SKKN Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số trong môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

 Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số trong môi trường
 giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm” tại trường Mầm non Hoa Sen
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề:
 - Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của các bậc học khác, bậc 
học mầm non là một bậc học đã có nhiều đóng góp to lớn, thực sự có trách 
nhiệm trong việc giáo dục thế hệ trẻ mai sau. Thấy rõ tầm quan trọng đó, những 
năm gần đây Bộ Giáo Dục luôn chú trọng việc nâng cao chất lượng giáo dục và 
coi chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ là một trong những vấn đề được quan tâm 
hàng đầu trong xã hội. Để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ mầm non 
cần rất nhiều yếu tố khác nhau, nhưng một trong những yếu tố quan trọng là đổi 
mới tổ chức hoạt động giáo dục xây dựng môi trường “Lấy trẻ làm trung tâm".
 - Để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, cần thay đổi hoạt động của 
trẻ. Nhưng yếu tố quan trọng nhất vẫn là đổi mới nâng cao hình thức tổ chức các 
hoạt động lấy trẻ làm trung tâm.
 - Trong môi trường lấy trẻ làm trung tâm đội ngũ giáo viên không chỉ 
truyền đạt kiến thức cho trẻ một cách thụ động mà các giáo viên phải tạo mọi 
điều kiện, để trẻ lĩnh hội chủ động, sáng tạo, tích cực hoạt động, tự chiếm lĩnh 
kiến thức và kinh nghiệm. Để đạt được điều này giáo viên cần nắm được môi 
trường hoạt động của từng trẻ trong lớp, trên cơ sở đó lựa chọn được nội dung, 
phương pháp phù hợp với từng nhóm, từng cá nhân trẻ. Trong quá trình giáo dục 
lấy trẻ làm trung tâm cần tạo sự hứng thú cho trẻ về nhu cầu, kỹ năng, thế mạnh 
của mỗi trẻ. Để giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được thực hiện một cách tốt nhất 
và có hiệu quả thì việc xây dựng môi trường giáo dục trong các trường mầm non 
rất cần thiết, việc lập kế hoạch xây dựng giáo dục, tổ chức các hoạt động vui 
chơi, hợp tác với cha mẹ học sinh trong việc chăm sóc giáo dục trẻ là việc làm 
cần thiết.
 - Trong nhà trường cần tạo cảnh quan môi trường lành mạnh, an toàn đối 
với trẻ, hợp với độ tuổi, đồ dùng phải hấp dẫn, mới lạ có tính thu hút trẻ, trẻ 
được tự lựa chọn hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm một cách tích cực, qua đó 
kiến thức và kỹ năng ở trẻ dần được hình thành. Đặc biệt, từ khi Bộ Giáo dục và 
Đào tạo triển khai Chương trình Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì vấn đề xây 
dựng môi trường giáo dục cho trẻ mầm non được đặt ra ngày càng cấp thiết hơn. 
Bởi môi trường giáo dục được ví như người giáo viên thứ hai tổ chức và hướng 
dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động để nhận thức và phát triển.
 - Tiếng Việt là ngôn ngữ phổ biến của người Việt Nam, là phương tiện 
quan trọng nhất để lĩnh hội nền văn hóa dân tộc, để giao lưu với những người 
xung quanh, để tư duy, để tiếp thu khoa học, để bồi dưỡng tâm hồn. Hoàn thành 
xong chương trình mẫu giáo trẻ đứng trước một nền văn hóa đồ sộ của dân tộc 
và nhân loại mà nó có nhiệm vụ phải lĩnh hội những kinh nghiệm của cha ông để 
lại, đồng thời có sứ mạng xây dựng nền văn hóa đó trong tương lai. Cho nên 
việc phát triển tiếng Việt cho trẻ em lứa tuổi mẫu giáo là một nhiệm vụ cực kì 
quan trọng, mà ở tuổi mẫu giáo lớn nhiệm vụ đó phải được hoàn thành. Đặc biệt 
đối với trẻ là con em đồng bào dân tộc thiểu số thì nhiệm vụ này là hết sức cần 
 1
Người thực hiện : Nguyễn Thị Lệ Nga Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số trong môi trường
 giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm” tại trường Mầm non Hoa Sen
dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Xây 
dựng môi trường trong và ngoài lớp học, kích thích tính tìm tòi, ham hiểu biết, 
phát triển về trí tuệ và ngôn ngữ cho trẻ. Thông qua đó nhằm phát huy tính tích 
cực, sáng tạo ở trẻ.
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lí luận của vấn đề:
 Thực hiện Nghị quyết số 1008/QĐ- TTG về việc phê duyệt đề án lồng ghép 
tăng cường tiếng Việt cho trẻ Mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc tiểu số giai 
đoạn 2016- 2020, định hướng 2025 với mục tiêu tập trung tăng cường tiếng Việt 
cho trẻ Mầm non, học sinh tiểu học người dân tộc thiểu số, bảo đảm các em có kỹ 
năng cơ bản trong việc sử dụng tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục 
Mầm non, tạo điều kiện để học tập lĩnh hội tri thức các cấp học tiếp theo góp phần 
nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững các dân tộc thiểu số góp 
phần vào sự tiến bộ, phát triển đất nước. 
 Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phải liên quan mật thiết với việc phát triển 
của bán cầu đại não và hệ thần kinh nói chung, bộ máy phát âm nói riêng. Vì thế 
cần phải phát triển ngôn ngữ đúng lúc mới đạt kết quả tốt. (Trích phương pháp 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ em nhà xuất bản Đai học Huế)
 Ngôn ngữ là phuơng tiện giao tiếp, là hiện thực trực tiếp của tư duy. Sử 
dụng ngôn ngữ tốt không thể không tính đến yếu tố mạch lạc. Ngôn ngữ mạch 
lạc là ngôn ngữ có nội dung rõ ràng, cụ thể, có trình tự, logic, có thể được sử 
dụng hỗ trợ bằng các quan hệ từ, câu chuyển ý... được người nghe lĩnh hội và 
hiểu đúng. Ngôn ngữ mạch lạc cũng thể hiện năng lực tư duy và hiểu vấn đề của 
trẻ. (Trích môđun 3 tài liệu bồi dưỡng thường xuyên)
 Trẻ càng lớn thì vốn từ càng tăng nhanh, theo các nghiên cứu thì năm lên 4 
tuổi vốn từ của trẻ là 1200 từ, 5 tuổi là 2000 từ và khi được 6 tuổi vốn từ của trẻ 
lên đến 3000 từ. Sự linh hoạt và phong phú trong ngôn ngữ của trẻ không chỉ 
phụ thuộc vào tuổi, mà nó phụ thuộc rất lớn vào môi trường ngôn ngữ xung 
quanh trẻ, nó bao gồm cả môi trường lớp học, môi trường gia đình và môi 
trường văn hóa xã hội ở địa phương nơi mà trẻ sinh sống. 
 Vì vậy, là một cán bộ quản lí phụ trách chuyên môn tôi chỉ đạo giáo viên 
cho trẻ sử dụng được thành thạo tiếng Việt trong đời sống hằng ngày. Tiếng Việt 
là phương tiện quan trọng nhất để trẻ lĩnh hội nền văn hóa dân tộc để giao lưu 
với những người xung quanh, để tư duy, để tiếp thu tri thức khoa học, kinh 
nghiệm làm phong phú tâm hồn trẻ. Cho nên việc phát triển tiếng Việt cho trẻ 
em ở lứa tuổi mầm non một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, mà ở độ tuổi mẫu giáo 
nhiệm vụ đó phải được hoàn thành. 
 Đất nước Việt Nam ta có rất nhiều dân tộc anh em nhưng tiếng Việt là 
ngôn ngữ chính để giao tiếp trao đổi với nhau thuận lợi hơn. Tuy nhiên trong 
thực tế hiện nay đa số trẻ vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, trước khi 
đến trường trẻ chỉ sống trong gia đình, ở các thôn buôn nhỏ, trong môi trường 
 3
Người thực hiện : Nguyễn Thị Lệ Nga Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số trong môi trường
 giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm” tại trường Mầm non Hoa Sen
 200 trẻ 50/200 25 % 150/200 75%
 Dạy tăng cường Tiếng Việt cho trẻ trong môi trường giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm là công việc đòi hỏi giáo viên phải tổ chức để trẻ hứng thú bước vào 
hoạt động phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên. Để trẻ trở thành một chủ thể 
hoạt động tích cực, sáng tạo trong các giờ học.
 Bản chất nhanh nhẹn, ham học hỏi, tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh 
là những nét tâm lý nổi bật của trẻ thơ khiến trẻ nhanh chóng tìm ra các đặc 
điểm nổi bật của sự vật, hiện tượng, nhờ đó cô giáo và trẻ càng có thêm hứng 
thú để mỗi giờ học là mỗi giờ chơi vui vẻ và ý nghĩa. 
 * Thuận lợi: 
 Được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, hội cha 
mẹ học sinh và đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo của bộ phận chuyên môn Phòng 
giáo dục và đào tạo, nhà trường làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục về công tác 
xây dựng cơ sở vật chất trường học. Hiện nay trường đã hoàn thành 2 mô hình 
xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và tăng cường Tiếng Việt 
cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số..
 Là một P. Hiệu trưởng quản lý chuyên môn, tôi luôn tìm tòi vận dụng các 
biện pháp, hình thức, đổi mới phương pháp giảng dạy; tiếp thu những chuyên đề 
đã được tập huấn vận dụng vào đơn vị mình. Thường xuyên tổ chức các đợt sinh 
hoạt chuyên đề, hội thi đồ dùng, đồ chơi để rút kinh nghiệm áp dụng cho giáo 
viên trường mình.
 * Khó khăn: 
 Giáo viên chưa tạo được môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm để cho 
trẻ có thể thỏa thích trải nghiệm, vui chơi...
 Động viên giáo viên chưa kịp thời, đồ dùng dụng cụ phục vụ cho các hoạt 
động chưa phong phú. Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động còn đơn điệu, 
màu sắc không phù hợp nên không cuốn hút trẻ trong các hoạt động.
