua đó có điều kiện theo dõi, uốn nắn trẻ. Bên cạnh đó tôi cũng thường xuyên 
trò chuyện cùng trẻ, đặt ra những câu hỏi đàm thoại nhằm phát huy tính tích cực 
của trẻ.
 Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm
 Để phát huy tính tích cực chủ động cho trẻ 5-6 tuổi lớp tôi thông qua hoạt 
động ngoài trời. Vào đầu năm học tôi chủ động khảo nghiệm chất lượng dạy và 
học của lớp tôi đối với hoạt động ngoài trời. Sau đó tiến hành dạy cho các giáo 
viên trong trường dự giờ, nhờ được các giáo viên trong trường góp ý giờ dạy để 
tôi rút ra được ưu điểm, tồn tại của giờ dạy từ đó rút ra kinh nghiệm quý báu để 
giờ hoạt động ngoài trời tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn 
 c) Phương pháp thống kê toán học :
 Vào đầu năm học, tôi đã chủ động kiểm tra, khảo sát, thống kê về hoạt 
động khám phá khoa học để nắm bắt khả năng nhận thức của từng cá nhân trẻ. 
Cụ thể: 
 Số Kết quả
Nội dung lượng 
 trẻ Tốt Tỷ lệ Khá Tỷ lệ TB Tỷ lệ Yếu Tỷ lệ
Sự tự tin, tích 
 36 13 36,1% 12 33,3% 10 27,8% 1 2,8%
cực chủ động
Khả ăng giao 
 36 13 36,1% 11 30,6% 12 33,3% 0
tiếp của trẻ
Tò mò ham 
 36 12 33,3% 13 36,1% 11 30,6%
hiểu biết
Thể hiện về một 
số hiểu biết về 
 36 13 36,1% 13 36,1% 10 27,8%
thế giới xung 
quanh
 II. Phần nội dung:
 1. Cơ sở lí luận :
 Hoạt động vui chơi là con đường tiếp xúc độc đáo của trẻ mẫu giáo với 
cuộc sống xung quanh, nhờ hoạt động này trẻ bước vào giai đoạn đầu tiên của 
quá trình hình thành nhân cách. Hoạt động vui chơi giúp trẻ phát triển đầy đủ, 
toàn diện về nhận thức, tình cảm, ý chí, cũng như các nét tính cách và năng lực 
xã hội
 Hoạt động ngoài trời là một trong những hoạt động hàng ngày của trẻ ở 
trường mầm non, có nhiều ưu thế để phát triển mọi mặt cho trẻ mà ít thời điểm 
 5 làm đồ chơi ngoài trời và trẻ tích cực tham gia các trò chơi.
 *Hạn chế:
 Bên cạnh những thuận lợi khi chưa thực hiện đề tài còn có những hạn chế 
sau đây:
 Trường tôi cây xanh mới trồng, sân trường còn nắng do đó còn gặp nhiều 
khó khăn cho cô và trẻ khi quan sát và các hoạt động khác ngoài trời.
 Trẻ chưa mạnh dạn tự tin tham gia hoạt động cùng cô và bạn
 Các cháu phần đông gia đình làm nông nên việc trò chuyện cùng trẻ về thế 
gới xung quanh còn hạn chế, chủ yếu là do cô cung cấp
 * Nguyên nhân chủ quan
 Tôi đã làm đồ dùng đồ chơi nhưng vẫn còn đơn giản, sơ sài nên chưa đáp 
ứng đủ nhu cầu chơi của trẻ từ đó chưa phát huy hết tính tích cực chủ động sáng 
tạo của trẻ khi tham gia hoạt động ngoài trời
 Một số trẻ còn nhút nhát, thụ động không thích tham gia trò chơi cùng với 
các bạn. 
 * Nguyên nhân khách quan
 Khuông viên sân trường cây cối mới trồng, chưa có mái che, sân trường 
nắng nên chưa có nhiều thời gian để trẻ quan sát, trải nghiệm mọi hoạt động 
ngoài trời. Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học của con mình, 
chiều chuộng con thái quá, luôn bao bọc không để con có cơ hội trải nghiệm. 
Dẫn đến một số cháu thụ động, ỉ lại vào người khác không biết cách tự mày mò, 
tìm tòi khám phá, giải quyết vấn đề. 
