Sáng kiến kinh nghiệm Thực trạng và giải pháp hạn chế hành vi lệch chuẩn cho học sinh trường THPT Lê Lợi

 DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
 TRƯỜNG THPT LÊ LỢI
 -——
 TÊN ĐỀ TÀI
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ HÀNH VI LỆCH CHUẨN
 CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT LÊ LỢI
 Lĩnh vực: Quản lí
 Nhóm tác giả: Nguyễn Thị Hải Yến
 Chu Thị Minh Xuân
 Năm thực hiện: 2021-2022
 Số điện thoại: 0834171187 Một số giải pháp hạn chế hành vi lệch chuẩn cho học 
 II 12
 sinh trường THPT Lê Lợi
 1 Nguyên tắc đề xuất giải pháp 12
 1.1 Tính mục đích 12
 1.2 Tính toàn diện 13
 1.3 Tính hiệu quả 13
 1.4 Tính khả thi 13
 Một số giải pháp hạn chế hành vi lệch chuẩn cho HS 
 2 13
 Trường THPT Lê Lợi
 2.1 Làm tốt công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức 13
 đúng đắn về hành vi chuẩn mực cho HS.
 2.2 Nâng cao hiệu quả công tác vấn tâm lí học đường trong 15
 việc hạn chế hành vi lệch chuẩn
 2.3 Chú trọng công tác xây dựng trường học hạnh phúc 21
 2.4 Tổ chức tốt các sân chơi lành mạnh, bổ ích cho HS 23
 Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên, giáo viên chủ 
 2.5 nhiệm, giáo viên bộ môn trong công tác định hướng 25
 hành vi chuẩn mực cho HS
 Tăng cường xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành 
 2.6 29
 mạnh, thân thiện
 Tổ chức tốt công tác phối kết hợp giữa gia đình - nhà 
 2.7 31
 trường - xã hội trong công tác giáo dục HS
 3 Một số kết quả đạt được 34
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 36
 1 Kết luận 36
 2 Kiến nghị và đề xuất 36
 Tài liệu tham khảo 38
 Phụ lục 39 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lí do chọn đề tài
 Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đã tạo ra nhiều 
cơ hội và điều kiện cho sự phát triển nhiều mặt của đất nước. Song mặt trái của cơ 
chế thị trường, cùng nhịp sống xã hội sôi động với nhiều áp lực trong cuộc sống thì 
việc phát sinh những lời nói, hành động thể hiện những sai lệch về lối ứng xử của 
một bộ phận người dân Việt Nam cũng xuất hiện và ngày một gia tăng. Bên cạnh đó, 
các hình thức giao tiếp, kết nối trên phương tiện thông tin, mạng xã hội trong thời kỳ 
công nghiệp 4.0 hiện nay rất đa dạng, song thiếu kiểm soát đã góp phần ảnh hưởng 
và lan tràn lối ứng xử lệch chuẩn nêu trên, gây xáo trộn không nhỏ các chuẩn mực 
văn hóa trong xã hội.
 Trong thời gian qua, số học sinh (HS) có hành vi lệch chuẩn (HVLC) trong 
các nhà trường ngày càng gia tăng, số HVLC ngày càng nhiều. Một số HVLC xuất 
hiện ngày càng nhiều như sử dụng chất kích thích (hút thuốc, uống rượu...), bạo lực 
học đường, vi phạm an toàn giao thông, sản xuất và mua bán pháo nổ, .đặc biệt là có 
những hành vi bạo lực với thầy/cô giáo. Nếu những người làm công tác giáo dục 
không điều chỉnh và uốn nắn kịp thời thì có thể dẫn đến khủng hoảng và lệch lạc về 
hành vi ở các em, làm ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách 
ở các em. Nhưng thế nào là HVLC, nguyên nhân cũng như các giải pháp phòng ngừa 
và can thiệp như thế nào là hiệu quả thì không phải thầy cô giáo, nhà quản lý giáo 
dục nào cũng hiểu rõ.
 Qua thực tiễn nhiều năm làm công tác quản lí giáo dục và từ nhận thức sâu sắc 
về hậu quả của các hành vi lệch chuẩn ở học sinh, chúng tôi quyết định lựa chọn đề 
tài “Thực trạng và giải pháp hạn chế hành vi lệch chuẩn cho học sinh trường 
THPT Lê Lợi” làm đề tài nghiên cứu của mình.
 2. Mục đích nghiên cứu
 Nhóm tác giả tìm hiểu thực trạng và nguyên nhân về hành vi lệch chuẩn của 
HS Trường THPT Lê Lợi, từ đó đề xuất một số giải pháp phù hợp với thực tế nhằm 
nâng cao nhận thức, hành vi đúng đắn cho học sinh. Nhằm xây dựng môi trường học 
tập an toàn, thân thiện, hạnh phúc khi đến trường.