 Một số giáo viên sử dụng đồ dùng chưa có khoa học, chưa phát huy được 
tính tích cực ở trẻ. Khai thác môi trường xung quanh ngay trong lớp để vận dụng 
hoặc giáo dục trẻ còn hạn chế.
 Đối với việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc đòi hỏi phải 
có tranh ảnh thật sinh động hoặc vật thật để cho trẻ khám phá, trải nghiệm điều 
này rất khó khăn bởi hầu hết các lớp về thời gian rất hạn chế như thời gian cô 
đứng lớp từ sáng đến tối, vậy việc làm đồ dùng cũng như tìm kiếm hình ảnh cho 
trẻ khám phá, trải nghiệm rất khó khăn. 
 Qua theo dõi việc tổ chức các hoạt động, dự giờ, thao giảng bản thân tôi 
nhận thấy rằng giáo viên chưa mạnh dạn đổi mới, chưa có sự linh hoạt, sáng tạo 
còn rập khuôn máy móc, cứng nhắc. Do đó chưa phát huy được vai trò tích cực 
của trẻ trong quá trình tổ chức các hoạt động, một số giáo viên còn yếu về kĩ 
 5
Người thực hiện : Nguyễn Thị Lệ Nga Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số trong môi trường
 giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm” tại trường Mầm non Hoa Sen
hướng đúng để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn trong suốt cả năm 
học thiết thực và hiệu quả hơn.
 Tổ chức bồi dưỡng dưới nhiều hình thức chỉ đạo giáo viên tự nghiên cứu kỹ 
các nội dung chương trình, sách hướng dẫn thực hiện chương trình, các tài liệu 
có liên quan đến giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Tổ chức cho giáo viên thảo luận 
nêu được những vướng mắc trong quá trình nghiên cứu tài liệu và thực hiện 
chương trình. Bồi dưỡng chuyên môn theo kế hoạch định kì đầu năm, hàng 
tháng là một việc làm không thể thiếu của cán bộ quản lý. Việc giáo dục lấy trẻ 
làm trung tâm là mục tiêu hàng đầu để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục 
trẻ. 
 Để phát huy vai trò là lực lượng quyết định chất lượng chăm sóc và giáo 
dục trẻ của trường, đội ngũ giáo viên phải thường xuyên được bồi dưỡng đào 
tạo, để nâng cao trình độ chuyên môn - nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên, tôi đã 
áp dụng một số nội dung sau:
 - Chỉ đạo thực hiện các chuyên đề: Chuyên đề được hiểu là vấn đề chuyên 
môn được đi sâu chỉ đạo trong một thời gian nhất định, nhằm tạo ra sự chuyển 
biến chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
 Được sự chỉ đạo của phòng giáo dục Huyện, trường mầm non Hoa Sen thực 
hiện các chuyên đề tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số, 
làm quen chữ cái, làm quen văn học, chuyên đề lễ giáo, hoạt động góc, xây dựng 
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm...Tôi đã xây dựng kế hoạch chuyên đề 
trên cơ sở tình hình và khả năng thực tế của trường và những yêu cầu chỉ đạo 
của ngành, kế hoạch chuyên đề xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, biện 
pháp và các bước tiến hành. Việc xây dựng và bồi dưỡng giáo viên thực hiện 
chuyên đề, tôi chọn giáo viên có năng lực, năng khiếu phù hợp với từng chuyên 
đề để giáo viên dạy tiết mẫu, cử giáo viên đi tập huấn chuyên đề ở ngành và dự 
giờ một số tiết dạy mẫu ở trường bạn. Xây dựng giáo án cho giáo viên phụ trách 
dạy mẫu, tham mưu với hiệu trưởng mua tài liệu, đồ dùng phục vụ cho chuyên 
đề. Tất cả các giáo viên dự giờ các tiết dạy mẫu đóng góp ý kiến đã rút ra nhiều 
kinh nghiệm và xác định được những vấn đề mới, thống nhất thực hiện trong 
toàn trường. Tôi thường xuyên theo dõi kiểm tra việc thực hiện chuyên đề, tổ 
chức thi giáo viên dạy giỏi cấp trường.... Qua các buổi hội thi, dự giờ tôi nhận 
thấy giáo viên đã nắm vững nội dung, phương pháp và hình thức dạy các môn 
học đã chuyên đề, điều này chứng tỏ việc thực hiện các chuyên đề trong năm đạt 
kết quả cao. 
 - Công tác dự giờ, thao giảng, kiểm tra: Bản thân tôi lên kế hoach, kiểm 
tra, dự giờ thăm lớp hàng tháng rõ ràng để nắm chắc được tình hình thực hiện 
chương trình của giáo viên, kịp thời có biện pháp chỉ đạo sát thực và hiệu 
quả.Tổ chức thao giảng, sau đó tất cả các giáo viên góp ý rút kinh nghiệm, giúp 
giáo viên nắm vững nội dung, phương pháp, hình thức các bước lên lớp và sự 
sáng tạo trong quá trình dạy học.
 7
Người thực hiện : Nguyễn Thị Lệ Nga