Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THPT

 MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................1
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu..............................................................................1
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................................1
4. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................2
5. Dự kiến đóng góp mới của đề tài ...........................................................................2
6. Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm............................................................................2
NỘI DUNG ....................................................................................................................3
1.CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI.......................................................................3
1.1. Một số vấn đề lý luận về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm,
hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông.............................................................3
1.2. Thực trạng về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp
ở trường trung học phổ thông hiện nay ......................................................................4
2. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG
NGHIỆP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG L, TỈNH HÀ TĨNH.............6
2.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng
nghiệp .............................................................................................................................6
2.2. Biện pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường
trung học phổ thông L, tỉnh Hà Tĩnh..........................................................................7
2.3. Xây dựng kế hoạch triển khai hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.............9
2.4. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ..............14
2.5. Xây dựng cơ sở vật chất, huy động các nguồn lực ..........................................15
3. THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP “TÌM VỀ
QUÊ HƯƠNG CÁC NHÀ THƠ, NHÀ VĂN TRÊN ĐỊA BÀN NGHỆ AN - HÀ 
TĨNH” ..........................................................................................................................16
4. KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG VÀ TRIỂN KHAI CỦA ĐỀ TÀI ...........................19
5. Ý NGHĨA MANG LẠI CỦA ĐỀ TÀI .................................................................19
5.1. Đối với học sinh ..................................................................................................19
5.2. Đối với giáo viên .................................................................................................19
5.3. Đối với cán bộ quản lý........................................................................................20
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................21
1. Kết luận ..................................................................................................................21
2. Kiến nghị................................................................................................................21
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................22
PHỤ LỤC.....................................................................................................................23 Thứ nhất, chỉ ra được cơ sở lý luận, thực tiễn để xây dựng nguyên tắc, phương 
pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông.
 Thứ hai, thực nghiệm và đánh giá kết quả, từ đó, đề xuất những giải pháp có tính 
khả thi trong quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp ở trường trung học 
phổ thông theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của người học.
 4. Phương pháp nghiên cứu
 Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, tôi sử dụng đồng thời hai phương 
pháp: nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm. Trong đó sẽ áp dụng một số thao tác cụ thể 
như: khảo sát, thống kê, miêu tả; phân tích, tổng hợp; so sánh đối chiếu; thực nghiệm...
 5. Dự kiến đóng góp mới của đề tài
 Đề tài có sự nghiên cứu kĩ càng, công phu, đưa ra những giải pháp tích cực, phù 
hợp; tiến hành kiểm nghiệm về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng 
nghiệp ở trường trung học phổ thông trong thực tiễn, đạt được hiệu quả cao.
 6. Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm
 Ngoài phần mở đầu, phụ lục, đề tài nghiên cứu gồm có 2 phần chính:
 - Phần 1: Nội dung
 - Phần 2: Kết luận và kiến nghị hướng nghiệp cho HS. Phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của mỗi 
trường THPT, đảm bảo an toàn, nghiêm túc, thiết thực, hiệu quả;
 Nội dung HĐTN, HN ở trường THPT chú trọng việc rèn luyện những kỹ năng mà 
HS đã được học, trung giáo dục những kỹ năng cốt lõi, có ý nghĩa thiết thực cho người 
học như: Kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy phản biện và sáng 
tạo, kỹ năng giao tiếp và hợp tác, kỹ năng nhận thức và cảm thông, kỹ năng quản lý cảm 
xúc và đương đầu với áp lực, kỹ năng tự học, kỹ năng tư vấn cá nhân về lựa chọn nghề 
nghiệp. Các hoạt động HĐTN, HN bao gồm hoạt động trải nghiệm bộ môn trong nhà 
trường, hoạt động ngoài giờ lên lớp trong nhà trường, hoạt động HĐTN, HN ngoài nhà 
trường.
 Hình thức, phương pháp tổ chức HĐTN, HN ở trường THPT rất đa dạng, phong 
phú và mỗi hình thức có ưu điểm và hạn chế. Để thực hiện hiệu quả hoạt động trải 
nghiệm, hướng nghiệp cần phối hợp đồng bộ tất cả các hình thức, bao gồm: thông qua 
tích hợp, lồng ghép trong các môn học; thông qua các hoạt động của Đoàn thanh niên, 
hoạt động xã hội; thông qua các hoạt động phối hợp với lực lượng khác trong xã hội, 
phối hợp nhà trường - gia đình và xã hội. Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, 
hướng nghiệp tùy từng đối tượng để áp dụng phù hợp nhằm mang lại hiệu quả cao nhất: 
phương pháp nêu gương, phương pháp giáo dục bằng tập thể, phương pháp thuyết phục, 
phương pháp tranh luận, phương pháp luyện tập, phương pháp khích lệ động viên...
