Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường tiểu học Tây Phong

 Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường Tiểu học Tây Phong
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Đọc sách có vai trò to lớn cho việc hình thành và phát triển trí tuệ và nhân 
cách con người, giúp con người phát triển toàn diện cả về giáo dục và trí dục. 
Những trang sách hay mở ra cho chúng ta thế giới muôn màu, hướng chúng ta 
biết yêu và cảm thụ cái đẹp. Việc đọc sách không chỉ dừng lại ở chỗ tiếp thu 
kiến thức mà còn tạo thói quen tự học, tự nghiên cứu của học sinh và cung cấp 
cho giáo viên nhiều tư liệu quý báu, giúp họ nâng cao chất lượng giảng dạy, 
thêm nhiều phương pháp truyền đạt hiệu quả. Bên cạnh đó còn rèn cho học sinh 
những kĩ năng, thói quen đọc hữu ích, có lợi cho trí não và sức khỏe. 
 Hiện nay với sự bùng nổ của công nghệ thông tin trong xã hội đã ảnh 
hưởng không nhỏ đến văn hóa đọc của mỗi con người Việt Nam đặc biệt là các 
em học sinh, phần lớn các em học sinh trên cả nước nói chung và ở trường Tiểu 
học Tây Phong nói riêng chưa thích đọc sách, chưa chịu khó đọc tài liệu để tìm 
tòi, học hỏi. Hầu như các em hay có thói quen mỗi khi cần thông tin gì thì vào 
mạng tìm kiếm và sao chép lại kết quả. Nhiều học sinh thờ ơ, lười đọc sách, lười 
tìm kiếm những cuốn sách hay, mới, bổ ích cho môn học và thực tiễn đời sống. 
Việc đến thư viện, miệt mài đọc sách, ghi chép lại những tri thức quan trọng dần 
trở nên xa lạ đối với một bộ phận không nhỏ các em học sinh. Sự lệ thuộc vào tri 
thức trên mạng kèm theo những hệ lụy tri thức không chính xác, không rõ nguồn 
gốc, nguồn trích dẫn khiến việc tư duy và phương pháp học của học sinh thiếu 
khoa học và sự sáng tạoĐiều đó chứng tỏ các sản phẩm văn hóa hiện đại đã 
thâm nhập vào lĩnh vực giải trí của thiếu nhi khiến văn hóa đọc có nguy cơ mai 
một. 
 Vậy làm thế nào để duy trì và phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng nói 
chung và trong nhà trường nói riêng? Làm thế nào mỗi người chúng ta luôn có 
thói quen đọc sách một cách tự nguyện, thường xuyên và xem sách như một sản 
phẩm văn hóa luôn được đề cao, quý trọng? Đó là những điều đang được các 
cấp, các ngành quan tâm, trăn trở. Trong phạm vi một trường học tôi trăn trở 
làm thế nào để tạo được thói quen đến thư viện đọc sách tự nguyện, thường 
xuyên, làm thế nào để phong trào đọc sách luôn được duy trì và phát triển trong 
giáo viên và học sinh. Chính vì vậy tôi chọn đề tài “ Một số giải pháp phát triển 
văn hóa đọc tại trường tiểu học Tây Phong” làm đề tài nghiên cứu của mình. Đề 
tài đã được nghiên cứu tại trường Tiểu học Tây Phong từ năm học 2016 -2017 
đến nay. 
 1 Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường Tiểu học Tây Phong
học tập, hướng tới mục tiêu xây dựng và phát triển toàn diện con người Việt 
Nam.
 II. Thực trạng 
 Trong những năm qua hầu hết giáo cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh 
trong trường đã sử dụng các loại tài liệu của thư viện như sách nghiệp vụ giáo 
viên, sách tham khảo, sách giáo khoa, sách thiếu nhi nhưng sử dụng một cách 
thụ động. Chỉ khi nào cần tài liệu làm một vấn đề gì đó như tập huấn, chuyên đề, 
ra đề kiểm tra hay chuẩn bị kiểm tra giữa kì, cuối kì...thì mới tìm đến sách để 
đọc. Còn việc chủ động đọc để tham khảo, mở rộng, nâng cao kiến thức về các 
lĩnh vực thì hầu như còn rất ít, khoảng 50 – 60% giáo viên tích cực chủ động 
thường xuyên sử dụng tài liệu của thư viện.
