Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh

 ĐỀ TÀI
 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ 
 HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO CHO HỌC SINH
 I, Phần mở đầu:
 Lý do chọn đề tài:
 Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam, đồng 
thời cũng là là giáo dục lớn của dân tộc. Người đã để lại cho chúng ta nhiều quan 
điểm giáo dục có giá trị, trong đó quan điểm “ Học đi đôi với hành” là cơ sở 
khoa học, phương pháp luận biện chứng và là qui luật của sự phát triển toàn diện 
nhân cách con người, phát triển nền giáo dục Việt Nam hiện đại, tương lai. Vì 
thế đi sâu tìm hiểu và làm rõ giá trị của quan điểm đó có ý nghĩa sâu sắc và hết 
sức quan trọng định hướng lý luận cũng như chỉ đạo thực tiễn giáo dục, đào tạo 
ở các trường trong hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay.
 Quan điểm “ Học đi đôi với hành” có quan hệ chặt chẽ với quan điểm “ Lý 
luận gắn liền với thực tế”. Người chỉ ra: “ Lý luận phải đem ra thực hành. Thực 
hành phải nhằm vào lý luận. Lý luận cũng như cái tên hoặc viên đạn. thực hành 
cũng như cái đích để bắn. Có tên mà không bắn hoặc bắn lung tung, cũng như 
không có tên. Lý luân cốt để áp dụng vào thực tế. Chỉ học thuộc lòng, để đem lòe 
thiên hạ thì lý luận ấy cũng vô ích. Vì vậy chúng ta phải gắng học, đồng thời học 
thì phải hành”. Kế thừa và phát triển quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về 
giáo dục, Nghị quyết Đại hội XI Đảng đã xác định: “Đổi mới căn bản, toàn diện 
nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội 
nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục và đào tạo, phát triển đội 
ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Tập trung nâng cao chất 
lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, 
kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp. Đổi mới cơ chế tài chính giáo dục... Đổi 
mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học”.
 Hoạt động trải nghiệm là một hoạt động giáo dục được Bộ Giáo dục và 
Đào tạo xây dựng dự thảo từ tháng 01/2018, đây là một chương trình giáo dục 
 1 - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động
 5. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 Nghiên cứu đề tài nhằm mục đích đề xuất một số biện pháp tích cực để tổ 
chức các HĐTNST cho học sinh các khối nhằm để học sinh được trải nghiệm 
thực hành nhiều, các em có điều kiện đưa các kiến thức đã được học vào thực tế 
cuộc sống, phát huy tính tích cực, sáng tạo; nâng cao chất lượng dạy học và hiệu 
lực quản lý nhà trường ở trường tiểu học Lê Hồng Phong.
 Phần thứ hai: 
 I, Cơ sở lí luận của vấn đề
 Theo Dự thảo chương trình phổ thông mới, hoạt động trải nghiệm là hoạt 
động giáo dục được thực hiện bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 12.
 Ở tiểu học nội dung chương trình Hoạt động trải nghiệm tập trung nhiều 
hơn vào các hoạt động phát triển bản thân, kỹ năng sống, quan hệ với bạn bè, 
thầy cô và người thân trong gia đình. Bên cạnh đó các hoạt động lao động và 
hoạt động xã hội và làm quen với một số nghề gần gũi cũng được tổ chức thực 
hiện..
 a. Khái niệm 
 Hoạt động TNST là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn và tổ 
chức của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn 
trong nhà trường hoặc trong xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo 
dục, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất nhân cách, các năng lực và 
tích luỹ kinh nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân.
 Khái niệm này khẳng định vai trò chủ đạo của nhà giáo dục đối với hoạt 
động này; tính tham gia trực tiếp, chủ động tích cực của học sinh; phạm vi các 
chủ đề hay nội dung hoạt động và kết quả đầu ra là năng lực thực tiễn, phẩm chất 
và tiềm năng sáng tạo và hoạt động là phương thức cơ bản của sự hình thành và 
phát triển nhân cách con người.
 b.Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm:
 Hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội học sinh huy động tổng hợp kiến thức; kĩ 
năng các môn học và lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời 
 3 Hình thức có tính khám phá ( thực địa – thực tế, tham quan, cắm trại, trò 
chơi)
 Hình thức có tính thể nghiệm, tương tác ( diễn đàn, giao lưu, hội thảo, sân 
khấu hóa);
 Hình thức có tính cống hiến (Thực hành lao động, hoạt động tình nguyện, 
nhân đạo)
 Hình thức có tính nghiên cứu, phân hóa ( dự án nghiên cứu khoa học, hoạt 
động theo nhóm hoặc sở thích).
