SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại lớp Lá 4 trường Mầm non Cư Pang

 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 I. Phần mở đầu
 1. Lý do chọn đề tài 
 Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, 
đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, thẩm mĩ, tình cảm, trí tuệ... của mỗi 
con người.
 Không biết từ bao giờ những lời ru, lời ca, những câu thơ, câu vè, câu 
chuyện của bà, của mẹluôn in sâu trong trí nhớ của mỗi con người chúng ta. Có 
lẽ từ thuở còn nằm trong nôi mỗi chúng ta không ai không một lần được nghe 
những lời ru à ơi của bà, của mẹ hay được nghe những câu chuyện mà bà và mẹ 
đã kể cho ta nghe, và cũng từ đó những lời ru, những câu hát, những câu chuyện 
đã theo mỗi chúng ta suốt cả cuộc đời. Văn học là một loại hình nghệ thuật, là 
người bạn không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mẫu giáo, Văn học còn 
giúp trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng 
và phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo ở trẻ. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học 
đến với trẻ rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình cho trẻ tiếp 
xúc với tác phẩm văn học phải từ đơn giản đến phức tạp, từ đó giúp trẻ bộc lộ khả 
năng cảm thụ văn học của mình. Đồng thời góp phần giúp trẻ phát triển một cách 
toàn diện.
 Trong chương trình Giáo dục mầm non, hoạt động cho trẻ làm quen với 
tác phẩm văn học (thơ, truyện) có ưu thế nhiều hơn trong việc giáo dục phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học sẽ giúp 
trẻ phát triển trí tưởng tượng, trẻ được hóa thân vào những nhân vật ngộ nghĩnh, 
ly kỳ trong những câu chuyện cổ tích, hay trẻ được thể hiện cảm xúc của bản thân 
khi đọc những bài thơ, ca dao, đồng dao qua hoạt động làm quen văn học ở lớp, 
không những vậy trong quá trình cô giáo kể chuyện, đọc thơ qua lời kể, ánh mắt, 
cử chỉ, điệu bộ của cô đã một phần giúp trẻ phân biệt được cái tốt, cái xấu, cái 
thiện, cái ác, từ đó giúp hình thành và phát triển tình cảm trong con người trẻ, trẻ 
biết yêu “cái đẹp”, bảo vệ “cái đẹp”, hướng về “cái đẹp” trong cuộc sống hàng 
ngày và đó cũng là cánh cửa mở ra chân trời mới, chân trời nhận thức cho trẻ. Từ 
 1 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 - Dạy trẻ phát âm chính xác ngôn ngữ tiếng Việt; Luyện cho trẻ kĩ năng 
nghe, hiểu, đọc thơ hay kể lại câu truyện, các sự việc, trong cuộc sống và trong 
sinh hoạt hằng ngày của trẻ một cách linh hoạt.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 - Một số biện pháp sư phạm giúp học tốt môn Làm quen văn học theo 
hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
 4. Giới hạn của đề tài:
 - Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo 
hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường Mầm non Cư Pang.
 - Đối tượng khảo sát: Trẻ 5-6 tuổi lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang.
 -Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 03 năm 2018
 5. Phương pháp nghiên cứu:
 a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và nghiên cứu tổng hợp 
các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Các tài liệu về quá trình hình 
thành và phát triển ngôn ngữ, tâm sinh lý của trẻ, Module 3 Đặc điểm phát triển 
ngôn ngữ, Module 30 làm đồ dùng dạy học và đồ chơi tự tạoThông qua mạng 
internet tìm những bài thơ, câu truyện phù hợp với lứa tuổi của trẻ, phù hợp với 
nội dung chương trình Giáo dục mầm non.
 b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, thu thập các thông 
tin từ thực tế ở lớp lá 4, quan sát hoạt động của trẻ giúp giáo viên nắm bắt được 
những hoạt động của trẻ để lên kế hoạch cụ thể trong việc chăm sóc và giáo dục 
trẻ, sau đó tổng hợp và rút ra các kinh nghiệm giáo dục.
 Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thường xuyên nghiên cứu các đề tài 
trong chương trình giáo dục, soạn bài và chuẩn bị đồ dùng trước khi giảng dạy. 
Thử áp dụng các biện pháp vào môn làm quen văn học và các hoạt động khác 
trong ngàỳ. Học hỏi các phương pháp hay của đồng nghiệp trong các tiết dạy. 
 3 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 Hoạt động Làm quen Văn học ở trường mầm non là một trong những hoạt 
động có vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, là 
phương tiện giúp trẻ rèn luyện ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, giúp tăng cường vốn 
tiếng Việt cho trẻ.
 Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là chúng ta đã góp phần mở rộng 
nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn 
ngữ, phát triển ở trẻ kĩ năng đọc và kể truyệnnhững điều này vai trò rất lớn 
trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. 
