SKKN Một số biện pháp giáo dục đạo đức truyền thống và các kỹ năng sống cơ bản cho học viên qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
 TRUNG TÂM GDNN - GDTX HOẰNG HOÁ
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 “MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC TRUYỀN 
THỐNG VÀ CÁC KỸ NĂNG SỐNG CƠ BẢN CHO HỌC VIÊN 
 TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP, GIÁO DỤC 
 THƯỜNG XUYÊN HOẰNG HÓA QUA CÁC HOẠT ĐỘNG 
 GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ CHÍNH KHÓA”
 Người thực hiện: Nguyễn Văn Bài
 Chức vụ: Giám đốc
 SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Quản lý
 THANH HÓA NĂM 2021 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TT Viết tắt Viết đầy đủ
1 HS Học sinh
2 GDNN Giáo dục nghề nghiệp
3 GDNN- GDTX Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên
4 GDTX Giáo dục thường xuyên
5 TB Trung bình
6 THPT Trung học phổ thông
7 GDĐT Giáo dục đào tạo
8 KNS Kỹ năng sống
9 HSG Học sinh giỏi
10 UBND Ủy ban nhân dân
11 GVCN Giáo viên chủ nhiệm
12 THPT Trung học phổ thông nghề nghiệp, Giáo dục thường xuyên Hoằng Hóa qua các hoạt động giáo dục 
ngoài giờ chính khóa”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
 Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục đạo đức, giáo 
dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ 
năng sống ngoài giờ chính khóa, sáng kiến đề xuất một số biện pháp quản lý 
giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ 
chính khóa nhằm giáo dục kỹ năng sống cho học viên Trung tâm GDNN – 
GDTX Hoằng Hóa.
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
 Quá trình quản lý giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho học viên 
Trung tâm GDNN-GDTX Hoằng Hóa;
 Biện pháp tổ chức, quản lý giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho 
học sinh Trung tâm GDNN –GDTX Hoằng Hóa;
 Phạm vi nghiên cứu là một số biện pháp tổ chức, quản lý giáo dục đạo 
đức, giáo dục kỹ năng sống ở Trung tâm GDNN-GDTX Hoằng Hóa trong các 
năm học 2018-2019; 2019 – 2020 và 2020-2021.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
 Nghiên cứu về lý luận giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho học 
sinh 
 Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý giáo dục đạo đức, kỹ 
năng sống từ đó rút ra những kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp tổ chức, 
quản lý giáo dục kỹ năng sống hiệu quả.
 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
2.1. Cơ sở lý luận về công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng sống
2.1.1. Khái niệm về đạo đức.
 Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, xuất hiện tương đối sớm và có vai 
trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội. Đạo đức được hiểu “Là hệ thống 
các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi 
của mình cho phù họp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội”
Giáo dục đạo đức, lối sống có vai trò rất lớn trong việc hình thành ý thức, tình 
cảm cũng như các hành vi đạo đức của con người nói chung, của học sinh, sinh 
viên nói riêng. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, trước nhiều biến động phức tạp 
của đạo đức xã hội; trước những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống của 
một bộ phận thanh thiếu niên thì công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học 
sinh, sinh viên càng trở nên quan trọng. Quản lý tốt hoạt động giáo dục đạo đức 
cho học sinh trung học phổ thông là góp phần thực hiện nhiệm vụ và mục tiêu cơ 
bản của giáo dục đào tạo trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
2.1.2. Khái niệm về Kỹ năng sống: 
 Có nhiều cách tiếp cận khái niệm kỹ năng sống, tuy nhiên, có thể tiếp cận 
khái niệm Kỹ năng sống qua 4 trụ cột của giáo dục theo UNESCO: Học để biết 
- Học để khẳng định bản thân- Học để chung sống - Học để làm việc. Tiếp cận 
theo 4 trụ cột trên thì Kỹ năng sống có thể hiểu là: kỹ năng học tập, kỹ năng 
làm chủ bản thân, kỹ năng thích ứng và hòa nhập với cuộc sống, kỹ năng làm 
việc.
 2 giáo dục thường xuyên chỉ rõ: Đối với học sinh trung học và học viên GDTX 
cấp THCS và cấp THPT: Tập trung giáo dục những Kỹ năng sống cốt lõi, có ý 
nghĩa thiết thực cho người học như: kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, 
kỹ năng tư duy phản biện và sáng tạo, kỹ năng giao tiếp và hợp tác, kỹ năng tự 
nhận thức và cảm thông, kỹ năng quản lý cảm xúc và đương đầu với áp lực, kỹ 
năng tự học.
 Kế hoạch số 363/KH-BGDĐT ngày 6/6/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo 
về việc tổ chức biên soạn bộ tài liệu “Giáo dục đạo đức - lối sống văn hóa” và 
“Thực hành kỹ năng sống” sử dụng trong các trường phổ thông, đại học, học 
viện, trường đại học, cao đẳng và trung cấp. 
