Sáng kiến kinh nghiệm Một số hình thức rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ 18-24 tháng

 A. phÇn më ®Çu
 Để thực hiện tốt mục tiêu của xã hội và mục đích của Đảng ta là: “Dân giàu 
nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh” thì trước hết nhiệm vụ của Giáo 
dục phải Đào tạo ra được những “con người mới xã hội chủ nghĩa” và con người đó 
phải được phát triển toàn diện. 
 Chính vì lẽ đó mà sự nghiệp giáo dục của những năm gần đây đã được toàn xã 
hội quan tâm và chú trọng hơn. Đặc biệt là giáo dục Mầm non, là hệ thống đầu tiên 
của Giáo dục quốc dân. Nó là nền tảng đầu tiên trong suốt quá trình giáo dục đào 
tạo “con người mới xã hội chủ nghĩa”. Để thực hiện tốt những mục tiêu cơ bản của 
mình thì ngành học Mầm non phải không ngừng đổi mới và phát triển về mọi mặt 
cả về số lượng lẫn chất lượng, cơ sở vật chất cũng như nội dung chăm sóc giáo dục 
trẻ.
 Như chúng ta đã biết, giáo dục là một trong những nhiệm vụ quan trọng và cần 
thiết. Muốn thực hiện được nhiệm vụ to lớn này thì trước hết phải kể đến vai trò 
của gia đình.Vì gia đình là sợi dây của tình yêu thương chăm sóc và kích thích đầu 
tiên của trẻ. Cha mẹ là người “Thầy” đầu tiên và quan trọng nhất. Mỗi nhà giáo dục, 
mỗi một cô giáo là người mẹ thứ hai của con trẻ thì phải làm thế nào để hình thành 
cho các cháu bước đầu có một đức tính tốt để sau này trẻ trở thành một Công dân 
tốt.
 Là một giáo viên Mầm non được phân công phụ trách nhóm trẻ 18-24 tháng, ở 
độ tuổi này trẻ còn rất bé nhưng đặc điểm sinh lý của trẻ thì lại phát triển rất mạnh. 
Do vậy, trẻ dễ bị tổn thương về tâm lý, tôi nhận thấy rằng: “Việc đưa các cháu vào 
nề nếp, thói quen” để tham gia mọi hoạt động trong ngày của trẻ là một nhiệm vụ 
cấp bách hàng đầu trong suốt quá trình phát triển của các cháu. Vì trẻ độ tuổi này 
chưa tách rời bố mẹ, gia đình, những người thân của bé nên khi mới đến trường, 
nhập lớp trẻ thường biểu hiện thái độ sợ hãi, mọi thứ quanh bé đều lạ lẫm, tránh né 
bạn, không chấp nhận sự giúp đỡ của cô giáo, thậm chí còn la khóc, không ăn, 
không ngủ hoặc không tham gia vào mọi hoạt động trong nhóm, có thể trẻ dường 
 1 B. PHẦN NỘI DUNG
 I. Cơ sở lý luận:
 Trẻ 18-24 tháng tuổi là giai đoạn khởi điểm của việc hình thành và phát triển 
nhân cách của con người, các mặt phát triển hoà quyện vào nhau, ảnh hưởng lẫn 
nhau, không tách bạch rõ nét. Giai đoạn này cơ thể trẻ hoàn toàn còn non nớt, rất 
nhạy cảm với tác động bên ngoài, đồng thời cũng là lúc trẻ phát triển rất nhanh về 
mọi mặt, trẻ rất dễ tổn thương về mặt tâm lý, nhu cầu về cảm giác an toàn rất lớn. 
Do đó, muốn rèn luyện nề nếp thói quen cho trẻ thì ngay từ những ngày đầu trẻ mới 
vào lớp cô giáo phải làm sao để trẻ cảm nhận được nguồn hạnh phúc, thấy mình 
được chấp nhận, được yêu mến, cảm giác được an toàn và là thành viên trong cộng 
đồng mà trẻ đang hoà nhập. Bên cạnh đó, quan hệ của cô giáo đối với trẻ phải giàu 
cảm xúc thân thiết, yêu thương như quan hệ mẹ - con, là người thay mẹ dạy trẻ. 
