SKKN Biện pháp đổi mới quản lý, chỉ đạo của BGH trong công tác giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua các hoạt động trải nghiệm

 1/15
 UBND HUYỆN GIA LÂM
 TRƯỜNG THCS CỔ BI
 --------
 BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ, CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC GIÁ TRỊ 
SỐNG, KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC 
 HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
 Lĩnh vực : Quản lý
 Cấp học : Trung học cơ sở 
 Tác giả : Dương Quang Tuyến
 Đơn vị công tác: THCS Cổ Bi
 Chức vụ: Phó hiệu trưởng
 NĂM HỌC: 2022-2023 3/15
sống cho học sinh.
 2. Nêu rõ thực trạng vể công tác giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống của 
học sinh các trường THCS trong giai đoạn hiện nay.
 3. Đề xuất những biện pháp quản lý chỉ đạo của Ban Giám Hiệu nhằm đổi 
mới công tác giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt 
động trải nghiệm.
III. ĐỐI TƯỢNG, KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI.
 Đối tượng: Đề tài nghiên cứu các biện pháp quản lý chỉ đạo của BGH nhà 
trường nhằm đổi mới công tác giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh 
thông qua các hoạt động trải nghiệm. 
 Khách thể nghiên cứu: Học sinh trường THCS Cổ Bi.
IV. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI.
 Đề tài này được thực hiện và viết ra qua kinh nghiệm trong quá trình tôi 
làm công tác quản lý phụ trách hoạt động công tác giáo dục đạo đức học sinh, 
đặc biệt là năm học 2020 - 2021; và áp dụng trong năm học 2021-2022, học kỳ I 
năm học 2022-2023. 
 Thời gian: Từ tháng 08 năm 2020 đến tháng 01 năm 2023
 Phạm vi: Trường THCS Cổ Bi, huyện Gia Lâm.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận.
 - Phương pháp thực tiễn qua các năm học.
- Phương pháp tìm hiểu, quan sát
- Phương pháp thống kê và tổng kết rút kinh nghiệm 5/15
có được những lưa chọn lành mạnh hơn, có được những phản ứng tốt hơn với 
những áp lực tiêu cực và kích thích hay những thay đổi tích cực trong cuộc sống 
của các em. Chính vì vậy, trước khi hình thành những kỹ năng sống nào đó, học 
sinh cần cảm nhận rõ ràng về các giá trị sống và sự lựa chọn của các cá nhân đối 
với các giá trị.
 b. Kỹ năng sống là công cụ hình thành và thể hiện giá trị sống. 
 Thực chất, kỹ năng sống là các giá trị thể hiện bằng hành động, và ngược 
lại, với kỹ năng thể hiện giá trị bằng hành động sẽ cho kết quả tích cực và nó lại 
củng cố các giá trị. Tuy nhiên, nếu quá tập trung và các kỹ năng sống dưới góc 
độ kỹ thuật hành vi và không chứa đựng các giá trị nhân văn tốt đẹp thì giáo dục 
kỹ năng sống sẽ dẫn đến phi đạo đức, không phù hợp với mục đích giáo dục tốt 
đẹp của chúng ta.
 2. Vai trò của giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống.
 Giáo dục giá trị sống giúp con người khám phá bản thân và phát triển các 
giá trị của dân tộc cũng như 12 giá trị căn bản của toàn cầu. Có những giá trị 
sống đích thực, trở thành những giá trị chung cho nhiều người và toàn xã hội như 
lòng trung thực, hòa bình, tôn trọng, yêu thương, công bằng, tình bằng hữu, lòng 
vị tha. Không phải ai cũng nhận thức đúng về giá trị của cuộc sống, vì vậy, học 
tập để nhận diện đúng đâu là giá trị đích thực của cuộc sống, là điều cần thiết đối 
với tất cả mọi người.
