Sáng kiến kinh nghiệm Sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non

 MỤC LỤC
I. Đặt vấn đề
 - Lý do chọn đề tài
II. Giải quyết vấn đề
1.Cơ sở lý luận
2.Thực trạng vấn dề
3.Các biện pháp 
 - Sưu tầm một số bài đồng dao.
 - Viết lời mới cho một số bài đồng dao và cách chơi các trò chơi tương 
ứng với các bài đồng dao đó
 - Đưa các bài đồng dao vào giờ học của trẻ.
 - Đưa các bài đồng dao vào mọi lúc, mọi nơi trong hoạt động mốt nagỳ 
cảu trẻ 
4.Hiệu quả SKKN
III. Kết luận và kiến nghị
 - Kết luận
 - Ý kiến đề xuất
 1/26 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1- Cơ sở lý luận:
 Các bài đồng dao được sưu tầm, viết lời mới cùng với các trò chơi đi kèm 
theo nó đều được lựa chọn dựa trên cở sở đặc điểm nhận thức và đặc điểm tâm 
sinh lý của trẻ ở lứa tuổi mầm non. Trong đó:
 - Đồng giao được truyền tụng trong dân gian và không biết tác giả. Nhưng 
đồng dao vẫn mãi mãi trong tâm hồn người Việt Nam từ khi trẻ thơ cho đến lúc 
trưởng thành và thường gặp nhất là các bài đồng dao gắn liền với các trò chơi 
của trẻ. Đó là những kỷ niệm gắn liền với que chuyền nhỏ, quả bưởi con trong 
trò chơi đánh chuyền, là những viên sỏi trong trò chơi ô ăn quan hay những 
tiếng hò hét vang cả khoảng sân trong trò chơi kéo co, rồng rắn lên mây..... Tuy 
chỉ được lưu truyền qua các thế hệ bằng các phương thức truyền miệng, nhưng 
đồng dao và trò chơi đồng dao đã mang lại cho trẻ em đời sống tinh thần phong 
phú qua những cảm xúc vui tươi, hồn nhiên, trong sáng cũng như một môi 
trường giáo dục mang tính cộng đồng . 
 - Đồng dao là thơ ca truyền miệng trẻ em. Đồng dao được chia làm hai loại 
gắn với công việc của trẻ em và gắn với trò chơi của trẻ em. Đồng dao được 
truyền từ đời này tiếp đời nọ, vùng này qua vùng kia, có khi thay đổi, có khi sai 
lạc, có khi thất truyền và bị lãng quên. Việc sáng tác đồng dao được thực hiện 
trong một quá trình lâu dài bao gồm: sáng tạo – Lưu truyền - Sử dụng - Điều 
chỉnh. ở đây chủ thể sáng tạo, sử dụng, lưu truyền và tái tạo các bài đồng dao 
này chủ yếu là trẻ em.
2- Thực trạng:
 Trường mầm non của tôi được công nhận là trường chuẩn Quốc gia mức 
độ 2, số cháu ra lớp đông ,được phụ huynh đánh giá cao về chất lượng chăm sóc 
giáo dục.Trong năm học 2017 – 2018 tiếp tục thực hiện theo chương trình giáo 
dục hướng tơi lấy trẻ làm trung tâm với 18 lớp mẫu giáo và 2 lớp nhà trẻ 24-36 
tháng. Qua thực tế lớp tôi gặp phải một số thuận lợi và khó khăn như sau:
 3/26 đang thực hiện. Nên giáo viên gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn và tổ 
chức các hoạt động cho trẻ làm quen với các bài đồng dao.
 Các bài đồng dao được sưu tầm, đặt lời mới cùng với các trò chơi đi kèm 
theo nó đều được lựa chọn dựa trên cở sở khảo sát việc tổ chức các hoạt động 
cho trẻ làm quen với các bài đồng dao và tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ 
tru?ng mầm non thực tế cho thấy:
3- Một số biện pháp
3.1.Sưu tầm một số bài đồng dao.
