SKKN Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống dân tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú

 Kinh nghiệm “Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thốn dân 
 tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú”
 KINH NGHIỆM:
 “GIÁO DỤC HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ GIỮ GÌN MỘT SỐ NÉT 
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG 
 NGOÀI GIỜ LÊN LỚP TRONG TRƯỜNG PTDTNT”
 I. PHẦN MỞ ĐẦU:
 1.Lý do chọn đề tài:
 Học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) được sự quan tâm của 
Đảng và nhà nước đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị để cho một số con em đồng 
bào các dân tộc thiểu số ăn, ở và học tập tại trường, điều kiện học tập, thời gian 
học tập của các em có rất thuận lợi. Song trong thời gian vừa qua chất lượng học 
tập vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo, một bộ phận học sinh học xong lớp 9 
ở trường PTDTNT huyện không vào được trường PTDTNT tỉnh đã bỏ học ở nhà 
làm nông hoặc đi học nghề ngắn hạn tại địa phương hoặc vào trường THPT rồi bỏ 
học giữa chừng là bởi vì đôi lúc, đôi khi một số giáo viên chúng ta chỉ chú trọng 
việc dạy chữ mà quên đi việc giáo dục một số nét văn hóa truyền thống của các 
dân tộc cho các em để các em hiểu nó, yêu nó và giữ gìn lấy nó. Bởi vậy muốn 
nâng cao chất lượng học tập ở trường PTDTNT và tạo cho các em một tâm thế: 
“Mỗi ngày ở trường là một ngày vui”. Chúng ta phải làm thế nào mà các em 
không thể rời xa mái trường được trong khi các em đang còn lứa tuổi học trò. Đây 
là vấn đề hết sức nan giải bản thân luôn trăn trở để tìm ra biện pháp. Một trong 
những biện pháp để giúp các em học dân tộc thiểu số nâng cao chất lượng học tập 
và biết cách giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc đó là tổ 
chức thực hiện tốt phong trào hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) 
trong nhà trường.
 Nguyên nhân chính dẫn đến kết quả học tập chưa cao và nhút nhát trong giao 
tiếp là khả năng nói và hiểu tiếng Việt của học sinh dân tộc thiểu số còn yếu, nhất 
là lớp đầu cấp, phần lớn các em còn thiếu tự tin, khả năng ghi chép, sử dụng tài 
liệu, 
Người thực hiện: Võ Đại Luân - P. Hiệu trưởng trường PTDTNT Krông Ana 1 Kinh nghiệm “Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thốn dân 
 tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú”
mà còn có trách nhiệm lớn trong duy trì bản sắc văn hoá các dân tộc, tiêu biểu là 
văn hoá của dân tộc Ê Đê. 
 Giáo dục cho các em những giá trị đạo đức, những giá trị cao đẹp của 
truyền thống tồn tại lâu đời như: Lòng yêu nước, tình thương, lòng nhân ái, đoàn 
kết giữa các dân tộc, tình nghĩa thày trò, long tôn sư trọng đạo vẫn được gìn giữ và 
tôn trọng.
 Trong quá trình xây dựng và phát huy một số nét văn hóa truyền thống của 
các dân tộc, vị trí, vai trò của Giáo dục - Đào tạo vô cùng to lớn . Chính vì vậy các 
thành viên trong trường Phổ Thông Dân Tộc Nội Trú cần chú ý tăng cường hiệu 
lực và hiệu quả quản lý nhà nước trong việc giữ gìn phát huy, nâng cao một số nét 
văn hóa truyền thống của các dân tộc. Trước hết, thường xuyên chăm lo đời sống 
văn hoá trong nhà trường, chăm lo, củng cố nền tảng tinh thần cho mỗi cán bộ, 
giáo viên, học sinh; xây dựng con người phát triển toàn diện gắn chặt với những kỷ 
cương, nền nếp, luật pháp của xã hội, có lối sống mẫu mực, xây dựng tình đoàn kết 
chặt chẽ giữa các dân tộc anh em trong đơn vị trường học của mình; giữ vững sự 
bình đẳng và tính đa dạng văn hoá các dân tộc anh em trong nhà trường.
