Sáng kiến kinh nghiệm Tăng cường lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường vào hoạt động ngoài giờ lên lớp ở Liên đội Tiểu học Hà Huy Tập

 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU 
 I. Đặt vấn đề
 Từ xưa đến nay, Trái đất là hành tinh duy nhất trong hệ mặt trời mang sự sống. 
Đó chính là môi truờng sống tuyệt vời của con người và mọi vật chất. Nhưng có một 
vấn đề gây xôn xao và khó giải quyết, đó chính là “ Ô nhiễm môi trường” , trái đất của 
chúng ta đang dần bị ô nhiễm do chính sự thiếu ý thức của con người. Ô nhiễm không 
khí từ các phương tiện phục vụ con người hằng ngày. Ô nhiễm nguồn nước xuất phát 
từ sự vô ý thức của từng cá nhân, tập thể, cộng đồng, bên cạnh đó còn có nhiều loại ô 
nhiễm khác trong môi trường gây ảnh hưởng đến con người và sinh vật.
 Bảo vệ môi trường đang là việc làm cấp thiết được chú ý hiện nay, song tầm 
quan trọng vẫn chưa được đề cao, cụ thể nguyên nhân là do ý thức của mỗi con người 
về khái niệm môi trường và bảo vệ môi trường, vậy nên tiểu học là nền móng để xây 
dựng ý thức, cũng như đạo đức con người, trong quá trình học tập, hoạt động trong nhà 
trường, các em nhỏ được thể hiện thông qua tính giáo dục đạo đức trong các môn học 
cũng như các hoạt động ngoại khoá. Số lượng học sinh tiểu học rất đông chiếm khoảng 
gần 10% dân số. Con số này sẽ nhân lên nhiều lần nếu các em biết và thực hiện được 
tuyên truyền về bảo vệ môi trường trong cộng đồng, tiến tới tương lai có cả một thế hệ 
biết bảo vệ môi trường
 Nhằm đáp ứng được yêu cầu tình hình mới trong công tác Đội và phong trào 
thiếu nhi, với vai trò trách nhiệm của mình là phụ trách và chăm sóc, giáo dục thiếu 
niên, nhi đồng trong đó vấn đề giáo dục thiếu nhi bảo vệ môi trường cần phải được 
tăng cường, bỡi hiện nay trên đất nước chúng ta nói chung và các tỉnh tây nguyên nói 
riêng nguồn tài nguyên rừng đang bị suy thoái nghiêm trọng về chất luợng lẫn số 
lượng, đa dạng sinh học rừng cũng bị suy giảm một cách trầm trọng. Một trong những 
nguyên nhân cơ bản góp phần huỷ hoại môi trường là sự thiếu hiểu biết của con người. 
Chính vì thế với mong muốn công tác nhi đồng ở trường Tiểu học Hà Huy Tập hoạt 
động có hiệu quả, đạt được mục tiêu. Tôi đã nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Tăng 
cường lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường vào hoạt động ngoài giờ lên lớp ở Liên 
đội Tiểu học Hà Huy Tập”.
 1
 - “Giáo dục về môi trường” là gì?: Giáo dục môi trường là một quá trình thông 
qua các hoạt động giáo dục trên lớp và ngoại khoá, hình thành và phát triển ở học sinh 
sự hiểu biết, kĩ năng, giá trị và quan tâm tới những vấn đề về môi trường, tạo điều kiện 
cho các em tham gia vào phát triển một xã hội bền vững về sinh thái.
 Tiểu học là bậc học cơ bản, là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng cho việc đào tạo 
trẻ em trở thành công dân tốt cho đất nước. Mục đích quan trọng của giáo dục bảo vệ 
môi trường không chỉ làm cho các em hiểu rõ tầm quan trọng của bảo vệ môi trường 
mà quan trọng là phải hình thành thói quen, hành vi ứng xử văn minh, thân thiện với 
môi trường. Nếu ở cấp học này các em chưa hình thành được tình yêu thiên nhiên, 
sống hòa đồng với thiên nhiên, quan tâm tới thế giới xung quanh, có thói quen sống 
ngăn nắp, vệ sinh thì ở các cấp sau khó có thể bù đắp được. Vì vậy, nội dung và cách 
thức bảo vệ môi trường trong trường tiểu học mang tính quyết định đối với 
 Để thực hiện được mục tiêu, nội dung giáo dục bảo vệ môi trường trong trường 
tiểu học hiện nay, con đuờng tốt nhất là: 
 Tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường qua các môn học, đặc 
biệt là các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Đưa giáo dục bảo vệ môi trường trở thành một 
nội dung của hoạt động ngoài giờ lên lớp.
 Quan tâm tới môi trường địa phương, thiết thực cải thiện môi trường địa phương, 
hình thành và phát triển thói quen ứng xử thân thiện với môi trường.
