Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm, xây dựng lớp học hạnh phúc

 Trường Tiểu học Hải Long
Thứ 5, 30/11/2023 | 15:54
Nâng cao hiệu quả công tác
chủ nhiệm, xây dựng lớp học
hạnh phúc.
 THÔNG TIN VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến:
 Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm, xây dựng lớp học
hạnh phúc.
2. Lĩnh vực (mã)/cấp học: Chủ nhiệm (14)/Tiểu học.
3. Thời gian áp dụng sáng kiến:
 Từ ngày 05 tháng 9 năm 2022 đến ngày 20 tháng 5 năm 2023
4. Tác giả:
 Họ và tên: Phạm Thu Hà
 Năm sinh: 1997
 Nơi thường trú: Xóm 11, xã Hải Phương, huyện Hải Hậu,
tỉnh Nam Định
 Trình độ chuyên môn: Đại học
 Chức vụ công tác: Giáo viên văn hóa
 Nơi làm việc: Trường Tiểu học Hải Long, huyện Hải
Hậu, tỉnh Nam Định
 Điện thoại: 0326475967
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
5. Đồng tác giả: Không
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
 Tên đơn vị: Trường Tiểu học Hải Long
 Địa chỉ: Xóm 08, xã Hải Long, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam
Định
 Điện thoại: 0388253748 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN:
 Trong bối cảnh toàn ngành đang triển khai Nghị quyết 29
về đổi mới căn bản toàn diện Giáo dục và Đào tạo thì việc đổi
mới để nâng cao chất lượng giảng dạy, giáo dục học sinh ở lứa
tuổi Tiểu học sẽ tạo nền tảng để nâng cao chất lượng giáo dục
phổ thông. Để làm được điều đó, mỗi giáo viên được phân công
làm công tác chủ nhiệm lớp phải nâng cao hiệu quả công tác
chủ nhiệm, xây dựng mỗi lớp học là một ngôi nhà hạnh phúc.
Lớp học hạnh phúc là nơi mang lại hứng thú học tập - vui chơi
cho học sinh, tạo dựng niềm tin và sự hài lòng cho phụ huynh.
 Tiểu học là bậc học nền tảng, là nền móng cho hệ thống
giáo dục, là cơ sở ban đầu cho sự hình thành và phát triển nhân
cách của học sinh sau này. Trong quá trình giáo dục, người giáo
viên đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành và phát triển
nhân cách của học sinh. Vì thế công tác chủ nhiệm giữ một vai
trò hết sức quan trọng ở bậc Tiểu học, đặc biệt là ở lớp 5; giúp
các em trong việc rèn luyện ý thức đạo đức, xây dựng nhân
cách cho các em, để các em có hứng thú, tập trung vào học và
tiếp thu bài có hiệu quả cao hơn. Chính vì vậy, muốn tạo cho
các em có nề nếp trong học tập cũng như trong sinh hoạt, biết
ngăn nắp, gọn gàng, khoa học trong từng hoạt động, người giáo
viên phải uốn nắn, rèn giũa cho các em ngay từ khi bước chân
vào ngưỡng cửa nhà trường. Nếu ngay từ lớp 1 được rèn nề nếp
một cách nghiêm túc và có hiệu quả thì ở các lớp sau các em
cũng sẽ là những học sinh có nề nếp học tập tốt, tạo bước đi
vững chắc cho các em trong việc học tập ở các lớp trên và tạo
tiền đề cho việc rèn luyện, phấn đấu thành người công dân có
ích cho đất nước sau này - những con người có trình độ văn
hóa, khoa học, nhanh nhẹn, nhạy bén đáp ứng với sự phát triển
của xã hội, của khoa học tiên tiến trong thế kỷ 21. Để làm được
điều này, mỗi giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng cho lớp học
của mình là lớp học hạnh phúc.