Vậy hoạt động lao động Sư phạm của cô giáo Mầm non đòi hỏi phải rất linh hoạt 
có sự sáng tạo, nhạy bén, kịp thời để phát hiện và đáp ứng những nhu cầu phát triển 
của trẻ. Hoạt động lao động Sư phạm của cô giáo Mầm non có định hướng, có mục 
đích để tác động giáo dục vào sự phát triển của trẻ. Tác động sư phạm của cô giáo 
phải luôn luôn thay đổi, phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ có cảm tình, có 
hứng thú. Vì thế, nghệ thuật của cô thể hiện ở chỗ biết hoà nhập vào thế giới trẻ, 
biết quên mình là người lớn để trở thành người bạn thực sự của trẻ. Biết tôn trọng 
và đồng cảm với trẻ, tạo nên không khí cởi mở, lôi cuốn, thu hút trẻ như thế trẻ dễ 
nghe theo sự hướng dẫn của cô, biết vâng lời cô giáo một cách tự nguyện, thoải mái 
và vui vẻ. Từ đó, giúp trẻ có được những hiểu biết nhất định, tạo cho trẻ có đầy đủ 
điều kiện về thể lực và kiến thức. Đồng thời, hình thành và phát triển nhân cách tốt 
nhất cho trẻ, tạo tiền đề cho trẻ vững vàng, tự tin hơn. 
 Muốn thực hiện những mục tiêu trên thì vấn đề rèn luyện nề nếp, thói quen 
cho trẻ Mầm non phải được chú trọng thường xuyên, liên tục và không ngừng được 
đổi mới. Vì vậy, đội ngũ giáo viên phải thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ 
Chuyên môn nghiệp vụ, thường xuyên được tiếp thu đầy đủ các chuyên đề, tiếp cận 
 3 Bên cạnh những thuận lợi tôi đã nêu ở trên, trong quá trình thực hiện, bản thân 
tôi gặp không ít những khó khăn nhất định như sau:
 - Với đặc điểm sinh lý của lứa tuổi này lời nói đang phát triển, vì vậy khả năng 
giao tiếp về ngôn ngữ của trẻ gặp rất nhiều khó khăn. Trẻ sống trong môi trường 
gia đình được nuông chiều, muốn gì được nấy, tất cả các cháu đều mới nhập học. 
Do đó, khi đến trường tất cả đều hoàn toàn mới, xa lạ với trẻ, trẻ chưa quen với nề 
nếp thói quen của lớp, tính rụt rè, nhút nhát, cá tính...còn nhiều ở trẻ.
 - Phòng học mượn, nhỏ hẹp và còn tạm bợ nên ảnh hưởng trong việc tổ chức 
các hoạt động. 
 - Lớp học chỉ một mình tôi đảm nhiệm với số lượng 12 cháu nên khi thực hiện 
tổ chức hoạt động còn gặp khó khăn trong bao quát trẻ.
 - Một số phụ huynh nhận thức chưa đồng đều, cho rằng lứa tuổi bé việc rèn 
luyện nề nếp, thói quen chưa quan trọng đối với trẻ.
 3. Điều tra thực tiễn:
 - Đặc điểm tình hình của lớp:
 +Tổng số trẻ: 12 cháu: Trong đó: 6 trẻ nam và 6 trẻ nữ
 +Dân tộc: Kinh
 Để biết được nề nếp, thói quen ban đầu của trẻ, vào đầu năm học tôi đã tiến 
hành khảo sát kết quả cụ thể như sau:
 Bảng khảo sát kết quả đầu năm về nề nếp, thói quen ban đầu cho trẻ
TT Nội dung Tỷ lệ
1 Trẻ có thói quen nề nếp đi học chuyên cần 6/12 - 50%
 5 - Luôn học tập và nghiên cứu các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết và “Quy chế 
nuôi dạy trẻ” của cấp trên đề ra để có kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ được tốt hơn.
 - Tham gia các buổi tập huấn chuyên môn do Phòng, Cụm liên trường và nhà 
trường tổ chức.
 - Thường xuyên tìm tòi sách báo, nghiên cứu và tìm hiểu thêm về tầm quan 
trọng của việc đưa trẻ vào nề nếp, thói quen trong học tập, trong sinh hoạt hàng 
ngày của trẻ.
