Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập với trường THCS

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Trong cuộc sống, bất kì người cha người mẹ nào cũng luôn mong muốn 
sinh ra những đứa con bình thường, khỏe mạnh về cả thể chất và trí tuệ. Tuy 
nhiên, không phải tất cả mọi người làm cha mẹ đều đạt được nguyện vọng này. 
Vẫn có những trẻ sinh ra có những khiếm khuyết về về trí tuệ và thể chất... tạo 
gánh nặng về tâm lý và kinh tế trong công tác điều trị đối với cả gia đình và xã 
hội. Nhưng không vì những khiếm khuyết này mà hầu hết những người làm cha, 
làm mẹ cũng như toàn xã hội bỏ rơi các em. Với tấm lòng nhân ái, yêu thương 
con người, tất cả chúng ta luôn quan tâm, động viên, sẵn sàng chia sẻ những khó 
khăn để giúp gia đình các em, chính bản thân các em có sự tự tin để hòa nhập với 
cộng đồng.
 Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc trẻ bị khiếm khuyết về sức 
khoẻ, về các chức năng cơ thể từ đó dẫn đến việc trẻ gặp khó khăn trong hoạt 
động cá nhân, hoạt động học tập và trẻ hay có những hành vi bất thường. 
Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong các 
nhà trường hiện nay là một vấn đề rất quan trọng. Không ai khác ngoài lực lượng 
đội ngũ cán bộ, giáo viên nói chung, trong đó giáo viên chủ nhiệm nói riêng là 
nòng cốt, đã góp phần làm nên sự thành công trong công tác giáo dục hòa nhập 
cho trẻ khuyết tật. 
 Hiện nay công tác giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật vẫn còn xem nhẹ, 
chưa thực sự được các thầy cô giáo nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng 
đặc biệt quan tâm một cách đúng mức, bởi do nhiều nguyên nhân khách quan và 
chủ quan, cụ thể: Về phía Đảng, Nhà nước, cơ quan chủ quản chưa có chính sách 
ưu đãi đối với giáo viên chủ nhiệm có trẻ khuyết tật học hoà nhập, giáo viên chủ 
nhiệm quá nhiều áp lực, nhiều việc phải hoàn thành, phải bắt nhịp với sự đổi mới, 
đội ngũ giáo viên chủ nhiệm chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo dục 
hoà nhập trẻ khuyết tật, đại đa số chú trọng chất lượng đại trà, chất lượng mũi 
nhọn, các phong trào, dường như họ ít chú trọng, còn xem nhẹ đến công tác giáo 
dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật, thậm chí có giáo viên chủ nhiệm suy nghĩ chưa 
đúng đắn: “Trong lớp có học sinh khuyết tật học hoà nhập như có thêm gánh 
nặng”, khi phân công chuyên môn giáo viên chủ nhiệm không muốn nhận lớp có 
trẻ khuyết tật học hoà nhập, Song song với nhiều yếu tố nhận thức, tâm lý, tinh 
thần trách nhiệm, thì giáo viên chủ nhiệm họ chưa được trang bị đầy đủ kiến 
thức và kĩ năng về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật một cách bền vững, nên công 
tác giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật còn nhiều hạn chế, chất lượng chưa cao.
 Bên cạnh đó năng lực của cán bộ quản lý còn hạn chế trong các khâu điều 
hành, tổ chức thực hiện giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật, cơ sở vật chất phục 
vụ cho việc giáo dục trẻ hòa nhập còn thiếu thốn, nhận thức của cha mẹ học sinh 
về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật chưa cao, phó mặc cho nhà trường. Công tác 
giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật gặp nhiều khó khăn cần được sớm tháo gỡ. 
 1 
 - Giới hạn về thời gian: Nghiên cứu lĩnh vực giúp giáo viên chủ nhiệm làm 
tốt công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong nhà trường trong năm học 
2016 – 2017.
