Sáng kiến kinh nghiệm Thực trạng và công tác phòng cháy, chữa cháy rừng theo phương châm 4 tại chỗ

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 SÁNG KIẾN: “THỰC TRẠNG VÀ CÔNG TÁC PHÒNG CHÁY, CHỮA
 CHÁY RỪNG THEO PHƯƠNG CHÂM 4 TẠI CHỖ”
 SƠ LƯỢC CHỦ SÁNG KIẾN
 1. Họ và tên tác giả: Võ Minh Vương, Năm sinh: 1985.
 - Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Đại học hành chính
 - Chức vụ: Phó Chủ tịch UBND thị xã.
 - Đơn vị công tác: UBND thị xã Đức Phổ.
 2. Họ và tên đồng tác giả: Bùi Một, Năm sinh: 1976.
 - Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Đại học lâm nghiệp.
 - Chức vụ: Phó Trưởng phòng.
 - Đơn vị công tác: Phòng Kinh tế thị xã Đức Phổ.
 PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn Sáng kiến
 Rừng Đức Phổ có tính đa dạng sinh học cao với nhiều loài động, thực vật quý 
hiếm, đa dạng về chủng loại, phong phú về loài và có những nguồn gien đặc hữu 
không những trong nước mà còn cả trong khu vực; đặc biệt diện tích rừng trồng lớn 
trên 13.308,36 ha xen lẫn nhiều cấp tuổi, dưới tán rừng có nhiều dây leo bụi rậm, đến 
mùa hanh khô lớp cành lá khô rụng nhiều tạo nên nguồn vật liệu lớn, cùng với điều 
kiện khí hậu, thời tiết nắng nóng kéo dài, nguy cơ xảy ra cháy rừng rất cao và dễ lan 
tràn trên diện rộng gây thiệt hại lớn về tài sản và môi trường sinh thái. Cháy rừng là 
một thảm họa không những gây thiệt hại nghiêm trọng về tài nguyên rừng mà còn 
làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, tài sản và tính mạng của nhân dân.
 Trong những năm gần đây diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, tình trạng 
khô hạn nắng nóng kéo dài, hoạt động sản xuất kinh doanh nghề rừng và các hoạt 
động khác của người dân trong rừng ngày càng gia tăng, do vậy về mùa khô nguy cơ 
xảy ra cháy rừng ngày càng cao. Mặt khác diện tích rừng trồng trên địa bàn thị xã 
ngày càng được mở rộng, đây là đối tượng rừng có nguy cơ cháy cao. Nếu không có 
những giải pháp tích cực trong việc phòng cháy, chữa cháy và kiểm soát lửa rừng thì 
cháy rừng sẽ xảy ra, làm thiệt hại lớn đến tài nguyên rừng và hủy hoại môi trường 
sinh thái.
 Theo số liệu theo dõi diễn biến rừng của thị xã Đức Phổ, tính đến cuối năm 
2020 toàn thị xã có 17.857,99 ha đất có rừng. Trong đó: Rừng tự nhiên 1.455,97 Hiện nay có 14/15 xã, phường thành lập Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu 
phát triển lâm nghiệp do Phó Chủ tịch phụ trách Nông nghiệp Tài nguyên làm Trưởng 
ban, các ngành chức năng làm thành viên. Ban Chỉ đạo thường xuyên kiện toàn về 
mặt tổ chức và triển khai thực hiện các văn bản chỉ đạo của cấp trên về công tác bảo 
vệ rừng và PCCCR.
 Ở các đơn vị chủ rừng nhóm I và nhóm II đã thành lập các Tổ, Đội, nhóm hộ 
liền kề trong bảo vệ rừng và PCCCR để chỉ huy và tổ chức thực hiện các biện pháp 
bảo vệ rừng và PCCCR trên địa bàn quản lý.
 b) Hệ thống lực lượng PCCCR:
 * Lực lượng PCCC chuyên nghiệp:
 Lực lượng phòng cháy, chữa cháy chuyên nghiệp là lực lượng cảnh sát PCCC 
số 3, chịu trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về lĩnh vực PCCC nói 
chung và PCCCR nói riêng trên địa bàn thị xã. Có nhiệm vụ hướng dẫn, kiểm tra tất 
cả các tổ chức, cá nhân thực hiện các quy định của Nhà nước về PCCC; tổ chức, chỉ 
huy lực lượng chữa cháy, điều tra, xử lý vi phạm về an toàn PCCC.
