Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ thông qua giờ chơi, giờ hoạt động tập thể

 MỤC LỤC TRANG
PHẦN THỨ NHẤT : ĐẶT VẤN ĐỀ 2
I. Lý do chọn đề tài 2
II. Mục đích nghiên cứu 3
III. Đối tượng nghiên cứu 3
IV. Phương pháp nghiên cứu 4
V. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu 4
PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐẺ GIẢI QUYẾT 4
VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận 6
II. Thực trạng 7
III. Biện pháp cụ thể 8
1. Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ 8
2. Tìm hiểu về tâm lí học sinh 10
3. Chia sẻ với phụ huynh học sinh 12
4. Niềm vui đến với trẻ 15
IV. Kết quả 17
PHẦN III : KẾT LUẬN 19
1.Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm đối với việc giảng dạy, giáo dục. 19
2.Bài học kinh nghiệm 19
3. Những ý kiến đề xuất
Tài liệu tham khảo
 A. PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Ngay từ khi bước vào nghề Sư phạm, tôi đã coi đó là cái nghiệp mà mình nên theo và gắn 
bó suốt đời. Xuất phát bởi một mục đích ấy nên tôi coi công việc hằng ngày của mình như 
một phần lẽ sống. Tôi muốn công việc mình đã và đang làm sẽ thực sự có ích cho cộng đồng, 
cho chính bản thân mình. Do vậy nên tôi thường trăn trở tìm mọi cách để công việc của mình 
thu được kết quả tốt. Kết quả ấy nằm ngay trong chất lượng giáo dục toàn diện của học sinh 
qua mỗi năm tôi dạy. Tôi nghĩ rằng: Nếu mình yêu thích công việc của mình thì mình sẽ làm 
được tốt. Trẻ cũng vậy, các con học tốt thì chính các con cũng phải yêu thích công việc của trẻ không phải tạo ra được từ một giờ học, một ngày học hay một tuần học mà phải lôi cuốn, 
gây hứng thú cho học sinh trên một bình diện rộng ở mọi nơi, mọi lúc, qua giao tiếp, qua 
cách cư xử, bảo ban của giáo viên cho học sinh. Do vậy đòi hỏi người giáo viên phải thật 
nhẫn nại, có tình thương thực sự với học trò. Chỉ có tình thương yêu thực sự và lòng cảm 
thông của cô mới đem lại niềm vui cho học sinh khi đi học. Học sinh lớp một đã lớn hơn 
một chút so với trẻ mẫu giáo cả về nhận thức và thể lực. Song trẻ vẫn còn mang đậm phong 
cánh lứa tuổi nhỏ.: thích nghịch, thích chơi. Vậy làm thế nào để người giáo viên chủ nhiệm 
lớp dần đưa các em vào chiều hướng tích cực để hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình ở 
lớp 1 mà không khiến cho học sinh căng thẳng, không tạo áp lực cho các em? Đó là cả một 
nghệ thuật mà người giáo viên dạy lớp một không chỉ dạy chữ mà còn phải biết dỗ trẻ. Giáo 
viên phải nắm vững tâm lí của trẻ để động viên, khích lệ các em ham mê học tập, giảm dần 
hoạt động tâm lí vui chơi là chính ở lứa tuổi mẫu giáo mà dần chuyển vào việc học.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
 Học sinh tiểu học là giai đoạn tất yếu của quá trình học. Đó là giai đoạn mở đầu cho một 
con người đến với văn hoá. Cũng từ giai đoạn này nhân cách của học sinh được hình thành 
và dần dần phát triển, ví như trong xây dựng cơ bản, khi xây một toà nhà cao tầng hiện đại 
thì việc xử lý nền móng là hết sức quan trọng mà nền móng của ngôi nhà lại nằm dưới đáy 
nhà và một phần sâu trong lòng đất nên những người bình thường thì không nhìn thấy được 
mà chỉ có những nhà chuyên môn mới quan tâm và nhìn thấy bản chất, tầm quan trọng, giá 
trị đích thực của nền móng đó. Giai đoạn học sinh ở bậc tiểu học nhất là giai đoạn lớp một 
với học sinh là hết sức quan trọng. Đây chính là giai đoạn nền móng của quá trình phát triển 
năng lực tư duy và đặc biệt là quá trình phát triển nhân cách của học sinh sau này.