 Kiểm tra, đánh giá trong việc HĐTN, HN ở trường THPT cần phải có công cụ 
đánh giá phù hợp nhằm đánh giá toàn diện, công bằng, trung thực, có khả năng phân 
loại, giúp nhà trường điều chỉnh kịp thời về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức; 
đa dạng hóa và phối hợp các hình thức, phương pháp đánh giá; kết hợp giữa đánh giá 
giai đoạn và đánh giá quá trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THPT.
 1.2. Thực trạng về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng 
nghiệp ở trường trung học phổ thông hiện nay
 1.2.1. Việc quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp có nhiều 
chuyển biến
 Gần đây, chúng ta đã chứng kiến những vụ tai nạn đuối nước thương tâm, những 
vụ tai nạn giao thông thảm khốc, những nữ sinh đánh nhau, quay clip tung lên mạng... 
của những HS đang ở lứa tuổi học đường, khiến cho chúng ta không thể không đau lòng, 
trăn trở, suy nghĩ. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên thì có nhiều, nhưng nguyên nhân 
chính là do các em thiếu các hoạt động thực tế, thiếu các kỹ năng tối thiếu nhất để ứng 
phó với các tình huống phức tạp đó. chức các hoạt động một cách mới mẻ, sáng tạo. Tuy nhiên vẫn còn một số ít GV vẫn còn 
băn khoăn, nhận thức chưa đúng, cho rằng tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 
ở trường trung học phổ thông quá nhiều, ảnh hưởng đến việc học. (Xem phần phụ lục 1)
 về phía học sinh: Hầu hết HS đều tham gia nhiệt tình, sôi nổi các HĐTN, HN ở 
trường trung học phổ thông. Các em rất hồ hởi, phấn khởi với những hoạt động bổ ích, 
thiết thực. Tuy vậy, vẫn còn một số HS nhận thức chưa đúng, hiểu chưa rõ về hoạt động 
này, vẫn còn một số HS thiếu tích cực khi tham gia các hoạt động. (Xem phần phụ lục 
2)
 về phía phụ huynh: Khi mới tiếp xúc với các HĐTN, HN ở trường trung học phổ 
thông, nhiều phụ huynh học sinh chưa nhận thức đúng vấn đề. Một số phụ huynh học 
sinh phản đối, cho rằng HS phải tập trung vào việc học tập, thu nhận kiến thức để thi cử, 
đỗ đạt, không nên lãng phí thời gian, tiền của; một số phụ huynh học sinh không quan 
tâm, để mặc; một số phụ huynh thì có cũng được, không cũng được...Tuy nhiên, khi việc 
tổ chức các hoạt động này mang lại những hiệu quả ý nghĩa, thiết thực thì đã tạo được sự 
đồng thuận từ cha mẹ học sinh.
 2. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, 
HƯỚNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG L, TỈNH HÀ TĨNH
 2.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, 
hướng nghiệp
 2.1.1. Nguyên tắc bám sát mục tiêu giáo dục: Mục tiêu giáo dục phổ thông được 
xác định thông qua Luật Giáo dục (2019), Nghị quyết 88 của Quốc hội, Chương trình 
giáo dục phổ thông mới 2018... Việc quản lý, tổ chức HĐTN, HN ở trường trung học 
phổ thông L, tỉnh Hà Tĩnh phải bám sát mục tiêu nói trên, phải hướng tới phát triển những 
phẩm chất, năng lực HS. Đó là những phẩm chất như: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung 
thực, trách nhiệm; những năng lực như: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và 
hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, 
năng lực tìm hiểu tự nhiên, năng lực tìm hiểu xã hội, năng lực công nghệ và tin học, năng 
lực thẩm mĩ, năng lực thể chất. Đó cũng chính là những phẩm chất, năng lực của con 
người lao động trong bối cảnh toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công 
nghiệp số với những tiêu chí như: hoà bình, tôn trọng, yêu thương, khoan dung, trung 
thực, khiêm tốn, hợp tác, hạnh phúc, trách nhiệm, giản dị, tự do, đoàn kết, nhân ái, nhân 
văn.
