Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật đạt kết quả cao tại trường THPT

 SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
 TRƯỜNG THPT TÂN KỲ
 SÁNG KIẾN
 (Lĩnh vực: Quản lý)
Đề tài: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
nghiên cứu khoa học kỹ thuật đạt kết quả cao tại trường 
 THPT Tân Kỳ và trường THPT Lê Lợi”
 TÁC GIẢ: Đậu Minh Nghĩa (Trường THPT Tân Kỳ)
 Nguyễn Văn Thái (Trường THPT Lê Lợi)
 Lê Khắc Thục (Trường THPT Tân Kỳ)
 Năm thực hiện: 2022 MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ...........................................................................................1
 1.1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................1
 1.2. Đóng góp mới của đề tài................................................................................2
 1.3. Mục đích nghiên cứu .....................................................................................2
 1.4. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................2
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU........................................... ........................3
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC NÂNG CAO HIỆU
 1.1. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài ....................................................3
 1.1.1. Cơ sở lý luận...........................................................................................3
 1.1.1.1. Khái niệm khoa học (science) ..............................................................3
 1.1.1.2. Khái niệm NCKH .............................................................................. 4
 1.1.1.3. Phương pháp khoa học (scientific method):.........................................4
 1.1.1.4. Vai trò của Nghiên cứu khoa học .........................................................5
 1.1.1.5. Khái niệm nhận thức.............................................................................5
 1.1.2. Cơ sở thực tiễn đề tài..............................................................................6
 1.2. Ý nghĩa của đề tài ..........................................................................................6
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO 
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHKT CỦA HS ĐẠT KẾT QUẢ CAO 
TẠI TRƯỜNG THPT TÂN KỲ VÀ TRƯỜNG THPT LÊ LỢI .............................7
 2.1. Thuận lợi ..................................................................................................... 7
 2.2. Khó khăn, hạn chế.........................................................................................8
 2.3. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động nghiên cứu KHKT của HS tại
 trường THPT Tân Kỳ và trường THPT Lê Lợi.....................................................9
 2.3.1. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................9
 2.3.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng hoạt động nghiên cứu KHKT của HS
 trường THPT Tân Kỳ và trường THPT Lê Lợi..................................................9
 2.3.2.1. Nhận thức về vai trò của hoạt động nghiên cứu KHKT của HS..........9
 2.3.3.2. Mức độ hứng thú của HS về hoạt động nghiên cứu KHKT ở nhà trường. 
. 10
 2.3.3.3. Nhu cầu hoạt động nghiên cứu KHKT của HS trường THPT Tân Kỳ
 và THPT Lê Lợi.............................................................................................. 11
 2.3.3.4. Đánh giá của HS về vai trò của hoạt động nghiên cứu KHKT trong nhà
 trường hiện nay.................................................................................................12
 2.3.3.5. Mức độ hứng thú của GV khi tham gia HD HS nghiên cứu KHKT. .. 13
 2.3.3.6. Số lượng HS làm các dự án tham gia các cuộc thi KHKT hàng năm tại
 trường THPT Tân Kỳ và trường THPT Lê Lợi ................................................14
 2.2.3.7. Nguyên nhân dẫn đến hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHKT của HS ở
 2 nhà trường THPT Tân Kỳ và THPT Lê Lợi chưa cao...................................15
 2.4. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHKT của HS đạt
 kết quả cao tại trường THPT Tân Kỳ và trường THPT Lê Lợi...........................16
 2.4.1. Chủ động tuyên truyền rộng rãi về mục đích, ý nghĩa, nội dung, kế hoạch 
 các cuộc thi KHKT đến tất cả các em HS ........................................................16 DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
TT Viết tắt Nội dung
 1 BGD&ĐT Bộ giáo dục và đào tạo
 2 BGH Ban giám hiệu
 3 CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
 4 GV Giáo viên
 5 HD Hướng dẫn
 6 HS Học sinh
 7 KHKT Khoa học kỹ thuật
 8 KHTN Khoa học tự nhiên
 9 KHXH Khoa học xã hội
10 SGD&ĐT Sở giáo dục và đào tạo
11 SKKN Sáng kiến kinh nghiệp
12 THPT Trung học phổ thông
13 TT Thông tư cao, đó là lý do chúng tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt 
động nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh đạt kết quả cao tại trường THPT 
Tân Kỳ và trường THPTLê Lợi” làm nội dung sáng kiến của mình.