 - Giới hạn về không gian: Tại trường THCS Lê Đình Chinh, xã Quảng 
Điền, huyện Krông Ana.
 Mặc dù bản thân đã có sự quan tâm đầu tư cho công tác giáo dục hòa nhập 
cho trẻ khuyết tật trong nhà trường và cụ thể là đối với học sinh Nguyễn Thi 
Phước - lớp 7A3, tuy nhiên do kinh nghiệm còn chưa nhiều và đặc thù tình hình 
thực tế nên đề tài chỉ mới được tiến hành nghiên cứu từ năm học 2016 – 2017 nên 
còn mang tính chủ quan cá nhân. Hy vọng trong thời gian tới, với sự nỗ lực học 
hỏi của cá nhân, sự tạo điều kiện của các cấp các ngành trong công tác tập huấn, 
hỗ trợ về chuyên môn đối với công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong 
nhà trường, tôi sẽ có thêm thời gian và kinh nghiệm để kiểm chứng, hoàn thiện 
hơn nữa những nội dung trong đề tài này. 
 5. Phương pháp nghiên cứu
 a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
 - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
 - Phương pháp khảo sát.
 b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
 - Phương pháp điều tra;
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; 
 - Phương pháp nghiên cứu các nguồn tài liệu;
 - Phương pháp quan sát;
 - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
 c) Phương pháp thống kê
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận
 Ngày nay, trẻ khuyết tật là một phần không thể tách rời của xã hội. Vì vậy 
việc quan tâm, chăm sóc và giáo dục trẻ khuyết tật đã trở thành việc làm cần thiết 
và cấp bách của toàn xã hội nói chung cũng như ngành giáo dục nói riêng. Chính 
phủ đã ban hành Nghị định số 28/2012/NĐ-CP ngày 10/4/2012 Quy định chi tiết 
và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Người khuyết tật, Đề án Hỗ trợ 
người khuyết tật giai đoạn 2012 - 2020 theo Quyết định số 1019/QĐ-TTg của 
Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu giúp người khuyết tật được hưởng quyền học 
tập bình đẳng như những người khác. Tạo điều kiện và cơ hội cho người khuyết 
tật học tập văn hoá, học nghề, phục hồi chức năng và phát triển khả năng của bản 
thân để hoà nhập cộng đồng”. Giáo dục trẻ khuyết tật chất lượng, thân thiện và 
bình đẳng luôn được Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm. Trẻ khuyết tật cũng 
như mọi trẻ em khác đều có quyền được giáo dục, học tập. Theo số liệu thống kê, 
tại Việt Nam có khoảng 1,3 triệu trẻ khuyết tật và là nước đầu tiên của Châu Á, 
 3 
 - Hiệu quả công tác giáo hòa nhập cho trẻ khuyết tật ở một số giáo viên bộ 
môn chưa cao, công tác phối kết hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường 
chưa chặt chẽ, chưa năng động.
 - Đảng và Nhà nước, các cấp ngành chưa có chính sách ưu đãi cụ thể cho 
giáo viên chủ nhiệm có học sinh khuyết tật học hòa nhập.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 3.1. Mục tiêu của giải pháp
 Giúp giáo viên chủ nhiệm có thêm kinh nghiệm để làm tốt công tác giáo 
dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong nhà trường. Góp phần nâng cao chất lượng 
giáo giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật, đạt được mục tiêu giáo dục và hoàn 
thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị nhà trường đặt ra trong năm học.
 Giúp học sinh khuyết tật học hòa nhập có thêm niềm vui, sự hứng khởi khi 
đến lớp, đến trường để cảm nhận được tình yêu thương chia sẻ của cả gia đình, 
thầy cô, bạn bè và cả cộng đồng phần nào giảm bớt thiệt thòi mà các em đang 
phải gánh chịu.
 Góp phần tác động đến đến các tổ chức, cá nhân, cộng đồng và xã hội có sự 
quan tâm hơn nữa trong công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật,... 