 Bài 1: Chi chi chành chành
 Chi chi chành chành
 Cái đanh thổi lửa
 Con ngựa đứt cương
 Ba vương ngũ đế
 Chấp chế đi tìm
 Ù à ù ập.
 (Sưu tầm)
 Bài 2: Dung dăng dung dẻ
 Dung dăng dung dẻ
 Dắt trẻ đi chơi
 Đến cổng nhà trời
 Tìm nơi gió mát
 Cùng hát véo von
 Mời ông trăng tròn
 Xuống chơi với bé
 Xì xà xì xụp
 Ngồi thụp xuống đây.
 Dung dăng dung dẻ
 Dắt trẻ đi chơi
 Đến cổng nhà trời
 5/26 Bài 5: Câu ếch
Ếch ở dưới ao
Vừa ngớt mưa rào
Nhảy ra bì bõm
Ếch kêu “ộp ộp”
Ếch kêu “ ặp ặp”
Thấy bác đi câu
Rủ nhau trốn mau
Ếch kêu “ộp ộp”
Ếch kêu “ ặp ặp”
 (Suu tầm)
 Bài 6: Tập tầm vông
 Tập tầm vông
Chị có chồng,
Em ở vá.
Chị ăn cá,
Em mút xơng.
Chị ăn kẹo,
Em ăn cốm.
Chị ở lò gốm,
Em ở Bến Thành.
Chị trồng hành,
Em trồng hẹ.
Chị nuôi mẹ,
Em nuôi cha.
(Sưu tầm)
 Bài 7: Kéo cưa lửa xẻ
Kéo cưa lửa xẻ
Ông thợ nào khỏe
Về ăn cơm vua
 7/26 * Mục đích giáo dục:
 - Luyện tập cho trẻ có tính phản xạ, cử động nhanh nhẹn.
 - Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ.
 - Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
* Đối tuợng chơi: Trẻ nhà trẻ (dưới 3 tuổi), trẻ mẫu giáo bé (3-4 tuổi).
 Hình ảnh : Bé chơi “chi chi chành chành”
* Cách chơi:
 Khoảng 3-4 trẻ một nhóm. Một trẻ làm “cái” xoè bàn tay ra. Các trẻ khác 
đặt ngón tay trỏ vào lòng bàn tay trẻ làm “cái”. Trẻ làm “cái” vừa gõ ngón tay 
vừa đọc theo nhịp bài đồng dao. Đến câu cuối cùng, trẻ làm “cái” nắm tay vào 
để bắt các ngón tay của các bạn. Các bạn phải rút nhanh ngón tay khỏi bàn tay 
của trẻ làm “cái”. Ai bị “cái” bắt ngón tay thì xoè bàn tay ra, đọc theo nhịp bài 
đồng dao trên cho các bạn chơi tiếp.
 Bài 2: Dung dăng dung dẻ
 Dung dăng dung dẻ
 Dắt trẻ đi chơi
 Đến hỏi ông trời
 9/26 - Thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
* Đối tuợng chơi: Trẻ nhà trẻ (dưới 3 tuổi), trẻ mẫu giáo bé (3-4 tuổi), trẻ mẫu 
giáo nhỡ (4-5 tuổi).
* Cách chơi:
 - Các cháu cùng nắm tay nhau, vừa đi vừa đung đưa theo nhịp bài đồng dao. 
Đến câu “ngồi thụp xuống đây” hay “lâu lâu lại ngồi” thì tất cả cùng ngồi xổm 
một lát, rồi lại đứng dậy vừa đi vừa đọc tiếp bài đồng dao.
