SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại Lớp Lá 4 trường Mầm non Cư Pang

 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I.Đặt vấn đề
 Như chúng ta đã biết “Mẫu giáo tốt, mở đầu cho nền giáo dục tốt”. Chính vì 
vậy mà người giáo viên mầm non được xem là người thợ đầu tiên đặt “viên 
gạch” nền móng cho việc đào tạo nhân cách cũng như tri thức con người mới Xã 
Hội Chủ Nghĩa.
 Văn học là một loại hình nghệ thuật, là người bạn không thể thiếu đối với 
trẻ thơ nhất là lứa tuổi mầm non. Văn học nuôi dưỡng và sáng tạo nghệ thuật, 
phát triển trí tưởng tượng ở trẻ. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến với trẻ rất 
quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với tác 
phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ đó trẻ bộc lộ khả 
năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp 
của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội và phát triển toàn 
diện.
 Có lẽ từ thuở còn nằm trong nôi mỗi chúng ta ai cũng một lần được nghe 
những lời ru à ơi của bà, của mẹ hay được nghe những câu chuyện mà bà và mẹ 
đã kể và cũng từ đó những lời ru, những câu hát, hay những câu chuyện đã theo 
chúng ta suốt cả cuộc đời và để lại trong mỗi chúng ta những bài học kinh 
nghiệm trong cuộc sống. Có rất nhiều nhà thơ, nhà văn đã viết những tác phẩm 
hay dành cho lứa tuổi thiếu nhi và nhi đồng, đặc biệt là Bác Hồ kính yêu của 
chúng ta, tuy Bác bận trăm công nghìn việc nhưng Bác đã dành rất nhiều thời 
gian để sáng tác những tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi. Thông qua tác 
phẩm văn học các tác giả muốn nhắn nhủ đến chúng ta hãy dành những tình yêu 
thương cho các cháu thiếu nhi không những vậy còn giáo dục các cháu những 
điều hay lẽ phải trong cuộc sống hàng ngày, hình thành trong các cháu những 
tình cảm, tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước, yêu con người, con 
vật...Và từ đó giúp phát triển toàn diện cho trẻ.
 Trong chương trình Giáo dục mầm non, hoạt động cho trẻ làm quen với tác 
phẩm văn học (thơ, truyện) có ưu thế nhiều hơn trong việc giáo dục phát triển 
 1 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
giúp trẻ tiếp thu được kiến thức mới đồng thời tạo hứng thú cho trẻ đến trường 
mạnh dạn, tự tin và tích cực hoạt động, nâng cao chất lượng nhận thức cho trẻ. 
Xuất phát từ tầm quan trọng đó bản thân tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số 
biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn làm 
quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang”. 
 II. Mục đích nghiên cứu:
 - Nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ; Hình thành cho trẻ đồng 
bào dân tộc thiểu số những kĩ năng nói, đọc rõ ràng, kể chuyện diễn cảm; Phát 
triển khả năng giao tiếp hàng ngày giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ và trẻ với mọi 
người xung quanh. 
 - Dạy trẻ phát âm chính xác ngôn ngữ tiếng Việt; Luyện cho trẻ phát âm 
đúng từ, câu. Rèn cho trẻ kĩ năng nghe, hiểu, đọc thơ, kể lại câu truyện, các sự 
việc, trong cuộc sống và trong sinh hoạt hằng ngày của trẻ một cách linh hoạt.
 - Giúp cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số hình thành và phát triển nhân cách, 
đồng thời trẻ mạnh dạn hơn, tự tin hơn, có lối ứng xử văn minh trong cuộc sống 
hàng ngày.
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I.Cơ sở lí luận của vấn đề
 Hoạt động làm quen văn học ở trường mầm non là một trong những hoạt 
động có vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, là 
phương tiện giúp trẻ rèn luyện ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, giúp tăng cường vốn 
tiếng Việt cho trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là chúng ta đã góp 
phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, 
phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ kĩ năng đọc và kể truyệnnhững điều này 
sẽ góp phần rất lớn trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. 
 Tiếp tục thực hiện Kế hoạch số 56/KH-BGDĐT ngày 25/01/2017 của Bộ 
GDĐT về việc triển khai chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm 
trung tâm” giai đoạn 2016 – 2020, Bộ GDĐT tổ chức hội thảo sơ kết 02 năm 
 3 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 II. Thực trạng của vấn đề
 Trường Mầm non Cư Pang là một đơn vị đóng trên địa bàn xã Ea Bông 
thuộc xã đặc biệt khó khăn, trường. Hơn 90% trẻ là người dân tộc thiểu số, hơn 
50% trẻ thuộc hộ nghèo. Riêng lớp lá tôi chủ nhiệm 100% trẻ là người dân tộc 
thiểu số, đa số trẻ mới lần đầu đến trường, chưa học qua lớp 3 tuổi, 4 tuổi. Hầu 
hết trẻ chưa nói rõ tiếng Việt, trẻ giao tiếp chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ, ngôn 
ngữ giao tiếp tiếng Việt của trẻ còn gặp nhiều hạn chế. 
