Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp xây dựng và phát triển vốn tài liệu của thư viện

 LỜI NÓI ĐẦU
 Thư viện trường học là một bộ phận trọng yếu không thể thiếu được. 
Sách báo, đang góp phần làm tốt việc chăm sóc và giáo dục thế hệ trẻ ngay từ 
tuổi ấu thơ cho đến lúc trưởng thành, góp phần quyết định chất lượng và không 
ngừng nâng cao năng lực giảng dạy của giáo viên, mở rộng kiến thức và xây dựng 
thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh. Đứng trước những nhiệm vụ to lớn 
của công cuộc cải cách giáo dục hiện nay để nâng cao chất lượng giáo dục toàn 
diện.
 Từ mục đích yêu cầu vai trò của thư viện trong trường học hoạt động 
chủ yếu của giáo viên và học sinh là giảng dạy và học tập. Cả hai hoạt động này 
đều phải sử dụng sách báo. Vì vậy tổ chức thư viện trong nhà trường nhằm thoả 
mãn nhu cầu về sách, báo cho giáo viên và học sinh là một yêu cầu khách quan 
không thể thiếu được. Thư viện còn giúp các em xây dựng được phương pháp 
học tập và phong cách làm việc khoa học, biết sử dụng sách báo trong thư viện. 
Đồng thời tham gia tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng 
nếp sống văn hoá mới trong nhà trường.
 Đối với yêu cầu trên tôi nhận thấy đối tượng phục vụ của thư viện bao 
gồm tất cả mọi thành viên trong nhà trường: Cán bộ, giáo viên,nhân viên và học 
sinh. Trong từng loại đối tượng có sự thuần nhất tương đối về yêu cầu phục vụ. 
Trong những đặc điểm về tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh để mượn sách, báo 
cho phù hợp.
 lượng nguồn thông tin, đảm bảo và đáp ứng nhu cầu của bạn đọc.
 I.2. Năng lực nghiên cứu.
 Dựa trên cơ sở lý luận và quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư 
tưởng Hồ Chí Minh về công tác sách, báo và thông tin thư viện.
 Qua nhiều năm làm công tác thư viện trường học, với những kinh nghiệm 
của bản thân đã tích lũy được trong công tác và thông qua học hỏi các đồng 
nghiệp; căn cứ vào tình hình thực tiễn của thư viện nhà trường tôi nhận thấy việc 
phát triển vốn tài liệu, phát triển nguồn thông tin của thư viện là rất cần thiết.
 Vì vậy, tôi mạnh dạn xây dựng đề tài nghiên cứu “Một số giải pháp xây 
dựng và phát triển vốn tài liệu của thư viện”.
 Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác phát triển vốn tài liệu của Thư 
viện, tôi muốn đánh giá những kết quả đã đạt được và tìm ra những điểm còn hạn 
chế, ảnh hưởng đến công tác phát triển nguồn thông tin. Từ đó, đưa ra những kiến 
nghị, đề xuất và các giải pháp nhằm góp phần vào việc nâng cao hiệu quả hoạt 
động của công tác phát triển vốn tài liệu của thư viện trường học.
 II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
 Đề tài tập trung chuyên sâu nghiên cứu về cơ sở vật chất, trang thiết bị 
phục vụ bạn đọc; công tác phát triển vốn tài liệu của thư viện trường THCS trong 
giai đoạn hiện nay.
 Thành phần vốn tài liệu như: Tài liệu bổ sung, kinh phí cho hoạt động bổ 
sung, kế hoạch và chính sách bổ sung, các nguồn bổ sung, nhân lực thực hiện 
công tác bổ sung...
 III. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT, THỰC NGHIỆM. 
 Thư viện trường THCS nơi tôi đang công tác hiện nay.Trước khi thực hiện 
đề tài vốn tài liệu của thư viện trường nơi tôi đang công tác như sau:Hiện nay, 
thư viện nhà trường đang phục vụ bạn đọc với trên 3450 các ấn phẩm trong đó:
 Sách chiếm 2550 bản( 65,2%)
 Báo; tạp chí gồm 1200 bản (34,8%)
 IV. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU.
