SKKN Dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)

 Một số kinh nghiệm dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài 
Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)
 PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 1. Lí do lý luận 
 Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đánh giá về vai trò của thanh niên, Người nhấn 
mạnh: “Người ta thường nói: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. 
Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh 
niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại 
phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cho 
cái tương lai đó”.
 Với mục tiêu căn bản đặt ra cho thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay là tăng 
cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ Việt Nam 
góp phần rèn luyện thế hệ trẻ vừa “hồng” vừa “chuyên” nhằm tạo chuyển biến 
căn bản về đạo đức, lối sống phát triển toàn diện; yêu gia đình, có đạo đức trong 
sáng, lối sống văn hóa; yêu nước, tự hào dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân 
tộc và chủ nghĩa xã hội; có ý thức tuân thủ pháp luật; có năng lực và bản lĩnh 
trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức và kỹ năng lao động, trở thành 
những công dân có ích, tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam 
xã hội chủ nghĩa.
 Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay, chúng ta càng thấy 
rõ vai trò của thanh niên cũng như trách nhiệm của gia đình, nhà trường, xã hội 
đối với thanh niên trong đó có một phần rất lớn là thanh niên học sinh đang 
trong độ tuổi THCS, THPT. Đứng trước thực tế yêu cầu của giáo dục hiện nay 
không chỉ “dạy chữ” mà còn “dạy người”, dạy học cần phải chú trọng không chỉ 
kiến thức mà còn chú trọng đến việc hình thành năng lực nhận thức và phẩm 
chất cho các em. 
 2. Lý do thực tiễn
 Môn lịch sử trong trường học phổ thông là môn học có nhiều lợi thế trong 
việc truyền tải đến học sinh nhận thức sâu sắc hơn về tinh thần yêu nước, về 
lòng tự hào dân tộc, về giáo dục lí tưởng, đạo đức cách mạng cao đẹp mà không 
phải môn học nào cũng có thể lồng ghép giáo dục những nội dung sâu sắc này. 
Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng vận dụng linh hoạt các phương pháp 
dạy học để giáo dục lồng ghép có hiệu quả và không phải bài học nào, nội dung 
nào cũng có thể lồng ghép giáo dục. 
 Bên cạnh lợi thế bộ môn thì môn học lịch sử có nhiều hạn chế trong việc 
dạy học lồng ghép đạo đức, lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh như số tiết trong 
tuần còn ít (chỉ từ 1 đến 2 tiết), thời lượng kiến thức trong bài nhiều, sự kiện, nội 
dung nhiều nên thời gian, nội dung dành cho lồng ghép giáo dục còn hạn chế. 
Từ thực tế dạy học ở trường THCS Lương Thế Vinh, huyện Krông Ana, tôi 
Nguyễn Thị Minh Tính - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 1 Một số kinh nghiệm dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài 
Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)
người muốn hướng tới, mong mỏi đạt được. Người có lí tưởng sống cao đẹp 
là người luôn suy nghĩ và hành động không mệt mỏi để thực hiện được lí tưởng 
của dân tộc, của nhân loại, vì sự tiến bộ của bản thân và xã hội, luôn vươn tới sự 
hoàn thiện về mọi mặt, luôn mong muốn cống hiến trí tuệ và sức lực cho sự 
nghiệp chung, cho gia đình, xã hội và đất nước...Lí tưởng sống của thanh niên 
ngày nay là xây dựng nước Việt Nam dâu giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, 
dân chủ, văn minh. Thanh niên học sinh phải ra sức học tập, rèn luyện để có đủ 
tri thức, phẩm chất và năng lực để thực hiện lí tưởng.
 Tại sao con người cần có lí tưởng sống cao đẹp nhất là đối với thế hệ trẻ? 
