Sáng kiến kinh nghiệm Một vài biện pháp xây dựng Lớp học thân thiện theo mô hình trường Tiểu học mới

 - 1 -
 I/Tên đề tài:
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG LỚP HỌC THÂN THIỆN 
 THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG TIỂU HỌC MỚI
 II/ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Như chúng ta đã biết, giáo dục bậc Tiểu học là một khoa học giáo 
dục khó nhất. Nó là nền móng đầu tiên để giúp con người tồn tại và phát triển. 
Trong công tác giáo dục hiện nay, mục đích của chúng ta là đào tạo những 
con người phát triển toàn diện. Nhà trường không những cung cấp cho học 
sinh những tri thức khoa học một cách có hệ thống, mà còn rèn cho học sinh 
những kĩ năng, kĩ xảo, kĩ năng sống cần thiết để hình thành và phát triển 
những phẩm chất tốt đẹp cho mỗi học sinh. Giáo dục Tiểu học là nền móng để 
đạt được mục tiêu trên. Do đó, trường Tiểu học chính là chiếc nôi văn hoá, ở 
đó trẻ em được học, được đảm bảo quyền lợi và các nghĩa vụ của mình, được 
bảo vệ, chăm sóc, vui chơi, giải trí và phát triển.
 Đối với trẻ em, mái trường là chỗ dựa tinh thần bền vững, tin cậy và có 
sức hấp dẫn nhất. Vì vậy phải làm sao cho trẻ em thích đến trường học tập và 
cảm thấy “ Đi học là hạnh phúc và mỗi ngày đến trường là một ngày vui .”
 Theo các nhà nghiên cứu, độ tuổi học sinh Tiểu học là độ tuổi rất 
thích sự gần gũi, thương yêu của người lớn, thích được hoạt động, được 
khẳng định mình trước bè bạn, thích được tuyên dương, khen ngợi...đây là 
một nhu cầu bình thường của các em. Để các em phát huy được khả năng của 
mình trước tập thể thì đội ngũ thầy cô giáo chúng ta cần phải suy nghĩ, đề ra 
những giải pháp thích hợp giúp hoạt động của các em được đi đúng hướng, 
cần tránh cho các em những biểu hiện ganh đua thái quá, cần phải làm sao để 
các em có tinh thần hợp tác, tạo nên một môi trường học tập thân thiện, giúp 
các em thêm yêu lớp, khắng khít với lớp, với mái trường mà mình đang học. 
Để làm được các điều đó thì nơi mà các em học tập, sinh hoạt thường xuyên 
phải là môi trường học tập lý tưởng giúp các em phát triển một cách toàn diện 
nhất. “Lớp học thân thiện” sẽ đáp ứng được những yêu cầu đó. - 3 -
đạo Đảng và Nhà nước rất quan tâm, nhắc nhỡ toàn ngành thực hiện nhằm 
xây dựng trường học là môi trường sư phạm lành mạnh, an toàn, tạo cơ sở 
vững chắc, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
 Do đó, “Lớp học thân thiện” được xem là “Tế bào sống”, là yếu tố 
quan trọng của phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích 
cực.
 Việc xây dựng “Lớp học thân thiện” có tác dụng rất lớn trong sự hình 
thành và phát triển nhân cách của trẻ, bởi học sinh Tiểu học nói chung và học 
sinh lớp 3 nói riêng, do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi nên các em rất hiếu 
động, ham thích tìm tòi, khám phá cái mới và rất nhạy cảm với tác động bên 
ngoài. Đặc biệt ở độ tuổi này, các em đã có nhu cầu phát triển mạnh về nhân 
cách, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ. Do đó,“Lớp học thân thiện” là một môi 
trường học tập thuận lợi và giúp các em phát triển một cách toàn diện nhất. 
Các em sẽ hình thành ý thức, thái độ, hành vi, thói quen liên quan đến những 
chuẩn mực về đạo đức, về phát triển kỹ năng sống, về lao động thể chất và 
thẫm mỹ. Rèn luyện cho các em những kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi 
học sinh như: kỹ năng giao tiếp, ứng xử; kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia 
các hoạt động tập thể kỹ năng tự giác học tập, tự kiểm tra đánh giá kết quả, tự 
rèn luyện; củng cố, phát triển kỹ năng sống, các hành vi, thói quen tốt trong 
học tập, lao động và công tác xã hội...