 Đề tài nghiên cứu được triển khai áp dụng trong hai năm học kế tiếp: 
năm học 2015 – 2016; năm học 2016 – 2017. Đối với Việt Nam, trong giai đoạn công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, 
việc đảm bảo và phát triển nguồn thông tin cho mọi lĩnh vực của đời sống xã hội 
có ý nghĩa hết sức lớn lao. Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn Quốc lần thứ IX của 
Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Chủ động 
hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng 
cao hiệu quả hợp tác quốc tế, đảm bảo độc lập tự chủ và định hướng xã hội chủ 
nghĩa, bảo vệ lợi ích dân tộc, an ninh quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, 
bảo vệ môi trường”Thực hiện nghị quyết IX của Trung ương Đảng, để góp 
phần thúc đẩy nhanh chóng quá trình hội nhập kinh tế quốc tế; với chức năng và 
nhiệm vụ đặc thù của nhà trường, trong những năm qua đặc biệt trú trọng đến 
việc đổi mới giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng dạy và học và nghiên cứu 
phương pháp dạy học có hiệu quả nhằm cung cấp, bồi dưỡng cho đất nước những 
nhân tài cho tương lai, có đầy đủ phẩm chất đạo đức, là con ngoan trò giỏi, những 
mầm non tương lai của đất nước trong thời kì đổi mới.
 I.2. Cơ sở thực tiễn.
 Trong trường THCS, bên cạnh các hoạt động chuyên môn, hoạt động 
phong trào,thì hoạt động thông tin - thư viện không ngừng được trú trọng và 
đầu tư phát triển, nhằm đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu của bạn đọc; nâng cao 
hiệu quả phục vụ thông tin cho đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh trong và 
ngoài nhà trường.
 I.3. Tính cấp thiết của vệc phát triển vốn tài liệu của thư viện.
 Bên cạnh những thành tích và kết quả mà thư viện nhà trường đã đạt được 
thì việc phát triển vốn tài liệu, phát triển nguồn thông tin cũng đang còn nhều bất 
cập cần phải nghiên cứu và tìm ra các giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng 
nguồn thông tin, đảm bảo và đáp ứng nhu cầu của bạn đọc.
 I.4. Năng lực nghiên cứu.
 Dựa trên cơ sở lý luận và quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư 
tưởng Hồ Chí Minh về công tác sách, báo và thông tin thư viện.
 Qua nhiều năm làm công tác thư viện trường học, với những kinh nghiệm 
của bản thân đã tích lũy được trong công tác và thông qua học hỏi các đồng 
nghiệp; căn cứ vào tình hình thực tiễn của thư viện nhà trường tôi nhận thấy việc 
phát triển vốn tài liệu, phát triển nguồn thông tin của thư viện là rất cần thiết.
 Vì vậy, tôi mạnh dạn xây dựng đề tài nghiên cứu “Một số giải pháp xây dựng 
và phát triển vốn tài liệu của thư viện”.
 I.4.1 Cơ sở vật chất của nhà trường trong sự nghiệp đổi mới giáo dục. PHÒNG ĐỌC CỦA GIÁO VIÊN
 Có đầy đủ giá sách, tủ chuyên dùng để đựng sách báo, tạp chí, hồ sơ. Đủ bàn 
ghế cho cán bộ thư viện làm việc, bàn ghế phục vụ giáo viên và học sinh đến thư 
viện đọc và tra cứu. Có tủ mục lục, sổ mục lục, bảng giới thiệu sách mới.
 BẢNG GIỚI THIỆU SÁCH MỚI
 - Sách báo được bảo quản tốt, sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp và có khoa học. - Sách mở rộng kiến thức, nâng cao trình độ các môn học phù hợp với 
chương trình từng cấp học có: 242 bản
 - Sách phục vụ các nhu cầu về mở rộng , năng cao kiến thức chung, tài liệu 
các cuộc thi theo chủ đề, chuyên đề, đề thi học sinh giỏi: 163 bản.
 - Sách nâng cao trình độ chuyên môn ngoại ngữ, tin học, tài liệu bồi dưỡng 
thường xuyên: 26 cuốn.
 - Có kế hoạch bổ sung sách thư viện trong 5 năm: 1.062 cuốn
 - Số lượng sách tham khảo bình quân đạt 03 cuốn / học sinh.
 d. Báo, tạp chí:
 - Có các loại báo phù hợp với lứa tuổi học sinh và các tạp chí, báo chung 
của Đảng, nhà nước, địa phương và các đoàn thể quần chúng.