 Một số giáo viên và học sinh ít đến thư viện, chưa chủ động chịu khó tìm 
kiếm xem trong thư viện trường có những loại tài liệu gì, những lĩnh vực nào tài 
liệu nhiều, lĩnh vực nào tài liệu còn ít, nguồn tài liệu có trong thư viện phù hợp 
với nhu cầu của bản thân ở mức độ nào, đồng thời đề xuất bổ sung tài liệu ở lĩnh 
vực mình cần mà họ chuyển sang tra tìm trên mạng để lấy kết quả. 
 Nhiều học sinh khi vào thư viện không đọc mà chỉ lật sách xem hình ảnh, 
nói chuyện, đùa nghịch trong thư viện. Các loại sách nói về lịch sử dân tộc, địa 
lí, sách nói về những tấm gương anh hùng của dân tộc qua nhiều thời đại, sách 
về khám phá về khoa học, danh nhân văn hóa của Việt Nam và thế giới chưa 
được học sinh chú trọng tham khảo. Học sinh từ lớp 3 đến lớp 5, tỉ lệ học sinh 
thường xuyên đến thư viện đạt 60 – 65 %. Lớp 1, 2 số lượng học sinh đến thư 
viện thường xuyên chỉ đạt tỉ lệ 30 – 40%. Do đó nhân viên phụ trách thư viện 
đôi lúc chưa biết được nhu cầu của các em cần những loại sách gì để bổ sung kịp 
thời. Vì vậy chất lượng của các sản phẩm văn hóa chưa cao, chưa đáp ứng tối đa 
nhu cầu của bạn đọc cũng ảnh hưởng đến sở thích và việc đọc thường xuyên của 
các em.
 Một số học sinh chưa có ý thức cao trong việc giữ gìn bảo quản sách báo 
của thư viện, các em còn viết, vẽ, tẩy xóa, làm rách nát sách, báo của thư viện đã 
làm ảnh hưởng đến chất lượng của tài liệu và nhu cầu người đọc.
 Nhà trường đã tổ chức thư viện tại lớp học cho các khối lớp nhưng chất 
lượng các loại tài liệu của thư viện góc lớp chưa phong phú về nội dung, đa dạng 
về chủng loại, có lúc tài liệu cũng chưa phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng 
trong lớp vì vậy các em chỉ thích đọc một vài ngày đầu còn sau đó sẽ có tình 
trạng chán đọc: Tủ sách thư viện lớp học tỉ lệ báo măng non chiếm khoảng 60%, 
 3 Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường Tiểu học Tây Phong
mới để các em biết và tìm đọc và để các em biết được ý nghĩa, tầm quan trọng 
của các loại sách đó đối với nhu cầu học tập và đời sống thực tiễn của các em. 
 Tổ chức các buổi tuyên truyền giới thiệu sách dưới cờ:
 Ví dụ: tuyên truyền giới thiệu sách nhân kỉ niệm ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, 
ngày thành lập Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 26/3Qua buổi tuyên 
truyền, giới thiệu giúp bạn đọc biết được trong thư viện có những quyển sách về 
chủ đề này, và những quyển sách đó giúp bạn đọc hiểu thêm ý nghĩa các ngày lễ 
và tìm đến sách nhiều hơn đồng thời các em có ý thức cao về tầm quan trọng của 
sách.
 Tuyên truyền trong các cuộc họp cha mẹ học sinh để phối hợp. Vào đầu 
năm học, cuối kỳ 1, cuối năm học nhà trường tổ chức các cuộc họp cha mẹ học 
sinh các lớp. Trong cuộc họp cha mẹ học sinh giáo viên chủ nhiệm triển khai 
tổng quát các hoạt động thư viện trong năm học, nêu vai trò và tầm quan trọng 
của thư viện đối với giáo viên và học sinh để phụ huynh biết từ đó họ nhắc nhở, 
thúc đẩy, giáo dục con em có ý thức hơn trong việc tự đọc, tự nghiên cứu, tìm 
hiểu qua sách, tạo thói quen đọc sách cho các em.