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp 
 Hoạt động ngoài trời là một trong những hoạt động vui chơi mà trẻ hứng 
thú nhất, mang lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết về thế giới xung 
quanh chúng
 Trẻ nhận thức thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu, khám phá 
và quan tâm đến những gì xảy ra ở cuộc sống xung quanh mình
 Qua hoạt động ngoài trời trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu tìm hiểu 
khám phá của trẻ
 Hoạt động ngoài trời tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và thích ứng với môi 
trường tự nhiên đồng thời trẻ tự tin mạnh dạn trong cuộc sống
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
 Việc tổ chức hoạt động ngoài trời ở trường mầm non hiện nay có thực 
hiện nhưng cách tổ chức chưa sâu về đổi mới hình thức và nội dung. Hoạt động 
ngoài trời nhằm phát triển thể lực cho trẻ thì đối tượng được quan tâm nhất là 
 7 bánh tét, có trẻ mua nếp, đậu xanh về để nấu xôi...Trẻ được trải nghiệm đó là 
biết đi chợ, biết cách mua bán như người lớn 
 Với quan điểm “ lấy trẻ làm trung tâm” trong quá trình mua bán tôi quan 
sát trẻ và sau đó có một số câu hỏi đàm thoại nhằm phát huy được tính tích cực, 
chủ động của trẻ như:
 + Chợ xuân bán những gì ?
 + Con đã mua được gì ở chợ? Mua về để làm gì ?
 + Tại sao mọi người lại mua nhiều thứ như vậy? 
 9 + Ai cho cô biết tên loại cá này ?
 + Ai biết gì về con cá vàng?
 + Con cá có đặc điểm gì?
 + Con cá gồm mấy phần? Là những phần nào?
 + Cá thở bằng gì?
 + Cá bơi được nhờ bộ phận nào?
 + Đuôi cá có nhiệm vụ gì? 
 + Cá sống ở đâu? 
 + Các con thử tưởng tượng xem nếu không có nước cá sẽ như thế nào?
 Sau khi trẻ được quan sát trải nghiệm khám phá về con cá, trẻ còn cho cá 
ăn công việc này làm các cháu rất thích thú. Qua đó tôi kết hợp giáo dục trẻ biết 
yêu quý chăm sóc các con vật và ăn nhiều thức ăn chế biến từ cá giúp cho cơ thể 
khỏe mạnh 
 Không những thế tôi còn cho trẻ đi trên cát, sỏi, đá, lá cây để trải nghiệm 
cảm giác. Trẻ không những tiếp xúc môi trường trong lớp học sạch sẽ trẻ mà còn 
tiếp xúc môi trường ngoài lớp học, trẻ được đi chân đất đi lên cát, sỏi, lá cây. 
Trẻ không những được cảm nhận những cảm giác lạ khi đi trên cát, sỏi, đá, lá 
cây mà còn được rèn luyện cơ thể trẻ dẻo dai chống lại bệnh tật. 
 11 13 Nhận thức được tầm quan trọng của việc cho trẻ được tiếp xúc trải 
nghiệm thiên nhiên với cát, sỏi, nước giúp trẻ hứng thú tôi và các giáo viên 
trong trường luôn nghĩ làm sao để những giờ hoạt động ngoài trời của trẻ không 
khô khan và trở nên thú vị, đồng thời tăng cường thêm sự hiểu biết với trẻ về 
môi trường tự nhiên 
 + Hoạt động giúp trẻ phát triển vận động: Chơi với các đồ chơi có sẵn 
trong trường. Thông qua các hoạt động leo trèo trên các thiết bị, dụng cụ vận 
động ngoài trời như: cầu trượt, các vận động bò- trườn-trèo, tung- ném- chuyền- 
bắt, nhảy lò cò ... rèn cho trẻ sự khéo léo, nhanh nhẹn của đôi bàn tay, bàn chân, 
giáo dục trẻ không leo trèo những nơi nguy hiểm, chơi vừa sức mình. Trẻ được 
chơi nhũng gì trẻ thích sẽ tạo cho trẻ sự hứng thú từ đó trẻ sẽ hoạt động tích cực 
và chủ động hơn
 Ngoài những đồ chơi có sẵn trong trường tôi còn tận dụng các lốp xe cũ 