 II. Thực trạng vấn đề 
 * Thuận lợi: Hoạt động ngoài giờ lên lớp tại Liên đội TH Hà Huy Tập luôn 
được sự quan tâm của Ban giám hiệu trường, BCH Chi đoàn luôn quan tâm, tạo 
mọi điều kiện thuận lợi kết hợp, giúp đỡ. 
 - Sự nhiệt tình cộng tác và hỗ trợ của tất cả giáo viên phụ trách lớp, giáo 
viên dạy bộ môn và Ban phụ trách đội trong nhà trường.
 - Sự năng nổ và nhiệt tình của các em học sinh.
 - Tổng phụ trách là một giáo viên trẻ, năng động, nhiệt tình nên tính linh 
hoạt và khoa học trong nhiều hoạt động được từng bước nâng cao. 
 3
 - Trường thuộc xã khó khăn điểm trường phụ xa điểm trung tâm không 
thuận lợi cho học sinh đi lại và đến trường tham gia các hoạt động.
 Trong tháng 9 của năm học 2018-2019, tôi tiến hành theo dõi, khảo sát, điều tra 
đối với học sinh toàn truờng, kết quả như sau:
 Khảo sát nhận thức học sinh về bảo vệ môi trường 
 Để tìm hiểu nhận thức, nắm bắt khả năng thích ứng và nhu cầu của học sinh 
nhằm thực hiện giáo dục môi trường cho học sinh đạt hiệu quả cao, chúng tôi cũng đã 
khảo sát bằng phiếu trưng cầu ý kiến từng học sinh và kết quả như sau:
 Tốt Khá TB Yếu 
 TS (có ý thức (có ý thức ( có ý thức (chưa có ý thức 
 HS BVMT) BVMT) BVMT) BVMT)
 SL TL SL TL SL TL SL TL
 303 27 8.9% 36 11,8% 75 24,7% 165 54,4%
 *Kết quả: Có ý thức BVMT chiếm < 50%
 Chưa có ý thức BVMT chiếm > 50%
 Khảo sát về hành vi bảo vệ môi trường:
 Hành vi tốt Hành vi xấu 
 Tổng 
 Bảo vệ môi trường Bảo vệ môi trường
 số HS
 SL TL SL TL
 303 118 38.9% 185 61.1%
 Từ thực trạng nêu trên, tôi ý thức được rằng trách nhiệm của giáo viên trong việc 
giáo dục bảo vệ môi trường cho các em là rất lớn, rất cần thiết và cấp bách.
 III: Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
 Giải pháp 1: Lồng ghép giáo dục môi trường vào các môn học.
 Trong năm học 2018 – 2019 tôi được phân công giảng dạy một số môn học như: 
Toán, tiếng việt, đạo đức, tự nhiên và xã hội, mỹ thuật, thể dục. Sau quá trình dạy tôi 
thấy cần lồng ghép những nội dung sau:
 5
 Hình 1: Làm vệ sinh lớp học 15 phút đầu giờ khi đến truờng 
 Biện pháp 1: Tổ chức hội thi hiểu biết về môi trường và bảo vệ môi trường
 + Trồng, chăm sóc cây và hoa trong vườn trường, sân trường.
 - Tổ chức thi tim hiểu, khám phá về môi trường xung quanh theo các chủ đề: 
Môi trường em đang sống, Nước, không khí và ánh sáng cho chúng em; Hãy cứu lấy 
môi trường; Môi trường xanh, sạch đẹp và nhiệm vụ của học sinh chúng ta; Tìm hiểu 
về ô nhiễm môi trường nơi em ở,...
 * Thảo luận theo chủ đề về môi trường. Ví dụ: “Hãy hành động vi môi trường 
sạch đẹp”, “Hãy bảo vệ màu xanh quê hương” 
 - Thi vẽ về đề tài môi trường.
 Hình 2: Tổ chức thi vẽ tranh chủ đề ‘Nhà vệ sinh thân thiện tại truờng TH Hà 
Huy Tập’
 7
 Hình 4: Tổ chức ngày hội vệ sinh truờng học cho các em tìm hiểu và thi vẽ tranh 
thi trả lời các câu hỏi về môi truờng tại truờng TH Hà Huy Tập.
 Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và các hoạt động tập thể, nội 
dung giáo dục và bảo vệ môi trường cho học sinh hết sức đa dạng và hiệu quả.
 Phong trào thi đua vệ sinh làm sạch đẹp trường, lớp tại Trường tiểu học Hà Huy 
Tập đã đưa nhà trường trở thành một môi trường trong sạch, an toàn và lành mạnh.
 Ngoài ra, thông qua các tiết sinh hoạt đầu tuần, các buổi sinh hoạt lớp, các hoạt 
động của Đội, các hội thi hiểu biết về giáo dục môi trường được tổ chức hết sức đa 
dạng với các nội dung và hình thức rất phong phú và phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu 
học.