 Theo UNESCO, kỹ năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục, đó là: Học 
để biết (gồm các kỹ năng tư duy như tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết 
định giải quyết vấn đề, nhận thức được hậu quả ..); Học để làm (gồm các kỹ 
năng thực hiện công việc và làm các nhiệm vụ như kỹ năng đặt mục tiêu, đảm 
nhận trách nhiệm.. ); Học để cùng chung sống (gồm các kỹ năng xã hội như 
giao tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc nhóm, thể hiện sự cảm 
thông..); Học làm người (gồm các kỹ năng cá nhân như ứng phó với các tình 
huống căng thẳng, các nguy cơ, kỹ năng kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự 
tin..). Việc giáo dục kỹ năng sống là hết sức quan trọng trong việc giúp học sinh 
rèn hành vi có trách nhiệm, ứng phó với sức ép trong cuộc sống, biết lựa chọn 
cách ứng xử phù hợp, ứng phó với những thách thức trong cuộc sống. 
 Giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống góp phần quan trọng trong việc giáo 
dục đạo đức, lối sống cho mỗi học sinh. Giáo dục đạo đức, lối sống có vai trò rất 
lớn trong việc hình thành ý thức, tình cảm cũng như hành vi đạo đức của con 
người nói chung, của học sinh nói riêng. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, trước 
nhiều biến động phức tạp của xã hội, trước những biểu hiện suy thoái về đạo đức, 
lối sống của một bộ phận thanh thiếu nhi thì công tác giáo dục giá trị sống, kỹ 
năng sống nói riêng và giáo dục đạo đức, lối sống nói chung cho học sinh ngày 
càng trở nên quan trọng.
 3. Hoạt động trải nghiệm và các hình thức trải nghiệm. 7/15
phương pháp. Trong tổ chức hoạt động trải nghiệm, phương pháp giải quyết vấn 
đề thường được vận dụng khi học sinh phân tích, xem xét và đề xuất những giải 
pháp trước một hiện tượng, sự việc nảy sinh trong quá trình hoạt động. Phương 
pháp giải quyết vấn đề có ý nghĩa quan trọng, phát huy tính tích cực, sáng tạo 
của học sinh, giúp các em có cách nhìn toàn diện hơn trước các hiện tượng, sự 
việc nảy sinh trong hoạt động, cuộc sống hàng ngày. Để phương pháp này thành 
công thì vấn đề đưa ra phải sát với mục tiêu hoạt động, kích thích học sinh tích 
cực tìm tòi cách giải quyết. 
 4.2. Phương pháp sắm vai. 
 Sắm vai là phương pháp giáo dục giúp HS thực hành cách ứng xử, bày tỏ 
thái độ trong những tình huống giả định hoặc trên cơ sở óc tưởng tượng và ý nghĩ 
sáng tạo của các em. Về mặt tâm lý học, thông qua các hành vi, cá nhân nhận 
thức và giải quyết tốt hơn vấn đề của bản thân, vai trò lĩnh hội được trong quá 
trình sắm vai cho phép học sinh thích ứng với cuộc sống tốt hơn. Thông qua các 
vai được sắm trong trò chơi, học sinh thể hiện các khía cạnh khác nhau trong tính 
cách như: sự ưa thích, tình cảm, sự hiểu biết về nhân vật mà các em đang sắm 
vai đó và những người bạn đang chơi cùng với hành động của chúng là điều đặc 
biệt quan trọng, có ý nghĩa nhiều mặt đối với học sinh.
 4.3. Phương pháp trò chơi.
 Trò chơi là tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề hay thực hiện những 
hành động, việc làm hoặc hình thành thái độ thông qua một trò chơi nào đó.. Hơn 
nữa, đây là một hoạt động tự do, tự nguyện không thể gò ép hoặc bắt buộc chơi 
khi các em không thích, không đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của chúng. Trò 
chơi là phương tiện giáo dục và phát triển toàn diện học sinh, giúp các em nâng 
cao hiểu biết về thế giới hiện thực xung quanh, kích thích trí thông minh, lòng 
ham hiểu biết, học cách giải quyết nhiệm vụ. Ngoài ra, trò chơi là phương tiện 
giáo dục phẩm chất nhân cách cho học sinh. Các phẩm chất nhân cách được hình 
thành thông qua chơi như tính hợp tác, tính đồng đội, tính tập thể, tính kỷ luật, 
tự chủ, tích cực, độc lập, sáng tạo, sự quan tâm lo lắng đến người khác, thật thà, 
dũng cảm, kiên nhẫn,Trò chơi còn là phương tiện giáo dục thể lực cho học 
sinh, giáo dục thẩm mỹ, hình thành các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội,... Trò 
chơi là một phương thức giải trí tích cực, hiệu quả, mang lại niềm vui, sự hứng 
khởi, hồn nhiên, yêu đời cho học sinh,.... để các em tiếp tục học tập và rèn luyện 
tốt hơn. Về mặt tâm lý học, trong quá trình diễn ra trò chơi tất cả các thành viên 
của nhóm đều tham gia hết mình và từ đó các em sẽ được trải nghiệm, bởi vì mỗi 
cá nhân cũng như cả nhóm đang sống trong một tình huống khác với những gì 
các em đã sống trong cuộc sống thực. 