 Học sinh lớp một rất ngây thơ, tâm hồn các con như một tờ giấy trắng, vẽ lên đó đẹp hay 
xấu phần lớn là tác động của thầy, cô chủ nhiệm. Đặc biệt là hằng ngày các con được học 
ngày hai buổi thì phần lớn thời gian trong ngày các con được sống và giao tiếp với cô chủ 
nhiệm, với bạn bè nhiều hơn với gia đình. Nếu trong quãng thời gian đó các con không may 
gặp phải người “thợ vẽ tồi”, người công nhân xây dựng thiếu trách nhiệm thì suốt đời “trang 
nhân cách” của các con sẽ giữ lại vết hằn khó xoá. Nhận thức được tầm quan trọng của một PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI
 ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I.CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Đặc điểm tâm lý và nhận thức của học sinh lớp 1
 Học sinh lớp 1 còn rất non nớt, các con sống trong những gia đình có hoàn cảnh, 
nếp sống khác nhau nên nhận thức cũng khác nhau.
Đặc biệt tư duy trẻ lớp 1 cũng rất cụ thể, cảm tính. Các con rất ham hiểu biết, thích 
bắt chước, hiếu động khó tập trung lâu sự chú ý vào một cái gì đó. Năm đầu tiên của 
đời học sinh, trẻ rất bỡ ngỡ với việc chuyển hoạt động chủ đạo từ chơi sang hoạt động 
học tập, đặc biệt rất dễ xúc động với các yêu cầu và nội quy của trường học.
2. Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách, phát triển 
tư duy và nhận thức của học sinh
 Giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách, phát triển tư duy và nhận thức của học 
sinh là mục tiêu và là nhiệm vụ hàng đầu của nhà trường. Giáo dục đạo đức phải làm 
ngay từ nhỏ, càng sớm càng tốt, nhưng phải phù hợp với trẻ. Tục ngữ có câu: “Dạy 
con từ thuở còn thơ”. Giáo dục đạo đức phải làm sớm, bởi lẽ: Tuổi thơ trong trắng 
dễ hấp thụ cái mới, để được cảm hoá, thuyết phục. Những điều răn dạy ban đầu đến 
với trẻ bao giờ cũng in dấu ấn sâu đậm nhất. Trong tâm trí trẻ nếu không có giáo dục 
sớm, trẻ cũng tiếp thu một cái gì đó ngoài dự kiến của chúng ta. Những cái đó nếu là 
điều sai trái, việc giáo dục lại khó khăn gấp bội. Kinh nghiệm của ông cha xưa đã đúc 
kết: “Bé không vin, cả gãy cành! ”
 Học sinh lớp 1 cũng không phải là quá bé, với vốn ngôn ngữ, kinh nghiệm đạo 
đức và kiến thức đã thu được ở gia đình, nhà trẻ, các lớp mẫu giáo, các con có thể 
tiếp thu các chuẩn mực đạo đức và kiến thức ban đầu ở dạng hành vi cụ thể không 
khó khăn, từ đó làm nẩy nở những tình cảm, thói quen đạo đức và những tư duy ban 
đầu của các con. Và nếu chúng ta không quan tâm giáo dục ở lứa tuổi này thì đó là 
điều sai lầm của chúng ta và chúng ta là người đầu tiên phải gánh chịu hậu quả đó.
3. Mục tiêu của công tác chủ nhiệm
 Công tác chủ nhiệm lớp là một nội dung về chuyên môn nghiệp vụ của giáo 
viên tiểu học. Công tác chủ nhiệm quyết định chất lượng dạy và học của giáo viên và 
học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt việc thân và ham chơi nhiều hơn là ham học; Đồng thời các em cũng dễ bị cám dỗ, bắt 
chước theo bạn bè. Các em luôn muốn tìm hiểu, khám phá thế giới xung quanh mình. 
