Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả quản lý và giáo dục học sinh Lớp 10 trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT

 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 Nâng cao hiệu quả quản lý và giáo dục học sinh lớp 10 trong công tác chủ 
 nhiệm ở trường THPT.
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
I.1. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến
Trong xã hội hiện nay, công tác giáo dục là một việc làm cấp bách, là quố c sách 
hàng đầu vì thế Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến công tác giáo dục, đặc biệt là 
giáo dục thế hệ trẻ. L uật giáo dục s ố 44/2009/QH 1 2 đi ề u 2: mục ti ê u giáo dục 
c ó viết: " Mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn 
diện, về đạo đức, tri thức, sức khỏ e, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý 
tưởng độc l ập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồ i dưỡng nhân cách, 
phẩm chất và năng lực của công dân; phát huy tốt tiềm năng, khả năng sáng tạo 
của mỗi cá nhân đáp ứng yê u c ầu của sự nghiệp xây dựng, b ảo vệ T ổ quố c và 
yê u c ầu hội nhập quố c tế". Đi ều đó cho thấy giáo dục họ c sinh là một việc làm 
rất c ần thi ết và cấp bách.
 Trong mọ i công việc muố n thành công, mang l ại hiệu quả thì chúng ta 
đều phải “ đầu xuôi đuôi l ọt”. Đi ều này rất đúng khi chúng ta chú trọng tốt công 
tác ban đầu đó n nhận họ c sinh vào 1 0. Công tác chủ nhiệm muố n thành công, 
ho ạt động bước đầu của người giáo vi ên chủ nhiệm quyết định rất nhiều đến việc 
thành b ại của một khóa họ c xuyên suốt ba năm THPT. Chính vì thế người giáo 
viên chủ nhiệm phải mang tính nghệ thuật, phải c ó tính sáng tạo, khéo léo với 
từng họ c sinh, từng hoàn c ảnh. Phong cách giáo vi ên khi trình bày một vấn đề 
phải c ó tính khoa họ c và sư phạm t ạo được sự thu hút và thuy ết phục. Muố n họ 
c sinh trở thành họ c sinh ngoan, và c ó tinh thần họ c tập thì trước hết người giáo 
viên chủ nhiệm phải c ó bài bản, khéo léo để c ó được sự đồng lòng của PHHS, 
phải xây dựng được chi ến lược lâu dài về quy tắc ứng xử, về nội quy nề nếp, họ c 
tậpthì mới đưa phong trào ở l ớp chủ nhiệm của mình thành một l ớp ti ên tiến, 
một chi đoàn vững mạnh, một tập thể gồm những thành vi ên giàu lòng nhân ái, 
biết yêu thương giúp đỡ lẫn nhau, c ó tinh thần tự quản tốt. chấp nhận mà là thấy c ần phải như thế thì tất c ả chúng ta mới t ốt lên được. Từ 
đó tạo ra những thế hệ họ c sinh ưu tú, c ó kĩ năng sống; những công dân phát triển 
toàn diện đáp ứng được thời đại công nghiệp hó a, hiện đại hó a của đất nước mà 
vẫn giữ gìn được tuần phong mỹ tục, đạo đức, l ố i s ống của người Việt Nam nên 
tôi đã chọn viết sáng kiến này: " Nâng cao hiệu quả giáo dục và quản lỷ học sinh 
lớp 10 trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT"
1.2. Mục đích nghiên cứu
 Tôi chọ n đề tài này vừa để trao đổ i kinh nghiệm, vừa để c ó đi ều kiện 
nghiên cứu kĩ lưỡng, s âu sắc hơn về các biện pháp quản lý và giáo dục l ớp chủ 
nhiệm c ó hiệu quả trong ba năm cấp ba ở trường THPT từ những biện pháp ban 
đầu.
1.3. Nhiệm vụ của đề tài:
 Nghiên cứu, tìm hiểu cơ s ở lý luận và thực trạng về công tác chủ nhiệm 
nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và giáo dục ngay từ bước đầu đón họ c sinh vào 
10 ở trường THPT.
 Tiến hành thực nghiệm sư phạm, đánh giá tính hiệu quả và khả thi của đề 
tài.
1.4. Đối tượng nghiên cứu
 Họ c sinh các l ớp chủ nhiệm ở những khóa trước và họ c sinh l ớp 1 0A4 
năm họ c 2020- 2021.