 Với mong muốn mang những điều tốt đẹp nhất đến cho trẻ thông qua các 
hoạt động ở trường nói chung và các tác phẩm văn học nói riêng, là một giáo viên 
mầm non khi lên kế hoạch tôi đã lựa chọn các tác phẩm văn học phù hợp với lứa 
tuổi của trẻ và tình hình thực tế của đơn vị mình nhằm cung cấp những kiến thức 
mới cho trẻ giúp nâng cao chất lượng dạy và học tại trường lớp mầm non theo 
hướng “xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Đây cũng là nhiệm 
vụ trọng tâm của một người giáo viên trong giai đoạn mới hiện nay.
 2.Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
 - Năm học 2017-2018 là năm học tiếp tục hưởng ứng và thực hiện nghiêm 
túc có hiệu quả chuyên đề “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
trong trường mầm non”, để chất lượng giáo dục được nâng cao bản thân cô và trẻ 
cần phải cố gắng hơn trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non. 
Riêng đối với trẻ 5 tuổi sẽ phải chuẩn bị kỹ hơn về mọi mặt để trẻ bước tiếp vào 
một môi trường hoàn toàn mới lạ đó là môi trường của trường tiểu học. Nhưng trẻ 
lại gặp khó khăn trong phát triển ngôn ngữ nói chung và quá trình làm quen với 
tác phẩm văn học nói riêng. Chính vì vậy nhiệm vụ của người giáo viên mầm non 
không chỉ giúp trẻ chiếm lĩnh được những kiến thức, những kĩ năng ở trường 
mầm non mà còn cần phải tạo cho trẻ có một tâm thế vững vàng, mạnh dạn, tự 
tin, sẵn sàng bước vào lớp một một cách tốt nhất. 
 Vào đầu năm học, tôi đã chủ động kiểm tra, khảo sát trên 25 trẻ tại lớp Lá 
 5 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
sẵn sàng hỗ trợ giúp đỡ tôi hoàn thành tốt công tác của mình. Một số cha mẹ học 
sinh quan tâm đến con em mình, luôn có sự phối hợp với giáo viên trong việc 
chăm sóc và giáo dục trẻ, thường xuyên ủng hộ nguyên vật liệu để làm đồ dùng, 
đồ chơi cho các cháu.
 Hạn chế: Trường Mầm non Cư Pang là một trường quốc lập mới được 
thành lập từ tháng 6/2014 với nhiệm vụ là thực hiện công tác giáo dục chất lượng 
ở cấp mầm non, được tách ra từ trường Mẫu giáo Hoa Sen tại địa bàn xã Ea 
Bông, Đơn vị trường đóng thuộc vùng đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí thấp, 
chưa đảm bảo được mức sống cho người dân. Một số bộ phận không nhỏ người 
dân chưa có nhận thức đúng mức về vị trí vai trò, tầm quan trọng của việc đưa trẻ 
đến trường đúng độ tuổi. Hầu hết các cháu 5 tuổi đến trường đều chưa học qua 
lớp 3 tuổi, 4 tuổi, các cháu còn bở ngỡ với tất cả các hoạt động ở trường mầm non 
nói chung hoạt động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng. Những yếu tố trên 
đã ảnh hưởng không nhỏ đến thực trạng vì vậy định hướng của bản thân về việc 
giúp trẻ học tốt môn văn học tại lớp Lá 4 trường Mầm non Cư Pang là tiếp tục 
vận dụng và phát triển các biện pháp cũ để phát huy những mặt mạnh, những 
thành công, tận dụng những thuận lợi của thực trạng và bổ sung những cái mới 
linh hoạt hơn, có hiệu quả hơn.
 3.Nội dung và hình thức của giải pháp. 
 a. Mục tiêu của giải pháp.
 Hình thành ở trẻ các kĩ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ tiếng Việt rõ ràng, 
mạch lạc. 
 Hình thành cho trẻ kĩ năng đọc thơ, kể truyện diễn cảm, sáng tạo
giúp trẻ học tốt môn văn học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
 Lựa chọn các biện pháp, giải pháp phù hợp sẽ giải quyết được một số vấn 
đề khó khăn trong quá trình trẻ tham gia hoạt động làm quen các tác phẩm văn 
học.