 Năm học 2018-2019 là năm học tiếp tục hưởng ứng và thực hiện nghiêm túc, 
có hiệu quả các cuộc vận động do ngành phát động như “Xây dựng môi trường 
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”,“Xây dựng môi trường tiếng Việt cho trẻ đồng 
bào dân tộc thiểu số” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục dạy và học, nhưng để 
chất lượng giáo dục được nâng cao bản thân cô và trò cần phải cố gắng hơn 
trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non.
 Những yếu tố trên đã ảnh hưởng tạo ra thực trạng trong hoạt động cho trẻ 
làm quen với tác phẩm văn học hiện nay. Định hướng của bản thân về phương 
pháp tạo hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động làm quen với tác phẩm văn 
học là tiếp tục vận dụng phát triển các biện pháp cũ nhằm phát huy những mặt 
mạnh, những thành công giúp nâng cao chất lượng giáo dục.
 Vào cuối năm học 2017- 2018 , tôi chủ động kiểm tra, khảo sát, thống kê trẻ 
ở lớp lá 4 tổng số trẻ 25, nữ 9, dân tộc thiểu số là 25. Kết quả như sau:
 Đạt Chưa đạt
 Nội dung
 Số trẻ đạt Tỉ lệ % Số trẻ chưa đạt Tỉ lệ %
 Trẻ nói rõ ràng 15/25 60 10/25 40
 Trẻ đọc thơ, kể chuyện 
 12/25 48 13/25 52
 diễn cảm
 Trẻ biết kể truyện sáng 
 11/25 44 14/25 56
 tạo.
 Trẻ diễn đạt ý tốt 12/25 48 13/25 52
 5 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
quen văn học chưa đạt hiệu quả cao. Những yếu tố khách quan khác làm cho 
thực trạng của đề tài còn tồn tại nhiều hạn chế.
 Qua thực trạng cấp bách của vấn đề và theo hướng dẫn thực hành quan 
điểm lấy trẻ làm trung tâm thì rõ ràng nhiệm vụ đặt ra đối với người giáo viên đó 
là phải giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, phát triển cho trẻ khả năng nghe, hiểu nội dung 
tác phẩm văn học và đặc biệt trẻ thể hiện cảm xúc khi đươc nghe tác phẩm văn 
học. Nhiệm vụ đặt ra với người giáo viên phải làm thế nào để trẻ phát triển một 
cách hài hòa có hiệu quả đúng với kết quả mong đợi mà độ tuổi trẻ cần đạt được. 
Dựa trên tình hình thực tế của lớp tôi đưa ra các nhiệm vụ để giải quyết vấn đề 
như sau:
 - Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và ngôn ngữ của trẻ đồng bào dân tộc thiểu 
số lập kế hoach giáo dục phù hợp với độ tuổi của trẻ.
 - Xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số.
 - Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động của trẻ đồng bao dân tộc thiểu 
số. 
 - Tổ chức tiết học linh hoạt, lồng ghép tác phẩm văn học trong các giờ học.
 - Tuyên truyền phối hợp và vận động cha mẹ học sinh, kết hợp lồng ghép 
vào các hội thi, lễ hội.
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 Giải pháp1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm ngôn ngữ của trẻ 
đồng bào dân tộc thiểu số lập kế hoach giáo dục phù hợp với độ tuổi của trẻ.
 - Nghiên cứu tài liệu về đặc điểm tâm sinh lý của trẻ đồng bào dân tộc thiểu 
số. Trên thực tế cho ta thấy trẻ đồng bào dân tộc thiểu số luôn có tâm lý sẵn sàng 
cho hoạt động lao động hơn là hoạt động học tập. Trẻ đồng bào dân tộc thiểu số 
tâm lý hay nhút nhác, luôn sợ hãi, ngại giao tiếp với người lạ, chưa có tâm lý sẵn 
sàng cho hoạt động học tập ở trường, thích theo bố mẹ đi rẫy bên cạnh đó môi 
trường giao tiếp xã hội của trẻ dân tộc thiểu số còn hạn hẹp, có những trẻ chưa 
được học qua chương trình mẫu giáo 3 tuổi, 4 tuổi. Trẻ dân tộc thiểu số tuy còn 
 7 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
một số đặc điểm của trẻ cô giáo sẽ có những biện pháp phù hợp để khắc phục 
những hạn chế và phát huy những mặt mạnh của trẻ.