 Từ mục tiêu trên tôi nghiên cứu, đúc kết rút kinh nghiệm giúp học sinh 
khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập trong trường THCS qua những giải 
pháp, biện pháp cụ thể sau đây: 
 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
 Nhà trường cần thực hiện tốt công tác bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho 
đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý về giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật theo 
phương thức bồi dưỡng tại chỗ; căn cứ vào khả năng, nhu cầu của học sinh 
khuyết tật đã được xác định trong sổ kế hoạch giáo dục cá nhân và kế hoạch giáo 
dục chung, điều chỉnh nội dung chương trình các môn học, phương pháp giáo dục 
và đánh giá kết quả giáo dục phù hợp đối với từng học sinh khuyết tật học hòa 
nhập trên tinh thần động viên, khích lệ và ghi nhận sự tiến bộ của các em; đầu tư 
thiết bị dạy học, tạo môi trường và điều kiện cơ sở vật chất thuận lợi cho học sinh 
khuyết tật học hòa nhập; là đầu mối để tập hợp các nguồn lực cộng đồng hỗ trợ 
giáo viên, học sinh khuyết tật học tập có hiệu quả; tổ chức tiếp nhận học sinh 
khuyết tật từ Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật ra học 
hòa nhập và tiếp nhận học sinh khuyết tật lên các cấp học trên (nếu có).
 Giáo viên hòa nhập ở lớp là người trực tiếp làm việc hàng ngày với học 
sinh khuyết tật nên có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hoạt động học tập, 
tham gia các hoạt động phong trào của học sinh khuyết tật. Đặc biệt, nếu chúng 
ta muốn có kết quả tốt hơn thì cần phải tìm hiểu cụ thể về đối tượng học sinh, chủ 
động kiểm tra sự đáp ứng của học sinh đối với các quy trình và chương trình giáo 
dục cho trẻ khuyết tật để xây dựng phương pháp giáo dục phù hợp nhất. Dưới đây 
là một số nội dung mà bản thân tôi cho rằng thực sự cần thiết trong quá trình thực 
hiện nhiệm vụ giáo dục để giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa 
nhập trong nhà trường.
 5 
7 
 Bước 3. Xây dựng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
 Trong quá trình bản thân trực tiếp chủ nhiệm và giảng dạy bộ môn Mĩ 
thuật, tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm về dạy học cho học sinh khuyết tật 
học hòa nhập. Cụ thể như sau: 
 - Để giúp học sinh khuyết tật học hòa nhập với lớp mình, trước hết giáo 
viên chủ nhiệm phải nắm vững đặc điểm tâm sinh lí, cá tính, khả năng, nhu cầu 
của em khuyết tật ở lớp mình. Từ đó, bố trí cho những em học sinh khác trong lớp 
cùng phối hợp, giúp đỡ bạn đặc biệt không vì các em là trẻ khuyết tật mà chúng ta 
có tâm lý lơ là, thiếu quan tâm mà chúng ta có thể giao em những công việc thật 
cụ thể, chi tiết trong khả năng của các em.
 - Xây dựng mối quan hệ tốt với em. Không định kiến khi em có hành vi bất 
thường. Yêu thương, quan tâm, chăm sóc em thường xuyên, để em không cảm 
thấy bị bỏ rơi và em cảm thấy tự tin hơn. 
 - Tổ chức các hình thức dạy học đa dạng, phù hợp với đối tượng khuyết tật 
của học sinh lớp mình.
 Ví dụ: 
 Đối với em Phạm Thi Phước chậm phát triển trí tuệ thì trong giảng dạy bộ 
môn giáo viên phải vận dụng hết sức linh hoạt, sáng tạo các phương pháp nhằm 
giúp trẻ dễ hiểu, dễ tiếp thu, dễ nhớ. Sử dụng tốt tranh ảnh, mô hình, hình vẽ cũng 
như các hoạt động vui chơi giúp trẻ nắm và nhớ kiến thức. Sau khi hướng dẫn 
chung cho học sinh cả lớp, tôi thường dành một vài phút để kiểm tra, nhắc nhở để 
giúp em củng cố kiến thức thường xuyên, liên tục, nhắc đi nhắc lại nhiều lần 
 9 
tạo ra sự hấp dẫn; luôn vui vẻ hòa nhã trong giao tiếp để tạo tâm thế thoải mái 
cho em một cách tự nhiên.