Hiện nay, sống có mục đích, sống có lí tưởng cao đẹp là yêu cầu đặt ra không 
chỉ đối với mỗi người nói chung mà còn đối với thế hệ trẻ nói riêng bởi đây là 
lực lượng nòng cốt cho xã hội trong tương lai. Do đó, bồi dưỡng tinh thần lí 
tưởng đạo đức sống trong sáng, lành mạnh cho thế hệ trẻ là yêu cầu của toàn 
đảng, toàn dân ta đồng thời cũng là nhiệm vụ then chốt trong hệ thống giáo dục 
hiện nay. Và để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo dục đòi hỏi không chỉ 
người thầy phải có phẩm chất đạo đức tốt, là tấm gương cho học sinh noi theo 
mà trong từng môn học còn là một phần của mục tiêu bài học đề ra về kĩ năng, 
thái độ bên cạnh kiến thức bài học. 
 Bài 27, Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết 
thúc 1953-1954 trong môn lịch sử 9 có nhiều nội dung phù hợp trong việc lồng 
ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh nên bên cạnh việc truyền đạt 
kiến thức trọng tâm của bài. Vậy làm thế nào để có thể vừa đảm bảo thời lượng 
tiết học yêu cầu vừa có thể bổ sung nội dung lồng ghép giáo dục đặt ra. Phần 
giải quyết vấn đề sẽ làm rõ yêu cầu này.
 II. Thực trạng vấn đề 
 1. Thuận lợi
 Trong quá trình giảng dạy bộ môn lịch sử ở các lớp tại trường THCS 
Lương Thế Vinh, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk tôi nhận thấy các môn học 
trong nhà trường nói chung cũng như môn học lịch sử nói riêng có nhiều thuận 
lợi như: Nhà trường tạo điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học như máy chiếu, 
máy tính, ti vi có kết nối internetở nhiều lớp nên việc truyền tải kiến thức, 
việc minh họa nội dung tranh, ảnh, phim tư liệu.của giáo viên cũng như việc 
tiếp thu bài của học sinh hiệu quả hơn.
 Với bản thân tôi đã có một số kinh nghiệm nhất định trong dạy học tích 
hợp, lồng ghép kiến thức giáo dục học sinh, đạt hiệu quả khá cao được các cấp 
công nhận nên không bỡ ngỡ trong cách thức tiến hành cũng như tiến trình thực 
hiện. Trong quá trình thực hiện đề tài, giáo viên đã gắn được thực tiễn với lí 
thuyết, lấy thực tiễn công việc để từ đó đúc kết lí luận và ngược lại lí luận sẽ 
được kiểm nghiệm qua thực tế chất lượng dạy học. Tuy đề tài nghiên cứu của tôi 
Nguyễn Thị Minh Tính - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 3 Một số kinh nghiệm dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài 
Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)
đến chất lượng giáo dục toàn diện. Nếu chỉ chú trọng truyền tải kiến thức, việc 
lồng ghép giáo dục sẽ chiếm rất ít nội dung, hiệu quả chưa cao. Nếu lồng ghép, 
bổ trợ thêm các môn học nhằm giáo dục học sinh thì lại mất quá nhiều thời gian, 
ảnh hưởng đến thời lượng kiến thức cũng như thời gian của một tiết học. Tư liệu 
dạy học lồng ghép còn dàn trải, chưa nổi bật nên việc lồng ghép giáo dục chưa 
thật rõ ràng, mới chỉ ra nội dung minh họa bổ trợ phù hợp song chưa chốt được 
vấn đề cần giáo dục lồng ghép nên cũng chưa đạt được hiệu quả. Giáo viên còn 
lúng túng trong phương pháp không biết nên đặt nội dung lổng ghép giáo dục ở 
tiểu mục nào, nội dung nào trong bài để lồng ghép giáo dục nên mất rất nhiều 
thời gian, làm cho hoạt động giáo dục được lồng ghép bị chồng chéo, lan man, 
không trọng tâm, thiếu hiệu quả. 
 Đa số tiết dạy lịch sử lớp 9 có nội dung kiến thức dài, có nhiều sự kiện, 
nhiều mốc thời gian, nhiều tranh ảnh phải làm rõ nội dung, ý nghĩaDo đó, để 
đáp ứng được mục tiêu vừa truyền đạt kiến thức bài học vừa lồng ghép giáo dục 
học sinh, đảm bảo cho học sinh phát huy được năng lực, phẩm chất, kĩ năng, thái 
độ là việc làm rất khó. Yêu cầu giáo viên vừa phải linh hoạt giữa các phần, các 
khâu trong từng đơn vị kiến thức, vừa phải chọn lọc nội dung lồng ghép giáo 
dục hiệu quả, tránh sa vào liên hệ kiến thức dàn trải, lan man, mất thời gian 
trong tiết học. 
