Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm tại trường THPT Dân tộc Nội trú Nghệ An

 Sơ GIAO DỤC VA ĐAO TẠO NGHẸ AN
 TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 “Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm
tại trường THPT Dân tộc Nội trú Nghệ an”
 Lĩnh vực: Quản lý
 TÁC GIẢ: NGUYỄN CẢNH LỢI
 NGUYỄN ĐỨC AN
 NGHỆ AN - 2022 nhiệm lớp của giáo viên
3.3 Xây dựng quy chế quản lý đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp gắn với 
 37
 công tác thi đua
3.4 Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp 40
3.5 Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp của 
 44
 giáo viên
3.6 Đảm bảo cơ chế, chính sách chế độ tạo động lực cho đội ngũ giáo 
 46
 viên chủ nhiệm lớp
3.7 Lấy học sinh làm trung tâm, xây dựng lớp học hạnh phúc, trường học 
 51
 hạnh phúc
4 Kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm 53
4.1 Kết quả đạt được 53
4.2 Bài học kinh nghiệm 58
5 Hướng phát triển của đề tài 58
III PHẦN III. KẾT LUẬN 59
1 Kết luận 59
2 Kiến nghị 59
IV TÀI LIỆU THAM KHẢO 62
V PHỤ LỤC 63 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài
 “Đoi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực” 
đã từng được khẳng định trong các văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, XI. 
Đặc biệt, Nghị quyết số 29 của Hội nghị Trung ương 8, khóa XI, khẳng định đây 
không chỉ là quốc sách hàng đầu, là “chìa khóa” mở ra con đường đưa đất nước tiến 
lên phía trước. Kế thừa quan điểm chỉ đạo của nhiệm kỳ trước, Đảng ta đưa ra 
đường lối đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, 
xác định đây là một quốc sách hàng đầu, tiêu điểm của sự phát triển, mang tính đột 
phá, khai mở con đường phát triển nguồn nhân lực Việt Nam trong thế kỷ XXI.
 Phát triển nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu cho sự phát triển của đất nước 
trong giai đoạn mới, giai đoạn tiếp cận với nền kinh tế tri thức là nhiệm vụ hàng 
đầu của các cơ sở giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Điều 66 Luật giáo dục năm 
2019 đã ghi: "Nhà giáo có vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo 
dục". Để làm được điều này đòi hỏi phải phát huy vai trò tổng hợp của nhiều lực 
lượng giáo dục trong đó phải nói đến vai trò của giáo viên chủ nhiệm và công tác 
chủ nhiệm lớp trong nhà trường.
 Ớ trường THPT, công tác chủ nhiệm có vai trò hết sức quan trọng - là công 
tác quản lý và giáo dục học sinh của một lớp học, trong đó giáo viên chủ nhiệm 
(GVCN) có trách nhiệm quản lý, điều hành mọi hoạt động của tập thể lớp và tác 
động đến sự phát triển nhân cách của từng học sinh, chịu trách nhiệm trước nhà 
trường về chất lượng giáo dục của lớp mình. Sự phát triển của nhà trường gắn liền 
với sự tiến bộ, trưởng thành của từng tập thể lớp học, gắn liền với sự tiến bộ và 
trưởng thành của đội ngũ giáo viên. Công tác GVCN là một bộ phận quan trọng 
trong tổng thể các hoạt động của nhà trường phổ thông nhằm nâng cao chất lượng 
giáo dục toàn diện cho học sinh.
 Trường trung học phổ thông Dân tộc nội trú Nghệ An là nơi đào tạo nguồn 
nhân lực cho dân tộc và miền núi, hiện nay đang được đầu tư phát triển Thu thập và đọc các tài liệu lý luận, các văn bản pháp qui về công tác chủ 
nhiệm lớp. Từ đó phân tích và tong hợp các vấn đề lý luận liên quan đến đề tài 
nghiên cứu.
. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
 + Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động chủ nhiệm lớp của các GVCN 
và sự tiến bộ của các lớp.
 + Phương pháp điều tra, xử lí số liệu: Sau khi đã thu thập được những số liệu 
cần phân tích số liệu để đánh giá thực trạng và kết quả đạt được.
 + Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn học sinh, cha mẹ học sinh, phỏng vấn 
giáo viên chủ nhiệm để làm rõ thực trạng công tác chủ nhiệm và tính khả thi của 
các giải pháp khi vận dụng vào thực tiễn.
 + Phương pháp nghiên cứu bổ trợ: Sử dụng phương pháp toán thống kê để 
xử lý và phân tích các số liệu thu thập được.
 5. Tính mới của đề tài
 Qua thực tiễn quản lý công tác nhiệm ở trường THPT DTNT Nghệ An, trên 
cơ sở nghiên cứu thực trạng và hiệu quả đạt được trong công tác chủ nhiệm của nhà 
trường, tác giả đã đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm ở 
trường THPT và đã được nhân rộng ở một số trường THPT trong toàn tỉnh. Các 
giải pháp vừa đảm bảo tính khoa học vừa đảm bảo tính thực tiễn.
