Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng mạng xã hội trong xây dựng văn hóa nhà trường và tư vấn hướng nghiệp

 MỤC LỤC
 Trang
A. PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................................1
2. Tính lịch sử của sáng kiến kinh nghiệm...........................................................................3
3. Điểm mới và đóng góp của sáng kiến...............................................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu và phạm vi của sáng kiến kinh nghiệm.............................4
B. NỘI DUNG..........................................................................................................5
1. Mạng xã hội.............................................................................................................................5
 1.1. Một số hiểu biết chung .5
 1.2. Mặt tích cực của mạng xã hội5
 1.3. Mặt trái của mạng xã hội..7
2. Sử dụng mạng xã hội vào xây dựng văn hóa nhà trường ............................................9
 2.1. Văn hóa nhà trường.9
 2.2. Cách thức sử dụng mạng xã hội vào xây dựng văn hóa nhà trường9
3. Mạng xã hội trong công tác tư vấn hướng nghiệp.......................................................20
 3.1. Tư vấn hướng nghiệp trong nhà trường...20
 3.2. Cách thức sử dụng mạng xã hội vào tư vấn hướng nghiệp cho học sinh .. 22
4. Vận dụng thực tiễn và kết quả khảo nghiệm ................................................................23
 4.1. Mạng xã hội với xây dựng văn hóa nhà trường 23
 4.2. Mạng xã hội với tư vấn hướng nghiệp du học và xuất khẩu lao động .26
5. Một số kiến nghị, đề xuất. .................................................................................................28
C. KẾT LUẬN .......................................................................................................29 nền văn hóa mạng.Đa số nhà trường đã quan tâm chú ý đến việc tuyên truyền tác 
động hai mặt của mạng xã hội đến cho học sinh, khuyến cáo học sinh cẩn trọng 
trong khi tham gia tương tác trên mạng nhưng để khai thác mặt tích cực của mạng 
xã hội vào phục vụ các hoạt động của nhà trường, từ đó góp phần tạo nên một bản 
sắc văn hóa của ngôi trường đó thì không phải ngôi trường nào cũng chú ý hoặc có 
làm thì cũng là hoạt động riêng lẻ của các nhân hoặc của tổ chức nhưng thiếu tính 
đồng bộ, thống nhất theo lộ trình, quy trình chung trong toàn đơn vị. 
Ở một góc nhìn khác, trong những năm gần đây, nhu cầu được gặp gỡ kết nối bạn 
học cũ diễn ra phổ biến trong các thế hệ học sinh. Bên cạnh nhu cầu gặp gỡ, các 
anh chị còn mong muốn đóng góp một phần vào sự phát triển giáo dục của trường, 
nhất là giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống. Vấn đề 
là nhà trường cần có thông tin về các thế hệ học sinh để kết nối, tập hợp và phải 
xem đây là một nguồn lực phát triển, chưa nói đến việc ủng hộ tài trợ mà ngay chỉ 
việc lấy sự thành đạt của học sinh khóa trước, những thành công của các tấm 
gương học sinh vượt khó đã là một bài học lớn trong giáo dục, hơn cả mọi bài diễn 
thuyết về đạo đức, về nghị lực sống. Văn hóa nhà trường là sự chung tay xây dựng 
của nhiều thế hệ, được đúc kết lại thành truyền thống.
Ở một góc độ khác, mạng xã hội cũng có những tác động to lớn đến lựa chọn nghề 
nghiệp của giới trẻ hiện nay. Theo Adecco Việt Nam- đơn vị hàng đầu thế giới về 
tuyển dụng và giải pháp nhân sự, thực hiện và công bố tại thành phố Hồ Chí Minh 
ngày 26-6- 2019, qua khảo sát và phân tích chuyên sâu hơn 600 cá nhân ở 3 thành 
phố lớn Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, hơn 48% thế hệ Z 
(1995-2015) – thành viên mới nhất của lực lượng lao động biết đến nghề nghiệp 
hiện tại của mình qua mạng xã hội. 
 Mạng xã hội đã bỏ xa thông tin từ trường học (18,86%), bạn bè (17,92%) và 
truyền thông truyền thống (5,66%) để trở thành nguồn thông tin nghề nghiệp hàng 
đầu. Thế hệ Z Việt Nam với lợi thế được đào tạo và khả năng tìm kiếm thông tin 
trở nên chủ động trong sự nghiệp sớm hơn so với những thế hệ trước. Nhiều con 
đường lựa chọn nghề nghiệp đã được đặt ra cho các em song không phải ai cũng 
tìm đúng thông tin phù hợp với điều kiện, năng lực, phẩm chất cá nhân của mình. 
