Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh Lớp 1 Dân tộc thiểu số ở trường Tiểu học Võ Thị Sáu

 Một vài kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc đúng cho HS lớp 1 DTTS ở trường Tiểu học Võ Thị Sáu
 I. PHẦN MỞ ĐÀU
 1. Lý do chọn đề tài 
 Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy: “Non sông Việt Nam có trở 
nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai 
với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công 
học tập của các em”. Thực hiện lời dạy đó của Người, thế hệ trẻ đã và đang ra sức 
học tập, phấn đấu để đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu và từng bước sánh 
vai với các cường quốc năm châu trên thế giới. Quá trình học tập, phấn đấu của thế 
hệ trẻ là một quá trình phát triển lâu dài. Để sau này trở thành những chủ nhân góp 
phần dựng xây đất nước thì mỗi cá nhân phải có sự rèn luyện và nỗ lực ngay từ 
đầu. Sự phát triển của mỗi cá nhân có sự đóng góp quan trọng của người thầy, 
người cô, đặc biệt là lúc bắt đầu bước vào tuổi đi học.
 Trong xu thế phát triển của đất nước hiện nay, từ những thay đổi quan trọng 
về kinh tế, xã hội, đòi hỏi giáo dục phải nâng cao chất lượng giảng dạy. Để nâng 
cao chất lượng giảng dạy, mỗi giáo viên phải không ngừng học tập và trao dồi kiến 
thức nhằm tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp để truyền thụ cho học sinh.
 Ở trường tiểu học môn Tiếng Việt có nhiệm vụ vô vùng quan trọng đó là 
hình thành 4 kỹ năng: Nghe – nói - đọc – viết cho học sinh. Kỹ năng đọc là một 
trong số công cụ sử dụng trong học tập và trong giao tiếp. Kỹ năng đọc có nhiều 
mức độ: đọc đúng, đọc nhanh (lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được 
nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Có đọc 
đúng thì mới viết đúng, mới hiểu được nội dung mình vừa đọc. Chính vì thế kỹ 
năng đọc có một vị trí quan trọng không thiếu được trong chương trình môn Tiếng 
Việt ở bậc tiểu học.
 Cùng với kỹ năng viết, kỹ năng đọc có nhiệm vụ lớn lao là trao cho các em 
cái chìa khóa để vận dụng chữ viết trong học tập. Khi biết đọc, biết viết các em có 
điều kiện nghe lời thầy giảng trên lớp, sử dụng sách giáo khoa, sách tham 
khảo,...,từ đó có điều kiện học tốt các môn học học khác có trong chương trình. 
 Đặc biệt đối với học sinh lớp 1 - lớp đầu cấp - các em bắt đầu làm quen với: 
Nghe, nói, đọc, viết. Và kỹ năng đọc rất quan trọng, nếu kỹ năng đọc được rèn 
luyện tốt, hình thành tốt ở các em nó sẽ giúp các em đọc tốt suốt cả cuộc đời, giúp 
các em phát triển tư duy, cảm nhận cái hay, cái đẹp trong mỗi bài học, hiểu được 
nghĩa của tiếng, từ, câu, đoạn văn, bài văn mình vừa đọc, hiểu được các lệnh các 
yêu cầu trong các môn học khác. Mặt khác ở lớp Một các em được tập đọc thành 
thạo, đọc đúng, đọc trôi chảy thì khi lên các lớp trên các em nắm bắt được những 
yêu cầu cao hơn của môn Tiếng Việt, sẽ học vững vàng, học tốt hơn. Và các em sẽ 
ham học, tích cực trong học tập hơn. Việc dạy đọc ở lớp 1 cũng quan trọng bởi từ 
chỗ các em còn phải đọc đánh vần từng tiếng đến việc đọc thông thạo được một 
văn bản là việc tương đối khó với các em mà mục tiêu của giờ dạy Tiếng Việt là 
 GV: Trần Thị Minh Năm học 2016 - 2017 1 Một vài kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc đúng cho HS lớp 1 DTTS ở trường Tiểu học Võ Thị Sáu
phân môn Tiếng Việt và trong hệ thống giáo dục nhà trường. Có đọc thông thì mới 
viết thạo, mới hiểu được nội dung mình vừa đọc. Học sinh lớp một chỉ hoàn thành 
chương trình khi các em biết đọc chữ .