1.5. Phương pháp nghiên cứu
 Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chủ nhiệm l ớp, nhận học sinh vào 1 0, 
nghiên cứu và viết sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã sử dụng một số phương pháp 
cơ b n sau:
 - Sử dụng phương pháp phân tích, tổ ng hợp, hệ thống hóa để tổng quan cơ 
s ở lý luận c ó liên quan đến đề tài.
 - Sử dụng phương pháp đi ều tra cơ bản để tìm hiểu thực trạng công tác chủ 
nhiệm l ớp ở trường.
 - Phương pháp khảo sát: Khảo sát việc vận dụng phương pháp tổ chức, 
quản lý của một s ố đồ ng nghiệp. + Do sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, trong thời kỳ hội 
nhập của đất nước; một đại bộ phận phụ huynh vì gánh nặng về kinh tế gia đình 
mà phụ huynh học sinh thiếu đi sự quan tâm, trông chờ chủ yếu vào giáo viên chủ 
nhiệm trong việc nuôi dạy con.
 + C ó những học sinh bị ảnh hưởng tâm lý b ởi hoàn c ảnh gia đình rất đặc 
biệt: mồ côi, bố mẹ ly hôn ở với bố ho ặc mẹ, thậm chí bố mẹ đùn đẩy trách nhiệm 
nên họ c sinh phải ở với ông bà; bố mẹ đi làm ăn xa ở với ông bà ho ặc họ hàng, 
thậm chí họ c sinh ở một mình. Trong khi đó ông bà nhiều tuổ i, sức khỏ e yếu, sợ 
cháu thiệt thòi nên nuông chi ều cháu, không quản lý được cháu, sự tương tác với 
giáo vi ên chủ nhiệm kém,...
 + Sự du nhập nền văn hoá thời mở cửa, ảnh hưởng không ít đến tâm sinh lí 
họ c sinh; sự rỗng ruột về kiến thức của họ c sinh trong những năm họ c cấp dưới; 
sự đua đòi chạy theo l ố i s ống hiện đại của một bộ phận họ c sinh; sự bùng nổ 
công nghệ thông tin làm cho một bộ phận họ c sinh sử dụng Internet sai mục đích 
giáo dục, bị nghiện game, facebook, xa ngã, không muốn họ c, hi ềm khích, đánh 
nhau; sự suy đồ i đạo đức, l ố i sống của tầng l ớp thanh thiếu niên đã ảnh hưởng 
không nhỏ đến đạo đức của họ c sinh.
 + Các gia đình hiện nay ít con; nhiều gia đình c ó xu hướng đáp ứng nhu c 
ầu và điều kiện của con, quá bao b ọ c con cái dẫn đến các em ích kỉ, s ống ỷ l ại, 
không c ó khả năng tự l ập cao, ng ại khó ngại khổ.
 Đấy là những thách thức từ phía đó n nhận họ c sinh vào 10. Chính vì thế, 
công tác chủ nhiệm tuy có nhiều cố gắng; song vẫn còn có những họ c sinh xếp 
loại học lực yếu, chống đố i, ý thức thực hiện nội quy còn chưa tốt như: nghỉ họ c 
không lí do, trố n tiết, lười họ c bài cũ, gian l ận trong kiểm tra, giờ họ c mất trật 
tự, vi phạm luật giao thông, nó i tục chửi bậy, mắc khuyết điểm có hệ thống, vô l 
ễ với thầy cô, tham gia đánh nhau, hút thuố c lá, họ c sinh thi l ại, hạnh kiểm yếu 
dẫn đế n các phong trào của l ớp không b ật lên được. Vì thế, ni ề m tin của phụ 
huynh họ c sinh đố i với nhà trường, xã hội, giáo vi ên chưa cao. Với thực trạng 
đó và cũng là lúc nhận nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 1 0 tôi đã l ập ra những kế hoạch 
chuẩn bị cho việc chủ nhiệm đạt kết quả như ý muốn. * Nhiệm vụ: Giáo viên chủ nhiệm, ngoài các nhiệm vụ của giáo vi ên bộ 
môn, còn c ó những nhiệm vụ sau đây:
 - Tìm hi ểu và nắm vững họ c sinh trong lớp về mọ i mặt để c ó biện pháp 
tổ chức giáo dục sát đố i tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của c ả l ớp.
 - Cộng tác chặt chẽ với gia đình họ c sinh, chủ động phố i hợp với các giáo 
viên bộ môn, Đoàn thanh ni ên Cộng s ản Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có li 
ên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục họ c sinh của l ớp mình chủ nhiệm.