 4.4. Phương pháp làm việc nhóm. 
 Làm việc theo nhóm nhỏ là phương pháp tổ chức dạy học - giáo dục, trong 
đó, học sinh được sắp xếp thành những nhóm nhỏ theo hướng tạo ra sự tương tác 9/15
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
 1. Thực trạng. 
 Những năm gần đây, hoạt động trải nghiệm được các nhà trường tổ chức 
thường xuyên trong năm học nhằm đưa học sinh đến gần với thực tiễn cuộc sống, 
giúp các em được cảm nhận, được nâng cao nhận thức và hình thành, rèn giũa 
các kỹ năng. Nhờ sự linh hoạt trong khâu thực hiện và mục đích trải nghiệm được 
xác định rõ ràng nên các nhà trường đã tổ chức khá hiệu quả công tác giáo dục 
giá trị sống, kỹ năng sống cho các em, từ đó nâng cao chất lượng công tác giáo 
dục đạo đức, lối sống cho học sinh.
 Bên cạnh những thuận lợi đó, công tác giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống 
cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm còn gặp một số khó khăn và 
hạn chế. Đó là công tác giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh còn 
chưa thật sự hiệu quả, còn gặp phải một số khó khăn trở ngại và hạn chế như: 
vẫn còn một bộ phận học sinh còn chưa nhận thức đúng về các giá trị truyền 
thống, giá trị sống, có thái độ vô cảm, vi phạm chuẩn mực đạo đức, vi phạm pháp 
luật như bạo lực học đường, vi phạm luật giao thông, sử dụng chất gây nghiện, 
nghiện game; lối sống tùy tiện, buông thả, ích kỷ, vô cảm, thiếu sự chia sẻ và 
thấu cảm, sống thiếu trách nhiệm với bản thân, với gia đình và với tập thể, cộng 
đồng; hoặc có hành vi ứng xử không phù hợp trong môi trường giáo dục hoặc 
ngoài xã hội v.v. Nhiều học sinh còn lúng túng trong việc xử lý, ứng phó với các 
tình huống gặp phải trong cuộc sống hàng ngày, nên còn gặp phải nhiều nguy cơ 
hoặc không thoát ra khỏi tình trạng căng thẳng, khó khăn và bất lợi, dẫn đến ảnh 
hưởng về tâm lý, nảy sinh tiêu cực trong cuộc sống và học tập, có hành vi lệch 
chuẩn.
 2. Nguyên nhân của thực trạng.
 Trường THCS Cổ Bi, những năm học trước đây, cũng không nằm ngoài 
những hạn chế ấy. Trường còn một số học sinh có các biểu hiện tiêu cực trong 
thái độ sống và còn yếu về kỹ năng sống. Một phần do các em chưa thực sự quan 
tâm đến lĩnh vực này mà chủ yếu chỉ tập trung vào việc học văn hóa. Một phần 
do một số gia đình còn khó khăn, bố mẹ chưa quan tâm đến việc giáo dục cho 
con em về thái độ sống, giá trị sống và rèn cho con em kỹ năng sống. Một phần 
do nhà trường còn chưa linh hoạt trong việc tổ chức các hoat động giáo dục, chưa 
dành nhiều sự quan tâm đến công tác giáo dục thái độ sống, giá trị sống và kỹ 
năng sống cho các em, dẫn đến tình trạng có học sinh còn có ý thức kém về việc 
chấp hành nội quy, về hành vi ứng xử và còn vi phạm những chuẩn mực đạo đức, 
còn có biểu hiện tiêu cực và gặp khó khăn trước những tình huống căng thẳng 
trong sinh hoạt và học tập, giao tiếp.
