Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải toán

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KRÔNG ANA
 TRƯỜNG THCS BUÔN TRẤP
 KINH NGHIỆM 
 SỬ DỤNG NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH PASCAL 
 ĐỂ GIẢI MỘT SỐ BÀI TOÁN
 Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Thủy
 Đơn vị công tác: THCS Buôn Trấp
 Chức vụ: Giáo viên 
MỤC LỤC
 Trang
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề:
 Lý do chọn đề tài........................................................................................................1
 Đối tượng nghiên cứu: ...............................................................................................1
 Phạm vi nghiên cứu: ................................................................................................. 1
 II. Mục tiêu nghiên cứu: .....................................................................................................1
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lý luận của vấn đề ...........................................................2
 II. Thực trạng vấn đề ..........................................................................................................3
 III.Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: ......................................................5
 1. Bài toán 1 ..................................................................................................5
 2. Bài toán 2 ..................................................................................................8
 3. Bài toán 3.................................................................................................10
 IV. Tính mới của sáng kiến .....15
 V. Hiệu quả SKKN:  ..15
 Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. Kết luận: ........................................................................................................................17
II. Ý kiến đề xuất ...............................................................................................................17 Kinh nghiệm “Sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải toán”
 PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Lý do chọn đề tài:
 Theo Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, Cách mạng công 
 nghiệp 4.0 (CMCN 4.0) mang lại cơ hội cho các nước đang phát triển, giúp rút ngắn quá trình 
 công nghiệp hoá bằng cách đi tắt đón đầu, phát triển nhảy vọt lên công nghệ cao hơn.
 Nghị quyết 29 của BCHTW về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT đã chỉ ra là tiếp tục 
 đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, đề cao vai trò chủ thể hoạt động 
 của học sinh nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng vào 
 giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống.
 Bộ giáo dục đang triển khai rất nhiều công văn phục vụ đổi mới căn bản và toàn diện 
 GD&ĐT sau năm 2018. Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá, 
 đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học, tổ chức các kỳ thi giúp học sinh 
 vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết vấn đề thực tiễn,  nhằm hình thành và phát triển các 
 năng lực cần thiết của thế kỷ 21 cho học sinh.
 Trong quá trình dạy học chương trình Tin học lớp 8, tôi thấy rằng, những kiến thức học 
 sinh tiếp nhận và áp dụng vào giải các bài toán đạt kết quả chưa cao, do học sinh chưa thật sự nắm 
 vững các bước để giải bài toán và chưa vận dụng được linh hoạt ngôn ngữ lập trình để giải bài 
 toán. Xuất phát từ cơ sở trên tôi đã chọn đề tài “Sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải 
 toán”.
 Đối tượng nghiên cứu:
 - Tập trung nghiên cứu sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải toán. 
 Phạm vi nghiên cứu:
 - Học sinh lớp 8 trường THCS Buôn Trấp
 - Học sinh trong đội tuyển học sinh giỏi môn tin học của trường THCS Buôn Trấp.
 II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:
 - Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, chất lượng dạy học bộ môn tin học.
 - Thúc đẩy phong trào thi đua học tập ở học sinh.
 - Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức.
 - Nâng cao khả năng tự học của học sinh.
 - Nhằm đổi mới phương pháp dạy học trong qua trình giảng dạy học sinh.
 - Tạo điều kiện thuận lợi cho những học sinh có năng lực, có niềm đam mê, có sáng tạo 
trong học tập bộ môn.
 - Giải một vài bài toán trong chương trình học toán THCS và chuyển các bài toán đó sang 
ngôn ngữ lập trình.
 - Làm cơ sở cho các em định hướng và chọn lựa ngành nghề thích hợp cho tương lai.
 Người viết: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 2 Kinh nghiệm “Sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải toán”
 Một bài toán đố là một vấn đề có thể được giải quyết bằng toán học, thường được sử dụng 
trong quá trình dạy toán để giúp học sinh hiểu sự liên quan giữa các vấn đề đời sống thường ngày 
với các khái niệm và ký hiệu toán học.
