Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SÓ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ MỐI 
QUAN HỆ, GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ GIA 
ĐÌNH NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG 
 GIÁO DỤC HỌC SINH TRƯỜNG 
 THCS&THPT
 BÀU HÀM, TỈNH ĐÒNG NAI nhiên phù hợp lứa tuổi hiếu động, ham chơi của thiếu niên và thời gian ở trường 
không nhiều nên HS dễ sao lãng nhiệm vụ học tập và rèn luyện của mình nếu 
không được các bậc phụ huynh quản lý, hướng dẫn.
 1.3. Đến nay việc đoi mới chương trình pho thông đã thực hiện ở toàn cấp 
học phổ thông. Phương pháp học tập theo chương trình mới (Chuẩn kiến thức, kỹ 
năng) yêu cầu cao việc tự giác học tập ở nhà của HS, các em không phải thụ động 
tiếp thu kiến thức ở trường mà cần chủ động tìm tòi kiến thức từ nhiều nguồn 
thông tin theo sự hướng dẫn của thầy cô và Cha, mẹ. Hơn nữa quá trình học tập 
ở nhà là tiếp nối và hoàn thiện quá trình học tập ở trường, làm chuyển hoá kiến 
thức lĩnh hội trở thành năng lực bản thân. Do đó nhà trường cần phải chủ động 
phối hợp thường xuyên và chặt chẽ với gia đình để xây dựng môi trường giáo dục 
thống nhất, nhằm thực hiện tốt mục tiêu và nguyên lý giáo dục.
 1.4. Tính hệ thống, tính liên tục và tính thống nhất các tác động giáo dục
 Phối hợp các lực lượng giáo dục là một nguyên tắc giáo dục rất quan trọng 
vì đặc điểm của quá trình giáo dục là lâu dài, phức tạp và biện chứng. Do đó sự 
phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với Cha, mẹ học sinh là điều hết sức cần thiết, 
sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp của hai lực lượng giáo dục đồng thời tạo được môi 
trường thuận lợi cho việc phát triển nhân cách của học sinh ở cả nhà trường và 
gia đình.
 Về phía gia đình, đều mong muốn con em mình học đến nơi đến chốn, cố 
gắng tạo điều kiện cho con em học tập. Tuy nhiên trong nhiều năm qua, nhận 
thức về giáo dục của một bộ phận nhân dân trong các xã vùng nông thôn trong 
tỉnh chưa cao, cộng thêm điều kiện kinh tế còn khó khăn, tác động của nền kinh 
tế thị trường.............nên việc đầu tư và quan tâm đến việc học tập của con em
đối với nhiều bậc phụ huynh còn hạn chế. Trách nhiệm giáo dục thế hệ trẻ ở nhiều 
gia đình chưa được coi trọng, một số Cha, mẹ còn “khoán trắng” việc dạy dỗ con 
cái cho nhà trường, việc phối hợp giữa nhà trường với cha mẹ học sinh chưa đạt 
hiệu quả cao trong giáo dục.
 Với những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp quản lý mối 
quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh 
trường THCS&THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai” là cần thiết.
 Mục đích của tôi tiếp tục chọn đề “Một số giải pháp quản lý mối quan hệ 
giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trường 
THCS&THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai” với mong muốn để hiểu bíêt sâu sắc 
hơn, vận dụng tốt hơn các vấn đề đã được học tập, nghiên cứu, trải nghiệm thực 
tiễn và góp một phần vào công tác giáo dục toàn diện học sinh nơi mà bản thân 
tôi đang quản lý.
 Nhìn lại những việc đã làm được, những việc chưa làm được, tìm ra những 
ưu nhược điểm, rút kinh nghiệm cho bản thân để đề ra những giải pháp tốt hơn, 
hợp lý hơn trong công việc quản lý sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình, Hội 
cha mẹ học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường và của 
địa phương. Có thể đề tài này rất phù hợp với trường viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban 
đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật.