 - Nhận xét, đánh giá và xếp lo ại họ c sinh cuố i kỳ và cuố i năm họ c, đề 
nghị khen thưởng và kỷ luật họ c sinh, đề nghị danh sách học sinh được l ên l ớp 
thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải 
ở l ại l ớp, hoàn chỉnh việc ghi vào s ổ điểm và họ c b ạ họ c sinh;
 - B áo cáo thường kỳ ho ặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
 * Quyền hạn:
 Giáo viên chủ nhiệm, ngoài các quyền hạn của giáo viên bộ môn, còn c ó 
những quyề n hạn sau đây:
 - Được dự các gi ờ họ c, ho ạt động giáo dục khác của học sinh l ớp mình.
 - Được dự các cuộc họp của Hội đồng khen thưởng và Hội đồng kỷ luật 
khi giải quyết những vấn đề có liên quan đến họ c sinh của lớp mình.
 - Được dự các l ớp bồ i dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm.
 - Được giảm giờ l ên l ớp hàng tuần theo quy định khi làm chủ nhiệm l ớp.
 Như vậy, giáo viên chủ nhiệm c ó nhiệm vụ rất lớn, là người thay mặt nhà 
trường quản lý trực tiếp quá trình học tập, rèn luyện của họ c sinh. Họ vừa là nhà 
giáo dục, người quản lý, người tổ chức, người tư vấn và nuôi dưỡng các ước mơ, 
khát vọng của tập thể cũng như từng cá nhân học sinh. Họ là người chịu trách 
nhiệm đố i với kết quả giáo dục và họ c tập của họ c sinh. Có thể nó i người giáo 
viên chủ nhiệm c ó ảnh hưởng rất l ớn đến họ c sinh, họ vừa là người đại diện, là 
c ầu nố i giữa nhà trường - cha mẹ - cộng đồ ng - các giáo viên khác trong trường 
với họ c sinh. Do vậy, vai trò của giáo viên chủ nhiệm ở trường THPT rất quan trọ 
ng. Xuất phát từ đó , người giáo vi ên chủ nhiệm phải c ó cách thức tổ chức l ớp T ình trạng hôn nhân của b ố mẹ:.......................................................................
Sức khỏ e các thành vi ê n trong gia đình: .........................................................
Kinh tế gia đì nh:..............................................................................................
Gia đình c ó bao nhi êu người (nê u cụ thể ông bà, anh chị em nế u c ó ):........
15. Hiện t ại ở v ới ai..........................................................................................
16. Ước mơ nghề nghiệp tương lai: ................................................................
17. Nguyện vọ ng họ c theo khố i: ..................................................................
18. Dự định thi đại họ c trường:......................................................................
a. Điều tra hoàn cảnh gia đình học sinh qua:
 - Quyển hộ khẩu phô tô của gia đình.
 - Giấy khai sinh b ản sao.
 - Sơ yếu lí lịch của họ c sinh (mục 1 , 2, 3 , 4, 5 , 1 2 , 1 3 , 1 4 , 1 5 )
 Thông tin từ 3 vấn đề trê n tôi s ẽ bi ết được:
 + Nghề nghiệp, nghề phụ của bố mẹ họ c sinh để từ đó c ó thể suy ra
 mức
thu nhập của gia đình. Kết hợp vớis ố người mà b ố mẹ phải lo trong gia
 đình
như c ó ông bà, đông con... để dự đoán được kinh tế gia đình.
 + C ó những gia đình đặc biệt như: chỉ c ó mẹ đơn thân ho ặc bố mẹly
 hôn,
bố mất hoặc mẹ mất, mất c ả bố mẹ, họ c sinh chủ nhiệm của mình ở với ai ? 
bố
mẹ hay ông bà nội ngoại?.....
 + Tuổ i bố mẹ c ó thể dự đoán sức khỏ e và suy nghĩ của người ở độ tuổ i 
đó như thế nào. Kho ảng cách tuổ i của b ố mẹ cũng c ó thể tìm được thông tin nào 
đó.
 + Đông anh em thì thường sự nuông chiều cuả b ố mẹ với con cái cũng 
giảm, con út thì hay được chiều chuộng thì tính cách thường ỷ lại, ngại khó ngại 
khổ, con một b ề thì đặc đi ể m khác với con hai b ề.
 + Tôn giáo cho thấy v ăn hó a và l ố i sinh ho ạt của gia đình.
b. Điều tra n ăng lực học tập và rèn luyện qua:
 - Học bạ cấp 2. Từ đó , hiểu thêm về tính cách, diễn biến tâm lí của học sinh. Đồng thời tìm 
được thông tin học sinh khác trong đó, c ó thể biết được hoàn c ảnh gia đình, bệnh 
tật, ốm đau của bản thân họ c sinh và người thân
f. Điều tra số học sinh trong lớp theo địa bàn các xã
 Ti ế n hành cho họ c sinh vi ết địa ch ỉ, nơi ở sau đó thố ng kê nhó m họ c 
sinh ở cùng một xã.