 Hoạt động trải nghiệm có thể tổ chức trong và ngoài lớp học; trong và 
ngoài nhà trường theo qui mô cá nhân, nhóm, lớp học; khối lớp hoặc qui mô cả 
trường,
 II.Thực trạng vấn đề: 
 Trường tiểu học Lê Hồng Phong thực hiện Mô hình trường học mới từ 
năm học 2012-2013 và Thực hiện Thông tư 30/2014/TT/BGDĐT và thông tư số 
22 về đánh giá học sinh tiểu học được áp dụng từ năm học 2014-2015, nhà 
trường đã chỉ đạo tổ chức HĐTNST. Những hoạt động này mới diễn ra ở trong 
phạm vi lớp học, trường học, chưa diễn ra ở ngoài trường học nhưng được đội 
ngũ cán bộ giáo viên đã nhận thức được về vai trò, vị trí của HĐTNST trong quá 
trình phát triển toàn diện cho học sinh. Giáo viên nhà trường đã mạnh dạn 
nghiên cứu vấn đề và tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện. Thông qua việc tổ 
chức HĐTNST cho học sinh, nhà trường đã xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp 
với phụ huynh học sinh và cộng đồng. Đồng thời nhà trường còn huy động sự 
tham gia của cộng đồng vào công tác giáo dục, chăm sóc học sinh, nâng cao cơ 
sở vật chất, trang thiết bị dạy học phù hợp với nhiệm vụ, yêu cầu của nhà trường. 
Đây cũng là nội dung thực hiện đúng vai trò của cha mẹ học sinh tham gia đánh 
giá học sinh cùng với nhà trường theo hướng dẫn của Thông tư 
30/2014/TT/BGDĐT.Đối với học sinh được tham gia HĐTNST, các em phấn 
khởi, mạnh dạn, tự tin, tự giải quyết vấn đề và có nhiều sáng tạo mới trong học 
tập và sinh hoạt hàng ngày. 
 5 Khi xây dựng chương trình, cần chú ý đến hoạt động này trong thời lượng 
chương trình để việc sắp xếp và tổ chức xen kẽ vừa hợp lí vừa hiệu quả. Cần căn 
cứ vào điều kiện thực tế để xây dựng kế hoạch và tiến hành các hoạt động học 
tập trải nghiệm sao cho hiệu quả, làm tốt công tác phối hợp với Ban đại diện cha 
mẹ học sinh, các đoàn thể và địa phương trong khi tổ chức./. 
 Trong mỗi chuyến trải nghiệm cho các khối lớp nhà trường xác định, trải 
nghiệm không chỉ là quan sát, chiêm ngưỡng hay nghe giảng giải mà học sinh 
cần được tự tay mình làm những công việc thường ngày của cuộc sống. Tuy có 
thể không thành thạo nhưng việc tự làm những công việc dù là nhỏ, các em sẽ 
cảm nhận được sự vất vả, khó nhọc và rèn luyện đức tính yêu lao động.
 Thực hiện tốt Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo 
dục đào tạo góp phần thực hiện tốt mục tiêu: “Phát triển trí tuệ, thể chất, hình 
thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định 
hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú 
trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng 
lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng 
sáng tạo, tự học”của người học. Tổ chức HĐTNST trong nhà trường góp phần 
thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực, tạo cơ hội cho học sinh 
phát huy khả năng sáng tạo, biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế, 
đồng thời biết chia sẻ và quan tâm tới mọi người xung quanh.
 Việc học thông qua làm, học đi đôi với hành và học từ trải nghiệm đều 
giúp người học đạt được tri thức và kinh nghiệm nhưng theo các hướng tiếp cận 
không hoàn toàn như nhau, trong đó trải nghiệm có ý nghĩa giáo dục cao nhất và 
có phần bao hàm cả học và thực hành.
 Căn cứ vào khả năng, điều kiện của học sinh, của trường, của cộng đồng 
địa phương nhà trường xây dựng kế hoạch Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng 
tạo năm học 2018-2019 để tổ chức HĐTNST sao cho học sinh được chủ động, 
phấn khởi, tích cực tham gia.
 Tuy nhiên, đây là một nội dung mới nên trong quá trình tổ chức HĐTNST 
cho học sinh, vẫn còn một số ý kiến băn khoăn về yêu cầu, cách thức tổ chức 
 7 Giáo viên nên hướng cho học sinh lựa chọn nội dung thực hiện trong cả 
năm học dựa trên chủ điểm từng tháng, điều kiện, khả năng của bản thân, của 
lớp, của nhà trường, của địa phương có thể tổ chức được. Việc này sẽ tạo tâm thế 
sẵn sàng thực hiện cho học sinh. 
