Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm tổ chức dạy học trực tuyến hiệu quả ở trường THPT

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
 TRƯỜNG THPT BẮC YEN THÀNH
 MỘT SỐ KINH NGHIỆM
 TỔ CHỨC DẠY HỌC TRỰC TUYẾN HIỆU QUẢ
 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
 Lĩnh vực: Quản lý
 Tác giả: Nguyễn Bá Thủy
 Đơn vị công tác: Trường THPT Bắc Yên Thành
Nghệ An - Tháng 3/2022. Số điện thoại: 0984 976 308 Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài:
 Dạy học trực tuyến (hay còn gọi là e-learning) là phương thức dạy học ảo 
thông qua máy vi tính, điện thoại thông minh nối mạng đối với một máy chủ ở nơi 
khác. Giáo viên có thể truyền tải hình ảnh và âm thanh qua đường truyền băng thông 
rộng hoặc kết nối không dây.
 Theo Thông tư số 09/2021/TT-BGDĐT, ngày 30 tháng 03 năm 2021, Quy 
định về quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến trong cơ sở giáo dục phổ thông và cơ 
sở giáo dục thường xuyên thì:
 Mô hình dạy học mới được áp dụng tiêu biểu là “đào tạo trực tuyến” là một 
trong những giải pháp tối ưu có khả năng đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong học tập, 
giảng dạy và thuận lợi trong đào tạo nhiều cấp học và những mặt tích cực mà phương 
pháp này mang lại trong quá trình giảng dạy và học tập.
 Dạy học trực tuyến là hình thức giáo dục phổ biến nhiều quốc gia. Trong bối 
cảnh hiện nay, dịch bệnh Covid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp, nhiều trường học 
được trưng dụng cho công tác phòng, chống dịch, nhiều công trình xây dựng, sửa 
chữa trường lớp bị tạm ngưng, còn có một số giáo viên, học sinh là F0 đang điều trị 
tại nhà hoặc khu cách ly hay bệnh viện. Chính vì thế hình thức dạy học trực tuyến là 
một lựa chọn phù hợp và được quan tâm nhất của đội ngũ nhà giáo ngành giáo dục. 
Làm thế nào để dạy học trực tuyến mang lại hiệu quả nhất đang là vấn đề khiến các 
nhà quản lý giáo dục, giáo viên, cha mẹ và học sinh quan tâm.
 Tại tỉnh Nghệ An, do diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 năm học 2019-
2020 đã phải gián đoạn việc học tập trung một thời gian, bắt buộc các nhà trường 
phải tổ chức dạy học trực tuyến một cách “bất đắc dĩ” bởi vì hoàn toàn không có sự 
chuẩn bị nào, từ nhà quản lý, thầy cô giáo, các em học sinh. Tất cả đều trong tình 
trạng “mạnh ai nấy chạy”, với sự nổ lực, cố gắng của các nhà trường, thầy cô giáo và 
các em học sinh cùng phụ huynh chúng ta cũng đã hoàn thành chương trình năm học 
và cũng từ đó cụm từ “dạy học trực tuyến” đã trở nên thường xuyên với ngành giáo 
dục. Đến tháng 3/2021, Thông tư 09/2021/BGDĐT ra đời chính thức xác định dạy 
học trực tuyến là hoạt động nhằm hỗ trợ hoặc thay thế dạy học trực tiếp tại cơ sở giáo 
dục phổ thông thực hiện một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học hoặc chủ đề trong 
chương trình giáo dục phổ thông để hỗ trợ hoặc thay thế dạy học trực tiếp bài học 
hoặc chủ đề đó tại cơ sở giáo dục phổ thông. Như vậy dạy học trực tuyến trở thành 
hình thức dạy học được áp dụng song song với dạy học trực tiếp, tập trung trên lớp 
học.
 Do đó, bên cạnh tổ chức tốt hoạt động dạy học tập trung thì nâng cao hiệu quả 
dạy học trực tuyến cũng là một nội dung quan trọng trong hoạt động của nhà trường. 
Là một cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, trực tiếp chỉ đạo, điều hành và tổ chức hoạt 
động dạy học trực tuyến trong 3 năm qua cùng việc với tìm hiểu, nghiên Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 
TRỰC TUYẾN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.’