 Qua đó, giúp phân công theo tổ hợp lí, hỗ trợ nhau đi l ại và việc họ c, liên 
hệ thông tin khi c ần thiết.
11.2.2.2. Phân loại học sinh
 Sau khi đã đi ề u tra tổ ng thể v ề họ c sinh như trê n tôi bắt đầu sơ bộ phân 
lo ại họ c sinh:
a. Về năng lực học tập
 - L iệt kê những em giỏi môn họ c tự nhiên từ cao xuống thấp.
 - L iệt kê những em giỏi xã hội từ cao xuống thấp.
 - L iệt kê những em giỏi cả tự nhiên và xã hội từ cao xuống thấp.
b. Về năng khiếu, sở trường, sở thích
 - Phân loại họ c sinh năng khiếu hát, diễn kịch, dẫn chương trình, múa.
 - Phân lo ại họ c sinh c ó s ở thích: hoạt động nhóm, tham gia các chương 
trình thực tế...
c. Về tính cách
 Phân loại những em thích ồn ào, sôi nổ i, em trầm tính..
d. Về hoàn cảnh, điều kiện kinh tế
 - Gia đình c ó đi ề u kiện kinh tế từ giàu tới nghè o.
 - Mức độ hạnh phúc của từng gia đình.
 - Sức khỏ e của các thành vi ên trong gia đình.
11.2.2.3. Xây dựng độ i ngũ cán b ộ lớp và phân công nhiệm vụ cụ thể
a. Cơ cấu cán bộ lớp
 - Một l ớp trưởng.
 - Hai l ớp phó: một l ớp phó họ c tập và một l ớp đời s ố ng ( văn, thể, mỹ 
), lao động. + T ổ chức các hoạt động họ c t ập của l ớp, gi ải bài tập khó và gi ảng gi ải 
cho các b ạn trong l ớp trong sinh ho ạt 1 0 phút đầu gi ờ.
 + T ổ chức thi tìm hi ể u, gi ải đáp thắc mắc trong họ c tập, tổ chức trao đổ 
i kinh nghiệm trong học tập, phụ trách đi ều khiển các tổ trưởng, các cán sự bộ 
môn trong lớp.
 + Đ ề xuất ý ki ế n gó p ý về gi ảng dạy và họ c t ập; động vi ê n giúp đỡ 
những trường hợp họ c sinh của l ớp gặp khó khăn trong họ c tập rèn luyện.
 + Phố i hợp với l ớp trưởng theo dõi đánh giá kết quả họ c tập của l ớp hàng 
tuần, hàng tháng báo với giáo viên chủ nhiệm và đề xuất biện pháp tích cực đưa l 
ớp đi l ên.
^Ti ê u chí của l ớp phó họ c tập
 - Là người tiêu biểu về mặt họ c tập.
 - Có tinh thần t ập thể cao.
 - Nhanh nhẹn, hoạt bát, hòa đồng và sôi nổ i.
 - Có năng lực họ c tập tốt và c ó khả năng truyền c ảm hứng yêu thích môn 
họ c cho các bạn, giúp các bạn về mặt họ c tập.
 Lớp ph ó đời sống (văn, thể , mỹ), lao đ ộ ng:
 + Phụ trách các ho ạt động văn thể mỹ của lớp, nắm rõ thông tin các ho ạt 
động c ó liên quan đến mặt văn hó a văn nghệ để lên kế hoạch và dự trù kinh phí 
thực hiện, sau đó xin ý ki ến của giáo viên chủ nhiệm.
 + Sau mỗ i đợt phải c ó bản tổng kết trong đó nêu rõ những bạn không tham 
gia và rút ra một s ố kinh nghiệm.
 + T ổ chức các trò chơi trong gi ờ sinh ho ạt và tập các bài hát truyề n thố 
ng cho l ớp.
 + Đôn đố c, quản lý l ớp về các mặt vệ sinh l ớp họ c, phân công công việc 
cụ thể cho từng cá nhân.
 + T ổ chức các phong trào c ó li ên quan đến lao động, chẳng hạn “Vì môi 
trường xanh, sạch, đẹp”, “Dọn vệ sinh và trang trí lớp họ c”, “ Vệ sinh môi trường 
bi ể n”, trực tuần...