 Do đó, xây dựng lớp học thân thiện là một yêu cầu cần thiết mà người 
giáo viên cần phải nỗ lực trong cả tư duy và hành động.
 IV/CƠ SỞ THỰC TIỄN:
 Trong năm học 2012- 2013 này, trường tôi là một trong ba trường của 
Thành Phố được tiếp nhận dạy thử nghiệm chương trình theo mô hình trường 
Tiểu học mới với khối lớp 2,3 - Đây là một mô hình hoàn toàn mới tại Việt 
Nam. Mô hình trường học mới sẽ tập trung chuyển đổi từ dạy học truyền thụ 
của giáo viên sang tổ chức hoạt động tự học của học sinh; trước đây, học sinh 
học theo lớp là chủ yếu thì nay sẽ chuyển sang dạy và học theo nhóm, cặp, cá - 5 -
toàn diện về thể chất, tinh thần lẫn trí tuệ thì cần phải xây dựng một lớp học 
thân thiện thực sự để đáp ứng những yêu cầu đó.
 V /NỘI DUNG VÀ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
 Xuất phát từ mục đích, yêu cầu của việc dạy học theo mô hình trường 
Tiểu học mới, cụ thể là đối với 3 tôi đang chủ nhiệm, bản thân tôi đã đầu tư 
nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp nhằm xây dựng lớp học thân thiện 
như sau:
 1. Biện pháp 1: Nghiên cứu cách thức tổ chức lớp học và lập kế 
hoạch xây dựng lớp học theo mô hình trường Tiểu học mới 
 Mục đích: Lập kế hoạch những việc cần làm nhằm xây dựng lớp 
học theo mô hình trường Tiểu học kiểu mới.
 Nghiên cứu cách thức tổ chức lớp học theo mô hình trường Tiểu học 
mới chúng ta dễ dàng nhận thấy yêu cầu của lớp học này là : Mô hình trường 
học mới có khả năng phát huy tính sáng tạo và chủ động trong học tập của 
học sinh. Để phát huy các khả năng đó thì mô hình lớp học thay đổi để thuận 
tiện cho việc học sinh học tập theo cặp, nhóm. Cách sắp xếp và trang trí lớp 
học nhằm khuyến khích sự tự làm của học sinh để các em phát huy vai trò, 
trách nhiệm của mình. Thành lập các ban học tập thu hút sự tham gia của học 
sinh. Bên cạnh đó, phương pháp giảng dạy của giáo viên cũng thay đổi nhằm 
phát huy tính tự học, tự nghiên cứu , tự tìm hiểu của học sinh... 
 Từ những yêu cầu đó, ngay từ khi nhận lớp, tôi lên kế hoạch để thực 
hiện quá trình xây dựng lớp học như sau:
 Tu Nội dung Người 
 ần thực hiện
 1 -Tổ chức sắp xếp lớp học theo mô hình trường GV- HS-PH
 TH mới. GV-HS-PH
 - Xây dựng hội đồng tự quản lớp.
 - Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện - 7 -
 Mục đích: Tạo nên môi trường lớp học thân thiện, giúp học sinh 
thêm yêu thích trường, lớp của mình.
 Để xây dựng lớp học theo mô hình trường Tiểu học mới, dựa vào kế 
hoạch đã xây dựng, tôi tiến hành từng bước như sau:
 a) Tổ chức sắp xếp lớp học theo mô hình trường TH mới: 
 Đối với học sinh Tiểu học, việc thay đổi về hình thức, những sự mới lạ 
luôn thu hút các em. Do đó, việc đầu tiên khi áp dụng cho các em thực hiện 
theo chương trình trường Tiểu học mới là thay đổi mô hình lớp học. Không 
gian học tập của các em không phải là dãy bàn ghế kê từ trên xuống dưới mà 
lớp học được chia thành các nhóm học tập, có thể mỗi nhóm là 4,5,6 học sinh. 