 Bên cạnh đó, việc tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm là hoạt động được 
khuyến khích tại các nhà trường phổ thông hiện nay. Tuy vậy, đây là công việc 
không dễ thực hiện. Khi các trường học bắt tay vào thực hiện sẽ gặp phải không 11/15
học sinh được giáo dục về giá trị hợp tác, yêu thương, tự do, tinh thần lao động, 
tôn trọng, khiêm nhường, đoàn kết và trung thực. Đồng thời các em cũng được 
hình thành và rèn luyện kỹ năng sáng tạo, kỹ năng đảm nhận trách nhiệm, kỹ 
năng tìm kiếm và xử lý thông tin, kỹ năng tư duy đánh giá, kỹ năng lãnh đạo, kỹ 
năng thể hiện sự tự tin, kỹ năng ứng xử và ứng phó trước những tình huống nảy 
sinh trong cuộc sống
 2.3. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm giáo dục lối sống, hành vi.
 Nhà trường đã tổ chức các buổi tọa đàm, nói chuyện, tuyên truyền về cách 
chia sẻ cảm xúc, cách thấu cảm với những người xung quanh, cách bày tỏ quan 
điểm cá nhân, cách nuôi dưỡng ước mơ và định hướng lý tưởng sống cho học 
sinh như chương trình “Tác phong anh Bộ đội”, chương trình “Phòng chống các 
bệnh truyền nhiễm” hay hội thảo “Quyền và bổn phận trẻ em”, hội thảo “Nâng 
cao chất lượng ôn thi vào 10”, chuyên đề “ Lòng biêt ơn”, “ Văn hoá chào hỏi 
biết cảm ơn, xin lỗi”... Hoạt động này có thể do các chuyên gia tâm lỹ -kỹ năng 
sống thực hiện, cũng có thể do chính các thầy cô giáo trong tổ tư vấn học đường 
và các em học sinh các lớp thực hiện với mục đích chuyển tải những thông điệp 
về cuộc sống, về những cách nhìn nhận, đánh giá về cuộc sống xung quanh, 
những sự việc, hiện tượng diễn ra hàng ngày và các xu hướng trong xã hội, từ đó 
nêu lên cách ứng xử cho từng tình huống gặp phải trong cuộc sống.
 Trong những hoạt động này, các em học sinh được thực sự trải nghiệm 
những cung bậc cảm xúc cá nhân và đã hiểu được những thông điệp từ cuộc sống, 
từ những người xung quanh. Các giá trị sống mà các em tiếp thu được là yêu 
thương, tôn trọng, hạnh phúc, khoan dung, giản dị, trách nhiệm. Từ đó rèn luyện 
cho minh kỹ năng lối sống lành mạnh, biết quan tâm, chia sẻ và sống yêu thương, 
sống có trách nhiệm. 
 2.4. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm giáo dục thẩm mỹ và thể chất.
 Thay cho những hoạt động văn nghệ thể thao đơn thuần và phổ biến trước 
đây, nhà trường đã tổ chức cho học sinh được tập dân vũ, tham gia các câu lạc 
bộ Âm nhạc - Thể thao theo sở thích và đặc biệt là tham gia chương trình tạp kỹ 
“ Xiếc- Chào năm mới 2023”. Hoạt động này giúp các em được trải nghiệm 
những hình thức văn nghệ, thể thao mới mẻ, hiện đại và văn minh hoặc những 
hình thức duy trì được bản sắc của dân tộc, giúp các em có thẩm mỹ trong sáng 
và thể chất khỏe khoắn, lành mạnh. 
 Qua hoạt động này, các em được giáo dục giá trị đoàn kết, hợp tác, tự do 
và được rèn các kỹ năng tham gia các hoạt động xã hội.
 2.5. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm giáo dục kỹ năng ứng phó.
 Nhà trường đã kết hợp với các trung tâm giáo dục kỹ năng sống, các chuyên 
gia tâm lý, các nhà chuyên môn, các diễn giả nổi tiếng tổ chức cho học sinh các 
chuyên đề giáo dục như Phòng chống bắt cóc và xâm hại trẻ em, Phòng chống 
bạo lực học đường, Giáo dục giới tính, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vị