Chính vì vậy, phải học tập, thực hiện theo những khuôn khổ của nhà trường là việc 
các em cảm thấy không thoải mái, không muốn tuân thủ. Từ đó, các em muốn thoát 
ra, muốn được tự do. Vậy phải làm gì để giúp các em học tập tốt, rèn đạo đức theo 
những khuôn khổ, giáo huấn của nhà trường với tâm lý thoải mái, thích thú hơn là bị 
ép buộc ?
 Khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên, giữa học sinh với học sinh còn 
nhiều hạn chế, chỉ có một số học sinh khá giỏi mạnh dạn tham gia còn học sinh nhút 
nhát thì thu mình ngại tham gia. Học sinh chưa mạnh dạn tự tin trong việc phân tích, 
xử lý tình huống... Do khả năng đánh giá hành vi của bản thân và xung quanh còn 
thiên về cảm tính. Xuất phát từ khó khăn trên mà tôi đã có những giải pháp sau để 
tháo gỡ khó khăn đó làm cho công tác chủ nhiệm được dễ dàng hơn.
III. BIỆN PHÁP CỤ THỂ
 1. Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ
 Như chúng ta đã biết ngoài vệc xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho 
trẻ thông qua các bài giảng ở trên lớp của tất cả các bộ môn được giảng dạy trong nhà 
trường thì việc xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ thông qua các giờ 
chơi, giờ hoạt động tập thể...là hết sức cần thiết và bổ ích. Vì vậy với khuôn khổ của 
đề tài này tôi chỉ đề cập đến vấn đề là: Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách 
cho trẻ thông qua giờ chơi, giờ hoạt động tập thể.
a) Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ thông qua giờ chơi
 Sau những giờ học căng thẳng và mệt mỏi thì giờ chơi là giờ các con được vui 
chơi thoải mái, chơi những gì mà con thích. Chính vì vậy mà đã nẩy sinh bao nhiêu 
vấn đề làm cho người làm công tác chủ nhiệm phải hết sức quan tâm, tìm ra những 
giải pháp phù hợp để giờ chơi thực sự trở thành một giờ chơi lành mạnh và bổ ích.
Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm tôi đã xây dựng cho mình kế hoạch để hướng 
dẫn các con có giờ chơi thật thoải mái, lành mạnh bổ ích cụ thể như sau:
- Ngay từ đầu năm tôi đã kết hợp với ban phụ huynh của lớp chuẩn bị cho các con 
một số vật dụng cần thiết phục vụ cho giờ chơi như: Cầu lông, dây nhảy, quả cầu, - Tổ chức các buổi họp lớp, làm đồ dùng học tập, vẽ tranh chào mừng các ngày 
lễ lớn.
 - Tổ chức cho học sinh xem phim tài liệu kỉ niệ m các sự kiện lịch sử trọng đại 
của đất nước như: Kỉ niệm ngày thành lập Đảng, Cách mạng tháng Tám, Kỉ niệm 
ngày quốc khánh, ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày giải phóng miền 
Nam,...Những đoạn phim tài liệu này, tôi lấy trên mạng internet rồi kết nối với máy 
chiếu, chiếu lên cho học sinh xem.
 - Hướng dẫn các em làm bình hoa, cắt gấp hoa để trang trí góc học tập và làm 
một số đồ chơi đơn giản để trưng bày hoặc để tặng người thân bạn bè. Dựa trên hướng 
dẫn ở báo Chăm học, tôi tập chung cả lớp lại và hướng dẫn các em làm việc theo 
nhóm. Các em cùng làm, cùng góp, giúp đỡ nhau làm việc.
 Nhờ thường xuyên tổ chức các hoạt động sinh hoạt tập thể và các trò chơi cho 
cả lớp nên các em trở nên rất tự tin, rất năng động sáng tạo. Và điều quan trọng là tôi 
đã thực sự xây dựng được một môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực. Sĩ số 
của lớp tôi luôn đảm bảo, chất lượng học tập của học sinh ngày càng nâng cao.