 Tháng 4/2019, Công đoàn giáo dục Việt Nam cùng Bộ
giáo dục và Đào tạo phát động “Triển khai kế hoạch nâng cao
năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo vì một lớp học
hạnh phúc”. Tại đây, Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Phùng
Xuân Nhạ đã kêu gọi đội ngũ cán bộ quản lý, các thầy giáo, cô
giáo chung tay xây dựng lớp học hạnh phúc với các giá trị cốt
lõi: Yêu thương, an toàn và tôn trọng. lời, làm ảnh hưởng đến hoạt động chung của cả lớp. Học sinh
lớp 5 còn nhỏ nên nhiều em hay bắt chước một cách chưa có ý
thức. Hành vi đạo đức của các em được thu nhận và hình thành
từ nhiều phía như gia đình, nhà trường, xã hội. Các em lại chưa
biết phân biệt để lựa chọn hành vi đạo đức phù hợp cho mình.
Chính vì vậy, ở lớp vẫn còn một số em có những biểu hiện như:
Còn nói chuyện trong giờ học; Có thái độ chưa đúng mực với
người lớn, thầy cô và bạn bè; chưa tự giác, chưa tích cực tham
gia vào các hoạt động.
 1.3. Nguyên nhân của những khó khăn
 Qua khảo sát cho thấy nguyên nhân của các tồn tại, hạn
chế kể trên là do:
 Một số ít giáo viên vẫn chưa chú trọng vấn đề giáo dục
đạo đức cho học sinh, còn để học sinh tự do theo ý các em.
 Do các em được bố mẹ cưng chiều, luôn đáp ứng mọi
yêu cầu đề nghị của các em. Xã hội ngày càng phát triển các em
ảnh hưởng từ phim ảnh, đồ chơi trò chơi, dẫn đến những hành
vi bạo lực.
 Một số học sinh do sống trong gia đình có hoàn cảnh đặc
biệt, ba mẹ không hòa thuận, môi trường xung quanh các em ở
phức tạp, nhiều thành phần không tốt.
 Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc giáo dục con
cái, có phụ huynh chỉ biết giao khoán cho nhà trường.
 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến:
 2.1. Giải pháp 1. Điều tra cơ bản
 Năm học 2022 - 2023 tôi được Ban Giám hiệu nhà
trường phân công giảng dạy và chủ nhiệm lớp 5. Ngay sau khi
nhận lớp, tôi đã cố gắng làm quen với 35 học sinh. Tổ chức cho
các học sinh giới thiệu tên của mình, giới thiệu về bản thân và
kể về gia đình của mình trong những buổi học đầu tiên và qua
phiếu “Thông tin học sinh”. Ngoài ra, tôi tìm hiểu đặc điểm của
từng đối tượng học sinh trong lớp thông qua:
 Hồ sơ học sinh như giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, học bạ, phiếu
thăm dò năng lực tự phục vụ, tự quản để nắm được thông tin học
sinh một cách chính xác và tiện cho việc theo dõi, liên hệ với cha
mẹ học sinh. (Phụ lục 1)
 Giáo viên dạy lớp trước: Để nắm được đặc điểm của đối
tượng học sinh và ban đầu hỗ trợ cho việc tiếp cận, giúp đỡ học
sinh theo từng đặc điểm riêng biệt của từng em.
 Học sinh trong lớp: nhằm phát hiện những ưu điểm, hạn Dựa vào kết quả tìm hiểu đặc điểm của từng học sinh đã
nêu trên tôi tiến hành phân loại học sinh. Từ đó có cách sắp xếp
chỗ ngồi một cách hợp lí (ưu tiên những em học sinh cá biệt và
những em có tầm vóc nhỏ bé). Xếp chỗ ngồi xong tôi xây dựng
các nhóm “Đôi bạn cùng tiến”. Để xây dựng tốt phong trào
“đôi bạn cùng tiến” điều đầu tiên người giáo viên phải biết cách
bố trí lớp học. Trong lớp có 18 bàn chia thành 3 dãy, tôi bố trí
cho học sinh ngồi bàn hai em xen kẽ giữa nam và nữ, cứ một
em khá ngồi gần một em trung bình hoặc một em giỏi ngồi gần
một em tiếp thu bài chậm; làm như vậy trong quá trình học tập,
các em kèm cặp lẫn nhau, bắt chước từng nét chữ của nhau,
luyện đọc cùng nhau. Cho các em tự bầu bàn trưởng (mỗi bàn
một bàn trưởng), bàn trưởng có nhiệm vụ kiểm tra sách, vở, đồ
dùng học tập, trang phục Đội viên của bàn và cứ một tháng lại
thay bàn trưởng 1 lần để các em làm quen với công việc quản
lớp và giúp các em bạo dạn hơn. (Phụ lục 3)
 b. Phân tổ
 Cả lớp tôi phân làm 3 tổ: tổ 1, 2; 3: mỗi tổ có 12 em,
riêng tổ 2 có 11 em và mỗi tổ được xếp ngồi cùng một dãy bàn.