 - Hàng năm nhà xuất bản Giáo dục và các Công ty sách - Thiết bị trường 
học ở các tỉnh dành một khoản kinh phí trong chi phí sản xuất kinh doanh để sử 
dụng vào việc hướng dẫn, tuyên truyền, giới thiệu sách, báo; chỉ đạo, bồi dưỡng 
nâng cao chất lượng của nhân viên phụ trách công tác thư viện nhằm nâng cao 
chất lượng hoạt động của thư viện trường học.
 I.4.3 Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của thư viện trường học 
trước nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu của nhà trường.
 Thư viện trường học là kho tàng tri thức của nhân loại, là một bộ phận 
trọng yếu không thể thiếu được trong trường phổ thông, là nơi lưu giữ nét đẹp 
tinh hoa, văn hoá, những thành quả lao động trí óc và kinh nghiệm trong quá trình 
sống và tồn tại của con người. Ngày nay, nhu cầu học tập và nghiên cứu của con 
người ngày càng được nâng cao, đòi hỏi thư viện trường học phải tổ chức phục 
vụ đáp ứng đầy đủ nhu cầu đó và cán bộ thư viện là cầu nối giữa kho tài liệu của 
thư viện với bạn đọc và người sử dụng.
 Thực hiện kế hoạch chỉ đạo của các cấp, thư viện trường học đã xây 
dựng cho mình kế hoạch hoạt động rõ ràng theo từng tháng dựa trên cơ sở hoạt 
động của thư viện ngành. Nhà trường đã trú trọng đầu tư thêm trang thiết bị cho 
thư viện tương đối đầy đủ như: Các loại sổ sách thư viện, mua bổ sung thêm các 
loại sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, cho thư viện và phục vụ cho giáo viên - học 
sinh giảng dạy và học tập.
 Dưới sự chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường, được sự quan tâm của 
các cấp và sự hướng dẫn tận tình của cán bộ quản lý. Thư viện đã có được điều Ngoài chức năng giáo dục và thông tin: Thư viện trường còn là trung tâm 
văn hoá, giải trí cung cấp kiến thức xã hội và nâng cao tầm hiểu biết của độc giả.
 * Nhiệm vụ:
 Cung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách 
tham khảo, sách nghiệp vụ, các loại từ điển, tác phẩm kinh điển để tra cứu và các 
loại sách báo cần thiết khác, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, học 
tập và tự bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên và học sinh.
 Sưu tầm và giới thiệu rộng rãi trong cán bộ, giáo viên và học sinh những 
sách báo cần thiết của Đảng, nhà nước và của ngành Giáo dục và đào tạo, phục 
vụ giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học giáo dục, bổ sung kiến thức của các 
bộ môn khoa học, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
 Tổ chức thu hút toàn thể giáo viên và học sinh tham gia sinh hoạt thư viện, 
thông qua các hoạt động phù hợp với chương trình và kế hoạch dạy học, tìm hiểu 
nhu cầu của giáo viên và học sinh, giúp họ chọn sách, đọc sách có hệ thống, biết 
cách sử dụng bộ máy tra cứu sách, tra cứu thư mục nhằm sử dụng triệt để kho 
sách, nhất là các sách nghiệp vụ và sách tham khảo, nhằm huy động các nguốn 
vốn kinh phí ngoài ngân sách và các loại sách báo, tạp chí, tư liệu để đảm bảo 
nguồn vốn bổ sung, làm phong phú nội dung kho sách và tăng cường cơ sở vật 
chất kỹ thuật thư viện.
 Tổ chức quản lý theo đúng nghiệp vụ thư viện, có sổ sách quản lý chặt chẽ, 
bảo quản giữ gìn sách báo tránh hư hỏng, mất mát, thường xuyên thanh lọc sách 
báo cũ, rách nát, lạc hậu, kịp thời bổ sung các loại sách, tài liệu mới, có kế hoạch 
chủ động tiếp thu sự phát triển của mạng lưới thông tin - thư viện điện tử, từng 
bước đưa các trang thiết bị hiện đại phục vụ công tác quản lý thư viện phục vụ 
bạn đọc.
 Tổ chức phục vụ cho các đối tượng bạn đọc sử dụng vốn tài liệu thư viện; 
bố trí thời gian phục vụ phù hợp với điều kiện làm việc và học tập của giáo viên 
và học sinh trong nhà trường; đẩy mạnh các hoạt động phục vụ tài liệu ngoài thư 
viện nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người sử dụng; không đặt ra những quy 
định làm hạn chế quyền sử dụng sách báo, tài liệu trong thư viện của người đọc.