Trong những năm gần đây, ngoài con đường lập nghiệp truyền thống sau tốt 
nghiệp THPT như thi vào các trường ĐH, CĐ, trường nghề thì du học, xuất khẩu 
lao động cũng là một con đường được nhiều phụ huynh, học sinh lựa chọn. Tuy 
nhiên, thông tin các công ty tư vấn đưa ra thường hấp dẫn về chi phí rẻ, việc làm 
thuận lợi khi ở nước ngoài, thu nhập cao chưa hẳn đã hoàn toàn chính xác với thực 
tế. Sở GD&ĐT Nghệ An cũng đã có công văn 1870/SGD&ĐT- GDCN-GDTX 
ngày 8 tháng 10 năm 2019 nhằm chấn chỉnh hoạt động này, trong đó cũng đã chỉ 
rõ những điều còn tồn tại trong công tác tư vấn hướng nghiệp du học và xuất khẩu 
lao động. Mới đây nhất, Công đoàn ngành giáo dục Nghệ An cũng đã có công văn 
234/HD-CĐN ngày 29 tháng 11 năm 2019 về tuyên truyền trên facebook. Thủ 
tướng Chính phủ trong cuộc họp triển khai công tác dân vận đầu năm 2020 cũng đã 
 2 3. Điểm mới và đóng góp của sáng kiến
 Bản đúc rút kinh nghiệm này là tổng hợp những giải pháp mà đơn vị tôi đã 
thực hiện và thấy có hiệu quả. Từ những kinh nghiệm riêng lẻ, từ những hiểu biết 
chung chung về mạng xã hội, chúng tôi đã bóc tách ra từng mảng, sử dụng nó như 
một công cụ để thực hiện mục tiêu của mình. Điểm mới ở đây là sử dụng mạng xã 
hội đi vào những công việc, việc làm cụ thể, không lý luận chung chung. Trong 
thời đại 4.0, tốc độ và lượng thông tin tăng theo cấp số nhân, việc định hướng 
thông tin đúng là điều rất cần thiết. Đóng góp của bản sáng kiến này là chỉ ra 
những giải pháp cụ thể, các thao tác cụ thể trong quá trình thực hiện chủ trương là 
tạo dựng các giá trị văn hóa của một nhà trường và một lĩnh vực trong tư vấn 
hướng nghiệp, trên cơ sở đó, các đơn vị bạn có thể tham khảo và triển khai cho phù 
hợp với đặc điểm đơn vị mình.
4. Phương pháp nghiên cứu và phạm vi của sáng kiến kinh nghiệm
 Phương pháp được sử dụng trong bản sáng kiến này là phân tích, thống kê. 
Phân tích nhu cầu, số liệu của nhà trường, của học sinh cũ, thống kê các hoạt động 
đã triển khai, từ đó, đúc rút thành những giải pháp cơ bản,những kinh nghiệm.
 Về phạm vi, bản sáng kiến không có tham vọng bao quát hết các giá trị văn 
hóa của một nhà trường và toàn bộ các hoạt động của lĩnh vực tư vấn hướng 
nghiệp mà chỉ đi sâu vào hai ý chính:
- Để hình thành bản sắc văn hóa của một nhà trường thì có quá nhiều giải pháp, 
trong phạm vi bản sáng kiến này, chúng tôi chỉ đề cập đến một giải pháp là sử 
dụng mạng xã hội để thông tin các hoạt động của nhà trường, thông tin các hoạt 
động phong trào, các hoạt động tri ân, thiện nguyện, những việc làm hay, những 
thành tích nổi bật của thầy cô, học sinh tạo dựng nên bản sắc văn hóa của 
trường, đồng thời, kết nối, tập hợp các thế hệ học sinh của nhà trường, sử dụng các 
tấm gương vượt khó thành tài để giáo dục học sinh hiện tại, từ đó dần hình thành 
nên những giá trị văn hóa của nhà trường, sử dụng vào giáo dục đạo đức truyền 
thống nhà trường cho học sinh .