 - Tham gia tốt các đợt thao giảng, dự giờ bạn đồng nghiệp để học hỏi thêm 
kinh nghiệm về việc rèn luyện nề nếp, thói quen cho bản thân.
 - Thường xuyên rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ phù hợp, đúng quy trình 
của độ tuổi 18-24 tháng.
 2. Phân nhóm đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để có biện pháp thích hợp.
 Bên cạnh việc thực hiện chương trình chăm sóc - giáo dục trẻ là vấn đề trọng 
tâm thì cô giáo cần tiến hành tổ chức để đưa các cháu đi vào nề nếp thói quen ở 
mọi lúc, mọi nơi. Vì thế, mọi hoạt động trong ngày của trẻ tôi đều phải nghiên cứu, 
lập ra chương trình kế hoạch bồi dưỡng đối tượng theo sự phân nhóm và sắp xếp 
chỗ ngồi cho từng cháu một cách hợp lý: 
 - Trẻ hiếu động cá biệt ngồi cạnh cô giáo để dễ quan sát.
 - Trẻ nhút nhát, chậm chạp ngồi cạnh trẻ mạnh dạn và nhanh nhẹn.
 - Trẻ khá ngồi cạnh trẻ trung bình. 
 - Trẻ hay nói chuyện ngồi cạnh trẻ ngoan.
 Cô động viên khích lệ kịp thời sự tiến bộ đối với những trẻ hiếu động, cá biệt 
khi thấy trẻ ngoan hơn.
 3. Tăng cường làm và sưu tầm nhiều Đồ chơi đẹp có tính sáng tạo.
 Trẻ Mầm non nói chung và trẻ 18-24 tháng tuổi nói riêng đến lớp trẻ được 
hoạt động dưới nhiều hình thức: “Học mà chơi, chơi mà học”, học ở mọi lúc mọi 
nơi. Vì vậy, muốn nâng cao chất lượng của việc rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ 
thì bản thân tôi không ngừng sưu tầm những nguyên vật liệu sẵn có để làm Đồ 
dùng, Đồ chơi đảm bảo tính thẩm mĩ, sáng tạo hấp dẫn, đảm bảo tính an toàn cho 
 7 Ví dụ: Tôi nói: “ Con làm được đấy! Cô biết mà!”
 Thiết tha yêu cầu: Khi tôi muốn trẻ làm một công việc nào đó trong hoạt động 
hàng ngày của trẻ tại lớp học thì tôi yêu cầu trẻ một cách dịu dàng và có tính mời 
mọc. 
 Ví dụ như nói: “ Các con ơi, giúp cô với nào!”
 Trẻ ở giai đoạn này hay tò mò, thích bắt chước do đó mà tôi thường xuyên nêu 
gương tốt thông qua các hoạt động của trẻ diễn ra trong ngày. Tôi luôn tôn trọng 
trẻ và hết sức công bằng khi khen trẻ. Khen và chê có tác dụng mạnh đến hành vi 
vâng lời của trẻ, do vậy tôi thường khen những gương tốt để trẻ bắt chước. Ví dụ: 
Cô khen những trẻ đi học ngoan, đúng giờ, mặc áo quần sạch đẹp, đầu tóc gọn 
gàng. Biết chào cô khi đến lớp, không khóc nhè. Nếu có trẻ đi học còn khóc 
nhè...thì cô có thể nói: “Lần sau con đi học ngoan, không uốn mẹ nữa để được cô 
khen giống bạn... nhé! Khi con ngoan không khóc cô thấy con xinh hơn đấy! Các 
bạn có thấy bạn... ngoan không nào!”
 Cô không nên chê trẻ trước tập thể lớp mà nên gần gũi để góp ý nhỏ với trẻ về 
một số nề nếp chưa tốt hay trong lớp còn một vài cháu hay nhõng nhẽo, không 
nghe lời cô giáo do sự nuông chiều của ông bà, bố mẹ ... tôi dựa vào lúc có điều 
kiện để giúp trẻ có thể học tập, bắt chước gương tốt. Tôi đã tranh thủ cơ hội đó để 
thay đổi trẻ bằng mọi hình thức. Từ sự giúp đỡ của cô giáo mà tính nhõng nhẽo của 
trẻ mất dần. Được cô tạo điều kiện giúp đỡ, được rèn luyện mà trẻ đã thực sự hoà 
nhập vào nề nếp, khuôn khổ của tập thể lớp một cách thoải mái, dễ dàng và tự tin.