 3. Nhiệm vụ nghiên cứu
 Hệ thống hóa những vấn đề lí luận về hành vi lệch chuẩn. Tìm hiểu và đánh 
giá thực trạng về hành vi lệch chuẩn từ đó đề xuất một số giải pháp phù hợp nhằ m 
hạn chế hành vi lệch chuẩn cho HS Trường THPT Lê Lợi.
 Để thực hiện được nhiệm vụ trên, chúng tôi tiến hành làm rõ các vấn đề sau:
 Thực trạng hành vi lệch chuẩn của học sinh trường THPT Lê Lợi như thế nào? PHẤN II. NỘI DUNG
 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
 1. Cơ sở lý luận
 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
 1.1.1. Trên thế giới
 Vấn đề hành vi, hành vi lệch chuẩn thực sự được quan tâm nghiên cứu từ cuối 
thế kỷ XIX, gắn liền với tên tuổi các nhà Tâm thần học, Tâm lý học, Giáo dục học 
nổi tiếng như S. Freud, N. Miaxishev... Từ năm 1960 đến nay, tổ chức Y tế thế giới 
(WHO) đã có cố gắng xây dựng và hoàn thiện bảng phân loại các rối loạn tâm lý và 
thống nhất các thuật ngữ. Trước tình hình các rối loạn tâm lý, hành vi lệch chuẩn 
ngày càng có chiều hướng gia tăng, tổ chức Y tế thế giới đã liên tục đưa ra vấn đề 
này thành chương trình nghị sự của nhiều cuộc hội thảo.
 Đóng góp to lớn mang tính toàn cầu, cần phải đề cập đến đó là ha i công trình 
nghiên cứu lớn:
 Bảng phân loại bệnh quốc tế (ICD 10) ra đời năm 1992. Đây là kết quả sau 
hơn 30 năm làm việc không ngừng của hơn 915 nhà Tâm lý học có uy tín trên 52 
quốc gia. Bảng phân loại này mang tính quốc tế vì phản ánh hầu hết các trường phái 
và truyền thống chủ yếu về Tâm bệnh học trên thế giới. Trong công trình này đã tập 
trung nghiên cứu rất kỹ về hành vi lệch chuẩn của trẻ em. Hành vi lệch chuẩn của trẻ 
em thuộc mục F91, phân thành ba mục sau: F91 - 0: Hành vi lệch chuẩn khu trú trong 
môi trường gia đình; F91 - 1: Hành vi lệch chuẩn ở những người kém thích ứng xã 
hội; F91 - 2: Hành vi lệch chuẩn ở những người còn thích ứng xã hội.
 Bảng phân loại bệnh học Hoa Kỳ DSM - IV (ra đời năm 1994), hành vi lệch 
chuẩn của trẻ thuộc mục 321 - 8, đã đưa ra 15 tiêu chuẩn chẩn đoán và được chia 
thành bốn nhóm: Hung hãn với người và súc vật; Phá hoại tài sản; Gian lận hoặc ăn 
cắp; Vi phạm nặng nề các quy định .
 Như vậy, có thể khẳng định rằng vấn đề hành vi lệch chuẩn ở trẻ em và thanh 
thiếu niên đang là vấn đề được nhiều người quan tâm, mỗi tổ chức, mỗi nhà nghiên 
cứu tuy tìm hiểu các khía cạnh khác nhau của vấn đề nhưng đều thống nhất quan 
điểm cần tìm hiểu nguyên nhân và biện pháp để hạn chế hành vi lệch chuẩn.
 1.1.2.Ở Việt Nam
 Ở Việt Nam, việc nghiên cứu những HVLC, biện pháp phát hiện cũng như 
điều chỉnh HVLC thực sự còn khá mới mẻ. Gần đây có các công trình nghiên cứu về 
hành vi lệch chuẩn như : Lưu Song Hà, 2004, Hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, 
Tạp chí tâm lí học, Số 7; Nguyễn Văn Song, 2012, Quản lý hoạt động giáo dục ahọc 
sinh có hành vi lệch chuẩn ở trường trung học phổ thông Phù Cừ tỉnh Hưng Yên, 
Luận văn ThS Quản lý giáo dục; Đại học Giáo dục, Đại học Quốc Gia Hà Những học sinh có hành vi lệch chuẩn trong trường học, Nguyễn Văn Song đã 
cho rằng: “Học sinh có hành vi lệch chuẩn là học sinh có những hành vi lệch ra khỏi 
những chuẩn mực xã hội về đạo đức, truyền thống, thẩm mỹ, pháp luật, vi phạm nội 
quy trường lớp làm ảnh hưởng xấu đến cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội”.
 Nhìn chung các nhà nghiên cứu đều đồng ý với quan điểm hành vi lệch chuẩn 
là hành vi không phù hợp với chuẩn mực đạo đức, văn hóa, pháp luật, những quy 
định chung và cần điều chỉnh.
 1.2.3. Các biểu hiện của hành vi lệch chuẩn trong trường học
 Trong trường học hiện nay xuất hiện ngày càng nhiều các HVLC. Từ các 
nghiên cứu gần đây và từ thực tiễn dạy học, chúng tôi thống kê được các biểu hiện 
HVLC sau:
 Nét tính cách tăng đậm gây rối loạn/ bất thường về hành vi: tăng động, thiếu 
tính ổn định, tự ti dễ tổn thương, dễ bị kích thích, cục tính, hung tính, hysteria, adua...
 Nghiện internet: hành động phản cảm, tung tin thất thiệt, cảm xúc cực đoan 
thái quá, tạo scandal, thời gian tham gia mạng xã hội, tham gia mọi lúc, mọi nơi,.
 Hành vi hung tính, cực đoan (đe dọa, bắt nạt,uy hiếp, khởi xướng đánh nhau, 
dùng vũ khí, cướp, phá hoại tài sản, bỏ học, bỏ nhà.
 Nghiện chất kích thích; ngại giao tiếp, không quan tâm đến diện mạo, trầm 
nhược, hung tính, ngại vận động, biểu cảm thất thường, học sút kém, trộm cắp, kém 
tập trung, chán ăn.
 Tự xâm hại: tự làm tổn thương bản thân
 Rối loạn cư xử và thách thức chống đối: thờ ơ, xung động, cảm xúc thất 
thường, gây hấn, không tuân thủ, nói dối, nổi giận, cãi cọ, đổ lỗi, cố tình trái ý người 
khác.
 1.2.4. Phân loại các hành vi lệch chuẩn trong trường học
 Cac hành vi lệch chuẩn thương được phân loai theo hai tiêu chí:
 Thú: nhât, căn cư vao nôi dung, tính chât cua cac chuân mực xa hôi bị xâm 
hai:
 - Hanh vi lệch chuẩn tích cưc la nhưng hanh vi (co thê la cô y hoăc vô ý) vi 
phạm, pha vơ hiên lưc cua cac chuân mưc xa hôi đa lac hâu, lôi then, không con phu 
hơp vơ'i thực tê xa hôi.
 - Hanh vi lêch chuẩn tiêu cưc la nhưng hanh vi (cô y hoăc vô y) vi pham, pha 
vơ hiêu lưc, sư tac đông cua cac chuân mưc xa hôi phu hơp, tiên bô, đang phô biên, 
thịnh hanh va đươc thừ:a nhân rông rai trong xa hôi. Quyết định 1895/QĐ-TTg ngày 11/11/2021 phê duyệt Chương trình “Tăng 
cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống 
hiến cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng giai đoạn 2021 - 2030”.
 2. Cơ sở thực tiễn:
 2.1. Thực trạng về hành vi lệch chuẩn của học sinh Trường Trung học 
phổ thông Lê Lợi
 Nhóm tác giả tiến hành khảo sát ngẫu nhiên 536 HS từ lớp 10 đến lớp 12 của 
Trường THPT Lê Lợi, trong đó khối 10 có 177 HS, khối 11 có 180 HS, khối 12 có 
179 HS. Thời gian thực hiện khảo sát từ tháng 09 đến tháng 12 năm 2021. Cụ thể:
 Bảng 1: Thống kê khách thể nghiên cứu thực trạng
 Nam Nữ Tổng
Khối 10 Khối 11 Khối 12 Khối 10 Khối 11 Khối 12
 86 90 91 91 90 88 536
 2.1.1. Kết quả nghiên cứu thực trạng nhận thức của học sinh trường THPT Lê 
Lợi về hành vi lệch chuẩn
 Để thực hiện khảo sát thực trạng nhận thức về HVLC của các em HS, chúng 
tôi đã sử dụng Phiểu điều tra nhận thức, với câu hỏi 1 (Phụ lục 1-phiếu điều tra nhận 
thức): Em hiểu thế nào là HVLC? (Bảng 1 - Phụ lục 3) Sau khi tiến hành điều tra 
xong, chúng tôi đã phân tích, xử lý số liệu và kết quả thu thập được như sau:
 Biểu đồ 1: Nhận thức về hành vi lệch chuẩn của
 các em HS
 HV không phù hợp với chuẩn 
 15.80% mực đạo đức.
 53.40% HV không phù hợp với chuẩn 
 30.80% mực văn hóa.
 u HV không phù hợp với chuẩn 
 mực đạo đức, văn hóa, pháp luật 
 và cần điều chỉnh.
 Từ biểu đồ 1 cho thấy, các em nhận thức về khái niệ m HVLC đầy đủ vẫn ở 
mức trung bình (53,4 %), vẫn còn nhiều em chưa nhận thức đúng, đầy đủ thế nào là 
HVLC (46,6%). Điều đó cho thấy việc tìm hiểu thực trạng nhận thức của các em về 
vấn đề rất quan trọng vì nguyên nhân của HVLC trước hết xuất phát từ nhận thức. 
Nhận thức sai dẫn đến hành vi không đúng.