Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm

 UBND HUYỆN KRÔNG ANA
 PHÒNG GIÁO GD-ĐT KRÔNG ANA
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI:
Một vài kinh nghiệmMỘT giải SỐ quyết KINH các NGHIỆMtình huống sư phạm thường 
 TRONGgặp CÔNG trong TÁCcông CHỦtác chủ NHIỆM nhiệm LỚP 6
 Lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm
 HọLĩnh và vực: tên: Công Phạm tác Thu chủ Hà nhiệm
 ĐơnHọ và vị tên: công Trịnh tác: ThịTrường Hằng THCS Nguyễn Trãi
 Đơn vị công tác: Trường THCS Nguyễn Trãi
 Krông Ana, tháng 2 năm 2018
 Krông Ana, tháng 3 năm 2018 Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm
 I. Phần mở đầu:
 1. Lí do chọn đề tài.
 Nghị quyết số 29/NQ-TW khóa XI một lần nữa đã nhấn mạnh luận điểm 
“Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu ”, coi đó là sự phát triển cho tầm nhìn 
chính sách, tư duy chiến lược và hành động kế hoạch để triển khai Nghị quyết vào 
thực tiễn có hiệu quả. Giáo dục đào tạo đóng vai trò quan trọng, là nhân tố chìa 
khóa, là động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Không chỉ ở Việt Nam mà ở các 
quốc gia trên thế giới đề coi giáo dục là quốc sách. 
 Nhân dân ta vẫn có câu “Giáo tử anh hài ” ( Chăm sóc con người ngay từ khi 
còn trong bụng mẹ). Ngày nay sự “ trồng người” không chỉ ở nước ta mà ở các 
nước trên thế giới cũng đều gặp khó khăn chung vì khủng hoảng về đạo đức, lối 
sống, thay thế nét đẹp của nền văn hóa vốn có bằng thị hiếu thẩm mĩ mới. Chính vì 
vậy, muốn “ đào tạo” được một công dân tốt trước hết là phải có được sự kết hợp 
giáo dục từ gia đình nhà trường và xã hội. Trong Nhà trường, người giáo viên là 
người giữ vai trò quyết định trong việc dạy – và việc học của người học sinh bởi 
giáo viên là người trực tiếp hướng dẫn học sinh trong các hoạt động cụ thể. Hiện 
nay Bộ giáo dục Đào tạo đã và đang triển khai “Xây dựng trường học thân thiện-
học sinh tích cực” đó cũng chính là khẩu hiệu của trường THCS Nguyễn Trãi 
trong những năm vừa qua.
 Người giáo viên là người được đào tạo bài bản về tri thức để hướng dẫn học 
sinh lĩnh hội được kiến thức và người giáo viên cũng là người hoàn thiện về nhân 
cách để giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường. Trong việc hình thành 
nhân cách, giáo dục ý thức đạo đức cho học sinh thì người quan trọng ngoài cha mẹ 
đó là giáo viên và có vai trò quan trọng, nhất là giáo viên chủ nhiệm. Tuy đã được 
đào tạo bài bản nhưng mỗi giáo viên có năng khiếu có sở trường riêng. Về chuyên 
môn phần lớn đáp ứng nhu cầu giảng dạy, nhưng về kỹ năng quản lý giáo dục học 
sinh trong công tác chủ nhiệm thì mỗi người có một cách giáo dục học sinh riêng.
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà - Đơn vị trường THCS Nguyễn Trãi Trang 1 Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm
 3. Đối tượng nghiên cứu.
 - Nghiên cứu trong quá trình chủ nhiệm lớp (dẫn chứng năm học 2016-
2017) ở trường THCS Nguyễn Trãi.
 - Nghiên cứu lý luận về công tác chủ nhiệm lớp ở trường THCS.
 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
 Trong đề tài này tôi chỉ dẫn ra một số tình huống sư phạm tôi đã gặp phải 
trong năm học làm công tác chủ nhiệm lớp học: Lớp 9A3 trường THCS Nguyễn 
Trãi năm học 2016- 2017.
 5. Phương pháp nghiên cứu.
 - Phương pháp thu thập và xử lí thông tin: Thu thập những thông tin về vai 
trò của người GVCN lớp trong việc giải quyết các tình huống.
 - Thu thập thông tin, lý lịch cụ thể của các em học sinh trong lớp chủ nhiệm.
 - Quan sát hoạt động học tập và sinh hoạt tập thể của học sinh.
 - Trao đổi trò chuyện với giáo viên bộ môn, học sinh, tình cảm bạn bè và cha 
mẹ học sinh.
 - Ghi chép những việc tôi đã làm được và mang lại kết quả khả quan trong 
quá trình làm công tác chủ nhiệm.
 - Thu nhập những số liệu cụ thể để làm minh chứng cho kết quả trong quá 
trình công tác.
 II. Phần nội dung:
 1. Cơ sở lí luận.
 a. Khái niệm GVCN lớp: 
 - GVCN lớp là người thực hiện nhiệm vụ quản lý lớp học, là nhân vật chủ 
chốt, là người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò 
giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể lớp vững mạnh. GVCN còn là 
cầu nối giữa Nhà trường với gia đình.