 * Lực lượng PCCCR tại cơ sở:
 Là lực lượng tại chỗ được thành lập từ các Ban Chỉ đạo của xã, phường và các 
Tổ, Đội bảo vệ rừng, PCCCR của các thôn có rừng, tổ bảo vệ rừng của các chủ rừng, 
dân quân tự vệ và lực lượng hợp đồng bảo vệ PCCCR trong 6 tháng mùa khô trên địa 
bàn thị xã. Đây là lực lượng có thể điều động nhanh, có vai trò quan trọng trong việc 
phát hiện và dập tắt những đám cháy nhỏ mới phát sinh, tham gia PCCCR với lực 
lượng chuyên nghiệp.
 1.2. Trang thiết bị, dụng cụ phòng cháy, chữa cháy rừng:
 Hiện nay lực lượng Kiểm lâm thị xã được trang bị 01 xe mô tô, 01 xe ô tô tuần 
tra, kiểm tra; 20 bàn dập lửa, 04 máy bơm cao áp, 06 máy cắt thực bì, 18 máy thổi 
gió, 05 máy cưa xăng, 05 loa cầm tay, 07 bộ quần áo, 06 máy định vị GPS, 4 rựa cầm 
tay, 5 đèn pin, 8 bảng cấp dự báo cháy rừng, ống dây nước (cuộn) 28m, vòi phun 
nước 05, bồn nước di động 05, xô đựng nước 05, khâu liêm 02, ống nhòm 02...;
 1.3. Tình hình cháy rừng và nguyên nhân:
 a) Tình hình cháy rừng:
 Trong những năm qua, mặc dù các ngành chức năng, UBND các xã, phường đã 
có nhiều cố gắng chủ động thực hiện các biện pháp PCCCR. Tuy nhiên, do thời tiết 
khắc nghiệt nên từ năm 2015 đến nay toàn huyện đã xảy ra 37 vụ cháy rừng làm thiệt 
hại 97,63 ha rừng, điển hình là vụ cháy rừng ngày 24/7/2019 tại xã Phổ Khánh - Biện pháp lâm sinh làm giảm vật liệu cháy trong rừng; biện pháp dùng lửa 
xử lý thực bì theo đúng quy định;
 - Tổ chức quy hoạch vùng sản xuất nương rẫy.
 b) Biện pháp chữa cháy rừng:
 - Xây dựng lực lượng chữa cháy rừng cơ sở (Tổ, đội PCCCR); tổ chữa cháy 
rừng tự nguyện theo nhóm hộ có rừng liền kề;
 - Áp dụng các biện pháp chữa cháy trực tiếp, chữa cháy gián tiếp, an toàn lao 
động trong chữa cháy rừng;
 - Theo dõi và cập nhật thông tin diễn biến cháy rừng;
 - Tổ chức khắc phục hậu quả do cháy rừng gây ra.
 1.5. Những tồn tại trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng:
 Trong thời gian qua, công tác PCCCR thị xã Đức Phổ đạt được một số kết quả 
nhất định, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, bất cập, đó là:
 - Đầu tư phương tiện, trang thiết bị cho công tác PCCCR còn hạn chế so với 
nhu cầu, việc đầu tư chủ yếu là trang bị dụng cụ thủ công và một ít máy móc thiết bị 
tuyên truyền..., chưa trang bị đồ bảo hộ chữa cháy cho lực lượng Kiểm lâm và các 
lực lượng tham gia khi có cháy rừng xảy ra. Tại các khu rừng trọng điểm dễ xảy ra 
cháy rừng chưa xây dựng được các công trình PCCC; chưa tổ chức tập huấn nghiệp 
vụ PCCCR cho các lực lượng trực tiếp làm công tác PCCCR tại địa phương, trong 
khi lực lượng Kiểm lâm được giao thực hiện các biện pháp về quản lý, bảo vệ rừng, 
PCCCR nhưng lại rất mỏng; trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về PCCCR còn hạn chế. 
Vì vậy, khi cháy rừng xảy ra, mặc dù huy động rất nhiều người tham gia chữa cháy 
song hiệu quả chữa cháy rừng thấp, khi có cháy lớn thì lúng túng, bị động.
 - Khi có cảnh báo nguy cơ cháy rừng, nhưng một số địa phương, đơn vị, chủ 
rừng vẫn chưa quan tâm theo dõi hoặc có theo dõi nhưng chưa chủ động triển khai 
các biện pháp PCCCR. Chưa phát hiện sớm được điểm cháy để chủ động phương án 
PCCCR kịp thời.
 - Sự phối hợp giữa các lực lượng tham gia chữa cháy rừng không nhịp nhàng, 
chưa phân định rõ chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp giữa các cấp, các ngành 
trong công tác PCCCR.