 Để giải một bài toán trong ngôn ngữ lập trình chúng ta cần nắm vững các bước sau: 
 + Xác định bài toán
 + Mô tả thuật toán
 + Viết chương trình
 + Hiệu chỉnh.
 Vậy, xác định bài toán là xác định rõ 2 thành phần Input và Output và mối quan hệ giữa 
chúng để có thể lựa chọn thuật toán và ngôn ngữ lập trình thích hợp.
 Mô tả thuật toán là bước quan trọng nhất để giải bài toán. Có thể có nhiều thuật toán để giải 
một bài toán, cần thiết kế hoặc chọn 1 thuật toán phù hợp để giải bài toán cho trước.
 Viết chương trình là việc lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để 
diễn đạt đúng thuật toán. Khi chọn ngôn ngữ lập trình nào phải tuân theo quy định ngữ pháp của 
ngôn ngữ đó.
 Hiệu chỉnh sau khi viết xong, chương trình cần phải được thử bằng một số bộ test tiêu biểu. 
Nếu phát hiện sai sót thì phải sửa chương trình rồi thử lại.
 Việc áp dụng tốt các khái niệm của ngôn ngữ lập trình cũng như cách làm của một số bài 
 toán sẽ giúp học sinh thực hiện việc giải một bài toán nhanh hơn. Tạo sự hứng thú học tập bộ môn 
 tin học lập trình hơn. Nâng cao nhận thức cũng như sự yêu mến với bộ môn lập trình.
 II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:
 Như chúng ta đã biết, tin học nói chung và máy tính nói riêng có mặt ở hầu khắp mọi nơi: 
các cơ quan, công sở, xí nghiệp, nhà máy, trường học, khu vui chơi giải trí,  
 Vì vậy tin học cũng tác động rất lớn đến xã hội: 
 + Giúp tăng hiệu quả sản xuất, hiệu quả cung cấp dịch vụ và quản lí. 
 + Sự phát triển của tin học cũng làm thay đổi nhận thức và cách thức tổ chức, vận hành các 
hoạt động xã hội.
 + Thay đổi phong cách sống của con người.
 Dựa vào các con số thông kê của Bộ Thông tin và truyền thông. Việt Nam thiếu tới 500.000 
nhân viên công nghệ thông tin. Và mức lương của ngành Công nghệ thông tin đứng top 3 trong tất 
cả các ngành ở Việt Nam. Có thể thấy rằng việc xin được việc của ngành lập trình là khá dễ dàng. 
Bởi nguồn nhân lực đang thiếu cùng với đó là sự phát triển của ngành công nghệ. Khiến mọi thứ 
cũng thay đổi nhu cầu cũng từ đó mà tăng cao.
 Người viết: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 4 Kinh nghiệm “Sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải toán”
III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
 - Như chúng ta đã biết việc khuyến khích học sinh yêu thích bộ môn là một quá trình lâu dài, 
cần nhiều thời gian. Vì vậy khi được phân công giảng dạy tại lớp nào đó, ngoài việc truyền thụ kiến 
thức cơ bản cho toàn lớp, mỗi giáo viên chúng ta nên chú trọng vào việc tìm kiếm, lồng ghép 
những kiến thức mở rộng, nâng cao hoặc những bài toán trí tuệ nhanh vào tiết dạy hoặc bài kiểm 
tra. 
 - Giống như các môn học khác, môn tin Học của chúng ta, muốn đạt được kết quả mỹ mãn, 
trước hết mỗi giáo viên phải thực sự đam mê với công việc, phải luôn trau dồi và nâng cao kiến 
thức cho bản thân. Mỗi giáo viên phải:
 + Cần chọn lọc những phương pháp dạy học tích cực dễ hiểu nhất để hướng dẫn cho học 
sinh không nên máy móc theo hướng dẫn.
 + Giúp học sinh định hướng và nhận ra cách giải và thuật toán của các dạng bài tập cơ bản.