 Giáo dục cho các em biết đứng lên chống lại các thói hư tật xấu, chống lại 
các tư tưởng lạc hậu, phong kiến, các hủ tục, tập quán lạc hậu lỗi thời, chống các 
biểu hiện xa hoa, lãng phí, không có ý thức xây dựng trường, lớp. Phát huy những 
di sản văn hoá tốt đẹp của các dân tộc, sáng tạo nên những giá trị văn hoá mới làm 
cho những giá trị đó thấm sâu vào các nhà trường và mỗi cán bộ giáo viên, học 
sinh trở thành tâm lý tập quán tiến bộ, văn minh trong trường Phổ Thông Dân Tộc 
Nội Trú. 
 Phát huy và phát triển văn hoá các dân tộc thiểu số, bảo tồn và phát triển 
ngôn ngữ nói, ngôn ngữ viết của các dân tộc đi đôi với việc sử dụng ngôn ngữ, 
chữ viết phổ thông, khuyến khích các dân tộc thiểu số ở trường Phổ Thông Dân 
Tộc Nội Trú học tập, hiểu biết và sử dụng thành thạo tiếng nói, chữ viết của dân 
tộc mình đó mục tiêu mà nhà trường coi trọng. Thực hiện tốt chính sách của Đảng 
và Nhà nước về cải thiện đời sống văn hoá giáo dục, nâng cao dân trí, xoá bỏ các 
hủ tục nặng nề, lạc hậu xây dựng đất nước văn minh hiện đại là trách nhiệm của 
Người thực hiện: Võ Đại Luân - P. Hiệu trưởng trường PTDTNT Krông Ana 3 Kinh nghiệm “Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thốn dân 
 tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú”
 Tổ chức tốt hoạt động tuyên truyền để cán bộ, giáo viên, học sinh nắm vững 
nội dung để thực hiện; cha mẹ học sinh, cấp uỷ Đảng, chính quyền, các tổ chức 
chính trị, xã hội tham gia hỗ trợ thực hiện phong trào thi đua “giữ gìn một số nét 
văn hóa truyền thống của các dân tộc”.
 Tham mưu với các cấp xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn 
cho học sinh, bảo đảm về cơ sở vật chất cho nhà trường, đáp ứng các yêu cầu của 
phong trào.
 *Đối với các tổ chuyên môn, Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Đội thiếu niên:
 Xây dựng kế hoạch, chương trình hành động cụ thể của bộ phận nhằm đổi 
mới hình thức thực hiện các nội dung trọng tâm của phong trào thi đua; 
 Tổ chức triển khai kế hoạch, giám sát, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch để 
cán bộ, giáo viên, học sinh thực hiện tốt phong trào thi đua “giữ gìn một số nét 
văn hóa truyền thống của các dân tộc” theo kế hoạch bộ phận mình đề ra.
 Kết thúc học kỳ I, và cuối năm học báo cáo cụ thể kết quả hoạt động của 
phong trào về Ban chỉ đạo nhà trường, bình xét cá nhân xuất sắc đề nghị khen 
thưởng.
 * Đối với giáo viên chủ nhiệm:
 Thành thạo việc nghe và nói tiếng Êdê để giao tiếp với các em trong quá 
trình công tác.
 Thường xuyên theo dõi học sinh để tìm ra những học sinh có năng khiếu 
văn nghệ, thể dục, thể thao để làm hạt giống nhân rộng cho lớp mình chủ nhiệm. 
Tổ chức tốt việc sinh hoạt 15 phút đầu giờ, giờ sinh hoạt đội và sinh hoạt cuối tuần 
để thực hiện tốt công tác HĐNGLL để góp phần thực hiện tốt phong trào thi đua 
“giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc” theo kế hoạch Ban 
chỉ đạo.
 Phân công, động viên các học sinh có năng khiếu giúp đở tập luyện cho các 
học sinh khác trong lớp.
 Thường xuyên liên lạc với phụ huynh học sinh, trực tiếp về các thôn buôn 
nơi các em sinh sống để sưu tầm thêm một số nét văn hóa truyền thống của các 
dân tộc ở các thôn buôn và nhờ họ tư vấn, giúp đỡ.