Đây là mô hình học tập hoàn toàn mới với học sinh. Từ trước đến nay, chỉ khi 
nào giáo viên yêu cầu thảo luận thì các em mới quay lại thành nhóm, nhưng 
mô hình lớp học mới này các em được ngồi theo nhóm trong suốt quá trình 
học, các em ngồi quay mặt vào nhau để cùng tự học, cùng thảo luận mọi vấn 
đề liên quan đến bài học. 
 Cách tổ chức lớp học như vậy không những phát huy được hoạt động 
cặp, nhóm của các em mà qua hoạt động nhóm này còn giúp các em mạnh 
dạn, tự tin hơn trong học tập, tự tin để trình bày ý kiến của mình trong nhóm, 
dần dần sẽ hình thành thói quen và sự tự tin cho các em để trình bày trước 
lớp, trước nhiều người. 
 Nắm bắt được những yêu cầu đó, ngay từ đầu năm học, tôi cùng phụ 
huynh và các em học sinh sắp xếp lại mô hình của lớp, sau đó, tôi chia đồng 
đều học sinh vào các nhóm. Nhóm nào cũng có học sinh học tốt, tự tin để các 
em giúp đỡ những bạn còn rụt rè nhút nhát cùng nhau tiến bộ.
 b) Xây dựng hội đồng tự quản:
 Hội đồng tự quản học sinh là một biện pháp giáo dục nhằm thúc đẩy sự 
phát triển về đạo đức, tình cảm và xã hội của học sinh thông qua những kinh 
nghiệm hoạt động thực tế của các em trong nhà trường và mối quan hệ với 
những người xung quanh. Hội đồng tự quản học sinh được thành lập vì học - 9 -
nào có thành tích, cố gắng trong quá trình học tập cũng như trong hoạt động 
sẽ được lớp bầu chọn thay thế. Vì thế, các học sinh trong lớp phải luôn nổ lực 
phấn đấu, thể hiện mình trước lớp để luôn được tín nhiệm của bạn bè và thầy 
cô.
Hình ảnh Chủ tịch hội đồng tự quản giới thiệu về lớp để các thầy cô làm quen
 Hình ảnh Chủ tịch hội đồng tự quản tổ chức trò chơi đầu tiết học:
 - 11 -
nguyên nhân và nhẹ nhàng khuyên nhủ, sử dụng các biện pháp giáo dục phù 
hợp với đối tượng học sinh. 
 Ví dụ như ngoài việc giáo dục đạo đức cho các em qua các môn học thì 
tôi thường tâm sự với học sinh trong những giờ giải lao để nắm bắt tâm tư, 
tình cảm của các em. Tôi thường tìm hiểu xem các em có thích cách làm của 
bạn A, bạn B đó hay chưa, vì sao? Bạn nào trong lớp là hiếu động nhất, bạn 
nào hiền nhất, khuyên các em không được đối xử không công bằng với các 
bạn trong lớp, nhất là đối với những bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn thì 
chúng ta nên giúp đỡ vì bạn không có đủ điều kiện như mình thì mình phải 
thương yêu và giúp đỡ bạn nhiều hơn...
 Từ những buổi tâm sự đó, tôi đã tạo nên mối quan hệ gần gũi với học 
sinh hơn, biết được học sinh cần gì và không thích gì. Học sinh thì mạnh dạn 
hơn trong việc nêu ý nghĩ của mình với cô giáo và qua đó cũng biết cùng 
nhau giúp đỡ các bạn trong lớp. Trong lớp tôi đang dạy có 2 học sinh nghèo 
và 1 học sinh mồ côi cả cha lẫn mẹ, các học sinh khác trong lớp cũng thường 
xuyên giúp đỡ các bạn ấy như góp tiền tiêu vặt mua bút cho bạn, xin ba mẹ 
ủng hộ vở, quần áo cho bạn...Không những giúp cho các bạn trong lớp mà các 
em còn hăng hái tham gia các phong trào ủng hộ như “ Mùa xuân tình bạn”, “ 
Áo ấm tặng bạn” để giúp đỡ các bạn trong trường. Từ những việc làm đó, tôi 
nhận thấy lớp tôi đã tạo nên được một lớp học tình cảm, thân thiện, ấm áp tình 
người. Hình ảnh HS hưởng ứng phong trào “Mùa xuân tình bạn”của trường
 - 13 -
điện...Sẽ giúp học sinh có ý thức tự giác giữ gìn vệ sinh trường lớp, biết tiết 
kiệm điện.