 Chúng ta đều nhận thức sâu sắc rằng, môn Tiếng Việt ở tiểu học rèn luyện 
cho học sinh cả bốn kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết song mục tiêu của việc dạy và học 
Tiếng Việt ở lớp một là đem lại cho các em kỹ năng đọc đúng, viết đúng. Ngoài ra 
còn làm giàu vốn từ, biết nói đúng các mẫu câu ngắn và tạo cho các em sự ham 
thích thơ văn. Đây là điều kiện chuẩn bị để các em học tốt hơn môn Tiếng Việt ở 
các lớp trên . Khả năng nhận thức, tư duy, tưởng tượng, tình cảm, trí nhớ và nhân 
cách học sinh đang được hình thành. Học sinh lớp Một hồn nhiên, ngây thơ, trong 
sáng, hiếu động, tò mò, thích hoạt động, thích khám phá, hay bắt chước. Vì vậy sự 
phát triển nhân cách của học sinh Tiểu học phụ thuộc phần lớn vào quá trình dạy 
học và giáo dục của thầy, cô giáo trong nhà trường. Nghe, nói, đọc, viết là bốn kĩ 
năng cơ bản của môn Tiếng Việt, để đạt các yêu cầu so với chuẩn kiến thức kĩ năng 
theo quyết định số 16/2006/ QĐ- BGD& ĐT ban hành ngày 15 tháng 5 năm 2006. 
Rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh lớp Một góp phần giúp các em hiểu, cảm thụ 
văn học, rèn luyện tình cảm đạo đức, ý chí, ý thức, hành động đúng cho trẻ, phát 
triển khả năng học tập các môn học khác là điều kiện phát triển toàn diện cho học 
sinh Tiểu học trong giai đoạn hiện nay. Nhân cách học sinh Tiểu học phát triển 
đúng đắn hay lệch lạc phụ thuộc vào quá trình giáo dục của người thầy mà trong đó 
phương tiện chủ yếu là nghe, nói, đọc, viết có được trong quá trình học tập. Dạy 
đọc đặc biệt là chú trọng việc rèn phát âm tiếng Việt cho học sinh lớp 1 dân tộc 
thiểu số, đòi hỏi người thầy phải phát âm chuẩn và có phương pháp dạy học phù 
hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh Tiểu học. Ngày nay với sự phát triển tiến 
bộ của khoa học, xã hội, giáo dục cần đáp ứng nhu cầu ham hiểu biết của học sinh 
Tiểu học và tăng cường giáo dục đạo đức, nhân cách, rèn kỹ năng sống cho trẻ. 
 Trường tiểu học Võ Thị Sáu có 97,5% học sinh dân tộc thiểu số. Các em gặp 
không ít khó khăn trong cuộc sống, sinh hoạt, học tập đó là: thiếu điều kiện học tập, 
quá trình học không liên tục, kiến thức nắm không vững chắc, thiếu động cơ học 
tập. Biết đọc, biết viết là mục tiêu số một ở học sinh Tiểu học. Vốn tiếng Việt là rất 
cần thiết trước khi học chữ. Không biết hoặc biết ít tiếng Việt là trở ngại lớn nhất 
cho học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số. Tập nói tiếng Việt là nhiệm vụ đầu tiên với các 
em. Học sinh dân tộc cần có vốn tiếng Việt trước để học chữ. Bộ giáo dục đã có 
nhiều văn bản chỉ đạo như công văn 9832/ BGD&ĐT - GDTH ngày 1 tháng 9 năm 
2006, công văn 9890/ BGD&ĐT – GDTH ngày 17 tháng 9 năm 2007 về việc 
hướng dẫn nội dung, phương pháp giáo dục cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn. 