Mỗi tổ tự bầu 1 tổ trưởng và cũng được thay đổi tổ trường làm
3 lần trong 1 năm học (lần 1 từ đầu năm học cho đến hết tháng
11; lần hai từ đầu tháng 12 đến hết tháng 2; lần 3 từ đầu tháng 3
cho đến hết năm học). Tổ trưởng có trách nhiệm theo dõi, điều
hành các hoạt động của tổ theo sự phân công của lớp trưởng,
lớp phó. (Phụ lục 4)
 c. Bầu ban cán sự lớp
 Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Ban cán sự lớp là
một công việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào
cũng cần phải làm ngay sau khi nhận lớp. Ở lớp 1, Ban cán sự
lớp có thể là do giáo viên chọn lựa và chỉ định học sinh làm.
Nhưng lên lớp 5, các em đã lớn hơn, tôi muốn tạo dựng và rèn
luyện cho các em thể hiện tinh thần dân chủ và ý thức trách
nhiệm đối với tập thể, nên tôi tổ chức cho các em ứng cử và bầu
cử để chọn lựa ban cán sự của lớp. Tôi khuyến khích các em
xung phong ứng cử. Sau đó chọn 5 học sinh tiêu biểu để cả lớp
bầu chọn. (Phụ lục 5)
 Trước hết, tôi phân tích để các em hiểu rõ về vai trò và
trách nhiệm của lớp trưởng, lớp phó. Tôi giải thích rõ: cán sự
lớp phải gương mẫu trong mọi hoạt động, phải chăm ngoan, ý
thức kỉ luật tốt, có tinh thần trách nhiệm cao. Còn với mọi thành
viên khác phải thực hiện đúng theo sự chỉ đạo của lớp. Trước
khi bầu, tôi đưa ra tiêu chuẩn: cán sự lớp phải gương mẫu trong tốt nhiệm vụ theo dõi, nhắc nhở mọi thành viên trong bàn,
trong tổ qua sổ theo dõi hàng ngày, hàng tuần.
 Chính vì vậy để các em thuận lợi hơn trong việc theo dõi
các hoạt động của các bạn trong lớp, tôi đã thay tên học sinh
bằng các số thứ tự.
 Tôi hướng dẫn các em cách theo dõi và ghi vào sổ để
cuối tuần báo cáo cho lớp trưởng. Hàng ngày, tôi hướng dẫn,
các tổ trưởng, bàn trưởng theo dõi, ghi vào các cột mục tương
ứng (nếu có) mỗi lần ghi học sinh thực hiện tốt hay không tốt
gạch 1 gạch (/)
 Cuối mỗi buổi, các tổ trưởng thống kê để báo cáo trước
lớp trong giờ sinh hoạt. Nếu trước đây giờ sinh hoạt lớp, giáo
viên hoạt động là chính, các tiết sinh hoạt nặng về kiểm điểm và
nêu phương hướng làm cho học sinh rất mệt mỏi, ít hứng thú,
nhiều em lảng tránh tiết sinh hoạt thì bây giờ các em lại thấy
phấn chấn hơn, hứng thú hơn. Bởi giờ này các em tự tổ chức,
điều khiển, được quyền tham gia bổ sung và nêu ra ý kiến nếu
bàn trưởng, tổ trưởng theo dõi chưa chính xác. Còn giáo viên
chỉ là người quan sát, đôn đốc, nhắc nhở mọi hoạt động của các
em.