 Cũng có thể tổ chức cho học sinh biểu diễn thời trang có nội dung bảo vệ môi 
trường. Hay tổ chức cho học sinh thi chuyên hiệu khéo tay hay làm, các em đã làm 
đuợc rất nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp như hộp đựng bút, xe đap, giỏ hoa, từ các sản 
phẩm tái chế, qua đó giáo dục học sinh thấy được trách nhiệm của mình với biện pháp 
bảo vệ môi trường.
 Việc đưa giáo dục bảo vệ môi trường lồng ghép các tiết sinh hoạt chào cờ đầu 
tuần cũng rất có hiệu quả. Đây là một cách giúp các em nắm kiến thức về môi trường 
một cách nhẹ nhàng, không khô khan mà lại có hiệu quả cao.
 9
 * Phát động phong trào “kế họạch nhỏ” thu gom giấy vụn
 Thông qua phong trào Kế hoạch nhỏ nhằm góp phần giáo dục cho các em về 
truyền thống vẻ vang của Đội TNTP Hồ Chí Minh, giáo dục ý thức tiết kiệm, bảo vệ 
môi trường, truyền thống tương thân, tương ái trong thiếu nhi; góp phần xây dựng 
nguồn quỹ Đội ở cơ sở.
 Qua hoạt động này giáo dục các em ý thức xây dựng nhà trường thân thiện, nâng 
cao trách nhiệm của mỗi cá nhân trong cộng đồng xã hội, góp phần xây dựng môi 
trường “xanh, sạch, đẹp, an toàn”.
 Biện pháp 2: Giáo dục bảo vệ môi trường thông qua các trò chơi
 Vui chơi giúp học sinh hiểu về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên và 
với xã hội. Chính sự mô phỏng, tượng trưng này đã đem lại cho các em niềm say mê, 
hứng thú khám phá những điều thú vị trong cuộc sống.
 Vui chơi là hoạt động mang màu sắc xúc cảm chân thực mạnh mẽ, là điều kiện 
để hình thành ở trẻ thái độ đối với môi trường. Học sinh yêu quý, gần gũi, thân thiện 
với thiên nhiên; tự hào và có ý thức giữ gìn trường, lớp, gia đình phong cảnh, địa danh 
của quê hương và tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường.
 Vui chơi là cơ hội thuận lợi để để học sinh trải nghiệm cuộc sống thực, thông 
qua trò chơi các em được chơi theo nhu cầu, sở thích và hứng thú với nhiều tình huống 
khác nhau. Từ đó học sinh có thói quen sống gọn gàng, ngăn nắp, vệ sinh môi trường 
sạch sẽ; chia sẻ, hợp tác với bạn bè và những người xung quanh, có cách ứng xử có văn 
hóa; học sinh phân biệt được những hành vi văn hóa và hành vi phá hoại môi trường, 
từ đó tích cực tham gia vào các hoạt động giữ gìn, bảo vệ môi trường.
 Để lồng ghép giáo dục môi trường vào hoạt động vui chơi đạt hiệu quả giáo viên 
xác định mục đích yêu cầu cần dựa vào nội dung kiến thức, kỹ năng về giáo dục môi 
truờng và khả năng nhận thức của học sinh.
 Lựa chọn hình thức, phương pháp, biện pháp hướng dẫn: Căn cứ vào nội dung 
chơi và đặc điểm nhận thức về môi trường của học sinh, tuỳ thuộc vào mục đích của 
trò chơi hình thành cho trẻ những kiến thức mới về môi trường, hay củng cố, rèn luyện 
những kiến thức và kĩ năng đã biết..
 11
 Cũng cần khen thưởng kịp thời đối với các lớp và giáo viên thực hiện tốt giáo 
dục bảo vệ môi trường trong trường tiểu học.
 Các giải pháp trên là độc lập tưởng như chúng không phụ thuộc vào nhau nhưng 
chúng đều góp phần vào việc tổ chức tốt các buổi sinh hoạt ngoại khoá. Chính vì thế 
chúng ta cần được thực hiện xen kẽ, nhịp nhàng trong mỗi buổi sinh hoạt ngoài giờ lên 
lớp. Khi thực hiện tất cả các giải pháp trên mới phù hợp với mỗi nội dung của các buổi 
sinh hoạt ngoại khoá, đồng thời giúp các em phát huy được tính tự giác tích cực và 
nhiệm vụ trong quá trình học tập, rèn luyện và vui chơi. Các giải pháp được đưa vào 
các buổi sinh hoạt là một điều kiện không thể thiếu được nhằm thúc đẩy mọi hoạt động 
giáo dục của các em.
 Hình 6: Giao lưu văn nghệ với nội dung bảo vệ môi truờng 
 IV. Tính mới của giải pháp
 - Qua đúc kết kinh nghiệm và đã có kết quả khảo nghiệm trong năm học 2017 – 
2018 vừa qua, tôi thấy được rằng việc triển khai đồng bộ công tác giáo dục môi trường 
trong cả chương trình chính khoá và chương trình ngoại khoá rất có hiệu quả. Ở các 
 13