 Hính ảnh trang trí nhắc nhở học sinh thực hiện theo
 Ngoài ra, tôi còn chú ý đến quan cảnh trong lớp học. Không chỉ ngoài 
sân trường mới cần có cây xanh mà ngay trong lớp cũng cần phải có đủ ánh 
sáng, lọ hoa, cây xanh, tạo không khí thật sự thoải mái, thân thiện, gần gũi với 
thiên nhiên hơn.
 Để mang lại động cơ, hứng thú khi các em được quan sát chính những 
sản phẩm, thành quả do mình làm ra thì tôi cùng học sinh xây dựng góc học 
tập. Góc học tập là nơi để các đồ dùng của giáo viên và học sinh tự làm để 
chuẩn bị cho tiết học. Và đồng thời cũng là nơi để trưng bày các sản phẩm 
đẹp mà sau tiết học các em hoàn thiện như sản phẩm môn thủ công, mĩ thuật, 
những bài văn hay, bài viết chữ đẹp...Những học sinh nào có bài hay và đẹp 
thì được trưng bày ở góc học tập này. Việc làm này cũng nhằm khuyến khích 
động viên các em sẽ cố gắng nhiều hơn để có sản phẩm được trưng bày. 
 Giáo viên còn sưu tầm thêm những nội dung, kiến thức mới như những 
câu ca dao tục ngữ, những bài toán hay, lịch sử địa phương... nhằm khuyến - 15 -
Một số hính ảnh trang trí lớp học
 - 17 -
các hình ảnh lôgo cho các em biết khi gặp lôgo đó thì mình phải làm gì? 
Hướng dẫn nhóm trưởng phải điều hành, hướng dẫn các bạn ra sao? Các 
thành viên trong nhóm còn lại phải thực hiện những việc gì? Khi nào thì cần 
sự giúp đỡ của thầy cô...Từ những hướng dẫn ban đầu đó, các em dần dần làm 
quen với cách học mới một cách tự nhiên, nhẹ nhàng, không ép buộc, gò bó. 
Các em thấy rằng mình cũng tự học được và không biết thì có quyền hỏi thầy 
cô giáo và trao đổi với các bạn. Một số học sinh có tính cách nhút nhát khi 
tham gia học nhóm như thế này, các em đã dần trút bỏ được sự tự ti và đã trở 
nên mạnh dạn, tự tin để thể hiện khả năng của bản thân.
 Khi các em đã quen với cách tự học thì tôi tiến hành giảng dạy theo 
phương pháp mới là để các em tự hoạt động, tự chiếm lĩnh kiến thức và tôi 
theo sát hoạt động của từng nhóm để kịp thời hướng dẫn cho các em khi các 
em cần hoặc khi các em chưa hiểu đúng. Nhưng đối với một số bài, để tạo sự 
mới lạ, đem lại hưng phấn cho các em trong tiết học, tôi thay đổi một vài yêu 
cầu nhỏ theo logo của sách. 
 Ví dụ như trong môn Toán, thông thường khi đến hoạt động thực hành 
thì học sinh chủ yếu làm việc cá nhân, khi gặp bài khó thì cần sự giúp đỡ của 
thầy cô. Nhưng nếu cứ theo logo và thực hiện học sinh sẽ nhàm chán. Đa số 
các em thường thích các hoạt động trao đổi, thảo luận nhưng khi tự làm hoặc 
phải thực hành vào vở thì lại không lấy làm thích thú. Nắm được những mong 
muốn đó của các em, thay vì các em phải làm bài để biết được các em nắm 
kiến thức đến đâu, tôi thay đổi một vài bài tập dưới hình thức trò chơi học tập. 
Qua phần trò chơi, tôi cũng sẽ biết được các em có hiểu bài chưa, còn các em 
thì vừa đảm bảo theo yêu cầu của bài học, vừa rèn luyện tính nhanh nhẹn khi 
tính toán và phát huy tinh thần đồng đội và lại hứng thú và yêu thích với hoạt 
động này.
 Ví dụ một số bài như:
 Đối với bài 19: Gấp một số lên nhiều lần (xem ở phần phụ lục)