 - Vai trò của chủ rừng chưa được phát huy, phương án bốn tại chỗ trong 
PCCCR chưa được thực hiện nghiêm túc, chủ rừng và cộng đồng cũng chỉ có thể 
tham gia dập tắt những đám cháy nhỏ, còn các đám cháy lớn không thể kiểm soát 
được... + Chủ rừng là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân phải xây dựng phương án PCCCR 
và bản đồ phân vùng trọng điểm nguy cơ cháy rừng đối với diện tích rừng của mình.
 - Công tác tuyên truyền:
 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về bảo vệ và phát 
triển rừng, các quy định của Nhà nước về phòng cháy, chữa cháy rừng, nhằm làm 
thay đổi nhận thức và hành vi của mọi người đối với sự nghiệp bảo vệ và phát triển 
rừng, qua đó nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân, các cấp chính quyền và của 
chủ rừng về công tác bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng.
 Tổ chức cảnh báo nguy cơ cháy rừng, thông tin cấp dự báo cháy rừng cho các 
thành viên trong Ban Chỉ đạo để chủ động tổ chức triển khai các biện pháp PCCCR.
 Tổ chức thực hiện 27 bản Quy ước bảo vệ và phát triển rừng trong cộng đồng 
dân cư thôn đã được UBND huyện Đức Phổ (nay là UBND thị xã Đức Phổ) chuẩn y.
 - Dự báo, cảnh báo nguy cơ cháy rừng:
 Tổ chức dự báo và thông tin cấp dự báo, cảnh báo nguy cơ cháy rừng, phổ biến 
kịp thời đến cấp xã và trên các phương tiện thông tin đại chúng, để chủ động tổ chức 
thực hiện các biện pháp PCCCR trên địa bàn quản lý.
 - Đào tạo, huấn luyện nghiệp vụ và diễn tập chữa cháy rừng:
 Tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ quản lý lửa rừng; kỹ năng, chiến thuật 
chữa cháy rừng cho lực lượng PCCCR ở xã, phường và tổ đội PCCCR của thôn, tổ 
dân phố. Xây dựng phương án và tổ chức diễn tập chữa cháy rừng theo quy mô phù 
hợp với tình hình cụ thể của từng địa phương, đơn vị.
 - Xây dựng, tu sửa các công trình PCCCR:
 Hàng năm, các đơn vị chủ rừng lập kế hoạch xây dựng bổ sung, tu sửa hệ thống 
các công trình PCCCR như đường băng cản lửa, ao hồ chứa nước, cống giữ nước, hệ 
thống chòi canh lửa rừng; đầu tư trang bị phương tiện, máy móc thiết bị và công cụ 
PCCCR; thực hiện các biện pháp lâm sinh, vệ sinh rừng làm giảm nguồn vật liệu cháy 
trong rừng.
 - Thực hiện cam kết bảo vệ rừng, PCCCR:
 Tổ chức cho các chủ rừng, hộ gia đình cá nhân sống trong rừng và ven rừng ký 
cam kết chấp hành các quy định về bảo vệ rừng, PCCCR; tăng cường kiểm tra, vận 
động nhân dân thực hiện cam kết về sản xuất nương rẫy đúng theo quy hoạch; thực 
hiện đúng kỹ thuật và các biện pháp an toàn về PCCCR trong đốt nương rẫy.
 - Công tác tuần tra, kiểm tra: + Giới hạn đám cháy bằng các băng đốt trước: Xây dựng các băng đốt trước 
để giới hạn đám cháy có nghĩa là dùng lửa dập lửa.
 Cụ thể: Ở phía trước đám cháy, cách đám cháy không xa, người ta chọn 2 băng 
song song bao quanh trước đám cháy góp phần nhanh chóng hạn chế sự lan tràn của 
lửa ra các vùng lân cận.
 Vị trí của vùng cách đám cháy phụ thuộc vào tốc độ thi công và tốc độ lan tràn 
của đám cháy. Khoảng cách phải đảm bảo làm sao khi thi công xong, thì đám cháy 
mới tiến tới. Nghĩa là, người chỉ huy chữa cháy phải nắm chắc dự báo và thông báo 
về tốc độ gió trong khi chữa cháy.
 Trên hai băng đó tiến hành dọn sạch tất cả các vật liệu cháy ra bên ngoài về 
phía giữa hai băng, dùng lửa đốt cháy theo từng đoạn một, khi đốt phải thận trọng, 
không để lửa bốc cao và lan tràn ra ngoài.
 Cự ly giữa hai băng dọn sạch vật liệu cháy, phụ thuộc vào tốc độ gió và quy 
mô của đám cháy. Nếu tốc độ gió từ 9 - 15 km/giờ thì khoảng cách giữa 2 băng từ 20 
- 30 m, nếu tốc độ gió trên 18 km/giờ thì khoảng cách giữa 2 băng lớn hơn 30 - 50 m.