 Sau mỗi lần đảo nhiệm vụ của các em ở các vị trí cán sự
lớp khác nhau, tôi cùng cả lớp đánh giá việc thực hiện chức
trách nhiệm vụ của từng em và rút kinh nghiệm. Trong quá
trình thực hiện các học sinh nhận nhiệm vụ làm cán sự lớp luôn
cố gắng làm tốt nhiệm vụ của mình, các em phấn khởi hơn,
hứng thú hơn, có trách nhiệm hơn với công việc vì luôn nghĩ
rằng đây là dịp để thể hiện vai trò của bản thân trong các hoạt
động của lớp. Cuối tuần giáo viên chủ nhiệm cùng Ban cán sự
lớp đánh giá cũng như rút kinh nghiệm để điều chỉnh kịp thời
và tất nhiên rồi, nền nếp lớp học cũng sẽ dần ổn định hơn. Căn
cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp
của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp Ban cán sự
lớp 1 lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen
ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những
thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục.
 d. Hướng dẫn học sinh thực hiện các nề nếp ở trên
lớp 
 Do đặc điểm của học sinh lớp 5 còn thiếu tập trung, khi đi
học một số em quên sách vở, đồ dùng học tập như sách Toán,
Tiếng Việt hoặc có khi quên bút,... Vì vậy chất lượng giờ học
đạt kết quả chưa cao. Do đó, tôi thường xuyên nhắc nhở các em
chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ trước khi đến lớp. không bị quăn mép
 Như vậy, học sinh có giữ gìn sách vở và đồ dùng học tập
tốt thì mới luôn có đầy đủ sách vở và đồ dùng học tập phục vụ
cho tiết học. Ngược lại nề nếp học tập trong mỗi tiết học cũng
giúp học sinh có ý thức và thói quen trong việc giữ gìn sách vở
và đồ dùng học tập.
 Thực tế là học sinh lớp 5 chưa có tính tự lập trong học
tập. Việc đi học và chuẩn bị đồ dùng học tập có em còn phụ
thuộc vào bố mẹ. Có phụ huynh không quan tâm thì: sách vở và
đồ dùng học tập của các em luôn thiếu. Như vậy vậy sẽ ảnh
hưởng tới chất lượng học tập trên lớp, kết quả kém, đồng thời
làm nề nếp không khí học tập của lớp cũng lộn xộn Từ cơ sở
thực tế và những vấn đề cần thiết đã nêu để xây dựng cho học
sinh lớp 5 có được nề nếp học tập tốt, tôi nhận thấy rằng giáo
viên phải kiên trì và thường xuyên uốn nắn, hướng dẫn các em
thực hiện đúng các nền nếp trong học tập. Thường xuyên tổ
chức cho học sinh chơi những trò chơi lành mạnh, bổ ích; không
chơi những trò chơi nguy hiểm. Biết tôn trọng và thực hiện tốt
luật an toàn giao thông....
 2.2.2. Xây dựng lớp tự quản.
 Việc xây dựng lớp tự quản là hết sức quan trọng và cần
thiết. Để làm được việc này, trước hết chúng ta phải xây dựng
được đội ngũ các bộ lớp mẫu mực. Vì đội ngũ cán bộ lớp chính
là nhân tố quan trọng giúp giáo viên có thể xây dựng lớp tự
quản tốt. Hơn nữa, đội ngũ cán bộ lớp kết hợp cùng giáo viên
chủ nhiệm đôn đốc, nhắc nhở việc thực hiện nề nếp học tập của
các bạn là một công việc cần thiết và có ích. Ở đây, tôi chỉ nói
đến phạm vi hẹp: đó là trách nhiệm của đội ngũ cán bộ lớp
trong việc hình thành, xây dựng nề nếp học tập cho học sinh.
 Trước hết, những học sinh được chọn làm cán bộ lớp bao
giờ cũng phải gương mẫu trước các bạn về mọi mặt: học tập, kỷ
luật, tham gia các hoạt động, đối xử với bạn bèVấn đề này
giáo viên cần theo dõi và uốn nắn học sinh kịp thời cũng như để
lựa chọn chính xác.
 Sau đó, hàng ngày, hàng tuần, các cán bộ lớp bao gồm
bốn tổ phó, bốn tổ trưởng, hai lớp phó, một lớp trưởng sẽ tiến
hành công việc của mình.
 Đầu giờ (giờ truy bài): Tổ trưởng và tổ phó kiểm tra việc
chuẩn bị bài ở nhà của các bạn: soạn sách vở đầy đủ theo thời
khoá biểu, mang đủ đồ dùng học tập, có ý thức xem trước bài
mới rồi tổ trưởng chấm điểm vào sổ thi đua tổ. Các tổ trưởng
tập hợp kết quả tổ của mình báo cáo với lớp trưởng hay lớp phó