 3. Định hướng thực hiện đề tài
 Để đạt được mục tiêu của đề tài là lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao 
đẹp cho học sinh lớp 9 cấp THCS trong môn lịch sử bài 27 Cuộc kháng chiến 
chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954, trước hết tôi tham khảo thái 
độ của học sinh đối với môn học cũng như đối với nội dung trong bài 27. Phần 
tham khảo này được giáo viên thực hiện trước khi tiến hành bài giảng trong thời 
gian tiết 5 của buổi học có bốn tiết chính khóa. Các câu hỏi được sử dụng dưới 
hình thức bài kiểm tra tham khảo thông tin, cụ thể như sau:
 Câu 1. Hãy cho biết ý kiến của em về môn học lịch sử?
 Câu 2. Vì sao em thích học môn lịch sử?
 Câu 3. Vì sao em không thích học môn lịch sử?
 Câu 4. Em thích học lịch sử theo phương pháp nào trên lớp?
 Câu 5. Em có thích cách học lịch sử bằng hình thức giao việc của thầy, cô 
giáo không? Vì sao?
 Câu 6. Em có nhận thấy môn học lịch sử có thể dễ dàng lồng ghép giáo 
dục ý thức đạo đức, lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh thông qua các nhân vật 
có thật trong các cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc ta không? 
 Câu 7. Ở tiết dạy lịch sử, thầy, cô giáo có dùng những câu hỏi liên quan 
đến các môn học khác không? Theo em, mục đích của thầy, cô giáo để làm gì?
Nguyễn Thị Minh Tính - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 5 Một số kinh nghiệm dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài 
Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)
 Câu 9. Cho biết lí tưởng sống của em trong hiện tại và tương lai?
 Như vậy, qua các câu hỏi nắm bắt thực trạng của học sinh hiện tại trong 
lớp, trong trường một lần nữa lại giúp giáo viên không chỉ định hướng được việc 
điều chỉnh phương pháp dạy học mà còn nhận thấy biểu hiện, thái độ tích cực, 
hạn chế của học sinh trong nhận thức, hành động khi thực hiện mục đích của bản 
thân trong môi trường giáo dục để từ đó lựa chọn nội dung dạy học lồng ghép 
phù hợp, hiệu quả. 
 Kết quả thống kê khảo sát trước khi thực hiện đề tài về dạy học lồng ghép 
giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài Cuộc kháng chiến toàn 
quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954 cụ thể như sau:
 - Về thái độ của học sinh đối với môn học: Yêu thích 50%, không yêu 
thích 50%.
 - Về thái độ của học sinh đối với bài học 27: 
 + Thích học theo tư liệu, hình ảnh minh họa, liên hệ kiến thức các môn 
học: 80%
 + Học theo phương pháp của thầy, cô giáo như các tiết học trước: 70%
 - Về ý thức thực hiện nội quy trường lớp:
 + Ý thức tốt, quan tâm đến người khác: 70%
 + Ý thức chưa tốt, chưa quan tâm đến mọi người xung quanh: 30%
 - Có nhận thức về lí tưởng sống cao đẹp: 70%
 - Có biểu hiện tốt trong hành động, lời nói, việc làm: 80%
 Từ thực trạng thực tế trên, tôi nhận thấy để đề tài được thực hiện hiệu quả 
thì điều cốt lõi nhất của vấn đề là tiết học vừa đảm bảo kiến thức vừa lồng ghép 
được nội dung giáo dục cho học sinh mà không ảnh hưởng đến thời lượng kiến 
thức cũng như thời gian yêu cầu của một tiết học. Do đó, giáo viên phải biết 
phân phối thời gian hợp lý, lựa chọn nội dung bổ trợ về tranh ảnh, tư liệu dạy 
học, môn học bổ trợ phải hợp lý, đủ lượng song lại không quá dài dòng, đối 
phó làm cho có, hay yêu cầu học sinh tự nghiên cứu ở nhà mà thầy cô giáo phải 
luôn là người chủ động hướng dẫn và học sinh cũng luôn được chủ động trong 
việc chuẩn bị nội dung liên quan đến bài học tránh làm các em bị động khi vừa 
phải tổng hợp kiến thức môn học vừa phải cố gắng nhận thức nội dung giáo dục 
mà thầy cô giáo lồng ghép.