 1.1 Hoạt động Dạy học trực tuyến.
 1.1.1 Khái niệm Dạy học trực tuyến
 Dạy học trực tuyến (còn gọi là e-learning) là phương thức dạy học ảo thông 
qua máy vi tính, điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng có kết nối Internet. Học 
sinh có thể học tập tại nhà hay bất cứ đâu mà không cần phải tới trường học.
 Dạy học trực tuyến bản chất cũng như dạy học truyền thống. Học sinh tiếp 
nhận thông tin qua một khóa học mà ở đó vẫn có giáo viên tổ chức, hướng dẫn học 
sinh tiếp nhận thông tin, tri thức, rèn luyện kỹ năng. Sự khác biệt là thông qua công 
nghệ kết nối internet để tương tác giữa các thành viên. Giảm thiểu sự tương tác và 
tiếp xúc về mặt khoảng cách vật lý. Giáo viên có thể dạy và học sinh có thể học thông 
qua nhiều thiết bị, học vào nhiều thời điểm, giới hạn về vị trí, thời gian dạy và học là 
hầu như không có.
 Một cách chung nhất, Dạy học trực tuyến (e-learning) là quá trình dạy học 
thông qua mạng Internet và Công nghệ Web.
 1.1.2 Các mô hình Dạy học trực tuyến
 1.1.2.1 Dạy học trực tuyến trực tiếp:
 Dạy học trực tuyến trực tiếp là mô hình dạy học trực tuyến cho phép học sinh 
tương tác đồng thời với giáo viên thông qua một nền tảng công nghệ. Với mô hình 
này, lớp học trực tuyến thực chất là mô hình lớp học truyền thống, nay được đưa lên 
online mà thôi.
 Điểm khác là việc tương tác giữa thầy - trò, trò - trò trong lớp học được thực 
hiện thông qua tin nhắn, chat, gọi audio hay gọi video với nhiều người cùng lúc (nhắn 
tin nhóm, gọi nhóm,...). Điều ưu việt hơn là một số khóa học, người chủ trì hoặc các 
cá nhân (người dạy, người học) được người chủ trì cho phép có thể ghi lại để xem, 
nghe lại sau đó.
 Đây là hình thức được các nhà trường phổ thông Việt Nam sử dụng phổ biến 
trong những năm gần đây, khi mà đại dịch Covid-19 đã làm cho việc tổ chức dạy học 
tập trung của các nhà trường bị gián đoạn. Một số nền tảng được sử dụng nhiều cho 
mô hình này như: Zoom meeting; Google meet, Microsoft teams,.
 Ở mô hình này giáo viên sẽ “tương tác trực tiếp” với học sinh thông qua các 
phần mềm, khá giống với việc giảng dạy truyền thống tại các lớp học.
 Ưu điểm:
 Học sinh và giáo viên có thể tương tác tương tự như lớp học truyền thống, cho 
cảm giác không bị xa lạ. Giáo viên có thể giải đáp ngay các câu hỏi mà học sinh đặt 
ra ở trên lớp. thầy cô giáo, các học sinh trong lớp sẽ tiếp cận cùng một lượng tài liệu giống nhau 
để đảm bảo kiến thức chung như nhau (giai đoạn này sử dụng mô hình thứ 2: Trực 
tuyến gián tiếp).
 Giai đoạn 2: Thực hiện nội dung dạy học trực tuyến trực tiếp thông qua các 
ứng dụng nền tảng để thảo luận, chữa bài, luyện tập trực tiếp với giáo viên (giai đoạn 
này chính là mô hình dạy học trực tuyến trực tiếp).
 Giai đoạn 3: Học sinh giải quyết các bài tập về nhà do giáo viên giao, ở giai 
đoạn này tiếp tục sử dụng mô hình dạy học trực tuyến gián tiếp.
 Trong mô hình kết hợp, học sinh chủ động học, tiếp cận kiến thức, không bị 
bó buộc thời gian, đồng thời có sự tương tác thầy trò nhằm bù lấp khiếm khuyết kiến 
thức, khắc phục được các sai lầm từ đó đạt được hiệu quả giờ học.
 Việc phân chia tiết học trực tuyến thành các phần, áp dụng các mô hình dạy 
học trực tuyến khác nhau giúp giảm thiểu những hạn chế của từng mô hình và đặc 
biệt giúp giảm thời lượng online của mỗi bài học từ đó giúp cho giờ học hiệu quả 
hơn, học sinh hứng thú hơn...