 - Thường xuyên ra những bài tập bằng hình thức trò chơi để kiểm tra đặc 
điểm phát âm của trẻ 
 - Tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số mọi lúc mọi nơi 
giúp tăng vốn từ cho trẻ. Trong lớp học, ngoài sân trường cô giáo và cha mẹ trẻ 
cùng nhau xây dựng môi trường tăng cường tiếng Việt cho trẻ. 
 Sau khi nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ giáo viên giúp trẻ chuẩn bị 
tốt về mặt tâm lý, trẻ có một tinh thần tốt, luôn thoải mái, vui vẽ, hứng thú tham 
gia mọi hoạt động, giải quyết các nhiệm vụ cô giao, điều này sẽ giúp trẻ có thêm 
niềm tin khi tham gia vào các hoạt động nói chung và hoạt động làm quen với 
tác phẩm văn học nói riêng. Văn học là phương tiện hiệu quả không chỉ đối với 
việc giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà nó còn ảnh hưởng vô cùng to lớn đến 
sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
 - Xây dựng kế hoạch tháng, chủ đề, kế hoạch tổ chức hoạt động một ngày 
tích hợp phù hợp với độ tuổi và tình hình thực tế của lớp.
 Để xây dựng kế hoạch hoạt động đúng với sự phát triển của trẻ mẫu giáo 5-6 
tuổi. Tôi không ngừng tìm tòi, nghiên cứu các tài liệu về giáo dục mầm non 
như: Chương trình giáo dục mầm non, tài liệu hướng dẫn xây dựng môi trường 
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, bồi dưỡng thường xuyên môdun 3: đặc điểm phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về 
mặt ngôn ngữ. 
 Dựa vào kế hoạch gợi ý của tổ khối và bám sát tình hình thực tế của lớp tôi 
chủ nhiệm. Tôi xây dựng mạng chủ đề cả năm gồm 10 chủ đề, ở mỗi chủ đề 
phân ra các chủ đề nhánh bám sát vào tiêu chí 6: Kế hoạch giáo dục tháng/ chủ 
đề phù hợp với thực tiễn, chỉ số 15: Kế hoạch có thể điều chỉnh để phù hợp với 
trẻ, với hoàn cảnh thực tiễn. Thường một chủ đề có 2 đến 3 chủ đề nhánh. Dựa 
 9 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 Đối với phụ huynh và xã hội, quá trình xây dựng môi trường giáo dục sẽ 
thu hút được sự tham gia của các bậc phụ huynh và sự đóng góp của cộng đồng 
xã hội. Để xây dựng môi trường hoạt động của trẻ tôi bám sát các tiêu chí sau:
- Các góc/khu vực hoạt động được bố trí khoa học phù hợp với điều kiện thực tế, 
đảm bảo các điều kiện về ánh sang, an toàn và thuận tiện đối với trẻ.
- Phương tiện dạy học, đồ dùng, đồ chơi được bố trí hợp lý, an toàn.
- Các góc/khu vực hoạt động, thiết bị, đồ dùng, đồ chơi được dán nhãn bằng 
tiếng việt.
- Khu vực/ góc được bố trí hợp lý; hệ thống giá, kệ chắc chắn, an toàn đảm bảo 
quy định, bàn ghế phù hợp với trẻ, đủ ánh sáng...
- Có hệ thống sách, tranh truyện,thẻ chữ cái, thẻ từ, bút chì, sáp màu, đất nặn, 
giấy bìa, học liệu phù hợp để hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ
- Có đài máy hoặc trang thiết bị để trẻ được nghe chương trình phát thanh, 
truyền hình tiếng Việt.
- Có đồ dùng, đồ chơi gần gũi với bản sắc văn hóa dân tộc của trẻ, vật thật, đồ 
chơi có nguồn gốc tự nhiên
- Có tài liệu sưu tầm liên quan đến văn hóa dân gian của người DTTS và sử 
dụng trong các hoạt động GD tăng cường TV cho trẻ..
- Có hệ thống chữ viêt, kí hiệu phù hợp với mọi nơi (tường bao, vườn trường, 
các góc chơi..)
- Có khu vực thư viện thân thiện được bố trí phù hợp để trẻ/ cha mẹ hoạt động 
phù hợp với khoản thời gian trong ngày.
- Có các trò chơi dân gian, hát đồng dao, ca dao để trẻ tham gia tập thể trong các 
hoạt động ngoài trời.
- Tạo môi trường để trẻ được nói tiếng việt
- Tạo cơ hội để trẻ giao tiếp với nhiều người khác trong cộng đồng, tham gia các 
hoạt động lễ hội tại địa phương
 11 Người thực hiện: Võ Thị Hiền