 Giáo dục trung học cơ sở phải củng cố, phát triển những nội dung đã học ở 
tiểu học, bảo đảm cho học sinh có những hiểu biết pho thông cơ bản về tiếng 
Việt, toán, lịch sử dân tộc; kiến thức khác về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, 
pháp luật, tin học, ngoại ngữ; có những hiểu biết cần thiết tối thiểu về kỹ thuật và 
hướng nghiệp.
 Giáo dục trung học pho thông phải củng cố, phát triển những nội dung đã 
học ở trung học cơ sở, hoàn thành nội dung giáo dục phổ thông; ngoài nội dung 
chủ yếu nhằm bảo đảm chuẩn kiến thức phổ thông, cơ bản, toàn diện và hướng 
nghiệp cho mọi học sinh còn có nội dung nâng cao ở một số môn học để phát 
triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng của học sinh.
 2. Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ 
động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; 
bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng 
vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng 
thú học tập cho học sinh.
 Do đó, quá trình giáo dục trong nhà trường luôn luôn thực hiện hai nhiệm vụ 
đồng thời là: “dạy chữ, dạy người”. Và trong quá trình giáo dục người được giáo 
dục chịu nhiều tác động từ các phía khác nhau: gia đình, nhà trường, xã hội. Chính 
vì vậy mà quá trình giáo dục diễn ra với những tác động giáo dục phức hợp. Thật 
vậy, trong gia đình, nhà trường hoặc xã hội, người được giáo dục cũng chịu ảnh 
hưởng của nhiều tác động khác nhau. trong gia đình có những tác động của cha 
mẹ, của anh chị em, của nếp sống gia đình.. Trong nhà trường có những tác động 
của giáo viên, của tập thể lớp, của nội qui, của nội dung, phương pháp tổ chức 
giáo dục. Trong xã hội có những tác động của các cơ quan thông tin đại chúng, 
của phim ảnh, sách báo, của người lớn. Những tác động đó có thể đan xen vào 
nhau tạo ra những ảnh hưởng tích cực đến nhân cách với người được giáo dục, 
hoặc có thể ngược chiều nhau tạo ra những “lực nhiễu” gây khó khăn cho quá 
trình giáo dục.
 Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần tổ chức phối hợp tất cả các tác động giáo dục 
theo hướng tích cực, đồng thời cần ngăn chặn, hạn chế đến mức tối đa những tác 
động tiêu cực. Thực tiễn giáo dục cho thấy nhận thức về sự phối hợp nhà trường 
- gia đình chưa đúng. Một số bậc phụ huynh còn xem nhà trường là môi trường 
giáo dục duy nhất cho trẻ, vì vậy trẻ hư thì đỗ lỗi hoàn toàn cho nhà trường là 
“thầy cô dạy như thế này, dạy như thế nọ.!”, hoặc đỗ lỗi cho xã hội “xã hội quá 
nhiều tiêu cực, nhiều tệ nạn, cạm bẫy làm cho con tôi hư..”. Còn ở nhà trường, 
một bộ phận giáo viên thì chỉ tập trung cho chất lượng học tập, xem nhẹ giáo dục 
đạo đức, chỉ biết đỗ lỗi cho gia đình và xã hội, chưa thấy mối quan hệ giữa nhiệm 
vụ giảng dạy và giáo dục, chưa kết hợp “dạy chữ” với “dạy người”. Với các lực 
lượng xã hội lại luôn phàn nàn là nhà trường và gia đình chưa có giải pháp cho 
giáo dục học sinh , “sản phẩm Thực hiện vai trò của giáo dục phổ thông, trong đó có giáo dục THCS, THPT, 
Luật Giáo dục 2005, Điều 27 đã xác định mục tiêu giáo dục ở các cấp học như 
sau:
 - Mục tiêu của giáo dục pho thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về 
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá 
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã 
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh 
tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ 
quốc.
 - Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho 
sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ 
năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.
 - Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những 
kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những 
hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ 
thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
 - Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển 
những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có 
những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy 
năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, 
trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
 b. Chức năng nhiệm vụ của trường phổ thông có nhiều cấp học
 Trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
 - Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục
tiêu, chương trình giáo dục Trung học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban 
hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài 
chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục;
 - Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật;
 - Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý 
học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo;
 - Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công;
 - Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục; Phối 
hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục;
 - Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định 
của Nhà nước;
 - Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội;
 - Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục;
 - Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
 c. Đặc điểm của trường phổ thông có nhiều cấp học
 Giáo dục trung học cơ sở tốt cho xã hội. Sự hạnh phúc của gia đình là tiền đề hình thành nên nhân cách tốt 
cho những công dân của xã hội.
 Vì vậy, muốn xây dựng xã hội thì phải chú trọng xây dựng gia đình. Hồ Chủ 
Tịch nói: “ Gia đình tốt thì xã hội tốt, nhiều gia đình tốt cộng lại thì làm cho xã 
hội tốt hơn”.
 - Gia đình học sinh: là gia đình có con cái đang theo học trong trường học, 
trong các cơ sở giáo dục.
 - Các đặc điểm giáo dục gia đình: Giáo dục gia đình có những đặc điểm 
khác với giáo dục nhà trường và giáo dục xã hội.
 Trước hết, giáo dục gia đình có tính xúc cảm nhiều hơn so với bất kỳ lĩnh 
vực giáo dục nào khác. Vì nó dựa trên tình thương yêu của cha mẹ đối với con 
cái và tình cảm quyến luyến, tin cậy của con cái đối với cha mẹ.
 Sống trong gia đình, trẻ em được che chở, đùm bọc, thương yêu nên những 
suy nghĩ, tình cảm, ước muốn, lối sống của các em đều chịu ảnh hưởng sâu sắc 
và lâu dài của gia đình.
 Trong gia đình trẻ em thường bắt chước sự đánh giá của người lớn về các 
vấn đề và phương diện khác nhau như: Hành vi, thói quen đạo đức, sự kiện chính 
trị-xã hội...
 Trong gia đình các mối quan hệ thân thiết, gắn bó, đùm bọc, yêu thương lẫn 
nhau những phẩm chất, nhân cách của cha mẹ, niềm tin, bầu không khí tâm lý, 
lối sống, truyền thống, ...cũng để lại những dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn trẻ em.
 Là một tế bào của xã hội, gia đình dìu dắt con cái thích ứng dần vào đời sống 
xã hội, mở rộng từng bước nhãn quan và kinh nghiệm của trẻ. Gia đình còn là 
một nhóm xã hội nhỏ không đồng nhất về lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, ... Điều 
này cho phép trẻ em biểu hiện một cách rõ hơn những năng lực trí tuệ và tình 
cảm của mình thuận lợi và nhanh chóng hơn các môi trường xã hội khác.
 Song những đặc điểm này của giáo dục gia đình có những mặt thuận lợi và 
những mặt không thuận lợi trong việc giáo dục học sinh:
 +Tình yêu thương sâu sắc, rộng lớn của cha mẹ đối với con cái và sự kính 
yêu, tôn trọng của con cái đối với cha mẹ chính là mặt mạnh, thuận lợi nhất trong 
giáo dục gia đình, không có một to chức giáo dục nào của xã hội có thể so sánh 
được. Nhưng nếu không được định hướng rõ ràng, không có sự sáng suốt của các 
nguyên tắc sư phạm, không yêu cầu cao đối với trẻ thì đây lại chính là nguyên 
nhân lớn gây ra những thói hư tật xấu cho trẻ em.