 5. Rèn luyện nề nếp thói quen thường xuyên trong mọi hoạt động, mọi lúc 
mọi nơi.
 Hàng ngày, các cháu đến lớp với các nội dung hoạt động: Giờ ăn, giờ ngủ, vệ 
sinh, học tập vui chơi, giờ đón - trả trẻ...mọi sinh hoạt đều là những hình thức để trẻ 
được rèn luyện. Đối với độ tuổi này, để đưa các cháu vào nề nếp thói quen đâu phải 
là chuyện dễ và đơn giản, không chỉ là ngày một ngày hai mà cả một thời gian dài 
và liên tục. Thực tế các cháu còn rất bé chưa có ý thức được như các anh chị lớn 
tuổi, điều này cũng là thử thách cho cô giáo. Muốn tạo cho trẻ có được thói quen 
 9 công tác chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả tốt. Thường xuyên chú trọng tuyên 
truyền rộng rãi với các bậc phụ huynh về sự cần thiết của việc rèn luyện nề nếp, 
thói quen cho trẻ ở độ tuổi này. Từ đó, phụ huynh cùng phối hợp với giáo viên để 
trao đổi nắm bắt đặc điểm tình hình của trẻ, tìm nguyên nhân từ đó thống nhất giải 
pháp thích hợp, kịp thời uốn nắn, rèn luyện trẻ lúc ở nhà cũng như ở trường. Giúp 
việc rèn luyện nề nếp thói quen theo khoa học và đi đến thống nhất trong việc chăm 
sóc giáo dục trẻ. 
 7. Rèn luyện bằng tình cảm của cô đối với trẻ.
 Đa số trẻ ở độ tuổi này chưa rời khỏi bàn tay ấp ủ, yêu thương của bố mẹ, gia 
đình và những người thân yêu quanh bé nên khi mới nhập lớp các cháu còn mang 
một tâm trạng lưu luyến nhớ bố mẹ và những người thân. Khi đến lớp quanh bé đều 
lạ lẫm, lúc này bé rất cần tình cảm sự âu yếm, nhẹ nhàng. Do đó, cô phải làm sao 
để trẻ cảm nhận được nguồn hạnh phúc, sự ấm áp, được quan tâm, được yêu mến, 
cảm giác được an toàn và có thể xem mình là một thành viên trong gia đình nhỏ mà 
trẻ đang hoà nhập. Tình cảm của cô đối với trẻ giàu cảm xúc thân thiết như quan hệ 
mẹ - con. Cô luôn tôn trọng và đồng cảm tạo nên không khí vui tươi, cởi mở, lôi 
cuốn trẻ hứng thú tham gia vào sinh hoạt một cách thoãi mái và tự tin. 
 Ví dụ: Những ngày đầu trẻ mới đến lớp còn bở ngỡ có khi trẻ còn khóc, tôi bế 
trẻ âu yếm vỗ về trò chuyện, hát đọc thơ cho trẻ nghe và cho trẻ xem tranh, kể 
chuyện qua tranh cho trẻ nghe. Thông qua nội dung các bức tranh với lời kể nhẹ 
nhàng đầy tình cảm cuốn hút trẻ vào câu chuyện để trẻ quên đi nỗi nhớ nhà, gây 
cho trẻ lòng ham muốn đến lớp được múa hát, vui chơi và được nghe cô kể chuyện 
. 
 Hay những buổi đầu trẻ ăn cơm tại trường, ngủ tại trường trẻ còn bướng bĩnh, 
uốn vặn. Tôi phải ân cần, dỗ dành bón từng thìa cơm, thìa cháo, ẵm và ru trẻ vào 
giấc ngủ. Ngày qua ngày, trẻ đã quen với giờ ăn thì tôi hướng dẫn, khuyến khích trẻ 
ngồi vào bàn tự cầm thìa xúc cơm ăn và giờ ngủ thì nằm vào đúng gối của mình để 
ngủ, khi ngủ dậy biết tự mình xếp gối vào tủ gọn gàng.
 11