 2. Tìm hiểu về tâm sinh lí của học sinh để hình thành và giáo dục nhân cách 
 cho các em.
 a) Trẻ rất thích được thể hiện mình
 Trong lớp tôi có một số học sinh thường thích mình là nhân vật trung tâm, 
muốn được làm mẫu để các bạn chú ý tán thưởng và đề cao mình. Nắm được đặc 
điểm tâm lý đó tôi thường tranh thủ cho các con có dịp thể hiện mình. Trong giờ học 
toán có một học sinh thông minh nhanh nhẹn thường làm toán xong trước các bạn, 
mỗi khi làm bài xong con thường ngoảnh đi ngoảnh lại khoe với các bạn “tớ xong 
nhất” nhưng bài bạn ấy làm rất ẩu. Để chấn chỉnh điều đó, tôi cho con lên bảng chữa 
bài kèm theo một điều kiện “Nếu làm bài đúng và đẹp cô sẽ thưởng”. Vì con rất thích 
được bạn khen và thán phục mình, trước lời động viên và yêu cầu của cô nên con đã 
làm bài trên bảng vừa nhanh vừa trình bày bài cẩn thận. Con trở về chỗ ngồi với một 
tràng pháo tay giòn giã của các bạn. Con vui lắm nét mặt hớn hở, hãnh diện vì được 
các bạn đề cao là người giải toán nhanh nhất.
 Trong giờ học Tiếng Việt cũng vậy, con có giọng đọc lưu loát, diễn cảm nên tôi 
cho con đọc bài mẫu cho các bạn, đọc truyện cho các bạn nghe trong giờ đọc truyện. 
Con rất vui khi được các bạn tặng cho danh hiệu “Người có giọng đọc của phát thanh Bên cạnh đó tôi còn quan tâm đến từng học sinh nhất là những con có hoàn cảnh đặc 
biệt và những con chậm tiến như: Long, Bình, Khang, Thảo...
- Tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó học yếu, học yếu những môn nào. Có thể là ở 
gia đình các em đó không có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc em đó có 
lỗ hỏng về kiến thức nên cảm thấy chán nản.
- Tôi lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể như sau:
+ Giảng lại bài mà các em chưa hiểu hay còn hiểu mù mờ vào những thời gian ngoài 
giờ lên lớp .
+ Đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được nhằm tạo hứng 
thú và củng cố niềm tin ở các em.
+ Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong quá trình lên lớp.
+ Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học sinh yếu kém 
tiến bộ.
+ Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến bộ của 
con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em.
+ Chú ý tránh thái độ miệt thị, phân biệt đối xử làm cho các em nhụt chí, xấu hổ trước 
bạn bè.
3. Chia sẻ với phụ huynh học sinh
 Học sinh rất thích được cô khen và phụ huynh luôn mong: Sau mỗi buổi đón con 
ở trường về lại được con mình khoe có những lời khen, những chuyện vui ở lớp. Chỉ 
cần có thế thôi cũng đủ để bố mẹ thêm vui và vơi đi bao sự nhọc nhằn của cả một 
ngày lao động vất vả. Cũng chỉ cần có thế mà bữa cơm gia đình học sinh hôm ấy cảm 
thấy ngon miệng hơn và hạnh phúc hơn. Nhưng thực tế không phải bao giờ các con 
cũng học bài và làm bài chuyên cần để cô giáo sẵn lòng ghi ngay lời “cô khen con”. 
Nhiều khi kiểm tra bài, học sinh vì một lý do nào đấy không hoàn thành bài tôi vẫn 
nghiêm khắc phê những lời khuyên động viên ôn tồn mở lối cho học sinh. Nhắc cho 
học sinh nợ đến lần kiểm tra sau đồng thời thông báo cho học sinh biết điều đó. Cách 
làm này đã làm mất đi sự thất vọng trong lòng các con và mở ra cho các con hy vọng 
để cố gắng ở lần sau. Những con này luôn có tư tưởng gỡ lại điểm nên đã lập công 
chuộc tội “rất hào hứng xung phong được kiểm tra vào tiết học tiếp. Phụ huynh học 
sinh biết được điều đó đều cố gắng động viên con học và họ không băn khoăn, lo lắng