 Cụ thể đối với em Phước, em chỉ có thể nói, viết những từ đơn âm, từ ngắn 
em gặp rất nhiều khó khăn đối với những từ đa âm, từ dài, câu dài. Thậm chí, em 
còn gặp khó khăn trong việc ghi nhớ tên bạn bè cũng như thầy cô bộ môn trong 
lớp, cho nên trong quá trình giáo dục, tôi thường dành thêm thời gian vào các tiết 
sinh hoạt lớp phối hợp với giáo viên bộ môn Ngữ văn để hướng dẫn thêm cho 
em tập đọc, đi từ mức độ dễ và tăng dần độ khó, độ dài của văn bản.
 - Rèn kĩ năng thích ứng: Học sinh có khuyết tật nhận thức chậm không đầy 
đủ lại yếu trong nhận xét sự kiện, sự việc, quá trình định hướng điều khiển nên 
khi chuyển sang môi trường hoàn cảnh mới lạ các em gặp nhiều khó khăn để 
thích ứng. Trong quá trình giáo dục cần rèn luyện cho các em:
 + Làm quen thích nghi với môi trường hoàn cảnh mới.
 + Luyện cho các em có khả năng xác định những đức tính, đạo đức, thái độ 
theo chuẩn mực của tập thể, của xã hội để phù hợp với lối sống.
 + Biết thông cảm với người khác, biết cách đặt mình vào vị trí của người 
khác; hiểu và coi hoàn cảnh của người khác như của chình mình và tìm ra cách 
giảm bớt gánh nặng bằng cách chia sẻ với nhau tránh định kiến mặc cảm.
 + Biết điều chỉnh hành vi, hoạt động phù hợp với qui tắc đạo đức lối sống 
trong những trường hợp xung đột phải thương lượng là chính. Không nên dùng 
bạo lực và luôn có lòng tự trọng.
 Bước 5. Làm tốt công tác thông tin hai chiều trong nhà trường, với 
giáo viên bộ môn, cha mẹ học sinh  để tìm ra biện pháp hỗ trợ giáo dục tốt 
nhất
 Ngay từ đầu năm học, sau khi có đầy đủ hồ sơ liên quan đến học sinh 
khuyết tật, tôi chủ động hoàn thành báo cáo về lãnh đạo nhà trường để nhà trường 
công khai trong cuộc họp Hội đồng sư phạm để toàn thể cán bộ, giáo viên nhân 
viên được biết và cùng phối hợp thực hiện.
 Giáo viên chủ nhiệm cần tạo điều kiện hình thành mối quan hệ tốt đẹp giữa 
giáo viên bộ môn và học sinh khuyết tậ để tạo được sự thông cảm, thương yêu, 
đối xử công bằng, tôn trọng các em. Thống nhất kế hoạch và chương trình giáo 
dục đối với học sinh khuyết tật.
 Sau đó trong cuộc họp cha mẹ học sinh đầu năm tôi tế nhị, chủ động nắm 
bắt thêm thông tin từ gia đình để có cơ sở xây dựng kế hoạch mang tính khả thi 
nhất. Thường xuyên thông tin về tình hình học tập và rèn luyện của học sinh 
thông qua trao đổi trực tiếp, thông qua điện thoại hoặc gửi sổ liên lạc
 Chủ động nhắc nhở đội ngũ cán bộ lớp hiểu, cảm thông và chia sẻ công 
việc, giúp giáo viên chủ nhiệm quan tâm theo dõi bạn, báo cáo thông tin kịp thời 
về cho tôi để kịp thời nắm bắt và xử lý thông tin.
 11