Ngày 9 tháng 8 năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội nghị "Triển khai 
các phương án tăng cường tiếng Việt (lớp 1) cho học sinh dân tộc thiểu số ". Tại 
hội nghị, xuất phát từ những quan điểm, lý luận giáo dục và cách tiếp cận gắn với 
đặc điểm học sinh dân tộc các vùng miền, năm phương án về chủ đề này đã được 
trình bày, và trao đổi ý kiến rộng rãi. Đó là: Chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo 
 GV: Trần Thị Minh Năm học 2016 - 2017 3 Một vài kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc đúng cho HS lớp 1 DTTS ở trường Tiểu học Võ Thị Sáu
 Về giáo viên: Năng lực không đồng đều, số giáo viên là người dân tộc thiểu 
số trong khối chiếm 75% .
 Tranh ảnh minh họa có sẵn cho môn Tiếng Việt còn hạn chế. Giáo viên còn 
mất thời gian đầu tư vào làm đồ dùng dạy học.
 Về học sinh
 Năm học 2016 – 2017, học sinh dân tộc thiểu số không được cấp phát đầy đủ 
sách vở nên một số em đi học còn thiếu sách vở, đồ dùng học tập. Trong lớp có 
85% học sinh là người đồng bào dân tộc thiểu số, tỉ lệ học sinh con hộ nghèo 45%. 
 Trình độ học sinh trong lớp không đồng đều. Bên cạnh những em phát triển,
 học tốt, tiếp thu nhanh vẫn còn một số em khó khăn về thể chất, bé nhỏ hơn so với 
các bạn bình thường kèm theo phát triển chậm về trí nhớ, học trước quên sau, chậm 
tiến. Một số em chưa biết cách cầm bút, chưa nhớ các chữ cái, không có khả năng 
ghi nhớ. Một số em chưa có ý thức trong học tập và không muốn đi học. 
 Do đặc trưng người dân tộc Ê- đê các em chủ yếu phát âm sai ở dấu thanh, 
một số phụ âm đầu như p / ph ; r/d và vần như êch/ êt; eo/oe,
 Đa số các em con nhà nông nên chưa được cha mẹ quan tâm đúng mức đến 
việc học tập, chưa tạo điều kiện tốt để kèm cặp con em mình học bài, đọc bài ở 
nhà.
 Trong quá trình truyền thụ kiến thức một số học sinh hay nghỉ học, tiếp thu 
bài chậm cộng với số học sinh lưu ban của năm học trước, số học sinh ham chơi 
không học bài làm cho giáo viên lớp một vốn đã khó khăn nay lại càng khó khăn 
hơn.
 b. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
 Trong những năm gần đây nhờ sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng 
GD&ĐT, sự quan tâm phối hợp của địa phương, sự chỉ đạo linh hoạt của Ban lãnh 
đạo nhà trường, sự nỗ lực của các anh chị em giáo viên và sự hợp tác của cha mẹ 
học sinh đã tạo nên nguồn động lực lớn thúc đẩy việc dạy và học ngày càng đi vào 
khuôn khổ, nề nếp đối với thầy và trò. 
 Bên cạnh đó việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ ở một số giáo viên còn 
hạn chế, bởi:
 Một vài đồng chí giáo viên tuổi cao, một số giáo viên là người dân tộc thiểu 
số khả năng ứng dụng công nghệ thông tin hạn chế.
 Một vài giáo viên chưa biết vận dụng các nguyên tắc dạy học môn Tiếng 
Việt trong thực hành giảng dạy. 
 Việc chuẩn bị bài và lập kế hoạch bài dạy chưa cụ thể, vận dụng phương 
pháp dạy học chưa linh hoạt, chưa đảm bảo quy trình và đặc trưng bộ môn.