 7 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 Ví dụ: Cô hỏi trẻ con ăn sáng chưa?, trẻ trả lời “chưa”
Trước những tình huống trên cô giáo giúp trẻ nhận định đâu là câu hỏi của cô, 
đâu là câu trẻ cần trả lời, khuyến khích trẻ sử dụng câu có nghĩa, cô giáo sử dụng 
những câu hỏi mở để kích thích tư duy của trẻ khi trẻ trả lời cô, hạn chế sử dụng 
những câu hỏi đóng như: “có- không”
 Vào đầu năm học, khi lên kế hoạch cho chủ đề trường mầm non, cô giáo 
chọn những bài thơ, câu truyện có nội dung phù hợp với chủ đề, phù hợp với đặc 
điểm, nhận thức của trẻ. Thông qua các bài thơ, câu truyện cô giáo kết hợp luyện 
tập các bài tập cho trẻ như bài tập phát âm, bài tập nói, bài tập tai nghe cho trẻ qua 
hình thức “Học bằng chơi, chơi mà học”. Các chủ đề tiếp theo cô giáo tiếp tục lựa 
chọn những tác phẩm văn học với nội dung yêu cầu cao hơn, thực hiện và lồng 
ghép các bài tập phát triển vốn từ cho trẻ. Ở các bài tập này lời hướng dẫn của cô 
cần phải nói rõ ràng, giải thích nghĩa của từ khó giúp cho trẻ hiểu, nhớ và vận 
dụng được từ để đặt câu. Để đẩy mạnh sự phát triển khả năng vận động các cơ 
quan phát âm cần tập cho trẻ các bài tập luyện cơ quan phát âm thích hợp, Thiết 
kế những trò chơi luyện tai nghe, luyện trí nhớ, những trò chơi giúp trẻ nói đúng 
ngữ pháp, nói mạch lạc như: Trò chơi Tôi là ai, bé yêu thơ, bé chọn vai nào, ai 
nói đúng, truyền tin
 Khi trẻ đã có một số lượng vốn từ phong phú, cũng như có những trải 
nghiệm trong thực tế trẻ sẽ tự tin hơn trong mọi hoạt động nói chung và hoạt 
động đọc thơ, kể chuyện, đóng kịchnói riêng.
 Cùng với việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm phát triển ngôn 
ngữ của trẻ cô giáo còn chú ý đến hoàn cảnh gia đình của trẻ, bởi gia đình chính 
là cái nôi hình thành và nuôi dưỡng nhân cách con người. 
 Về hoàn cảnh gia đình: Mỗi trẻ có mỗi hoàn cảnh khác nhau, vì vậy cô 
giáo cần có sự quan tâm, tìm hiểu hoàn cảnh, gia đình của trẻ để có sự lựa chọn 
phương pháp giáo dục phù hợp và phối hợp với gia đình trong công tác chăm sóc 
và giáo dục trẻ. 
 9 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
cùng qua trọng. Để xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tôi bám 
sát các tiêu chí sau:
 - Đảm bảo an toàn về mặt tâm lý cho trẻ và trẻ thường xuyên được giao 
tiếp, thể hiện mối quan hệ thân thiết giữa trẻ với trẻ và trẻ với những người xung 
quanh.
 - Hành vi, cử chỉ, lời nói, thái độ của giáo viên đối với trẻ và những người 
khác luôn mẫu mực để trẻ noi theo.
 - Môi trường vật chất trong lớp, ngoài lớp đáp ứng nhu cầu, hứng thú chơi 
của trẻ, tạo điều kiện cho tất cả các trẻ có thể chơi mà học, học bằng chơi, phù 
hợp với điều kiện thực tế.
 - Các khu vực trong nhà trường được quy hoạch theo hướng tận dụng các 
không gian để cho trẻ hoạt động phù hợp, linh hoạt, phong phú, các góc hoạt 
động trong lớp và ngoài lớp mang tính mở, tạo điều kiện cho trẻ dễ dàng lựa chọn 
và sử dụng sự vật, đồ vật, đồ chơi để thực hành, trãi nghiệm.
 - Khuyến khích trẻ có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau; tạo điều 
kiện cơ hội cho trẻ hoạt động, trãi nghiệm, khám phá với nhiều hình thức khác 
nhau, phát triển toàn diện.
 - Tạo những điều kiện, cơ hội, tận dụng hoàn cảnh, tình huống thật cho trẻ 
hoạt động trải nghiệm, khám phá trong môi trường an toàn. 
 Môi trường giáo dục gồm môi trường ngoài lớp học và môi trường trong 
lớp học
 * Môi trường ngoài lớp học:
 Môi trường ngoài lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt động 
nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục toàn diện trẻ. Khi cho trẻ tham gia hoạt 
động ngoài trời cô giáo có sự chuẩn bị trước cho trẻ về môi trường hoạt động, đồ 
dùng, đồ chơi...Sân bãi sạch sẽ, đảm bảo tầm nhìn bao quát trẻ, đảm bảo an toàn 
cho trẻ hoạt động, có đồ dùng đồ chơi phù hợp, tận dụng và sử dụng có hiệu quả 
 11 Người thực hiện: Võ Thị Hiền