 6. Ý nghĩa của đề tài
 Sáng kiến góp phần nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm qua việc vận dụng 
các giải pháp nêu ra trong công tác chủ nhiệm và được áp dụng rộng rãi ở tất cả các 
trường THPT. Ngoài ra có thể sử dụng làm tư liệu nghiên cứu các nội dung có liên 
quan đến đề tài. GVCN lớp chủ động phối hợp với Ban chấp hành chi đoàn thanh niên cộng 
sản Hồ Chí Minh của lớp trong việc to chức sinh hoạt tập thể. GVCN làm cố vấn 
cho các tổ chức đoàn thể trong việc lập kế hoạch công tác, thành lập các ban chấp 
hành chi đoàn, tổ chức các mặt hoạt động, sinh hoạt các đoàn thể và phối hợp với 
các hoạt động của tập thể lớp nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục chung.
 GVCN giữ vai trò chủ động trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục: 
nhà trường, gia đình và xã hội, trong đó, nhà trường là lực lượng giáo dục có tính 
chuyên nghiệp. GVCN là người đứng ra điều phối và kết hợp cùng với các lực 
lượng giáo dục để tổ chức các hoạt động giáo dục một cách có hiệu quả nhất.
 Như vậy, nhìn một cách tổng thể GVCN vừa có chức năng lãnh đạo, tổ chức 
và quản lý, các chức năng này được tích hợp hài hoà ở người GVCN. Người GVCN 
thực hiện chức năng quản lý khi đại diện cho hiệu trưởng, Hội đồng nhà trường 
thực hiện các chủ trương kế hoạch chung của trường, nhưng lại là người lãnh đạo 
khi phải xác định tầm nhìn cho sự phát triển của học sinh trong lớp với tư cách là 
người đứng đầu tập thể lớp, lãnh đạo tập thể lớp phát triển thành một tập thể thân 
thiện thực sự.
 Nhiệm vụ và các nội dung công việc cần phải làm của GVCN để hoàn thành 
được mục tiêu giáo dục đề ra. Theo quy định tại điều lệ trường THPT của Bộ 
GD&ĐT, GVCN có nhiệm vụ:
 - Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ 
chức giáo dục sát đôi tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp.
 - Công tác chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các giáo 
viên bộ môn, đoàn thanh niên và các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động 
giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp mình chủ nhiệm.
Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kì và cuối năm học, đề nghị việc: khen 
thưởng, kỉ luật học sinh; lên lớp thẳng hay ở lại lớp; kiểm tra lại, rèn luyện thêm 
của học sinh và hoàn thành hồ sơ sổ điểm, học bạ học sinh. lựa chọn được những biện pháp tác động phù hợp, mới biến quá trình giáo dục của 
giáo viên thành quá trình tự giáo dục của học sinh với tư cách học sinh là chủ thể 
của quá trình giáo dục, mới đánh giá đúng đắn và chính xác chất lượng và hiệu quả 
của giáo dục. Tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục vừa là nội dung, vừa là 
điều kiện để làm tốt công tác của GVCN lớp.
 * Nội dung tìm hiểu:
 - Tìm hiểu và nắm vững đặc điểm của lớp chủ nhiệm:
 + Số lượng, tên, tuổi của từng học sinh trong lớp.
 + Đặc điểm tình hình của lớp: phong trào, truyền thống, khó khăn, thuận lợi, 
chất lượng giáo dục chung, chất lượng học tập, tùng mặt giáo dục cụ thể; bầu không 
khí, quan hệ xã hội...
 + Đội ngũ giáo viên giảng dạy tại lớp: Uy tín, khả năng, trình độ...
 + Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của lớp trong trường (đầu cấp, cuối cấp...)
 + Đặc điểm tình hình địa phương, hoàn cảnh kinh tế xã hội của địa phương...
 - Tìm hiểu và nắm vững đặc điểm của từng học sinh.
 + Sơ yếu lý lịch (họ tên cha mẹ, nghề nghiệp, địa chỉ, sở thích năng khiếu...)
 + Hoàn cảnh sống của học sinh (điều kiện kinh tế của gia đình, trình độ văn 
hóa của cha mẹ, điều kiện học tập, bầu không khí gia đình, quan hệ giữa các thành 
viên trong gia đình, quan hệ xã hội của gia đình, tình hình kinh tế - xã hội, an ninh 
trật tự, môi trường giáo dục tại địa phương nơi cư trú...)
 + Đặc điểm tâm, sinh lý, tính cách, năng lực, trình độ, nhu cầu, hứng thú, 
nguyện vọng, phẩm chất đạo đức, các mối quan hệ, cách ứng xử của học sinh trong 
gia đình, ở nhà trường, ngoài xã hội...
 + Những biến đoi và sự phát triển về thể chất, tâm lý và xã hội của học sinh 
theo các giai đoạn phát triển của lứa tuổi.