- Sử dụng mạng xã hội tạo lập các nhóm học sinh của nhà trường đang theo học ở 
nước ngoài kết nối với học sinh đang theo học tại trường, trực tiếp cung cấp cho 
các em những thông tin chính xác, khách quan về tương lai nghề nghiệp, việc làm, 
thu nhập ở nước đó cho những học sinh đang có nguyện vọng du học hay xuất 
khẩu lao động, thay vì chỉ nghe một chiều sự tuyên truyền, tư vấn của các công ty 
môi giới.
 4 mạng xã hội có thể coi là một loại hình cộng đồng song mang tính chất ảo, trong 
đó bao gồm nhiều cộng đồng trực tuyến khác nhau nhằm thỏa mãn các nhu cầu về 
vật chất và tinh thần của con người. Một số cộng đồng như Facebook, Youtube, 
Zalo thu hút một số lượng lớn người tham gia, ngày càng đóng vai trò quan 
trọng trong đời sống xã hội.
 Tại Việt Nam, các mạng xã hội bắt đầu du nhập từ những năm 2000 dưới 
hình thức các trang nhật ký điện tử (blog). Đến nay, có 259 mạng xã hội được cấp 
giấy phép hoạt động với khoảng 35 triệu người dùng, chiếm 37% dân số. Trung 
bình mỗi ngày người Việt Nam vào mạng xã hội hơn 2 giờ. Đối tượng sử dụng 
mạng internet thường xuyên nhất là nhóm lứa tuổi từ 15-40 tuổi. Nhóm đối tượng 
này chủ yếu là học sinh, sinh viên và người lao động. Nhìn chung, họ là những 
người trẻ, có điều kiện tiếp cận với máy tính và mạng internet, nhanh nhạy trong 
việc tiếp thu những tiến bộ khoa học công nghệ cũng như những trào lưu mới trên 
thế giới. Ngày nay, bất kỳ ai chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, một máy 
tính bảng hay máy tính cá nhân có kết nối internet đều có thể tham gia vào mạng 
xã hội. Với nội dung phong phú và cách thức sử dụng dễ dàng, mạng xã hội mang 
lại rất nhiều tiện ích, nổi bật là:
- Mạng xã hội ngày càng góp phần quan trọng trong việc củng cố niềm tin của 
quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và điều hành của 
Chính phủ. Trong những năm qua, tình trạng quan liêu, cửa quyền, tham nhũng, 
hách dịch tại một số cơ quan, đơn vị, địa phương đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng 
đến uy tín của chính quyền, làm suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, 
Nhà nước. Mạng xã hội đã đưa các thông tin phản ánh và các cơ quan hữu trách đã 
có những hành động xử lý, tạo niềm tin trong nhân dân. Ngày nay, cùng với sự 
phát triển của khoa học công nghệ, vai trò của mạng xã hội đã và đang được các cơ 
quan, tổ chức nhà nước sử dụng một cách có hiệu quả, giúp thu hẹp khoảng cách 
với người dân. Ví dụ như tháng 10 năm 2015, Chính phủ đã lập 02 tài khoản 
facebook là “Thông tin Chính phủ” và “Diễn đàn cạnh tranh quốc gia” với kỳ vọng 
giúp người dân tiếp cận kịp thời các văn bản, quy phạm pháp luật mới ban hành, 
thông tin thời sự chính trị, kinh tế- xã hội, hoạt động của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. 
Việc này không chỉ đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân, khuyến khích người 
dân đồng hành cùng Chính phủ, góp phần thiết thực định hướng dư luận trên mạng 
xã hội.
- Mạng xã hội góp phần tích cực vào sự phát triển nhận thức, tư duy và kỹ năng 
sống của con người. Mạng xã hội đang ngày càng trở thành nơi cung cấp tin tức, 
kiến thức về tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Chỉ với một vài thao tác đơn 
giản, người dùng sẽ luôn nhận được những thông tin cập nhật kịp thời về lĩnh vực, 
vấn đề mà mình quan tâm theo dõi, kết nối bạn bè, chia sẻ thông tin Qua đó giúp 
họ có thể nắm bắt được các xu thế của đời sống, những tâm tư tình cảm của bạn bè, 
người thân phục vụ cho công việc và cuộc sống của mình, đồng thời qua mạng 
xã hội, bản thân người sử dụng cũng có cơ hội giới thiệu bản thân, bày tỏ quan 
 6 chính quyền các cấp, các vụ phức tạp như Đồng Tâm (Hà Nội), ô nhiễm môi 
trường biển do Formosa gây ra ở các tỉnh miền Trung, việc thảo luận dự luật đơn 
vị hành chính- kinh tế đặc biệt để kích động dư luận, hình thành tâm lý phản 
kháng, tư tưởng bất mãn, chống đối, tiến tới kêu gọi biểu tình, bạo loạn lật đổ chế 
độ.
