Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực của học sinh trong học môn Giáo dục công dân 6 thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo

 Một vài kinh nghiệm phát huy tính tích cực của học sinh trong học môn giáo dục công dân 6
 thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông nói chung và chất lượng giảng dạy 
môn giáo dục công dân nói riêng là nhiệm vụ cơ bản của mỗi giáo viên đứng trên 
bục giảng. Trong những năm gần đây với những thành tựu khoa học tiên tiến đưa 
nhân loại đạt được những bước tiến dài trong lịch sử phát triển của mình đã và đang 
đặt ra những yêu cầu ngày càng cao về chất lượng giảng dạy ở mọi cấp bậc học, tất 
cả nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đề ra đó là: “ Đào tạo con người Việt Nam 
phát triển toàn diện, có đạo đức, có tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, 
trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và xã hội chủ nghĩa, hình thành bồi dưỡng 
nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu bảo vệ và xây 
dựng Tổ Quốc” (trích – Luật GD).
 Với quan điểm của nghị quyết số 29 - NQ/TW ngày 14/11/2013 của Ban 
chấp hành trung ương Đảng về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp 
ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị 
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đưa ra đó là “Giáo 
dục đào tạo là quốc sách hàng đầu... đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển được 
ưu tiên đi trước trong các chương trình khoa học phát triển kinh tế xã hội...”. Việc 
thực hiện mục tiêu đổi mới đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ các yếu tố cơ bản của 
giáo dục theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, kĩ năng của người học, từ việc 
đổi mới chương trình đến đa dạng hóa nội dung, tài liệu học tập, đổi mới phương 
pháp dạy học trong đó chương trình giáo dục phổ thông mới đặc biệt quan tâm đó 
là hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
 Trong hệ thống các môn học của chương trình giáo dục phổ thông, môn giáo 
dục công dân giữ vai trò quan trọng trực tiếp trong việc giáo dục học sinh hình 
thành ý thức công dân, phát triển tâm lực và nhân cách con người. Môn học này 
mang đến cho người học những giá trị, chuẩn mực đạo đức - pháp luật của xã hội 
để họ trở thành những con người toàn diện, thành công dân có ích cho cộng đồng, 
xã hội.
 Không những thế, xét về khía cạnh vị trí, ý nghĩa thực tiễn của bộ môn, thì 
môn Giáo dục công dân còn có tầm quan trọng đặc biệt ở chỗ nó góp phần hình 
thành nhân cách cho học sinh, giúp học sinh biết phân biệt lẽ phải, trái, biết tôn 
trọng bản thân và tôn trọng người khác, biết sống trung thực, khiêm tốn, dũng cảm, 
biết yêu thương và vị tha.
 Đặc biệt, những kiến thức của môn giáo dục công dân giúp học sinh hình 
thành những kỹ năng sống cơ bản để vững vàng bước vào đời, hình thành ý thức tổ 
chức kỷ luật, có thái độ đúng đắn trong việc nhận thức và chấp hành pháp luật. 
 Bài dự thi viết SKKN năm học 2018 - 2019 1 Đỗ Thị Hải Yến Một vài kinh nghiệm phát huy tính tích cực của học sinh trong học môn giáo dục công dân 6
 thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo
 Hướng đến việc đổi mới phương pháp dạy học và chuẩn bị cho việc thực 
hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, trong những năm gần đây vấn đề giáo 
dục kĩ năng sống cho các em và phương châm đẩy mạnh học đi đôi với hành đang 
được ngành giáo dục đặc biệt quan tâm thực hiện thông qua các hoạt động trải 
nghiệm sáng tạo ở các bộ môn trong đó có môn giáo dục công dân.
 Xuất phát từ thực tế trên nhằm bồi dưỡng hứng thú học tập, phát huy tính 
tích cực trong học tập bộ môn của học sinh, đáp ứng được mục tiêu giáo dục và 
giáo dưỡng để nâng cao chất lượng hiệu quả trong giảng dạy bộ môn giáo dục công 
dân lớp 6 tôi xin mạnh dạn đưa ra một vài suy nghĩ trong việc “Góp phần phát huy 
tính tích cực của học sinh trong học môn giáo dục công dân 6 thông qua hoạt 
động trải nghiệm sáng tạo ” mà bản thân tôi đã tiến hành trong thời gian qua. 
 II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu
 Đánh giá thực trạng về vấn đề dạy học môn giáo dục công dân đối với học 
sinh lớp 6 trong chương trình hiện nay ở các nhà trường, hiệu quả của công tác giáo 
dục đối với các em học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
 Tìm ra những nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả của công tác dạy học giáo 
dục công dân và đưa ra một vài biện pháp trong việc tổ chức hoạt động trải nghiệm 
sáng tạo đạt hiệu quả nhằm góp phần phát huy tính tích cực chủ động của học sinh 
trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập, từ đó giúp các em xác định rõ vai trò trách 
nhiệm của mình đối với quê hương đất nước, với dân tộc trong xu thế hội nhập hiện 
nay. Đồng thời góp phần tạo hứng thú đối với môn học trong tâm lí các em để nâng 
cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
 Ở trong khuôn khổ bài viết này chỉ xin được đề cập đến cách thức tổ chức 
một hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong môn giáo dục công dân 6 nhằm xây dựng 
hứng thú học tập bộ môn cũng như phát huy tính tích cực trong các hoạt động tập 
thể mà tôi đã thực hiện trong các năm học 2016 - 2017, 2017 - 2018 tại trường 
THCS Lê Văn Tám xã Bình Hòa, huyện Krông Ana.