 1.2. Đóng góp mới của đề tài
 Từ trước đến nay đã có một số đề tài, bài viết, công trình nghiên cứu về thực 
trạng và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHKT 
cho HS THPT đạt kết quả. Song chủ yếu các bài viết, các đề tài này còn dừng lại ở 
tính lý thuyết hoặc mới chỉ đưa ra một số giải pháp ứng dụng trong các lĩnh vực mang 
tính vĩ mô hoặc các giải pháp cụ thể nhưng chỉ ứng dụng ở một số lĩnh vực khác nhau 
trong cuộc sống xã hội. Đặc biệt, các đề tài trên đề cập đến các giải pháp về pháp 
nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHKT cho HS THPT tại các đơn vị trường 
học trên địa bàn các tỉnh nói chung, địa bàn huyện Tân Kỳ nói riêng gần như chưa 
thấy triển khai và áp dụng.
 Đề tài này đã đi sâu nghiên cứu thực trạng, ứng dụng, đúc rút kinh nghiệm và 
đề xuất một số giải pháp mới nhằm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động 
nghiên cứu KHKT của HS đạt kết quả cao tại trường THPT Tân Kỳ và trường THPT 
Lê Lợi. Qua đó, giúp các em vận dụng tốt kiến thức các môn học để giải quyết những 
vấn đề trong thực tiễn.
 1.3. Mục đích nghiên cứu
 Tìm hiểu thực trạng về hoạt động nghiên cứu KHKT ở trường THPT Tân Kỳ 
và THPT Lê Lợi - Nghệ An hiện nay, từ đó xây dựng và đề xuất giải pháp nhằm nâng 
cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHKT đạt kết quả cao tại trường THPT Tân Kỳ 
và trường THPT Lê Lợi.
 1.4. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận
 Chúng tôi đã đọc và phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến đề tài để 
xây dựng cơ sở lý luận bao gồm:
 + Phương pháp phân tích - tổng hợp nhiều tài liệu liên quan.
 + Phương pháp khái quát hóa những nhận định độc lập.
 - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn gồm
 + Điều tra xã hội bằng phiếu khảo sát ý kiến HS; ý kiến của GV và HS về nhận 
thức, vai trò tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu KHKT.
 + Phương pháp quan sát và tự quan sát:
 Thu thập thông tin và quan sát xem sự cần thiết, hiệu quả, mong muốn hoạt 
động nghiên cứu KHKT của HS ở nhà trường hiện nay.
 + Phương pháp phỏng vấn thích và dự báo các quá trình và các hiện tượng của thực tiễn dựa trên cơ sở những 
quy luật mà nó khám phá được.
 Theo Vũ Cao Đàm khoa học còn được hiểu là một hoạt động xã hội nhằm tìm 
tòi, phát hiện quy luật của sự vật và hiện tượng và vận dụng các quy luật ấy để sáng 
tạo ra nguyên lý các giải pháp tác động vào sự vật hoặc hiện tượng, nhằm biến đổi 
trạng thái của chúng.
 1.1.1.2. Khái niệm NCKH
 Theo Luật Khoa học và Công nghệ (Quốc hội, 2013), Nghiên cứu khoa học 
là hoạt động khám phá, phát hiện, tìm hiểu bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng 
tự nhiên, xã hội và tư duy; sáng tạo giải pháp nhằm ứng dụng vào thực tiễn.
 Nghiên cứu cơ bản là hoạt động nghiên cứu nhằm khám phá bản chất, quy luật 
của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy.
 Nghiên cứu ứng dụng là hoạt động nghiên cứu vận dụng kết quả nghiên cứu 
khoa học nhằm tạo ra công nghệ mới, đổi mới công nghệ phục vụ lợi ích của con 
người và xã hội.
 Theo Earl R. Babbie (1986), nghiên cứu khoa học (scientific research) là cách 
thức: (1) Con người tìm hiểu các hiện tượng khoa học một cách có hệ thống; (2) Là 
quá trình áp dụng các ý tưởng, nguyên lý để tìm ra các kiến thức mới nhằm giải thích 
cá sự vật hiện tượng.
 Theo Armstrong và Sperry (1994), nghiên cứu khoa học dựa vào việc ứng 
dụng các phương pháp khoa học để phát hiện ra những cái mới về bản chất sự vật, 
về thế giới tự nhiên và xã hội, và để sáng tạo phương pháp và phương tiện kỹ thuật 
mới cao hơn, giá trị hơn. Hình thức nghiên cứu này cung cấp thông tin và lý thuyết 
khoa học nhằm giải thích bản chất và tính chất của thế giới. Kết quả của nghiên cứu 
khoa học tạo ra những ứng dụng cho thực tiễn. Hoạt động nghiên cứu KHKT được 
tài trợ bởi các cơ quan chính quyền, các tổ chức tài trợ xã hội. Hoạt động nghiên cứu 
KHKT được phân loại tùy lĩnh vực học thuật và ứng dụng. Nghiên cứu khoa học là 
một tiêu chí được sử dụng rộng rãi trong đánh giá vị thế của các cơ sở học thuật.