 GV: Trần Thị Minh Năm học 2016 - 2017 5 Một vài kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc đúng cho HS lớp 1 DTTS ở trường Tiểu học Võ Thị Sáu
chung sống với nhau nữa phải ở với ông bà nên thiếu sự giúp đỡ, an ủi khi học tập. 
Một số em hay nghỉ học theo cha mẹ đi làm nên tiếp thu kiến thức không liền mạnh 
dẫn đến không đọc, viết được. Một số em do tuổi lớn, khó khăn về học khả năng 
tiếp thu bài hạn chế. Nhận thức được sự cần thiết của việc nghe, nói, đọc, viết tiếng 
Việt đối với các em học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số, tôi đã tìm tòi đổi mới hình thức 
tổ chức, đổi mới phương pháp dạy học với mục đích nâng cao kĩ năng đọc đúng 
nhằm nâng cao hiệu quả học môn tiếng Việt đối với học sinh dân tộc thiểu số.
 Việc học tiếng Việt với học sinh dân tộc thiểu số đặc biệt là học sinh lớp 1 
chủ yếu học qua các hoạt động ở trường. Ở nhà, các em ít được giao tiếp bằng tiếng 
Việt bởi lẽ vốn tiếng Việt của bố mẹ, anh, chị và những người sống xung quanh các 
em còn hạn chế. Chính vì vậy các em không được tiếp cận vốn tiếng Việt do người 
thân mang lại cho nên việc dạy học tiếng Việt đối với học sinh lớp 1 càng khó khăn 
đối với các thầy, cô giáo, những người tâm huyết với nghề dạy trẻ nhất là những 
người đang trực tiếp tham gia giảng dạy trong vùng dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó 
một số gia đình còn cho con em nghỉ học đi nương đi rẫy trong dịp mùa màng. Một 
số em ít được cha mẹ quan tâm nhắc nhở các em đi học, còn đổ lỗi và đẩy trách 
nhiệm cho giáo viên. Việc đi học không đều cũng ảnh hưởng đến việc học tập của 
các em. Lớp học có nhiều đối tượng khác nhau, việc phân chia kiến thức trong một 
tiết học còn nhiều khó khăn và hạn chế.
 Đặc biệt ở lớp tôi dạy với 85% là học sinh dân tộc thiểu số, hoàn cảnh gia 
đình nhiều em gặp không ít khó khăn do đó các em đi học còn thiếu thốn nhiều thứ 
cụ thể có em chưa có sách vở, có em chưa có bộ quần áo đồng phục, có em đến lớp 
quên bút, quên chì, quên bảng con. Thậm chí có em còn không có cặp đựng sách 
mà chỉ đựng sách vở bằng chiếc túi ni lông nên việc mất đồ dùng học tập xảy ra 
thường xuyên, Do ảnh hưởng của tiếng mẹ nên đa số các em tiếp thu bài chưa 
tốt, khả năng ghi nhớ chậm. Do đó việc dạy học tiếng Việt cho các em lại càng khó 
hơn. 
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp 
 a. Mục tiêu của giải pháp
 Việc rèn kĩ năng đọc đúng tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số là việc 
làm cấp bách nhằm giúp các em học tốt môn Tiếng Việt. Thông qua đó phát triển 
các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết cho các em. Giúp học sinh hiểu nội dung kiến thức 
được học, mở rộng vốn từ, khắc sâu kiến thức, nắm chắc âm vần vừa học, biết vận 
dụng vào từng trường hợp cụ thể. Từ đó nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng 
Việt cho học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số, biết sử dụng tiếng phổ thông vào trong 
cuộc sống hằng ngày, giúp các em hòa nhập với cộng đồng. Đó cũng là giúp các 
em có kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sống tốt trong cuộc sống hằng ngày.
 GV: Trần Thị Minh Năm học 2016 - 2017 7