Người thực hiện: Võ Đại Luân - P. Hiệu trưởng trường PTDTNT Krông Ana 5 Kinh nghiệm “Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thốn dân 
 tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú”
 Qua quá trình triển khai thực hiện có lấy ý kiến đóng góp của Giáo viên, 
Nhân viên, Phụ huynh và Học sinh để bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với tình hình 
thực tế ở trường.
 II. PHẦN NỘI DUNG:
 1. Cơ sở lý luận:
 a. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là gi? 
 Hoạt động giáo dục ngoài giơ lên lớp là một bộ phận của quá trình giáo dục 
ở trường phổ thông. Đó là những hoạt động được tổ chức ngoài giờ học các môn 
văn hóa trên lớp. HĐGDNGLL là sự tiếp nối hoạt động dạy học trên lớp, là con 
đường 
gắn lý thuyết với thực hành, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức với hành động, 
góp phần hình thành tình cảm, niềm tin ở học sinh. HĐGDNGLL là con đường 
quan trọng hình thành và phát triển nhân cách cho các em.
 b. Tại sao phải thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong 
trường PTDT Nội Trú để giáo dục học sinh dân tộc thiểu số biết cách giữ gìn một 
số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số?
 Trong các mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có mục tiêu về 
nhận thức đó là: Giúp học sinh nâng cao hiểu biết về giá trị truyền thống của dân 
tộc; hiểu và tiếp thu các giá trị tốt đẹp của nhân loại; cũng cố, bổ sung, nâng cao và 
mở rộng kiến thức đã được học trên lớp; có trách nhiệm với bản thân với gia đình, 
nhà trường và xã hội; ý thức chọn nghề nghiệp cho bản thân. 
 2. Thực trạng:
 a. Thuận lợi, khó khăn:
 * Thuận lợi
 Trường luôn được sự quan tâm chỉ đạo của Huyện ủy, HĐND, UBND và 
các ban ngành trong huyện, sự quan tâm chỉ đạo của Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT 
một cách toàn diện, tạo điều kiện để nhà trường thực hiện tốt phong trào thi đua 
“giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc”. 
Người thực hiện: Võ Đại Luân - P. Hiệu trưởng trường PTDTNT Krông Ana 7 Kinh nghiệm “Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thốn dân 
 tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú”
 c. Mặt mạnh, mặt yếu:
 * Mặt mạnh: Đã rèn luyện và tạo cho HS tính tự giác, tích cực tham gia 
phong trào; HS đã nắm vững hơn về nội dung của phong trào để thực hiện; phong 
trào có hiệu quả hơn, chất lượng cao hơn và thiết thực hơn. Đặc biệt là các phong 
trào sở trường của đồng bào dân tộc thiểu số như văn nghệ thể dục thể thao, bắn 
nỏ, trò chơi dân gian...
 * Mặt yếu: Một số HS chấp hành nội quy, nề nếp và thời gian biểu chưa tốt, 
làm ảnh hưởng tới phong trào thi đua của lớp, của trường. Một số em có tính tự ti 
dân tộc nên chưa mạnh dạn trong tập luyện và trong thi đấu.
 d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động...
 Cở sở vật chất nhà trường chưa đáp ứng để nâng cao hiệu quả của phong 
trào như sân chơi bãi tập còn chắp vá nên ảnh hưởng đến việc tập luyện của các 
em. 
 Một số ít đồng bào dân tộc thiểu số đã tin vào một số đạo lạ nên đã bỏ đi 
một số nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
 e. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đề ra
 Từ các vấn đề mà thực trạng đã nêu cũng như qua khảo sát ban đầu và tìm 
hiểu thực tế về khả năng tự giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân 
tộc đối với học sinh dân tộc thiểu số là vấn đề vô cùng khó khăn do 2 nguyên nhân 
chủ yếu:
 Nguyên nhân thứ nhất: Do yếu tố ngoại cảnh, do môi trường sống, do thời 
kỳ bao cấp kéo dài nên đã tác động không tốt đến khả năng giữ gìn một số nét văn 
hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số.