 Bài 3: Nu na nu nống
 Nu na nu nống
 Nu na nu nống
 Một hồ nước trong
 Sao không rửa chân
 Cho trắng cho xinh
 Đi thi chân đẹp
 Chân ai sạch sẽ
 Gót đỏ hồng hào
 Không bẩn tí nào
 Được vào đánh trống. (Lời mới)
 11/26 Cành đa cành nhãn
 Có chân thì rụt
 (Lời mới)
* Mục đích giáo dục: 
 - Cho trẻ làm quen với âm điệu du dương của đồng dao, nhằm giúp cho trẻ 
sau này biết yêu mếm ngôn ngữ của dân tộc Việt Nam.
 - Cung cấp thêm kiến thức về thế giới thực vật cho trẻ.
 - Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
* Đối tuợng chơi: Trẻ nhà trẻ (dưới 3 tuổi), trẻ mẫu giáo bé (3-4 tuổi).
* Cách chơi:
 Cho trẻ ngồi hàng ngang, duỗi chân ra, nguời điều khiển trò chơi đọc bài 
đồng dao. Mỗi từ đập nhẹ vào một chân, đập từ đầu theo thứ tự đến cuối cùng, 
rồi lại quay ngược lại cho đến chữ “rụt”, chân nào trúng từ “rụt” thì co lại. Cứ 
thế cho đến khi các chân co lại hết, lại bắt đầu từ đầu.
 Bài 5: Câu ếch
 Ếch ở dưới ao
 Vừa ngớt mưa rào
 Nhảy ra bì bọp
 Ếch kêu ộp ộp! 
 Ếch kêu oạp oạp!
 Thấy bạc đi câu
 Rủ nhau chốn mau
 Ếch kêu ộp ộp! 
 Ếch kêu oạp oạp!
 (Lời mới)
* Mục đích giáo dục: 
 - Củng cố vận động bật nhảy cho trẻ.
 - Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ.
 - Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
 13/26 - Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
* Đối tuợng chơi: Trẻ nhà trẻ (dới 3 tuổi), trẻ mẫu giáo bé (3-4 tuổi), trẻ mẫu 
giáo nhỡ (4-5 tuổi), trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi).
 Hình ảnh : Bé chơi “tập tầm vông”
* Cách chơi:
 - Đối với những trẻ bé, trẻ vừa hát vừa đưa tay theo nhịp bài đồng dao. Cô 
giáo có thể cùng trẻ sáng tạo nhiều hình thức vận động khác như: làm nhiều 
kiểu vận động tay khác nhau, vận động chân, lắc đầu...
 - Đối với những trẻ lớn, cô cho hai trẻ ngồi đối mặt nhau, vừa hát bài đồng 
dao vừa theo nhịp đập lòng bàn tay vào nhau: hoặc đập thẳng, hoặc đập chéo, 
hoặc một cao một hạ thấp, hoặc kết hợp nhiều cách khác nhau...
 Bài 7: Kéo cưa lừa xẻ
 Lời 1: Kéo ca lừa xẻ Lời 2: keo ca lừa kít
 Kéo ca lừa xẻ Keo ca lừa kít
 Bé ngoan bé khoẻ Làm ít ăn nhiều
 Nhớ chăm học hành Làm đâu bỏ đấy
 15/26 * Mục đích giáo dục: 
 - Củng cố vận động chạy, củng cố kỹ năng ghép tương ứng 1-1 cho trẻ.
 - Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ.
 - Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
* Đối tuợng chơi: Trẻ mẫu giáo nhỡ (4-5 tuổi), trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi).
* Cách chơi: 
 - Vẽ hai đường thẳng song song dài 2m, rộng 3m giả làm con sông.
 - Số trẻ chơi có thể 10 - 12 trẻ đứng thành vòng tròn, chọn một trẻ thuộc lời 
ca đứng ở giữa vòng tròn, vừa đi vừa đọc lời ca, cứ mỗi tiếng lại đập nhẹ tay vào 
vai một bạn. Tiếng cuối cùng rơi vào ai người ấy sẽ làm “đỉa”, nếu cần 2- 3 trẻ 
làm “đỉa” cách chọn như trên 
 - Khi chơi các con “đỉa” đứng ở giữa sông. Các trẻ khác đứng ở ngoài vạch 
kẻ (bờ sông), tìm cách lội qua sông, sao cho các con “đỉa” không bắt được mình. 