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà - Đơn vị trường THCS Nguyễn Trãi Trang 3 Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm
dắt các em ngày càng tiến bộ về mọi mặt cũng như hạn chế tình trạng chán học dẫn 
đến suy giảm về sĩ số..
 c. Tình huống sư phạm
 Tình huống là toàn thể những sự việc xảy ra tại một địa điểm, trong một thời 
gian cụ thể, buộc người ta phải suy nghĩ, hành động, đối phó, tìm cách giải quyết.
 Trong quá trình giáo dục nảy sinh vô vàn những tình huống và gọi đó là tình 
huống sư phạm. Tình huống sư phạm có thể là xảy ra giữa học sinh với học sinh, 
hay giữa học sinh với giáo viên và xảy ra ở trong Nhà trường hay trong cộng 
đồng. Và dù xảy ra ở đâu hay xảy ra như thế nào, với ai thì những tình huống ấy 
đều rất bất ngờ. Và người GVCN sẽ là người trực tiếp cùng với các bộ phận giáo 
dục khác giải quyết tình huống ấy. Nhưng để giải quyết tình huống thì không có 
một tài liệu hay sách vở nào hướng dẫn cho người GVCN thực hiện điều đó cả mà 
chỉ bằng kinh nghiệm, kỹ năng họ đưa ra cách giải quyết vấn đề. Vì tình huống sư 
phạm nảy sinh từ thực tế dạy học nên trong các trường đào tạo sư phạm chỉ nêu lý 
thuyết và hướng giải quyết chung chứ không đặt ra tình huống cụ thể. Nói như vậy 
có nghĩa là mỗi GVCN sẽ có cách để giải quyết một vấn đề theo hướng khác 
nhau.Vì thế, “Tình huống sư phạm là những câu chuyện ẩn chứa trong mình 
những thông điệp. Đó không phải là những câu chuyện đơn thuần mà là những 
câu chuyện để giáo dục”.
 d. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ của lứa tuổi học sinh trung học cơ sở
 Ở lứa tuổi này các hoạt động thay đổi nhiều về:
 + Tri giác: Các em đã có khả năng phân tích, tổng hợp các sự vật, hiên tượng 
phức tạp hơn khi tri giác sự vật, hiện tượng. Khối lượng tri giác tăng lên, tri giác trở 
nên có kế hoạch, cơ trình tự và hoàn thiện hơn.
 + Trí nhớ của thiếu niên cũng được thay đổi về chất: Đặc điểm cơ bản của 
trí nhớ ở lứa tuổi này là sự tăng cường tính chấtchủ định, năng lực ghi nhớ có chủ 
định được tăng lên rõ rệt, cách thức ghi nhớ được cải tiến, hiệu suất ghi nhớ cũng 
được nâng cao.
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà - Đơn vị trường THCS Nguyễn Trãi Trang 5 Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm
số tương đối nhiều... Sự giao thoa văn hóa giữa người kinh và người Ê đê tạo điều 
kiện để tâm lí muốn thể hiện mình, tập làm người lớn của HS THCS phát triển. Về 
phía gia đình, có một số gia đình vì hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên phải gửi con 
cho ông bà, người thân để đi làm ăn xa ở Sài Gòn, Đồng Nai vì vậy các em được 
“thả lỏng ” nên dễ bị sa ngã. Bố mẹ không dạy bảo con ngay từ nhỏ trong gia đình, 
không có mặt bên cạnh con trong thời gian chuyển từ trả con sang người lớn. Các 
em dễ mang tâm lí bị bỏ rơi hoặc không ai quản lí nên sa ngã. Về học sinh sau một 
thời gian các em nắm được đặc điểm, tính cách của giáo viên một số em bắt đầu có 
sự phân biệt qua cách giảng dạy kiểm tra của từng giáo viên. Từ đó những học sinh 
này có những biểu hiện học tập đối phó. Dần dần sa sút về học lực lẫn hạnh kiểm 
do nhiều tác động dẫn đến những tình trạng như: thường xuyên không học bài, 
không làm bài tập, bỏ học cúp tiết, mê chơi game, không chấp hành nội quy trường 
học, quậy phá trong giờ học gọi chung là “học sinh cá biệt ”, từ đó dẫn đến 
những tiêu cực khác. Hoặc do trong quá trình học tập do tiếp cận với cuộc sống 
không lành mạnh dẫn đến việc các em bị sa ngã. Những đối tượng nêu trên mặc dù 
không nhiều nhưng đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm đây là vấn đề không 
ít khó khăn trong công tác quản lý lớp, nếu làm không tốt sẽ ảnh hưởng đến học 
sinh khác, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chung của nhà trường. Hướng giải 
quyết những tình huống sư phạm quá khắt khe và áp đặt sẽ khó phù hợp vì độ tuổi 
học sinh THCS khá đặc biệt- thay đổi nhiều về tâm sinh lý. Vì vậy, giáo viên ngoài 
kiến thức chuyên môn giỏi đòi hỏi phải có kỹ năng trong công tác chủ nhiệm, kịp 
thời giáo dục học sinh cá biệt, đưa các học sinh nghỉ học trở lại trường lớp, tạo môi 
trường giáo dục thân thiện, tích cực, đầy ý nghĩa. 