 + Hướng dẫn học sinh vận dụng được các công thức toán học vào giải một bài toán lập trình. 
Điều này giúp các em nhận biết các dạng bài tập và chọn hướng giải cho phù hợp.
 + Định hướng cho học sinh các bước để giải một bài toán. Yêu cầu học sinh đưa ra cách giải 
riêng cho bài toán của mình. 
 + Hướng dẫn học sinh cách trình bày, cũng như cách lập luận bài làm, để khi các em làm bài 
đạt kết quả tốt nhất.
 Trong quá trình giảng dạy, mỗi giáo viên phải tổng hợp được những kiến thức cơ bản, trọng 
tâm, dễ nhớ để đưa vào kiến thức của các em. Chẳng hạn như một số bài toán sau:
 2.1. Bài toán 1: Thử viết chương trình nhập các số nguyên X, và Y, in giá trị của X và Y ra 
màn hình. Sau đó hoán đổi các giá trị của X và Y rồi lại in ra màn hình giá trị của X và Y. (Bài 2, 
SGK tin học dành cho THCS quyển 3 trang 35).
 Do đây là chương trình đầu tiên mà học sinh được tự nghiên cứu trong chương trình học 
ngôn ngữ lập trình pascal nên t không yêu cầu học sinh phải hiểu rõ tất cả các câu lệnh của chương 
trình, chỉ cần học sinh bước đầu làm quen với cách khai báo và sử dụng biến trong chương trình 
thôi. Vì thế tiến trình dạy học sẽ diễn ra như sau:
 Hoạt động giáo viên: Hoạt động học sinh:
- Gv: Bạn nào có thể tóm tắt bài toán? - Hs: 
 + Nhập giá trị của X và Y
 + In giá trị của X và Y ra màn hình
 + Hoán đổi giá trị của X và Y
 + In lại giá trị của X và Y ra màn hình.
- Gv: dựa vào tóm tắt bài toán, bạn nào có thể - Hs: Biến x để lưu giá trị của X, biến y để lưu 
 Người viết: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 6 Kinh nghiệm “Sử dụng ngôn ngữ lập trình Pascal để giải toán”
- Gv: tương tự như vậy chúng ta có thể hoán đổi - Hs: Chúng ta có thể hoán đổi hai giá trị của X 
giá trị của hai biến X và Y không? Chúng ta và Y. Cách thực hiện như sau:
thực hiện như thế nào? + z:=x;
 + x:=y;
 + y:=z;
- Gv: Vậy bài toán này chúng ta cần sử dụng bao - Hs: ba biến, đó là biến x, y, z
nhiêu biến? Đó là những biến nào?
- Gv: Những biến này có kiểu dữ liệu là gì?
 - Hs: số nguyên Integer;
- Gv: Vậy khai báo biến ta sử dụng từ khóa nào?
 - Hs: Var
- Gv: Hãy khi báo biến cho bài toán trên?
 - Hs: Var x,y,z:integer;
- Gv cho học sinh tham khảo chương trình sau:
 - Hs quan sát
- Gv hướng dẫn thêm cho học sinh ý nghĩa của - Hs lắng nghe và quan sát.
một số câu lệnh trong chương trình. Dịch và 
chạy chương trình cho học sinh quan sát.
- Gv yêu cầu học sinh gõ lại đoạn chương trình 
 - Hs làm theo yêu cầu của giáo viên.
trên vào máy, dịch và chạy chương trình.
- Gv quan sát và giúp đỡ các nhóm học sinh 
thực hành.
- Gv: Vậy chúng ta đã hoàn thành giải một bài 
toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal. Quá trình - Hs lắng nghe.
chúng ta tóm tắt bài toán cũng chính là quá trình 
xác định bài toán. Quá trình tìm cách hoán đổi 
hai giá trị của X và Y chính là việc mô tả thuật 
toán. Viết chương trình, dịch và chạy chương 
trình là các bước cuối cùng để hoàn thiện giải 
 Người viết: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 8