Khi qua sông đọc: Sang sông - Về sông - Trông cây - Ăn quả - Nhả hột. Khi đọc 
đến câu cuối cùng trẻ làm “đỉa” bắt đầu đuổi bắt những người qua sông, nhưng 
chỉ được bắt những người qua sông cho tới bờ.
 - Những người qua sông phải tìm cách chạy thật nhanh lên bờ sao cho 
“đỉa” không bắt được. Ai bị “đỉa” bắt phải đứng ra ngoài cuộc một lần chơi.
 Bài 9: Bịt mắt bắt dê
 Một bầy trẻ nhỏ
 Bịt mắt bắt dê
 Dê vấp bờ hè
 Ngã kềnh bốn vó
 Mọi ngời cời rộ
 Cố đuổi vòng quanh
 Dê chạy thật nhanh
 Túm ngay một chú
 (Lời mới)
 17/26 * Mục đích giáo dục: 
 - Củng cố vận động chạyvà rèn luyện khả năng định hướng trong không 
gian cho trẻ.
 - Luyện tập đếm trong phạm vi 10 cho trẻ.
 - Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ.
* Đối tợng chơi: Trẻ mẫu giáo nhỡ (4-5 tuổi), trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi).
* Cách chơi:
 - Một trẻ làm thầy thuốc, đứng hoặc ngồi một chỗ. Các trẻ khác túm đuôi 
áo nhau thành rồng rắn. Rồng rắn đi lượn vòng vèo vừa đi vừa hát bài đồng dao. 
 - Đến câu cuối cùng thì dừng lại trước mặt “thầy thuốc”. Người đóng vai 
“thầy thuốc” trả lời: “Thầy thuốc đi chơi!” (hay di chợ, đi vắng). Đoàn người 
lại đi và hát tiếp cho đến khi thầy thuốc trả lời: “có”.
 - “Rồng rắn” và“thầy thuốc” đối thoại với nhau:
 + Thầy thuốc: Mẹ con rồng rắn đi đâu?
 + Rồng rắn: Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
 + Thầy thuốc: Con lên mấy?
 19/26 bắt được “dê” và đoán đúng là thắng cuộc, không bắt được hoặc đoán sai là thua 
cuộc
3.3. Đưa các bài đồng dao vào giờ học của trẻ.
 - Đầu giờ cô dùng những hình ảnh, đồ dùng trực quan mang tính chất sáng tạo. 
Cô lồng những bài hát gây sự hứng thú cho trẻ.
 - Chuyển tiếp trong một giờ học: cô động viên, khen ngợi để thu hút trẻ hướng 
vào trò chơi. 
 - Kết thúc giờ học cô nhận xét, nêu gương trẻ, cho trẻ vận động nhẹ nhàng theo 
nhạc bài hát.
 3.4. Đưa các bài đồng dao vào mọi lúc, mọi nơi trong hoạt động một ngày 
của trẻ :
* Với thuộc tính của trẻ mầm non dễ nhớ, mau quên nên tôi lồng ghép các bài 
đồng dao vào trong hoạt động hàng ngày của trẻ: hoạt động ngoài trời, hoạt 
động góc, hoạt động chiều, hoạt động đón trả trẻ.
 - Họat động đón trrả trẻ tôi lồng ghép các bài đồng dao.
Ví dụ bài: Dung dang dung dẻ
 Dung dăng dung dẻ
 Dắt trẻ đi chơi
 Đến chỗ mát trời
 Chớ nên bỏ phí
 Thở làn không khí
 Vừa sạch vừa trong
 Em thấy mát lòng
 Thân càng mạnh mẽ
 Dung dăng dung dẻ
 Dắt trẻ đi chơi 
 Đến chỗ đông người
 Nếu không nhìn kỹ
 Người ta vô ý
 21/26