 Các thầy cô và nhân viên thư viện luôn nhắc nhở, giáo dục cho các em 
thường xuyên đến thư viện để đọc, mượn sách, báo và giáo dục các em có ý thức 
giữ gìn sách, báo cẩn thận, những hành vi ứng xử có văn hoá đối với sách, báo 
cả trong khi đọc sách và sau khi đọc; mục đích đọc sách, biết tìm đến những 
cuốn sách có nội dung tốt, có tác dụng giáo dục cao. Qua đó các em có ý thức 
hơn mỗi khi đến và sử dụng những sản phẩm của thư viện.
 Giải pháp 2: Xây dựng thư viện phong phú về tài liệu, khang trang về 
cơ sở vật chất, trang thiết bị.
 Nguồn tài liệu phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức, là nguồn tài 
liệu gồm nhiều loại sách: sách nghiệp vụ, từ điển, cẩm nang, tài liệu theo nhiều 
chủ đề khác nhau: chủ đề về lịch sử dân tộc việt Nam, chủ đề về Bác, về Phụ nữ 
Việt Nam, tủ sách đạo đức, truyện tranh, thần thoạichất lượng và số lượng tài 
liệu được nâng lên, thư viện tổ chức các hoạt động như: phục vụ đọc mượn, túi 
sách lưu động, tủ sách lớp học lớp học cũng dễ dàng và hiệu quả hơn, giúp cho 
bạn đọc tìm tài liệu nhanh chóng, nhu cầu của bạn đọc được đáp ứng tốt hơn. 
 Một thư viện khang trang sạch đẹp sẽ tạo sự thích thú cho các em mỗi khi 
đến với thư viện, cùng với đó cách trang trí theo mô hình thư viện thân thiện rất 
bắt mắt đã kích thích, tạo niềm đam mê đọc sách của các em học sinh đặc biệt là 
các em nhỏ lớp 1, 2 các em rất thích đến thư viện sau những giờ học trên lớp. 
 5 Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường Tiểu học Tây Phong
 Với nhiều hình thức phục vụ khác nhau sẽ tạo vòng quay của thư viện càng 
nhiều, tài liệu đến bạn đọc nhiều hơn và tài liệu cũng được tuyên truyền rộng rãi 
hơn trong bạn đọc.
 Hình thức phục vụ đọc tại chỗ: Đối với điểm trường chính và phân hiệu 
buôn K62 nhân viên thư viện phân lịch đọc cho các lớp luân phiên nhau vào thư 
viện đọc đầu giờ vào lớp, giờ ra chơi, cuối giờ tan học. Mỗi lớp được phân bố 
lịch vào thư viện đọc sách báo ít nhất 1 – 2 lần/ tuần. Học sinh đọc tại chỗ chủ 
yếu là sử dụng các loại sách tham khảo, các loại sách giáo dục, đạo đức, sách 
Bác Hồ vì số lượng các loại sách này ít không đủ đáp ứng cho nhu cầu mượn về 
nhà. Hình thức này giúp các em có thể lựa chọn nhiều loại tài liệu để đọc theo sở 
thích của bản thân mình. Tuy nhiên với hình thức đọc tại chỗ học sinh có rất ít 
thời gian để đọc, nhiều lúc học sinh chỉ tranh thủ đọc 10 – 15 phút đầu giời, đọc 
giờ ra chơi, hoặc cuối buổi nên chỉ đọc được một phần của tài liệu đã hết thời 
gian và các em phải bỏ dở cuốn sách mình đang đọc điều này gây ảnh hưởng rất 
lớn đến hoạt động đọc của các em, làm giảm đi sự thích thú của học sinh.