 Như vậy, nghiên cứu khoa học là hoạt động tìm hiểu, xem xét, điều tra hoặc 
thử nghiệm, dựa trên những số liệu, tài liệu, kiến thức đạt được từ thực nghiệm, để 
phát hiện ra cái mới về bản chất sự vật, về thế tự nhiên và xã hội.
 1.1.1.3. Phương pháp khoa học (scientific method):
 Theo Bauer (1992), phương pháp khoa học (scientific method) là một hệ 
thống kỹ thuật nhằm nghiên cứu các hiện tượng, mục đích là để thu được kiến thức 
mới, hoặc hoàn chỉnh và kế thừa các kiến thức có trước đó.
 Theo Beveridge (1950) nhấn mạnh hơn về khía cạnh khoa học là: Để được 
coi là khoa học, phương pháp điều tra phải được dựa trên việc thu chứng cứ thực luận, sự tính toán, việc giải quyết vấn đề, việc đua ra quyết định, sự lĩnh hội và việc 
sử dụng ngôn ngữ. Theo "Từ điển Bách khoa Việt Nam", nhận thức là quá trình biện 
chứng của sự phản ánh thế giới khách quan trong ý thức con nguời, nhờ đó con nguời 
tu duy và không ngừng tiến đến gần khách thể. Theo quan điểm triết học Mác - Lênin, 
nhận thức đuợc định nghĩa là quá trình phản ánh biện chứng hiện thực khách quan 
vào trong bộ óc của con nguời, có tính tích cực, năng động, sáng tạo, trên cơ sở thực 
tiễn.
 1.1.2. Cơ sở thực tiễn đề tài
 Cuộc thi KHKT dành cho HS trung học có từ năm 2012-2013 sau khi Bộ 
truởng BGD&ĐT ban hành Quy chế thi khoa học, KHKT cấp Quốc gia HS THCS 
và HS THPT, kèm theo Thong tu số 38/2012/TT-BGD&ĐT ngày 02/11/2012. Cùng 
với đó thì hằng năm nhu năm 2020 thì sở SD&ĐT Nghệ An cũng ban công văn số: 
2146/SGDĐT-GDTrH V/v HD triển khai hoạt động nghiên cứu KHKT và tổ chức 
cuộc thi KHKT cấp tỉnh năm học 2020-2021, đó là cơ sở để 2 nhà truờng triền khai 
hoạt động nghiên cứu KHKT thuờng niên. Chất luợng các công trình nghiên cứu 
khoa học của HS năm sau cao hơn năm truớc. Tuy nhiên hiện nay với nhiều truờng 
miền núi có nhiều đặc điểm giống với 2 truờng THPT Tân Kỳ và THPT Lê lợi còn 
nhiều khó khăn trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHKT cho HS.
 1.2. Ý nghĩa của đề tài
 Đề tài tìm hiểu thực trạng, những thuận lợi, khó khăn vuớng mắc trong hoạt 
động nghiên cứu KHKT của HS tại truờng THPT Tân Kỳ và truờng THPT Lê Lợi. 
Đồng thời chỉ ra nguyên nhân của những khó khăn và tồn tại đó, để từ đó có sơ sở đề 
xuất thử nghiệm một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu 
KHKT của HS đạt kết quả cao ở 2 nhà truờng nói trên.
 Tiểu kết chương 1
 Trong chuơng 1 chúng tôi đã tiến hành đọc và nghiên cứu các tài liệu liên quan 
đến hoạt động nghiên cứu KHKT của HS và các văn bản HD các cuộc thi KHKT các 
cấp, từ đó chúng tôi trình bày những cơ sở lí luận cơ bản về: những khái niệm Khoa 
học; khái niệm về nghiên cứu KHKT; các phuơng pháp và vai trò nghiên cứu KHKT. 
Các yếu tố ảnh huởng đến nhận thức của HS THPT. Tác giả cũng đã tìm hiểu về hoạt 
động nghiên cứu KHKT trên thế giới và ở Việt Nam.
 Từ cơ sở lý luận và phân tích thực tiễn về hoạt động nghiên cứu KHKT, sẽ là 
những định huớng kinh nghiệm cho việc phân tích thực trạng hoạt động nghiên cứu 
KHKT ở truờng THPT Tân Kỳ và truờng THPT Lê Lợi - Tỉnh Nghệ An. Để từ đó 
đề xuất những giải pháp phù hợp.