 Tóm lại, GVCN cần hiểu rõ toàn bộ cuộc sống tâm hồn, tình cảm của học 
sinh kể cả những thay đổi trong đời sống nội tâm của từng học sinh. Đặc biệt, tiêu đề ra. Nói cách khác, xây dựng kế hoạch là quyết định trước xem cần phải đạt 
được điều gì, phải làm gì, làm như thế nào, ai sẽ làm trong thời gian nào.
 Kế hoạch chủ nhiệm là chương trình hoạt động của GVCN được vạch ra một 
cách có hệ thống về những công việc dự định làm trong thời gian một năm học với 
cách thức và trình tự tiến hành nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Bản kế hoạch chủ 
nhiệm là văn bản trong đó thiết kế cụ thể toàn bộ nội dung công tác chủ nhiệm lớp, 
là chương trình hành động của lớp trong một thời gian cụ thể. Đó là kết quả sáng 
tạo của GVCN, phản ánh năng lực dự đoán và thiết kế của GVCN. Kế hoạch chủ 
nhiệm thường được xây dựng theo trục thời gian của năm học như kế hoạch năm 
học, kế hoạch học kỳ, kế hoạch tháng, kế hoạch tuần và theo nội dung của các hoạt 
động GD như kế hoạch luyện tập văn nghệ, kế hoạch lao động...
 * Mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng kế hoạch
 - Mục đích: Xây dựng kế hoạch nhằm đảm bảo việc đạt được mục tiêu đề 
ra một cách khoa học và hiệu quả. GVCN lập kế hoạch sẽ luôn nắm vững mục tiêu 
và thực hiện một cách khoa học để đạt mục tiêu trong công tác chủ nhiệm.
 - Ý nghĩa:
 + Giúp GVCN và học sinh luôn nắm vững mục tiêu phấn đấu.
 + Tác động đến sự nỗ lực của GVCN và học sinh có tính phối hợp hướng 
đến mục tiêu.
 + Làm cho các hoạt động được thực hiện theo chương trình định trước cụ thể 
và thống nhất, giảm thiểu hoạt động trùng lặp, dư thừa, tránh gây áp lực cho học 
sinh, tăng hiệu quả hoạt động.
 + Giúp GVCN chủ động, tự tin trong công việc của mình.
 + Là công cụ cho việc kiểm tra đánh giá và tự kiểm tra đánh giá kết quả họat 
động của mình.
 + Là phương tiện để GVCN nhận được sự tư vấn, hướng dẫn của cấp trên và 
giao tiếp với đồng nghiệp, cha mẹ học sinh, các to chức đoàn thể và học sinh một 
cách thân thiện trên tinh thần hợp tác.
 * Qui trình xây dựng kế hoạch: + Quan hệ công việc (quan hệ chức năng) là quan hệ trách nhiệm của các 
thành viên trong tập thể. Để hoàn thành tốt công việc, mỗi người phải liên hệ, hợp 
tác với nhau và tuân thủ các yêu cầu, kế hoạch chung.
 + Quan hệ to chức là quan hệ của cá nhân theo nội qui kỷ luật của tập thể.
 Quan hệ này tạo nên sức mạnh của tập thể, đảm bảo cho tập thể phát triển 
đúng hướng theo mục tiêu đã đề ra.
 - Tổ chức tốt các loại hình hoạt động và giao lưu trong tập thể học sinh.
 Hoạt động chung là một đặc trưng của tập thể học sinh và là con đường để 
phát triển nhân cách. Hoạt động chung có tác dụng lôi cuốn mọi thành viên hòa 
mình vào tập thể, thông qua đó mà bộc lộ ưu, nhược điểm để nhà giáo dục có thể 
uốn nắn, đồng thời, thông qua hoạt động mà các mối quan hệ được hình thành và 
phát triển. GVCN cần tổ chức nhiều hoạt động đa dạng, phong phú hướng vào việc 
thực hiện các nội dung giáo dục toàn diện trong nhà trường: học tập, lao động, văn 
nghệ, thể thao, vui chơi...
 - Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp vững mạnh
 Đội ngũ cán bộ lớp là những thành viên tích cực, là cánh tay đắc lực của 
GVCN trong việc tổ chức và lãnh đạo tập thể. Do đó GVCN cần xây dựng đội ngũ 
cán bộ lớp theo phương hướng tự quản tích cực phát huy được tiềm năng, vai trò 
của HS trong việc xây dựng tập thể qua việc:
 + Chỉ đạo lựa chọn đúng
 + Giao nhiệm vụ, chức năng cụ thể cho từng đối tượng và hướng dẫn nội 
dung, phương pháp hoạt động cho học sinh...
 - Giáo dục truyền thống, xây dựng viễn cảnh và hình thành những dư luận 
lành mạnh trong tập thể học sinh.
 GVCN cần hướng dẫn và giúp đỡ tập thể đề ra những mục tiêu cụ thể, phù 
hợp với mục tiêu chung, với các giai đoạn phát triển của tập thể, được tập thể bàn 
bạc, đồng tình và cùng nhau thực hiện. Chú ý giáo dục truyền thống quê hương, đất 
nước và con người Viêt Nam cho học sinh, xây dựng và phát huy truyền thống của 
trường, lớp, Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên. Khắc phục, ngăn