 1.2. Cơ sở pháp lý cho việc triển khai dạy học trực tuyến tại các trường 
Trung học phổ thông.
 Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 “Về đổi mới căn bản, toàn diện 
giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện 
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, xác định:
 “Đa dạng hóa nội dung, tài liệu học tập, đáp ứng yêu cầu của các bậc học, 
các chương trình giáo dục, đào tạo và nhu cầu học tập suốt đời của mọi người.
 Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát 
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; 
khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, 
cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri 
thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức 
hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu 
khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy 
và học.”
 Luật giáo dục số 43/2019/QH14.
 Theo điều 30, khoản 2, mục c: “Giáo dục trung học phổ thông củng cố, phát 
triển nội dung đã học ở trung học cơ sở, hoàn thành nội dung giáo dục phổ thông; 
bảo đảm chuẩn kiến thức phổ thông cơ bản, toàn diện và hướng nghiệp cho học sinh, 
có nội dung nâng cao ở một số môn học để phát triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng 
của học sinh.”
 Theo điều 30, khoản 3: “Phương pháp giáo dục phổ thông phát huy tính tích 
cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc trưng từng môn học, Năm học 2021-2022 trường có 42 lớp (mỗi khối 14 lớp) với hơn 1800 học 
sinh.
 1.3.1.2 Tình hình đội ngũ và cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học 
trực tuyến của nhà trường:
 - về đội ngũ: Tại thời điểm hiện tại, trường có 99 cán bộ, giáo viên, nhân viên 
(trong đó: CBQL 04 người; Giáo viên 90 người; Nhân viên 05 người), 100% đạt 
chuẩn đào tạo, có 25 cán bộ, giáo viên có trình độ thạc sỹ, 30 Giáo viên dạy giỏi cấp 
tỉnh, tất cả Cán bộ quản lý và giáo viên đều có trình độ Tin học từ Chứng chỉ Tin học 
cơ bản trở lên. Đội ngũ giáo viên nhà trường chủ yếu có độ tuổi dưới 45 tuổi.
 - về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học trực tuyến: Trường có khuôn 
viên rộng (54.000 m2), có đầy đủ các phòng cho 42 lớp học 1 ca được bố trí liên tục, 
kết nối. Tất cả các phòng học đều được bố trí máy chiếu hiện đại phục vụ cho dạy 
học. Trường có 3 phòng Thí nghiệm hiện đại, có máy tính, ti vi 75 inch có kết nối 
internet; 01 phòng Lab học Ngoại ngữ và 03 phòng máy vi tính (mỗi phòng 25 máy) 
tất cả đều được kết nối internet. Hiện tại trường có 03 gói internet băng thông rộng, 
khu vực nhà hành chính, nhà thí nghiệm và nhà học của học sinh đều đã được phủ 
sóng wifi.
 Thuận lợi đối với việc dạy học trực tuyến: Với đội ngũ đang ở độ tuổi sung 
sức nhưng lại có kinh nghiệm dạy học, có khả năng tiếp cận với các công nghệ mới, 
được đào tạo chính quy, nhiệt tình trong công tác, luôn nổ lực vươn lên trong dạy 
học, nhà trường có thuận lợi lớn đối với việc tổ chức dạy học trực tuyến. Bên cạnh 
đó với việc trường đã trang bị đầy đủ cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học, hạ tầng 
công nghệ thông tin đảm bảo cho quá trình dạy học trực tuyến được diễn ra thông 
suốt, đồng bộ.
 Khó khăn, hạn chế: Do diện tích rộng nên việc phủ sóng wifi gặp khó khăn, 
trường chưa bố trí được hệ thống cab mạng đến tận các phòng lớp học nên bị ảnh 
hưởng đến chất lượng dạy học đối với các tiết học mà học sinh học tập trung tại lớp, 
giáo viên dạy trực tuyến ở nhà hoặc phát online cho các học sinh phải học trực tuyến 
ở nhà học. Mặc dù đa số giáo viên tích cực và có kỹ năng công nghệ thông tin tốt 
nhưng vẫn còn một bộ phận giáo viên lớn tuổi, việc cập nhật phương thức dạy học 
trực tuyến khó khăn, ngoài ra sức ì ở một số giáo viên còn lớn, lười đổi mới là lực 
cản không nhỏ đối với hoạt động dạy học trực tuyến.