 +Truyền thống, phong tục, tập quán của gia đình nuôi dưỡng giá trị tinh thần, 
tu dưỡng tình cảm của con cái đối với thế hệ cha ông. Nhưng nếu phong tục, 
truyền thống của gia đình có những yếu tố lạc hậu, lỗi thời thì cũng sẽ ảnh hưởng 
sâu sắc đến nhân cách của trẻ. 2.1.3.1. Vai trò của gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ 
thông
 Giáo dục thế hệ trẻ là một quá trình liên tục, lâu dài, diễn ra ở nhiều môi 
trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phức tạp. Vì 
thế, việc giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn luôn đòi hỏi có sự 
phối hợp, kết hợp của nhiều lực lượng đoàn thể xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan 
tâm thực sự sâu sắc của mọi người trong xã hội. Việc phối hợp giáo dục đã được 
Bác Hồ chỉ ra từ lâu: “Giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần, còn cần có sự 
giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường 
được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt đến mấy, nhưng thiếu giáo dục 
trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn” (Trích bài nói 
tại Hội nghị cán bộ Đảng trong ngành giáo dục tháng 6/ 1957). Chúng ta đều biết 
rằng trong thực tế, trong môi trường xã hội mà trẻ sống, học tập và phát triển; bên 
cạnh các mặt tác động, các ảnh hưởng tích cực luôn hàm chứa các yếu tố ngẫu 
nhiên và với trình độ thiếu từng trải, ít vốn sống lại hiếu động, trẻ dễ bắt chước 
theo, vi phạm các chuẩn mực, tác động tiêu cực đến sự phát triển nhân cách của 
trẻ. Nhất là khi thiếu sự phối hợp đúng đắn, thiếu sự thống nhất tác động giáo 
dục, thậm chí có sự đối nghịch giữa nhà trường và gia đình hoặc xã hội thì hậu 
quả xấu trong giáo dục sẽ xuất hiện, nếu không kịp thời khắc phục hậu quả sẽ rất 
tai hại.Trong lý luận cũng như trong thực tiễn giáo dục, sự thống nhất tác động 
giáo dục từ nhà trường, gia đình và xã hội được xem là vấn đề có tính nguyên tắc 
đảm bảo cho mọi hoạt động giáo dục có điều kiện đạt hiệu quả tốt.
 Sự tham gia của cha mẹ vào công tác giáo dục trong trường học đóng vai 
trò hết sức quan trọng đối với nâng cao hiệu quả giáo dục của nhà trường vì những 
lí do sau:
 - Truyền thống gia đình ảnh hưởng sâu sắc đến nhân cách học sinh. Gia 
đình là nơi hình thành, phát triển và bồi đắp nhân cách trẻ em. Việc giáo dục của 
gia đình bắt đầu từ lúc sinh ra cho đến cuối đời, thường xuyên tác động, điều 
chỉnh sự phát triển nhân cách của các em không phải bằng mệnh lệnh, mà bằng 
bầu không khí tình cảm lành mạnh trong gia đình.
 - Gia đình là chiếc cầu nối trẻ em với nhà trường và xã hội, là nơi nuôi 
dưỡng, giáo dục, giúp các thành viên trong gia đình phát triển cả về thể chất lẫn 
trí tuệ, đặc biệt là trẻ em, để các em vừa có sức khoẻ, có đạo đức, tri thức và văn 
hoá.
 Thật vậy, ảnh hưởng giáo dục của gia đình đến với trẻ là sớm nhất. Giáo dục 
con cái trong gia đình ngày nay không phải chỉ là việc riêng tư của bố mẹ, mà 
còn là trách nhiệm đạo đức và nghĩa vụ công dân của những người làm cha mẹ. 
Nó được xác định trong nhiều văn bản pháp luật ở nước ta hiện nay như trong 
Hiến pháp (1992), Luật Hôn nhân và gia đình (1986), Luật Bảo vệ chăm sóc và 
giáo dục trẻ em (1991).. .gắn với quan hệ máu mủ ruột thịt và tình yêu sâu sắc 
của cha mẹ với con cái, nên giáo dục gia đình mang tính xúc cảm mạnh mẽ, có 
khả năng cảm hóa rất lớn. Tùy vào điều kiện kinh tế, đời sống của mỗi gia đình 
mà việc tiến hành giáo dục trong các giai đoạn phát