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lí luận của vấn đề:
 Chiến lược phát triển giáo dục đào tạo giai đoạn 2011 - 2020 xác định mục 
tiêu tổng quát đến năm 2020 nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản toàn diện 
theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế.
 Với chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng 
phát triển phẩm chất năng lực người học, tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp 
học sinh phát triển hài hòa về mọi mặt. Chất lượng giáo dục được nâng cao một 
cách toàn diện gồm giáo dục đạo đức kĩ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực 
thực hành, ngoại ngữ, tin học đáp ứng nhu cầu về nhân lực nhất là nhân lực chất 
 Bài dự thi viết SKKN năm học 2018 - 2019 3 Đỗ Thị Hải Yến Một vài kinh nghiệm phát huy tính tích cực của học sinh trong học môn giáo dục công dân 6
 thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo
 Bản thân môn học này vốn khô khan nhất là đối với học sinh lớp 6 vừa mới 
chuyển cấp cho nên việc tiếp cập với phương pháp học ở cấp THCS còn nhiều bỡ 
ngỡ, một số khái niệm, quy định về pháp luật còn khá xa lạ, trừu tượng so với nhận 
thức của các em. Giáo viên nếu như dạy chỉ dùng phương pháp thuyết trình các 
khái niệm thì các em sẽ không nắm được vấn đề dễ rơi vào tình trạng học vẹt, mau 
quên. Một số giáo viên chưa tích cực cho học sinh trải nghiệm vận dụng kiến thức 
vào thực tế vì ngại phải mất công chuẩn bị nhiều thứ liên quan trong khi bản thân 
các em rất háo hức được tham gia trải nghiệm các hoạt động.
 Trước khi thực hiện đề tài nghiên cứu tôi đã tiến hành khảo sát một số nội 
dung để nắm bắt về tình hình học tập của các em thông qua một số câu hỏi như sau:
 1. Theo em học môn giáo dục công dân có cần thiết không ?
 2. Em có thích học môn giáo dục công dân không ?
 Khi tiến hành thu thập kết quả tôi có được số liệu và một số thông tin như 
sau:
 Lớp TS học Nội dung khảo sát Cần thiết Không Không 
 sinh cần thiết có ý 
 NH kiến
 2016 - 
 2017
 6a1 40 Theo em học giáo dục công dân 30 10
 có cần thiết không ? ( 75%) (25%)
 6a2 39 20(51,3%) 17(43,6%) 2(5,1%)
 6a3 36 20(55,6%) 15(41,7%) 1(2,7%)
STT TSHS Nội dung khảo sát Thích Không Không 
 thích có ý 
 kiến
 6a1 40 Em có thích học môn giáo dục 17(42,5%) 23(57,5%)
 công dân không?
 6a2 39 14(35,9%) 25(64,1%)
 6a3 36 12(33,3%) 24(66,7%)
 Với câu hỏi số 2 học sinh đưa ra rất nhiều lí do chán học môn giáo dục công 
dân như: đây là môn học khô khan, có nhiều khái niệm khó hiểu, trừu tượng.... Do 
 Bài dự thi viết SKKN năm học 2018 - 2019 5 Đỗ Thị Hải Yến Một vài kinh nghiệm phát huy tính tích cực của học sinh trong học môn giáo dục công dân 6
 thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Biết vận dụng được các đặc điểm bản chất và tính qui luật của nội dung chủ đề học 
tập vào các yêu cầu khác trong học tập, cuộc sống một cách phù hợp, biết đánh giá 
được tầm quan trọng, tính ứng dụng của nội dung chủ đề học .
 Về thái độ: Học sinh có sự chủ động trong việc liên hệ, vận dụng kiến thức 
của môn học vào hoạt động học tập trong nhà trường và cuộc sống. Tích cực tham 
gia vào các hoạt động học tập và thực hành rèn luyện bản thân. Có ý thức tự tu dưỡng, 
rèn luyện, xây dựng, phát triển các giá trị cá nhân phù hợp với bối cảnh xã hội.
 Về kĩ năng học sinh cần đạt được: Biết làm theo hành động (hoạt động) đã 
được quan sát, đã được chỉ dẫn một cách chính xác. Vận dụng một cách sáng tạo 
kiến thức đã học để giải quyết các tình huống học tập và cuộc sống.
 Với chủ đề “Tôi yêu nước sạch” trong phân phối chương trình trải nghiệm 
sáng tạo môn GDCD 6 mà tôi đã tiến hành triển khai cho học sinh thực hiện trong 
những năm học qua tôi xác định học sinh cần đạt được những vấn đề sau:
 Thứ nhất, về kiến thức:
 - Học sinh nắm vững được bản chất, đặc điểm của nước trong thế giới tự nhiên. 