 2.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học: Các hình thức, phương pháp tổ chức 
hoạt động giáo dục phải dựa trên cơ sở lý luận như tâm lý học hoạt động của Vuwgotxki 
(lý thuyết về vùng phát triển gần; về văn hoá xã hội; về thời kỳ nhạy cảm.); lý thuyết học 
trải nghiệm của David Kolb (quy trình trải nghiệm); lý thuyết trong tâm lý học nhận thức 
của Piaget; tâm lý học nhân văn của Maslow.Việc quản lý, tổ chức HĐTN, HN ở trường 
THPT phải dựa trên những căn cứ được chứng minh, các quy định của Nhà nước, của 
ngành. Các giải pháp đưa ra phải mang tầm khái quát, khách quan, phi cá thể và phù hợp 
với tình hình thực tế. kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng của các môn học để thực 
hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà 
trường, gia đình, xã hội. Thông qua HĐTN, HN, những kinh nghiệm đã trải qua được 
chuyển hoá thành tri thức mới, hiểu biết mới, kỹ năng mới góp phần phát huy tiềm năng 
sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường, nghề nghiệp và tương lai cá 
nhân.
 Mỗi cán bộ, GV ngoài việc được tập huấn, phải thấm nhuần được tư tưởng đổi 
mới giáo dục một cách toàn diện, không nghiêng về một lĩnh vực nào, trong đó chú trọng 
phát triển đầy đủ cả phẩm chất và năng lực của HS. Bản thân mỗi GV phải thường xuyên 
học tập nâng cao kiến thức chuyên môn về HĐTN, HN, đổi mới, năng động, sáng tạo, 
để bắt kịp xu thế giáo dục mới. Ngoài ra phải luôn luôn rèn luyện nâng cao phẩm chất 
chính trị, đạo đức, lối sống, phấn đấu để trở thành một tấm gương sáng cho học sinh noi 
theo.
 Vận động phụ huynh học sinh đồng thuận và tham gia tích cực vào công tác quản 
lý, tổ chức HĐTN, HN của nhà trường. Thực tế khi phụ huynh đã nhận thức được vai 
trò, ý nghĩa của HĐTN, HN đối với HS sẽ ủng hộ, chuẩn bị điều kiện để học sinh được 
tham gia, trở thành động lực quan trọng, thậm chí là quyết định.
 Phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, cơ quan quản lý và tổ chức giáo 
dục kỹ năng sống và giáo dục hoạt động ngoài giờ lên lớp để quản lý, tổ chức HĐTN, 
HN một cách hiệu quả. Trong đó, đối với cấp quản lý phải xây dựng kế hoạch, chuẩn bị 
hồ sơ, xin ý kiến chỉ đạo, phê duyệt, báo cáo kết quả; đối với chính quyền tạo được sự 
đồng thuận, phối kết hợp chặt chẽ; đối với tổ chức tham gia công tác giáo dục kỹ năng 
sống (nếu có) để tổ chức... Các hoạt động ngoài nhà trường (tham quan, hoạt động xã 
hội/tình nguyện, giao lưu, cắm trại, thực hành lao động...) được tổ chức trên tinh thần tự 
nguyện của HS và cha mẹ học sinh; đảm bảo phù hợp với tâm, sinh lý, mức độ nhận thức 
của từng độ tuổi HS. Tất cả các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tổ chức tập thể 
ngoài nhà trường (kể cả trong và ngoài tỉnh), được trường THPT L xây dựng kế hoạch 
cụ thể (mục đích, yêu cầu, nội dung, thời gian, địa điểm, quy mô, nguồn kinh phí tổ chức 
hoạt động.), trình Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Tĩnh phê duyệt mới tổ chức thực hiện.
 2.2.2 Xây dựng nội dung chương trình, phương thức quản lý, tổ chức hoạt 
động trải nghiệm, hướng nghiệp
 Căn cứ vào Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018, từ mục tiêu, quan 
điểm, yêu cầu cần đạt, kế hoạch cần đạt, về nội dung, phương pháp giáo dục. và từ hướng 
dẫn về nội dung hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp với hai giai đoạn: giai đoạn giáo 
dục cơ bản và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp. Trong đó, nội dung giáo dục 
trong chương trình được trình bày theo 4 mạch nội dung hoạt động chính: hoạt động 
hướng vào bản thân; hoạt động hướng đến xã hội; hoạt động hướng đến tự nhiên; hoạt 
động hướng nghiệp.