 - Kỹ thuật an toàn trong chữa cháy rừng: Trong quá trình chữa cháy rừng, 
trước hết phải bảo đảm an toàn cho người tham gia chữa cháy. Để đảm bảo an toàn 
cho người chữa cháy, cần thực hiện tốt các nội dung sau:
 + Nắm chắc đặc điểm vùng rừng dễ cháy: Cán bộ Kiểm lâm phụ trách địa bàn, 
cán bộ quản lý bảo vệ rừng của chủ rừng phải nắm vững tình hình rừng, thảm tươi 
cây bụi, đường mòn, dông, sông suối, nguồn nước, tình hình dân sinh kinh tế, lực 
lượng sản xuất nghề rừng ở địa phương.
 Khi xảy ra cháy rừng phải nắm chắc vị trí, tọa độ đám cháy, mức độ quy mô 
đám cháy, tốc độ gió để huy động lực lượng, phương tiện chính xác, tránh lãng phí.
 Mọi người tham gia chữa cháy cần phải hiểu rõ các quy định về phòng cháy 
và kỹ thuật an toàn khi chữa cháy, không để người bệnh tật, sức khỏe yếu đi chữa 
cháy.
 + Chuẩn bị dụng cụ, phương tiện chữa cháy: Trước mùa cháy phải chuẩn bị 
dụng cụ, phương tiện đầy đủ đảm bảo sử dụng tốt.
 Các công cụ thủ công phải được mài, dũa, chêm chắc chắn và sắp xếp theo thứ 
tự.
 Các máy móc phải được lau chùi, sửa chữa bảo dưỡng thường xuyên bảo đảm 
vận hành tốt. Khi sử dụng máy móc hóa chất phải thực hiện nghiêm chỉnh quy trình 
kỹ thuật.
 Hệ thống chòi canh khi thiết kế, xây dựng phải bảo đảm an toàn cho người làm 
việc, lúc gió bão không được lên chòi canh. + Theo dõi, cập nhật thông tin về dự báo cấp cháy rừng hàng ngày;
 + Theo dõi, cập nhật tình hình tổ chức thực hiện công tác PCCCR trên địa bàn 
quản lý;
 Theo dõi, cập nhật diễn biến các vụ cháy rừng xảy ra trên địa bàn quản lý, thể 
hiện được các nội dung sau:
 + Thời điểm xảy ra cháy rừng;
 + Vị trí cháy rừng; Quy mô, mức độ cháy rừng;
 + Diện tích rừng bị cháy, mức độ thiệt hại;
 + Nguyên nhân cháy rừng;
 + Biện pháp chữa cháy rừng, số người tham gia chữa cháy;
 + Chủ quản lý của khu rừng bị cháy;
 + Tình hình khắc phục hậu quả và xử lý vi phạm gây cháy rừng.
 Mọi vụ cháy rừng, các đơn vị chủ rừng, UBND các xã, phường phải báo cáo 
theo mẫu quy định về thường trực Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu phát triển lâm 
nghiệp bền vững thị xã (qua Hạt Kiểm lâm) để tổng hợp, báo cáo thường trực Ban 
Chỉ đạo Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững tỉnh.
 c) Phân cấp tổ chức chữa cháy rừng
 - Phân cấp chữa cháy rừng:
 Tùy theo tình hình cụ thể của mỗi vụ cháy rừng, yêu cầu về lực lượng và 
phương tiện chữa cháy có khác nhau. Căn cứ tình hình, đặc điểm thời tiết, khí hậu, 
sự phân bố, qui mô diện tích và hiện trạng rừng của tỉnh, qui mô tổ chức chữa cháy 
rừng từ cấp cơ sở đến cấp tỉnh được phân theo 4 cấp độ như sau:
 + Cấp độ I (cấp cơ sở): Tổ chức phối hợp chữa cháy rừng tại đơn vị cơ sở, 
khi xảy ra tình huống cháy rừng với những đặc điểm sau:
 Trong mọi tình huống cháy rừng, việc tổ chức chữa cháy rừng tại thời điểm 
phát hiện đám cháy, chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân hoặc đơn vị tập thể chủ động 
huy động lực lượng, phương tiện tại chỗ tham gia chữa cháy trong khi chờ lực lượng 
tiếp ứng.
 + Cấp độ II (cấp xã): Tổ chức phối hợp chữa cháy rừng quy mô cấp xã, khi 
xảy ra một trong những tình huống cháy rừng sau:
 Cháy tại những lô rừng phân tán có diện tích nhỏ dưới 01 ha, lô rừng độc lập, 
không liền ranh với những lô khác hay khu dân cư, cháy trong điều kiện thời tiết khô 
hanh kéo dài, tốc độ lửa lan tràn nhanh (cấp dự báo cháy rừng ở cấp III, cấp IV);