 Nhằm tăng cường công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa và giáo 
dục kỹ năng sống cho học sinh, góp phần triển khai công tác giáo dục toàn diện, 
đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện theo tinh thần Nghị quyết số 29-
NQ/TW trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các sở Giáo dục và 
Đào tạo triển khai tập huấn, sử dụng tài liệu “Thực hành kỹ năng sống” cho đội 
ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm, giáo viên phụ 
trách hoạt động văn hóa, hoạt động ngoại khóa, phụ trách công tác Đoàn, Đội 
phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương, đơn vị.
 Công văn số: 879/SGDĐT-QLĐG&GDTX, ngày 18/9/2019 của Sở 
GDĐT Thanh Hóa về hướng dẫn thực hiện công tác giáo dục kỹ năng 
sống nhằm nâng cao hiệu quả các hoạt động giáo dục trong các nhà trường 
THPT, các Trung tâm GDTX
 Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Bộ Chính trị khóa XI về 
đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định mục tiêu chuyển hướng 
từ trang bị kiến thức nặng lý thuyết sang trang bị những năng lực cần thiết và 
phẩm chất cho người học. Điều đó cũng khẳng định thêm tầm quan trọng và yêu 
cầu thiết yếu đưa giáo dục Kỹ năng sống vào trường học cùng với các môn học 
và các hoạt động giáo dục.
2.3. Cơ sở thực tế và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giáo dục đạo đức, 
kỹ năng sống 
 Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành quan tâm chủ yếu tới cung 
cấp kiến thức cho học sinh. Chương trình được xây dựng theo hướng tiếp cận 
nội dung dạy học, khác với một chương trình được xây dựng theo hướng tiếp 
cận năng lực, tức là xuất phát từ các năng lực mà mỗi học sinh cần có trong cuộc 
sống và kết quả cuối cùng phải đạt các năng lực ấy bằng việc xây dựng chuẩn 
đầu ra về năng lực mà học sinh cần phải đạt được sau một quá trình dạy - học.
 Khác với cách tiếp cận nội dung, tiếp cận năng lực chú trọng vào việc yêu 
cầu học sinh học xong phải thể hiện được, làm được; biết vận dụng những kiến 
thức để giải quyết các tình huống đặt ra trong cuộc sống, ... Vì thế, việc học tập 
theo hướng tiếp cận này trở nên gần gũi và thiết thực đối với cá nhân và cộng 
đồng. Theo đó, nội dung, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá 
đều phải hướng tới năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề 
trong học tập, trong cuộc sống; coi trọng rèn luyện kỹ năng sống.
Theo Điều 2 của Luật Giáo dục năm 2005, mục tiêu giáo dục là đào tạo con 
người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và 
 4 Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ngày càng trở nên bức thiết khi 
mà xã hội hiện đại đang tác động tới các em từ quá nhiều phía. Tỷ lệ trẻ em 
phạm tội, trẻ em dính vào các tệ nạn xã hội và bỏ nhà, hư hỏng ngày càng nhiều 
và có xu hướng trẻ hóa. Nguyên nhân là do học sinh còn thiếu những Kỹ năng 
sống cần thiết như: 
- Nhóm kỹ năng trong học tập, làm việc, vui chơi giải trí:
+ Các kỹ năng nghe, đọc, nói, viết, quan sát, đưa ra ý kiến chia sẻ trong nhóm;
+ Kỹ năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung;
+ Kỹ năng làm việc theo nhóm;
+ Các kỹ năng tư duy logic, sáng tạo, suy nghĩ nhiều chiều, các kỹ năng tư duy 
xuyên môn như: phân tích, tổng hợp, so sánh v.v
- Nhóm kỹ năng giao tiếp, hòa nhập, ứng phó với các tình huống cuộc 
sống:
+ Biết chào hỏi lễ phép trong nhà trường, ở nhà và ở nơi công cộng;
+ Kỹ năng kiểm soát tình cảm, kìm chế thói hư tật xấu, sở thích cá nhân;
+ Biết phân biệt hành vi đúng – sai, phòng tránh tai nạn;
+ Kỹ năng trình bày ý kiến, diễn đạt, thuyết trình trước đám đông;
+ Kỹ năng ứng phó với biến đổi khí hậu như động đất, sóng thần, bão lũ; kỹ 
năng ứng phó với tai nạn như cháy, nổ;