 Tóm lại, có nhiều yếu tố thực trạng liên quan đến chất lượng giảng dạy 
nhằm đạt mục tiêu không chỉ về kiến thức mà còn có vài trò quan trọng của việc 
lồng ghép giáo dục cho học sinh đòi hỏi người giáo viên luôn phải làm mới 
mình, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nêu cao tinh thần trách nhiệm 
Nguyễn Thị Minh Tính - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 7 Một số kinh nghiệm dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài 
Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)
nghĩa, kháng chiến, mở rộng thêm sự hiểu biết về các nhân vật lịch sử, các sự 
kiện lịch sửPhương pháp này phù hợp với mọi đối tượng học sinh vì các em 
có thể trả lời được toàn bộ hoặc một phần nội dung của bài, của chương, của 
từng lĩnh vực kiến thức đã học. Bên cạnh việc giáo viên thuyết trình mở rộng 
nội dung giúp học sinh hiểu kiến thức thì giáo viên còn dùng trong việc sử dụng 
các câu hỏi nhanh, trắc nghiệm để giúp học sinh nhớ nội dung nhanh hơn. Tiết 
học trở nên sôi nổi hơn nhiều khi học sinh luôn là người chủ động trong kiến 
thức.
 Trong bài 27, giáo viên phân loại các câu hỏi theo hướng so sánh giúp học 
sinh dễ nhận biết về sự chuẩn bị của quân dân ta trong kháng chiến, những thắng 
lợi to lớn của nhân dân ta cũng như sự thất bại thảm hại của thực dân Pháp trong 
kế hoach Na-va và chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. 
 * Về phía quân dân ta trong cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân 
Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954 qua các câu hỏi cụ thể như sau: 
 Câu 1. Cuộc tiến công chiến lược Đông - Xuân 1953-1954 đã bước đầu 
làm phá sản kế hoạch Na-va của Pháp - Mĩ như thế nào?
 Câu 2. Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết 
thúc 1953-1954 có sự phối hợp của quân và dân những nước nào? Vì sao?
 Câu 3. Chiến dịch nào được coi là đỉnh cao trong cuộc kháng chiến chống 
Pháp 1946-1954?
 Câu 4. Quân ta mở đầu trận đánh tại Điện Biên Phủ vào ngày, tháng, năm 
nào?
 Câu 5. Phương tiện chủ yếu của quân dân ta trong chiến dịch Điện Biên 
Phủ là gì?
 Câu 6. Địa danh nào đi vào lịch sử trong chiến dịch lịch sử Điên Biên 
Phủ?
 Câu 7. Thực dân Pháp đã phải làm gì sau thất bại của chiến dịch Điện 
Biên Phủ 1954?
 Câu 8. Hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương được kí vào thời gian nào?
 Câu 9. Phái đoàn chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa tham dự hội nghị 
Giơ-ne-vơ do ai làm trưởng đoàn?
 Như vậy, với các câu hỏi này giáo viên không chỉ hướng dẫn học sinh 
nắm được kiến thức của bài mà còn làm cho học sinh có nhận thức sâu đậm hơn 
về lòng lòng tự hào dân tộc, ý thức về tinh thần đoàn kết chiến đấu của quân dân 
ta và quân dân ba nước Đông Dương, về ý nghĩa to lớn của chiến dịch Điên Biên 
Phủ. Qua đó học sinh cũng sẽ có nhận thức to lớn về sự lãnh đạo tài tình của 
Nguyễn Thị Minh Tính - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đắk Lắk
 9