 Năm 2016 – 2017 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 9A3 nhưng qua tìm hiểu 
ở năm học trước (2015 – 2016 ) tôi nhận thấy lớp khá nhiều học sinh cá biệt và học 
lực khá yếu. 
 Về học lực Giỏi: 0 học sinh; Khá: 7 học sinh; Trung bình: 8 học sinh ; Yếu:5 
học sinh ; Kém: 3 học sinh. 
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà - Đơn vị trường THCS Nguyễn Trãi Trang 7 Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm
 + Cởi mở, chân thành với các em cho dù khi các em có vi phạm khuyết điểm 
cũng kiềm chế bản thân không la mắng, trách móc nhưng phải giữ thái độ nghiêm 
khắc.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu
 Giáo dục ý thức đạo đức học sinh, nâng cao chất lượng học tập trong lớp chủ 
nhiệm có nhiều học sinh cá biệt. 
 b. Nội dung
 - Ngay từ khi nhận lớp GVCN cần nắm được lý lịch của học sinh, trao đổi 
với thầy (cô ) GVCN lớp ở năm học trước để hiểu thêm về từng hoàn cảnh học 
sinh.
 - Phân loại học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu và học sinh ngoan, chưa ngoan 
để có sự sắp xếp chỗ ngồi hợp lý. Tránh tạo điều kiện những em hay nói chuyện, 
hay nghịch ngồi gần nhau gây ảnh hưởng những em khác.
 - Đầu năm khi họp phụ huynh trao đổi thẳng thắn về tình hình lớp, tiếp thu ý 
kiến của phụ huynh để đưa ra cách giải quyết tình huống có hiệu quả.
 - Thông báo cho phụ huynh về việc sử dụng phiếu liên lạc hàng tuần để phụ 
huynh tiện theo dõi.
 - Chọn ra đội ngũ ban cán sự lớp, tổ trưởng, tổ phó có tinh thần trách nhiệm 
cao.
 - Tạo điều kiện cho những em có hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn bằng 
cách trích quỹ lớp, hoặc đưa lên liên đội để đề nghị được tặng quần áo, sách vở hay 
được mượn xe đạp
 - Có mối liên hệ chặt chẽ giữa GVCN và cha mẹ học sinh.
 - Có hình thức xử lí kịp thời với những em vi phạm nội quy.
 - Thường xuyên lắng nghe ý kiến của Ban giám hiệu nhà trường, Tổng phụ 
trách Đội, Ban nề nếp, giáo viên bộ môn về tình hình lớp.
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà - Đơn vị trường THCS Nguyễn Trãi Trang 9 Một vài kinh nghiệm giải quyết các tình huống sư phạm thường gặp trong công tác chủ nhiệm
lớp nhanh chóng. Vào buổi họp phụ huynh đầu tiên, tôi sẽ yêu cầu CMHS cho số 
điện thoại thật chính xác, địa chỉ nhà và yêu cầu khi con em họ nghỉ học ngoài việc 
viết giấy xin phép thì cần phải gọi điện trực tiếp cho GVCN để tránh trường hợp 
HS giả mạo chữ ký. Tôi cũng ghi rõ lịch học trái buổi cũng như thời khóa biểu trên 
lớp để CMHS quản lí con em họ chặt hơn. Ngoài ra tôi còn triển khai việc dùng sổ 
liên lạc để liên lạc với gia đình hàng tháng, đánh giá hai mặt giáo dục của con em 
trong tháng. Hơn nữa, bất kì một sự việc nào xảy ra tôi cũng tìm cách giải quyết kịp 
thời chứ không cộng dồn vào tiết sinh hoạt lớp. Trong tiết sinh hoạt lớp, tôi cũng 
lồng ghép giảng giải giúp HS hiểu việc chơi game hay sử dụng mạng xã hội là cuộc 
sống ảo, có ý kiến thì nói chơi game là cách tiếp cận sự tiến bộ của công nghệ 
thông tin nhưng ta đừng nên giành quá nhiều thời gian cho nó, mà chỉ dùng để giải 
trí và thời gian còn lại nên sử dụng cho việc học và làm việc 
 Tình huống 2: Không chỉ lớp 9A3 mà ở các lớp mà tôi đã từng chủ nhiệm 
hay ở những lớp khác, khi lớp tổ chức buổi lao động thì số học sinh nhiệt tình tham 
gia là số ít còn lại đa số các em đều lẩn tránh, đùn đẩy việc cho các em khác . 
 ➢ Giải quyết: Thông qua buổi lao động mục đích là giáo dục học sinh ý thức 
tự giác, làm chủ tập thể, xem thành tích của lớp cũng là của bản thân vì vậy để khắc 
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà - Đơn vị trường THCS Nguyễn Trãi Trang 11