Vai trò quan trọng của nước sạch đối với cuộc sống con người.
 - Học sinh hiểu được tầm quan trọng của nước trong cuộc sống, thực trạng của 
nguồn nước hiện nay và trách nhiệm của bản thân trong việc sử dụng tiết kiệm và 
bảo vệ nguồn nước
 Thứ hai về kĩ năng:
 - Rèn luyện kĩ năng sống như kĩ năng thuyết trình, kĩ năng diễn kịch, khả năng 
sáng tạo trong việc thể ý tưởng qua các sản phẩm báo cáo của chủ đề.
 - Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm cũng như thái độ hợp tác trong việc hoàn 
thành nhiệm vụ nhóm.
 Thứ ba về tư tưởng, thái độ:
 - Có sự chủ động trong việc liên hệ, vận dụng kiến thức của môn học vào hoạt 
động học tập trong nhà trường và cuộc sống. Biết thực hành các biện pháp sử dụng 
tiết kiệm nước và có ý thức bảo vệ nguồn nước trong mọi sinh hoạt hàng ngày.
 - Tích cực tham gia vào các hoạt động học tập và các hoạt động tập thể.
 - Có ý thức tự tu dưỡng, rèn luyện bản thân.
 Thông thường với mỗi một chủ đề trải nghiệm sáng tạo để đạt hiệu quả thì 
giáo viên và học sinh phải thực hiện các bước như sau:
 2. Giao nhiệm vụ và công tác chuẩn bị:
 Đầu tiên giáo viên chia nhóm, giao nhiệm vụ cho từng nhóm học sinh tìm 
kiếm các thông tin liên quan đến chủ đề theo các nguồn khác nhau như đọc sách 
 Bài dự thi viết SKKN năm học 2018 - 2019 7 Đỗ Thị Hải Yến Một vài kinh nghiệm phát huy tính tích cực của học sinh trong học môn giáo dục công dân 6
 thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo
 - Phân công nhóm, tìm kiếm thông tin, chuẩn bị nội dung:
 + Nhóm 1: Vẽ tranh
 + Nhóm 2: Sưu tầm tranh ảnh, video clip liên quan đến chủ đề
 + Nhóm 3: Làm tờ rơi, poster tuyên truyền
 + Nhóm 4: Viết bài tuyên truyền theo chủ đề
 + Nhóm 5: Chuẩn bị tiểu phẩm “ Lắng nghe chúng em nói” 
 - Xử lí thông tin
 - Xây dựng ý tưởng và hoàn thiện sản phẩm.
 3. Trình bày, báo cáo sản phẩm và đánh giá hoạt động
 Sau khi chuẩn bị xong giáo viên cho học sinh báo cáo sản phẩm quá trình 
 học tập của cả nhóm. Đây là giai đoạn học sinh thể hiện sâu sắc kiến thức của 
 bản thân, những năng lực tiềm ẩn của cá nhân có cơ hội bộc lộ, qua quá trình 
 này cũng là một cơ hội để các em rèn luyện cho mình khả năng thuyết trình, khả 
 năng diễn thuyết trước đám đông, khả năng diễn kịch, vẽ tranh cũng như các kĩ 
 năng về công nghệ thông tin...
 Tiến hành báo cáo chủ đề “Tôi yêu nước sạch” tôi hướng dẫn học sinh các 
nhóm thực hiện như sau:
 Đầu tiên giáo viên đưa ra các vấn đề học sinh thảo luận: 
 a. Nước là gì ? Nước có tầm quan trọng trong cuộc sống như thế nào?
 Giáo viên gọi nhóm 1 lên trình bày và báo cáo nội dung qua các sản phẩm 
tranh vẽ đã chuẩn bị của nhóm.
 b. Vai trò của nước? Nước có tầm quan trọng trong cuộc sống như thế nào?
 Giáo viên gọi nhóm 2 lên trình bày và báo cáo nội dung qua các sản phẩm tranh 
minh họa, video clip đã chuẩn bị của nhóm.
 c. Thực trạng của nguồn nước ở nước ta và ở địa phương hiện nay như thế 
nào? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng khô hạn và ô nhiễm nguồn nước ngày 
càng gia tăng? Liên hệ với tình hình thực tế nguồn nước ở địa phương em.
 Giáo viên gọi nhóm 3 lên trình bày và báo cáo nội dung qua các sản phẩm 
tranh minh họa, tờ rơi cổ động đã chuẩn bị của nhóm.
 Giáo viên cho học sinh quan sát một số hình ảnh, video clip từ máy chiếu 
mà các nhóm đã sưu tầm về tình trạng khô hạn và ô nhiễm nguồn nước ở một số 
địa phương trên đất nước ta và tại địa bàn tỉnh Đăklăk.
 d. Nêu những giải pháp sử dụng tiết kiệm nước và bảo vệ nguồn nước sạch?
 Bài dự thi viết SKKN năm học 2018 - 2019 9 Đỗ Thị Hải Yến