 Phát triển vốn tài liệu phù hợp với tính chất, nhiệm vụ và đối tượng phục vụ 
của Thư viện. Thực hiện theo định kỳ việc thanh lọc ra khỏi kho các loại tài liệu 
không còn giá trị sử dụng, tài liệu hư nát không thể phục hồi.
 Thực hiện các công tác nghiệp vụ; tất cả các ấn phẩm được đăng ký, mô tả, 
phân loại, tổ chức mục lục, sắp xếp đúng nghiệp vụ thư viện. trước Phòng Giáo dục và đào tạo về việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của 
thư viện đã được Đảng uỷ và cấp phòng giáo dục giao phó.
 Dưới ban điều hành của thư viện có nhân viên làm công tác thư viện có 
nhiệm vụ làm tất cả các công tác thư viện như: bổ sung, phân loại, xếp giá, lưu 
trữ và bảo quản vốn tài liệu.
 Về việc quản lý thư viện: Ban quản lý thư viện gồm một cán bộ chuyên quản 
lý chung mọi hoạt động và sự phát triển của thư viện cũng như việc tiếp nhận 
nguồn kinh phí của nhà trường và nguồn ngân sách của Nhà nước. Ngoài ra, Ban 
quản lý còn chịu trách nhiệm việc phát triển vốn tài liệu, số lượng tài liệu bổ sung 
hay loại bỏ, đầu tư trang thiết bị và các hoạt động khác. Bộ phận nghiệp vụ và 
phục vụ bạn đọc đều hoạt động dưới sự chỉ đạo của Ban giám hiệu phụ trách Thư 
viện. Cán bộ có trình độ chuyên môn nghiệp vụ thực hiện các hoạt động hỗ trợ 
cho công tác phục vụ bạn đọc như bổ sung tài liệu, xử lý tài liệu, phân loại tài 
liệu, làm phích, làm sổ đăng kí cá biệt, làm thẻ cho học sinh. Có đủ các loại hồ 
sơ đúng theo quy định để theo dõi hoạt động của thư viện.
 Bên cạnh đó, cán bộ thư viện cần phải xem xét tài liệu mới mà nhà xuất bản 
gửi đến để chọn ra tài liệu thích hợp cần bổ sung. Tất cả các hoạt động trên đều 
nhằm mục đích phục vụ tốt công tác bạn đọc.
 Các phòng trong thư viện đều tập hợp tất cả các loại sách, báo, tạp chí và 
các loại sách tham khảo được phục vụ tại chỗ cho nhu cầu tin, giảng dạy, học tập 
của cán bộ giáo viên và học sinh. Với mô hình tổ chức trên thư viện trường đã 
thực hiện tốt công tác phục vụ bạn đọc. Ngoài ra thư viện còn cải tiến mở rộng 
phạm vi các loại hình tài liệu nhằm làm phong phú thêm kho sách.
 • Nhu cầu đọc của cán bộ, giáo viên giảng dạy:
 Cán bộ và giáo viên trong nhà trường là những người có trình độ từ trung 
cấp trở lên. Chính vì vậy loại hình tài liệu mà họ quan tâm chủ yếu là những tài 
liệu phục vụ cho công tác giảng dạy, nghiên cứu chuyên môn cấp trường.
 Nhu cầu tin của cán bộ và giáo viên trong trường vừa mang tính chất tổng 
hợp vừa mang tính cụ thể vì các nghành khoa học ngày càng phát triển có xu 
hướng chuyên sâu hoặc kết hợp với nhau nên họ phải thu thập thông tin vừa thích 
hợp vừa chi tiết. Nội dung thông tin cần đầy đủ, kịp thời và có tính chính xác cao.
 Ngoài các loại sách, báo, tạp chí, 55% trong số cán bộ giáo viên, nhân viên 
đến thư viện đều có nhu cầu đối với các loại sách tham khảo, 50% cán bộ có nhu 
cầu sử dụng tạp chí. Vì cán bộ giảng dạy là những người quyết định trực tiếp đến 
chất lượng đào tạo của nhà trường nên thư viện trường đã đặc biệt quan tâm và 
tạo mọi điều kiện đáp ứng tốt nhu cầu tin đối với đối tượng này. Đồng thời, Thư