 1.3.2 Thực trạng triển khai dạy học trực tuyến ở trường THPT Bắc Yên 
Thành.
 Đến nay, một giải pháp cơ bản về dạy học trực tuyến đã được trường THPT 
Bắc Yên Thành triển khai, đó là sử dụng dạy học trực tuyến trên nền tảng 
Web/Internet thông qua hệ thống lms.vnedu.vn được nhà trường ký hợp đồng với 
nhà cung cấp là vNPT. Cùng với diễn biến của dịch, phương án, mô hình dạy học trực tuyến tại nhà 
trường cũng ngày càng được hoàn thiện.
 Những điểm mạnh:
 - Sau một quá trình “mò mẫm”, nghiên cứu và thử nghiệm, đến nay nhà trường 
đã xác định được hình thức dạy học trực tuyến rõ ràng. Đó là xây dựng hệ thống e-
learning dựa trên công nghệ truyền thông internet, phương án được lựa chọn là dử 
dụng hệ thống lms.vnedu.vn do VNPT cung cấp.
 Sau 3 năm vận hành, hoàn thiện đến thời điểm này có thể nói hệ thống 
lms.vnedu.vn đã đáp ứng được các yêu cầu của một hệ thống quản lý và tổ chức dạy 
học trực tuyến. Hệ thống có sự kết nối đồng bộ với hệ thống quản lý học tập vnedu.vn 
mà hiện nay nhà trường đang sử dụng với nhiều tiện ích như Quản lý điểm, quản lý 
Kế hoạch, Lịch báo giảng, Quản lý Giáo án, Sổ điểm, học bạ, sổ liên lạc điện tử. Có 
thể nói đã tạo ra một hệ sinh thái đủ mạnh phục vụ cho các công việc của trường học. 
Hệ thống lms.vnedu.vn vẫn tiếp tục được hoàn thiện và có đội ngũ kỹ thuật viên 
thường xuyên hỗ trợ, tư vấn cho các nhà trường trong quá trình sử dụng. Với hệ thống 
kết nối thống nhất trong toàn ngành Giáo dục và Đào tạo Nghệ An. Cùng với định 
hình hệ thống phần mềm, sau 03 năm triển khai, đầu tư thực hiện, đến nay nhà trường 
đã xây dựng được các thiết bị máy móc, phần cứng để có thể tổ chức dạy học trực 
tuyến một cách phù hợp.
 - Đội ngũ giáo viên của nhà trường có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp 
ứng tốt yêu cầu của dạy học trực tuyến. Sau 03 năm tổ chức dạy học trực tuyến, lực 
lượng giáo viên đã không ngừng tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng từ đó hoàn 
thiện bản thân, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và kỹ năng công 
nghệ thông tin.
 - Giáo viên và học sinh tích cực tham gia học tập trực tuyến. Do ảnh hưởng 
của đại dịch Covid-19, với quan điểm “tạm dừng đến trường, không dừng việc học”, 
đông đảo thầy cô giáo và học sinh của nhà trường hào hứng tham gia hoạt động học 
tập trực tuyến, từng bước khắc phục khó khăn về trình độ, về chất lượng thiết bị, tốc 
độ đường truyền internet,... Thông qua hoạt động dạy học trực tuyến các em học sinh 
vẫn tiếp tục quá trình học tập trong thời gian ngừng đến trường do dịch bệnh, vẫn có 
thể hoàn thành chương trình năm học, đảm bảo chất lượng dưới sự hỗ trợ của thầy 
cô giáo.
 - Có hành lang pháp lý quy định đối với hoạt động dạy học trực tuyến. Cùng 
với sự ra đời của Thông tư 09/2021/TT-BGDĐT, có thể nói đã chấm dứt thời kỳ vừa 
làm vừa lo kết quả dạy học trực tuyến không được công nhận, tạo ra một bước ngoặt 
đối với nền giáo dục. Không chỉ trong thời kỳ chống dịch mà về lâu dài, chúng ta có 
thể thiết kế một chương trình dạy học trong đó bên cạnh dạy học trực tiếp trên lớp sẽ 
có một thời lượng tổ chức dạy học trực tuyến.
 Những điểm yếu: