SKKN Giúp học sinh phát huy tính tích cực học tập thông qua tiết ôn tập môn Toán Lớp 9 tại trường THCS Lương Thế Vinh - Huyện Krông Ana - Tỉnh Đăk Lăk

 Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy tính tích c￿c h￿c t￿p thông qua ti
￿t ôn t￿p môn Toán l￿p 9 t￿i trư ￿ng THCS Lương Th ￿ Vinh – Huy￿n 
Krông Ana – T￿nh Đăk Lăk
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Một trong những thành tố cơ bản và trọng yếu của đổi mới giáo dục là công 
tác đổi mới phương pháp dạy – học. Chỉ có đổi mới phương pháp dạy – học 
chúng ta mới có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong giáo dục.
 Cốt lõi của đổi mới phương pháp dạy – học là hướng tới hoạt động học 
tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động, được tổ chức thông qua 
phương pháp dạy học tích cực mà đặc trưng của nó là:
 -Dạy – học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.
 -Dạy – học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.
 - Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác.
 Trong dạy – học môn Toán, việc tổ chức tốt tiết dạy – học ôn tập chương, 
hay ôn tập toàn chương trình môn học của một khối lớp là cực kỳ quan trọng. Tiết 
dạy – học ôn tập giúp học sinh hệ thống lại kiến thức của từng phần, từng chương 
từ đó vận dụng vào giải quyết các vấn đề toán học mới được đặt ra. Tiết dạy – học 
ôn tập là một mô hình thể hiện năng lực chuyên môn Toán học.
 Việc đổi mới phương pháp dạy - học, phương pháp đánh giá phù hợp với 
tình hình thực tế hiện nay, giáo viên gặp không ít khó khăn khi lựa chọn phương 
pháp, tình huống thích hợp để giải quyết vấn đề. Với việc giảng dạy môn Toán nói 
chung và việc dạy một tiết ôn tập nói riêng thì việc lựa chọn phương pháp, tình 
huống để giải quyết vấn đề mà một tiết ôn tập yêu cầu không phải là điều đơn giản.
 Với thời đại hi￿n nay dạy học không còn là quá trình truyền thụ, chuyển 
giao kiến thức mà phải là một quá trình tổ chức, định hướng giúp người học từng 
bước có năng lực tư duy và năng lực hành động nhằm chiếm lĩnh các giá trị tinh 
thần, các hiểu biết, các kỹ năng, các giá trị văn hóa; trên cơ sở đó có khả năng giải 
quyết được các bài toán thực tế trong toàn bộ cuộc sống của mỗi người học. Đó 
chính là lí do và cũng là mục đích của quan điểm "Lấy người học làm trung tâm".
 Tư tưởng xem người học là trung tâm, là chủ thể của quá trình học tập đã 
được đề xướng từ lâu. Ở thế kỉ XVII A.Kômenski đã viết: "Giáo dục có mục đích 
đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán, phát triển nhân cách hãy tìm ra 
phương pháp cho phép GV dạy ít hơn, HS học nhiều hơn". Cách đây khoảng 30 
năm (1991), R.R.Singh cũng đã viết: "Làm thế nào cá thể hóa quá trình học tập để 
cho tiềm năng của mỗi cá nhân được phát triển đầy đủ đang là một thách thức chủ 
yếu đối với giáo dục". Ở nước ta, với khẩu hiệu "Biến quá trình đào tạo thành quá 
trình tự đào tạo", h￿c sinh là trung tâm đã được đặt ra trong ngành giáo dục từ 
những năm 1960. Tuy nhiên, thuật ngữ "Dạy học lấy người học làm trung tâm" chỉ 
 Bùi Thị Ánh Tuy￿t - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 1 Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy tính tích c￿c h￿c t￿p thông qua ti
￿t ôn t￿p môn Toán l￿p 9 t￿i trư ￿ng THCS Lương Th ￿ Vinh – Huy￿n 
Krông Ana – T￿nh Đăk Lăk
lĩnh hội kiến thức, nâng cao chất lượng học tập đối với tất cả các môn học. Từ thực 
tế dạy học ở trường THCS Lương Thế Vinh tôi thấy cần bổ sung thêm một số 
phương pháp dạy học sáng tạo hơn nữa của giáo viên giúp học sinh tích c￿c h￿c 
t￿p nâng cao vai trò tự học, thích thú học tập bộ môn. Vì vậy tôi mạnh dạn đề 
xuất “Một s ￿ kinh nghi￿m nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh 
thông qua tiết ôn tập môn To án l￿p 9 t￿i trư￿ng THCS Lương Th ￿ Vinh – 
Huy￿n Krông Ana –T￿nh Đ￿k L￿k”.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 2.1. Mục tiêu
 - Giúp học sinh có cái nhìn tổng quát hơn trong việc tổng hợp kiến thức của 
từng bài, từng chương thông qua hình thức giao nhiệm vụ.
 - Rèn cho học sinh khả năng tư duy, khả năng tự học và tự mình kiểm tra 
được mức độ tiếp thu kiến thức thông qua việc trả lời các câu hỏi, các bài tập do 
bản thân hoặc các học sinh khác đặt ra. Từ đó giáo viên và học sinh có những điều 
chỉnh phù hợp trong việc truyền đạt và lĩnh hội kiến thức của môn học.
 - Mặt khác khuyến khích học sinh phát huy tính tích cực học tập, tìm tòi các 
câu hỏi, các bài tập phù hợp cho từng đơn vị kiến thức vừa được lĩnh hội và các 
phương án trả lời khác nhau cho các bài tập hoặc cho các câu hỏi được đặt ra để 
tổng hợp được kiến thức cơ bản, trọng tâm sau mỗi bài học hoặc mỗi chương trong 
chương trình toán l￿p 9 c￿p THCS.
 2.2. Nhiệm vụ
 Đề ra m￿t s￿ gi￿i pháp, bi￿n pháp nh￿m phát huy tính tích c￿c h￿
c t￿p c￿a h￿c sinh qua tiết ôn tập môn Toán.
 Tăng ni￿m yêu thích h￿c t￿p b￿ môn, kích thích trí tò mò óc sáng t￿
o c￿a h￿c sinh thông qua các hình th￿c khuy￿n khích h￿c sinh h￿c t￿p kh
ác nhau.
 Đ￿i m￿i phương pháp d￿y h￿c trong nhà trư￿ng theo đ￿nh hư￿ng l
￿y h￿c sinh làm trung tâm.
 Khơi dậy lòng say mê học tập, không ngừng phấn đấu vươn lên của học 
sinh, để chất lượng giáo dục đại trà cũng như chất lượng giáo dục mũi nhọn được 
nâng lên một cách ổn định. 
 3. Đối tượng nghiên cứu 
 H￿ th￿ng ki￿n th￿c khái quát qua các câu h￿i ôn t￿p chương, ôn t￿
p h￿c kỳ c￿a b￿ môn Toán 9 c￿p THCS.
 Bùi Thị Ánh Tuy￿t - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 3 Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy tính tích c￿c h￿c t￿p thông qua ti
￿t ôn t￿p môn Toán l￿p 9 t￿i trư ￿ng THCS Lương Th ￿ Vinh – Huy￿n 
Krông Ana – T￿nh Đăk Lăk
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận 
 Theo hư￿ng d￿n tri￿n khai nhi￿m v￿ tr￿ng tâm năm h￿c 2016 -
2017, 2017 -2018 c￿a PGD đào t￿o Krông Ana:
 Triển khai có hiệu quả phương pháp, hình thức và kĩ thuật dạy học tích cực; 
đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh nhằm phát 
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; tăng cường kỹ năng thực hành, 
vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn góp phần hình 
thành và phát triển năng lực học sinh; đa dạng hóa các hình thức học tập.
 Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ 
động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học và vận dụng kiến thức, kỹ năng của 
học sinh theo tinh thần Công văn số 3535/BGDĐT-GDTrH ngày 27/5/2013 của Bộ 
GDĐT về áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” và các phương pháp dạy học 
tích cực khác.
 Đa dạng hóa các hình thức học tập, chú trọng tổ chức các hoạt động trải 
nghiệm sáng tạo, sử dụng các hình thức dạy học trên cơ sở ứng dụng công nghệ 
thông tin và truyền thông (Dạy học trực tuyến, trường học kết nối...) Ngoài việc tổ 
chức cho học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập trên lớp, cần coi trọng giao 
nhiệm vụ và hướng dẫn học sinh học tập ở nhà. 
 Kết hợp một cách hợp lí giữa hình thức tự luận với trắc nghiệm khách quan, 
giữa kiểm tra lí thuyết và kiểm tra thực hành trong các bài kiểm tra; tiếp tục nâng 
cao yêu cầu vận dụng kiến thức liên môn vào thực tiễn; tăng cường ra các câu hỏi 
mở, gắn với thời sự quê hương, đất nước đối với các môn khoa học xã hội và nhân 
văn để học sinh được bày tỏ chính kiến của mình về các vấn đề kinh tế, chính trị, 
xã hội. 
 Đ￿ đáp ￿ng đư￿c các nhi￿m v￿ tr￿ng tâm mà Phòng giáo d￿c đào t
￿o tri￿n khai b￿n thân tôi th￿y r￿ng trong giảng dạy các tiết học ôn tập, ki￿
n th￿c cơ b￿n đã đư￿c giáo viên truyền đạt cung cấp cho học sinh nhưng vấn 
đề đặt ra là: Chúng ta phải hệ thống kiến thức cơ bản của chương như thế nào một 
cách logic, khoa học và đáp ￿ng đư￿c đ￿nh hư￿ng d￿y h￿c l￿y ngư￿i h
￿c làm trung tâm. Các kiến thức cơ bản của chương có mối liên hệ chặc chẽ trong 
tổng thể hoàn chỉnh nhằm giúp học sinh dễ nắm bắt kiến thức, củng cố và khắc sâu 
 Bùi Thị Ánh Tuy￿t - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 5 Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy tính tích c￿c h￿c t￿p thông qua ti
￿t ôn t￿p môn Toán l￿p 9 t￿i trư ￿ng THCS Lương Th ￿ Vinh – Huy￿n 
Krông Ana – T￿nh Đăk Lăk
 - Đa số học sinh ngoan, có tinh thần học tập tốt nên dù việc tự đặt câu hỏi 
cho bản thân là tương đối mới và bước đầu khó khăn nhưng các em đã chịu khó 
tìm tòi qua sách vở, qua các trang thông tin và qua hướng dẫn của bạn bè, cô giáo.
 - Trước khi thực hiện đề tài này tôi và hầu hết giáo viên đều tiến hành dạy 
tiết ôn tập thư￿ng theo một định hướng đó là :
 1. Yêu cầu học sinh làm việc ở nhà: trả lời các "câu hỏi tự kiểm tra" và 
chuẩn bị các bài tập. 
 2. Mục "Tóm tắt những kiến thức cần nhớ" trong SGK nhằm mục đích để 
cho học sinh tra cứu nếu cần thiết, ít khi giảng lại cho học sinh trong giờ học ôn 
tập. 
 3. Tiết ôn tập không phải là để giáo viên nhắc lại các kiến thức đã học, mà là 
để giúp học sinh nhớ lại, làm lại và tìm ra mạch kiến thức cơ bản của một nội dung 
được học. 
 4. Thường có các bảng hệ thống kiến thức thể hiện mối liên quan giữa các 
kiến thức trong chương. 
 5. Trong tiết ôn tập trên lớp, giáo viên chọn một vài bài tập có nội dung tổng 
hợp liên quan đến nhiều kiến thức cần ôn tập và cùng làm việc với học sinh, qua đó 
nhắc lại, khắc sâu, hệ thống và nâng cao các kiến thức cần nhớ và phương pháp 
giải. Không nên đi sâu vào những tính toán cụ thể 
 6. Luôn luôn thay đổi hình thức ôn tập sao cho phong phú, đa dạng và hiệu 
quả cho mỗi hình thức. Trong bất kì hình thức nào h￿c sinh cũng phải được chủ 
động tham gia vào quá trình ôn tập kiến thức. 
 Tuy nhiên nếu tiến hành tiết ôn tập r￿p khuôn theo cách trên thì h￿c sinh s
￿ r￿t nhàm chán và việc định hướng cho học sinh tiếp cận với các dạng câu hỏi 
trắc nghiệm khách quan là rất khó vì nội dung được ôn tập mang tính chung chung 
và khó khăn hơn nữa là các đối tượng học sinh có lực học yếu sẽ không xác định 
được nội dung cơ bản cần lưu ý để hoàn thành tốt bài kiểm tra đánh giá sau mỗi 
chương, m￿i h￿c kỳ và không thể hình dung được cấu trúc đề kiểm tra mà giáo 
viên sẽ ra trong bài kiểm tra sắp tới. D￿n đ￿n k￿t qu￿ ki￿m tra đánh giá 
không đ￿t m￿c tiêu đ￿ ra. 