+ Kỹ năng ứng phó với tai nạn đuối nước;
+ Kỹ năng sống còn là những kiến thức về giới tính, chống lại sự cám dỗ từ tệ 
nạn xã hội, chống xâm phạm tình dục;
+ Kỹ năng ứng phó với một tình huống bạo lực trong học sinh (khi tình trạng 
bạo lực trong học sinh thường xảy ra) 
 Đối với học viên các Trung tâm GDNN-GDTX Hoằng Hóa do cơ chế 
công tác tuyển sinh hầu hết là những học sinh thi trượt vào các trường THPT 
hoặc những học sinh không dự thi THPT nên chất lượng đầu vào của các em 
thấp hơn nhiều so với học sinh các trường THPT. Nhiều em yếu cả về kiến thức 
và đạo đức và thiếu cơ bản những kỹ năng sống cần thiết nên gây ra không ít 
khó khăn cho công tác giáo dục đồng thời bản thân những học sinh này phải 
chịu nhiều thiệt thòi do thiếu những kỹ năng sống cần thiết để phát triển bản 
thân. Nhiều em khi vào học còn có những tâm lý tự ty, thiếu tự tin trong học tập, 
rèn luyện, thậm chí vi phạm nội quy, quy chế, đánh nhau với bạn, vô lễ với thầy 
cô Chẳng hạn như là kỹ năng giao tiếp của nhiều em rất hạn chế như: Thiếu tự 
tin trình bày quan điểm, phát biểu ý kiến trong các giờ học trên lớp, các sinh 
hoạt ngoại khóa, ngại giao tiếp trước đám đông. Ngôn ngữ trong giao tiếp chưa 
được chuẩn mực,lịch sự, diễn đạt không hết ý Một số kỹ năng phòng chống 
tai nạn, thương tích, ứng phó với bạo lực học đường, thoát ra khởi các cám dỗ 
của tệ nạn xã hội có nhiều học sinh còn chưa được nghe, được giáo dục bài 
bản. 
 Nguyên nhân của tình trạng trên là: 
- Ở gia đình các em ít có cơ hội để rèn luyện
- Các nhà trường thì chỉ mới chú trọng đến việc dạy văn hoá và xây dựng nề 
nếp , nội quy chung chung mà chưa có kế hoạch để hình thành, rèn luyện kỹ 
năng cần thiết cho học sinh ở các cấp học.Bởi thế, học sinh sau khi ra trường, đi 
 6 Đền thờ liệt sĩ Lê Văn Tướn (xã Hoằng Phong) nhận chăm sóc Nghĩa trang liệt 
sĩ xã Hoằng Đạo.
 Một giờ học trải nghiệm tại Bảng Môn Đình xã Hoằng Lộc về Lịch sử địa phương 
 huyện Hoằng Hóa, giúp học sinh hiểu được truyền thống khoa bảng của Hoằng Hóa đất 
 học, có nhiều người đỗ đạt cao thời phong kiến.
- Thăm di tích lịch sử ngoài tỉnh: Tổ chức cho HSG thăm quan học tập được 2 
lần tại Quê Bác và khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hà Nội.
* Cách thức tổ chức: 
- Đầu năm học nhà trường phát động phong trào thi đua học tốt ở các khối lớp. 
Vào đầu tháng 5 hàng năm sẽ tổng kết đợt thi đua, các lớp học sinh bình chọn 
những học sinh xuất sắc nhất (theo tiêu chí đặt ra từ ban đầu) để tham gia đoàn 
thăm quan.
 - Phân công phụ trách học sinh: Mỗi năm nhà trường chỉ tổ chức được 1- 
2 lần cho học sinh đi dã ngoại nên thường là chọn nhiều học sinh. Để đảm bảo 
an toàn cho học sinh, nhà trường phân công nhóm các đồng chí giáo viên (bao 
gồm cả lãnh đạo, giáo viên và phụ huynh) phụ trách từng nhóm học sinh.
 - Tổ chức hoạt động tìm hiểu: 
+ Trước khi đi, Ban hoạt động ngoài giờ lên lớp thông báo điểm đi để mọi học 
sinh được biết, yêu cầu học sinh tự tìm hiểu về các di tích; đồng thời nghiên cứu, 
biên soạn các câu đố vui liên quan đến các di tích, các sự kiện mà đoàn thăm 
quan.
 + Trên đường đến điểm thăm quan: Ban hoạt động ngoài giờ lên lớp đưa 
ra các câu hỏi, câu đố liên quan đến điểm thăm quan, các em học sinh trả lời- có 
thưởng. Thi hát, kể chuyện về sự kiện, nhân vật có liên quan
 + Tại điểm thăm quan: Nhà trường liên hệ hướng dẫn viên du lịch giới 
thiệu về di tích.
 + Sau chuyến thăm quan: Các em viết bài thu hoạch, trong đó có phần 
phát biểu cảm tưởng về chuyến thăm quan.
 Kết quả đạt được: 
 - Sau khi phát động phong trào thi đua, các em có ý thức, động lực học 
tập tốt để tích lũy được nhiều điểm giỏi. Phong trào học tập trong các giờ sôi 
nổi, có chất lượng hơn.
 8