 Hiện nay số lượng các nghệ nhân chế tác và sử dụng các nhạc cụ của các 
dân tộc thiểu như: Cồng chiêng; kèn Đinh năm; đàn Tơrưng không còn nhiều; 
số lượng các thợ làm các nghề sản xuất ra dụng cụ lao động mang tính truyền 
thống của các dân tộc thiểu số như: Xà gạt, Gùi, Nỏ Còn rất ít. Với nguyên nhân 
này có 2 giải pháp khắc phục là:
 - Giải pháp thứ nhất: Đối với con người (Các nghệ nhân dạy các môn Văn 
hóa nghệ thuật, các huấn luyện viên huấn luyện các môn thể dục thể thao của dân 
Người thực hiện: Võ Đại Luân - P. Hiệu trưởng trường PTDTNT Krông Ana 9 Kinh nghiệm “Giáo dục học sinh dân tộc thiểu số giữ gìn một số nét văn hóa truyền thốn dân 
 tộc thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường PTDT Nội Trú”
 b. Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp:
 Tuyên truyền rộng rãi trong và ngoài nhà trường về ý nghĩa to lớn của phong 
trào thi đua “giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc”.
 Để làm tốt công tác này, để lớp chủ nhiệm của mình thực sự thân thiện, học 
sinh của mình thực sự tích cực, bên cạnh việc nắm chắc vai trò, chức năng, nhiệm 
vụ của người giáo viên chủ nhiệm trong trường tôi đã có các định hướng cụ thể cho 
giáo viên chủ nhiệm biết cách giúp các em xích lại gần nhau hơn, để xây dựng 
được một tập thể lớp học đoàn kết, cùng nhau thực hiện phong trào thi đua “giữ 
gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc”. Chúng tôi đặc biệt chú 
trọng đến các công việc sau:
 Đối với từng lớp, để phát huy quyền dân chủ của HS trong các hoạt động 
học tập và rèn luyện, GVCN phải thật thân thiện để hỗ trợ, định hướng giúp HS 
bầu chọn 
được Ban cán sự lớp là những thành viên thực sự tâm huyết với phong trào đăc biệt 
là các em có năng khiếu các môn văn nghệ thể thao các dân tộc thiểu số. Đây là 
một trong những điều kiện quan trọng để làm nên sự thành công của cả tập thể lớp 
học. Phân chia các tổ, nhóm học tập trên lớp và tại ký túc xá. GVCN cần nắm chắc 
sở trường, trình độ tiếp thu của từng HS để làm cơ sở cho việc chia lớp thành các 
tổ, nhóm học tập trên lớp và ở ký túc xá. Chú ý chia tổ nhóm học tập theo các đối 
tượng HS giỏi, khá, trung bình, yếu, kém... học sinh ngoan và chưa ngoan... để các 
em giúp nhau học tập, rèn luyện nhằm phục vụ tốt cho phong trào. 
 Đối với các lớp chúng tôi đã tổ chức cho các lớp thi đua học tập hàng ngày, 
hàng tuần. Bên cạnh các phong trào thi đua chung, chúng tôi phát động các phong 
trào thi đua “giữ gìn một số nét văn hóa truyền thống của các dân tộc” Ở từng 
đợt thi đua với các nội dung cụ thể, có sơ kết vào cuối mỗi học kỳ.
 Đối với giáo viên làm công tác giảng dạy: cần phải tích cực tìm tòi, nghiên 
cứu sách vở, học hỏi nơi đồng nghiệp những người đi trước; để biết linh hoạt, khéo 
léo vận dụng các phương pháp dạy học phù hợp với từng bài, từng phần. Tích cực 
tham gia nghiên cứu, mạnh dạn trình bày và áp dụng các đề tài khoa học, các sáng 
kiến kinh nghiệm, các ý kiến đề xuất mà mình cảm thấy có hiệu quả, có tính khả 
Người thực hiện: Võ Đại Luân - P. Hiệu trưởng trường PTDTNT Krông Ana 11