- Mạng xã hội làm gia tăng nguy cơ lộ lọt bí mật nhà nước, thông tin cá nhân. 
Trong số 35 triệu người dân Việt Nam sử dụng mạng xã hội, có không ít người là 
cán bộ, đảng viên, làm việc trong các cơ quan, đơn vị có liên quan đến bí mật nhà 
nước. Nhiều người có thói quen thích chia sẻ thông tin về cuộc sống, công việc, 
hoạt động của cơ quan, đơn vị lên mạng xã hội hoặc sử dụng mạng xã hội làm 
công cụ liên lạc, trao đổi. Trong khi đó, hiểu biết về công tác bảo vệ bí mật nhà 
nước của một số cán bộ, đảng viên chưa cao, trách nhiệm ý thức bảo mật chưa tốt, 
làm gia tăng nguy cơ lộ lọt bí mật nhà nước. Một số người đăng thông tin cá nhân, 
lịch trình công tác, ảnh gia đìnhlên mạng đã mang lại nhiều hệ lụy đáng tiếc.
- Mạng xã hội tác động tiêu cực đối với sự phát triển văn hóa. Mạng xã hội phát 
triển làm gia tăng nguy cơ xói mòn bản sắc văn hóa dân tộc. Khi mạng xã hội phát 
triển thì dòng chảy của những cuộc bá quyền, xâm lăng văn hóa trở nên mạnh mẽ 
hơn về cường độ, mở rộng về quy mô, tác động đến hầu hết các cá nhân, nhất là số 
người trẻ. Xuất hiện các trào lưu tuyên truyền, cổ vũ lối sống, các giá trị phương 
Tây, như tôn thờ tự do cá nhân, lối sống thực dụng, văn hóa đồi trụy, bạo lực đi 
ngược lại truyền thống văn hóa dân tộc. Tình trạng nhiễu loạn thông tin, thật giả 
lẫn lộn trên mạng xã hội đang ở mức báo động, ảnh hưởng đến các giá trị văn hóa 
tốt đẹp của cộng đồng. Hiện nay, nghiện mạng xã hội đang là thực trạng phổ biến, 
khiến nhiều người dùng dành ít thời gian cho người thật việc thật ở quanh mình. 
Bên cạnh đó, nó cũng khiến bạn buồn phiền khi bạn coi trọng bạn bè “ảo” hơn 
cuộc sống thực, dần dà làm giảm tương tác giữa người với người trong đời sống 
thực tế, làm tăng tình trạng trầm cảm, giảm tính sáng tạo. Hoạt động tung tin đồn, 
giật gân câu “like” trên mạng xã hội ngày càng gia tăng, gây hoang mang trong dư 
luận. Một số vụ việc trên mạng xã hội (như BOT giao thông) thu hút số lượng rất 
lớn người quan tâm, theo dõi, hình thành tâm lý đám đông, áp lực dư luận, có thể 
tạo ra các giá trị lệch lạc hay khuynh hướng phức tạp trong văn hóa ứng xử.
- Mạng xã hội đang trở thành công cụ, môi trường “màu mỡ” để tội phạm lợi dụng 
hoạt động. Với đặc tính ảo, mạng xã hội thường xuyên được các đối tượng phạm 
tội về hình sự, kinh tế, ma túy lợi dụng để hoạt động với các thủ đoạn như tạo tài 
khoản ảo để kết bạn, làm quen sau đó lừa đảo chiếm đoạt tiền, tài sản; tiến hành 
đánh cắp mật khẩu, chiếm giữ quyền kiểm soát tài khoản trái phép để thu thập các 
thông tin cá nhân, nhất là những thông tin bí mật về tài chính, từ đó tìm cách đánh 
cắp, trục lợi. Một số đối tượng còn sử dụng mạng xã hội làm công cụ liên lạc trong 
quá trình mua bán, vận chuyển các loại hàng cấm, ma túy, vũ khí, vật liệu nổ và 
các hoạt động phạm tội khác. 
 8