chà rửa thật sạch sẽ sơn màu cho các lốp xe nhiều màu sắc. Sau đó tôi cùng 
đồng nghiệp tạo ra những con vật ngộ nghĩnh bằng lốp xe hoặc từ lốp xe chúng 
tôi tạo thành những đồ chơi phát triển vận động cho trẻ leo trèo. Từ những ống 
tre của phụ huynh ủng hộ tôi và đồng nghiệp cũng đã làm được đồ chơi phát 
triển vận động ngoài trời cho trẻ từ đó phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 
lớp tôi và nhiều trẻ khác
 15 Hoặc chơi trò chơi kéo cưa lừa xẻ, hai bạn cầm tay nhau đẩy qua đẩy lại 
trông như đang cưa một khúc gỗ đọc bài đồng dao 
 Kéo cưa lừa xẻ
 Ông thợ nào khỏe
 Thì ăn cơm vua
 Ông thợ nào thua
 Về bú tí mẹ
 Khi trẻ đọc đồng dao thì trẻ sẽ chơi hứng thú hơn trò chơi trở nên hấp dẫn 
giúp trẻ chơi một cách tích cực, chủ động hơn. Những bài đồng dao, ca dao, dân 
ca có tác dụng lớn trong việc giáo dục, nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, đồng thời 
rèn luyện thể chất cho trẻ khi được kết hợp với các trò chơi dân gian thú vị. 
Những bài đồng dao, ca dao, dân ca có tác dụng lớn trong việc giáo dục, nuôi 
dưỡng tâm hồn trẻ thơ, đồng thời rèn luyện thể chất cho trẻ khi được kết hợp với 
các trò chơi dân gian thú vị. Sâu xa hơn, đây còn là cách giúp bảo lưu và duy trì 
tiếp nối những giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc Việt qua các thế hệ. 
 Biện pháp 6 : Lấy trẻ làm trung tâm
 Việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo quan điểm “lấy trẻ làm trung 
tâm” là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm 
non. Để thực hiện đạt chất lượng, hiệu quả nội dung này, tôi cần phải căn cứ vào 
điều kiện thực tế ở lớp và khả năng của trẻ của lớp mình, chú trọng giáo dục đạo 
đức, hình thành và phát triển kỹ năng sống, hiểu biết xã hội phù hợp với độ tuổi 
của trẻ.
 Tôi cần phải tạo nhiều cơ hội, môi trường thuận lợi cho trẻ . Môi trường ở 
đây không chỉ dừng lại ở trong lớp học mà tận dụng tất cả không gian trong và 
ngoài lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ được học, chủ động tham gia các hoạt động 
vui chơi, khám phá mọi lúc, mọi nơi. Đặc biệt, trẻ được trải nghiệm theo phương 
châm “Học bằng chơi, chơi mà học” phù hợp từng độ tuổi khác nhau. Qua đó, 
trẻ hình thành nhân cách và phát triển toàn diện”. Chẳng hạn như, trải nghiệm 
thực tế bằng việc tổ chức cho trẻ đi tham quan vườn cây ăn quả. Sau đó, cô đặt 
nhiều câu hỏi mang tính tư duy để trẻ trả lời. Cô chỉ có nhiệm vụ tóm tắt lại vấn 
đề và định hướng, giáo dục trẻ.
 Trong quá trình quan sát trải nghiệm cô luôn lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 
được tự nhận xét đánh giá, được cầm, sờ, nếm các loại quả trong vườn cây. Trẻ 
phải tự nói lên ý kiến của mình. Chính vì thế cô cần có kiến thức sâu rộng về thế 
giới xung quanh để cung cấp cho trẻ.
 Cô luôn quan tâm, phát huy tính tích cực của trẻ trong khi chơi bằng cách 
khai thác kinh nghiệm thực tế của trẻ, tận dụng môi trường sẵn có và cho trẻ 
được thực hành nhiều nhất. Tạo được nhiều các tình huống cho trẻ phải suy nghĩ 
giải quyết tình huống đó và sáng tạo nhiều nội dung chơi, chủ đề chơi phong 
phú hơn. Giáo viên luôn hướng trẻ chơi theo một chủ đề thích hợp, mở rộng kỹ 
 17