 Hình thức mượn về nhà: Các em vào thư viện theo lịch đọc đã được phân 
bố, tìm tài liệu và ghi đầy đủ thông tin lên phiếu theo dõi mượn sách cá nhân và 
đưa cho cán bộ thư viện hoặc các bạn trong đội hỗ trợ kiểm tra xong mới được 
đưa tài liệu ra khỏi phòng thư viện. Khi mượn sách về nhà các em có nhiều thời 
gian để đọc và đọc những tài liệu theo sở thích của mình vì vậy mà hiệu quả đọc 
đạt chất lượng cao hơn. Tuy nhiên tài liệu mượn về nhà chủ yếu là các loại 
truyện thiếu nhi, còn những sách đạo đức, Bác Hồ, sách tham khảo chỉ được đọc 
tại chỗ vì số lượng ít không thể đáp ứng nhu cầu mượn của các em.
 Do vậy thư viện cần kết hợp linh hoạt những hình thức phục vụ khác để 
hoạt động đọc mượn đạt hiệu quả cao hơn.
 Tổ chức thư viện lưu động: hàng tháng phụ trách thư viện vận chuyển tài 
liệu đến phân hiệu, tổ chức cho học sinh đọc tại chỗ, mượn về nhằm phát triển 
văn hóa đọc tại những điểm có học sinh là người dân tộc thiểu số. Hình thức 
phục thư viện lưu động giúp cho cán bộ thư viện chủ động triển khai có hiệu quả 
các hoạt động phục vụ ngoài thư viện, giúp cho các em học sinh có thể tiếp cận 
được với nguồn sách báo, từ đó hình thành thói quen, nâng cao kỹ năng đọc cho 
các em. Đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số thì với hình thức này sẽ tạo thói 
quen cho các em tự tin, mạnh dạn đến với sách, khơi gợi cho các em niềm đam 
mê đọc sách.
 7 Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường Tiểu học Tây Phong
mà mình thích để đọc, được giao lưu, trao đổi trong quá trình đọc, tạo sự thích 
thú cho các em.
 Một số hình ảnh học sinh đọc sách ngoài trời:
 Học sinh đọc ngoài trời tại phân hiệu B.Cuê
 Học sinh đọc ngoài trời (điểm trường chính, phân hiệu K62)
 Thư viện còn phối hợp với Đoàn, Đội tổ chức các cuộc thi cho học sinh: thi 
đọc sách, truyện; thi diễn kịch theo sách
 Cán bộ thư viện xây dựng kế hoạch trình Ban giám hiệu phê duyệt và triển 
khai đến giáo viên chủ nhiệm các lớp và các bộ phận liên quan trước 1tháng. 
Giáo viên chủ nhiệm tổ chức cho học sinh thi tại lớp trong tiết hoạt động tập thể 
và chọn mỗi lớp 1 em đọc tốt nhất hoặc 1 nhóm diễn tốt nhất để tham gia thi cấp 
trường.
 9 Một số giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường Tiểu học Tây Phong
 Một số hình ảnh tổ chức cuộc thi diễn kịch theo sách:
 Tại điểm chính Tại phân hiệu K62
 Tại phân hiệu B.Cuê Phát thưởng sau cuộc thi
 Các cuộc thi thu hút 100% học sinh tham gia qua đó giúp các em có kỹ 
năng đọc, đọc đúng, đọc diễn cảm hơn đồng thời giúp cho các em học sinh có 
những trải nghiệm theo những cuốn sách đã đọc, tạo sự tự tin, mạnh dạn của các 
em trước đám đông, nâng cao kĩ năng đọc và cảm nhận sâu sắc được những câu 
chuyện cổ tích, những bài thơ, câu chuyện mà hàng ngày các em đã đọc qua đó 
cụ thể hóa bằng hành động và làm theo sách, báo của thư viện tạo cho các em 
niền ham mê, hứng thú đọc sách, học sinh đến thư viện ngày một đông hơn và 
sử dụng có hiệu quả các loại sách, báo của thư viện.
 IV. Tính mới của giải pháp:
 Các năm học trước thư viện chỉ tổ chức hình đọc tại chỗ và hình thức mượn 
về nhà, tổ chức thư viện lớp học cho học sinh, trang trí thư viện theo bạn đọc 
theo mô hình truyền thống, không gian chật hẹp do tủ sách chiếm nhiều diện 
tích, cách bài trí chưa khoa học, sách xếp chung trong một tủ nên bạn đọc chọn 
 11