 4 Tổ chức và duy trì tốt hoạt động của hội đồng tự quản lớp 
 Giáo viên cần mạnh dạn giao việc cho hội đồng tự quản thực hiện các 
nhiệm vụ quản lí lớp, duy trì tổ chức sinh hoạt lớp, giờ chào cờ đầu tuần; khuyến 
khích các em tích cực tham gia trang trí lớp, tự tổ chức các hoạt động vui chơi, 
đăng kí tham gia các câu lạc bộ, tránh làm thay, làm hộ học sinh. Giáo viên chỉ 
đóng vai trò là người tư vấn giúp đỡ. Làm như vậy các em mới có cơ hội bộc lộ 
khả năng của bản thân, rèn luyện các phẩm chất, năng lực cần thiết. Từ đó có 
thêm các kĩ năng cần thiết để tổ chức HĐ TNST hiệu quả. 
 5.Tổ chức phong phú các hình thức, phương pháp dạy học trên lớp.
 HĐTNST có nội dung rất đa dạng và mang tính tổng hợp kiến thức, kĩ 
năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo dục. Vì thế khi dạy học 
trên lớp, giáo viên cần tổ chức bằng nhiều hình thức, phương pháp dạy học khác 
nhau: cá nhân, nhóm, trò chơi, đố vui, ứng dụng công nghệ thông tin, các kĩ thuật 
dạy học tích cực. Đặc biệt là phương pháp Bàn tay nặn bột. Dạy học theo 
phương pháp Bàn tay nặn bột chính là tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 
ngay trong từng môn học.
 6. Tạo cơ hội cho tất cả học sinh tham gia vào cả quá trình của HĐTNST.
 HĐTNST về cơ bản mang tính chất của hoạt động tập thể trên tinh thần tự 
chủ nhằm phát triển khả năng sáng tạo và cá tính riêng của mỗi cá nhân trong tập 
thể. Thông qua HĐTNST hình thành những năng lực, kỹ năng sống, phẩm chất 
tốt đẹp của học sinh. Chính vì thế, để tổ chức HĐTNST. Mỗi giáo viên phải giúp 
đỡ, hỗ trợ các em thực hiện đầy đủ các bước cơ bản sau:
 Bước 1. Xây dựng ý tưởng;
 Bước 2. Xây dựng kế hoạch;
 Bước 3. Công tác chuẩn bị thực hiện;
 Bước 4. Tổ chức thực hiện;
 9 giáo viên có thể tập huấn, hướng dẫn cho các em các kĩ năng nền cần thiết: cách 
ghi chép, phỏng vấn hoặc dự đoán tình huống nảy sinh khi thực hiện, cách giải 
quyết
 Bước 4. Học sinh tiến hành thực hiện công việc. Trong quá trình các em 
thực hiện, giáo viên cần giúp đỡ và theo dõi. GV cần quan tâm đến những tình 
huống nảy sinh và sự sáng tạo trong cách giải quyết của các em. Điều này giúp 
giáo viên có thể đánh giá đúng những phẩm chất năng lực của các em.
 Bước 5. Đây là bước cuối cùng của hoạt động, học sinh tự đánh giá lại quá 
trình hoạt động. Hội đồng tự quản duy trì trực tiếp hoặc học sinh tự viết ra giấy, 
sau đó Hội đồng tự quản tổng hợp lại các ý kiến.
 Nội dung đánh giá phải được tổng hợp lại từ việc xây dựng ý tưởng đến tất 
cả các bước tổ chức thực hiện; kết quả công việc và ý nghĩa của nó; những bài 
học kinh nghiệm về mọi mặt; những sáng kiến mới nào có thể áp dụng trên lớp 
học hoặc hoạt động ngoài lớp học tiếp theo,Thông qua đây, giúp học sinh sẽ 
có khả năng tư duy sâu hơn; việc giao tiếp được mạnh dạn, tự tin; ý thức trách 
nhiệm của các em được bộc lộ.
 Lập kế hoạch định hướng một số hoạt động trải nghiệm
 Hoạt động 1: Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh thông qua 
việc
 Giáo dục kĩ năng sống: Ví dụ ở bài 2/ Đạo đức lớp 5: “Hoàn thành xuất 
sắc nhiệm vị được giao” 
 Trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần quan tâm đến phần Trải 
nghiệm và phần Bài học, đặc biệt là phần trải nghiệm: những yêu cầu về xử lý 
tình huống, thực hiện bài tập, trò chơi liên quan đến bài học để giúp học sinh 
vận dụng tri thức vào thực tế., học sinh được thực hành “Lập kế hoạch cho lớp 
làm vệ sinh sân trường” (yêu cầu 2 – phần trải nghiệm). Có trải nghiệm qua thực 
tế việc làm vệ sinh sân trường, học sinh mới biết cần chuẩn bị những gì, cần làm 
những gì khi thực hiện công việc đó và lập được kế hoạch và thực hiện nhiệm vụ 
trực nhật lớp học (ở lớp); lập kế hoạch và thực hiện việc dọn dẹp nhà cửa (ở 
nhà). Qua thực hành trải nghiệm, học sinh sẽ phát huy được tính tích cực, chủ 
 11