 Do th￿i gian dành cho các câu tr￿c nghi￿m là ít nên các h￿c sinh thư
￿ng v￿i vàng suy nghĩ chưa k￿ đã v￿i khoanh vào đáp án sai nên d￿n đ￿n 
ch￿t lư￿ng bài ki￿m tra không cao.
 Vậy làm thế nào để cả giáo viên và học sinh đều có những phương pháp giảng 
dạy và học tập bộ môn tốt nhất? Dựa trên thực trạng nghiên cứu của đề tài kinh 
 Bùi Thị Ánh Tuy￿t - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 7 Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy tính tích c￿c h￿c t￿p thông qua ti
￿t ôn t￿p môn Toán l￿p 9 t￿i trư ￿ng THCS Lương Th ￿ Vinh – Huy￿n 
Krông Ana – T￿nh Đăk Lăk
m￿ đi làm xa nên vi￿c giành th￿i gian quan tâm nh￿c nh￿ h￿c sinh h￿c 
tâp nghiên c￿u, tìm tòi ki￿n th￿c chưa đư￿c quan tâm đúng m￿c.
 Do th￿i gian dành cho các câu tr￿c nghi￿m là ít nên các h￿c sinh thư
￿ng v￿i vàng suy nghĩ chưa k￿ đã v￿i khoanh vào đáp án sai nên d￿n đ￿n 
ch￿t lư￿ng bài ki￿m tra không cao.
 Nguyên nhân chủ quan là còn một số ít giáo viên tính sáng tạo trong dạy 
học chưa nhi￿u, dạy học còn theo lối mòn cũ, kiểm tra đánh giá còn dễ dãi, chưa 
chú ý hướng dẫn cho học sinh thói quen tự học và cách học đối với từng dạng bài, 
từng kiểu bài lên lớp nên phần nào ảnh hưởng đến chất lượng bộ môn. Học sinh 
chưa xác định được vai trò của bộ môn trong học tập cũng như chưa chủ động 
trong việc lĩnh hội kiến thức còn học theo lối mòn, học thụ động, dựa dẫm, ỷ lại và 
xem nhẹ bộ môn.
 Do học sinh chưa quen với cách tự ra đề kiểm tra cho bản thân và vốn từ 
của học sinh về bộ môn chưa nhiều nên tính chính xác khoa học trong bài thu 
hoạch ôn tập chương thực sự chưa cao, vẫn có những sai sót. 
 Tư duy logic của học sinh còn hạn chế nên nhiều khi các em chưa biết vận 
dụng những kiến thức đã biết để ra các câu hỏi vận dụng vào những bài tập tương 
tự.
 Kiến thức của một số học sinh về hình học nói riêng và về Toán học nói 
chung còn hạn chế nên việc tự ra các câu hỏi kiểm tra và các bài tập vận dụng của 
một số học sinh còn nhờ vào sự trợ giúp của các tài liệu tham kh￿o sẵn có trên thị 
trường.
 Thời gian dành cho các tiết ôn tập chỉ là hai tiết học nên việc sửa chữa các 
sai lầm của học sinh đôi lúc chưa được triệt để.
 2.2. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
 Bất cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào đều gặp những thuận lợi và khó khăn 
nhất định. Với đề tài này, tôi cũng gặp một số khó khăn khi nghiên cứu, tuy nhiên 
những khó khăn này có thể khắc phục dần theo thời gian bằng nhiều cách thức 
khác nhau:
 Với những học sinh có lực học yếu, học sinh dân tộc thiểu số ta chỉ cần yêu 
cầu các em nắm bắt được những kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa rồi tự đặt 
cho mình các câu hỏi vừa với lực học của bản thân và mở rộng hơn nữa là những 
bài tập có vận dụng kiến thức lý thuyết cơ bản của chương.
 Với những học sinh có lực học khá trở lên thì yêu cầu các em từ kiến thức cơ 
bản sách giáo khoa phải tư duy để khái quát hóa trở thành bài tập tổng quát từ dễ 
đến khó và khi vận dụng cần nhận biết được đây là dạng bài tập nào để vận dụng 
 Bùi Thị Ánh Tuy￿t - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 9