Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao CL dạy và học thông qua việc quản lý tổ chức hoạt động nhóm học sinh ở trường THPT

 SÁNG KIẾN KINH NGHỆM
 Đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG DẠY VÀ HỌC THÔNG QUA VIỆC QUẢN LÝ
 TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NHÓM HỌC SINH Ở
“ TRƯỜNG THPT
 LĨNH VỰC: QUẢN LÝ DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CNTT : Công nghệ thông tin
BGH : Ban giám hiệu
HĐN : Hoạt động nhóm
GDPT : Giáo dục phổ thông
CNXH : Chủ nghĩa xã hội
GVCN : Giáo viên chủ nhiệm
GVBM : Giáo viên bộ môn
TNCM : Tổ nhóm chuyên môn
GV : Giáo viên
BCM : Ban chuyên môn
HS : Học sinh
NGLL : Ngoài giờ lên lớp
TNST : Trải nghiệm sáng tạo
PPDH : Phương pháp dạy học
PP : Phương pháp
TLHĐ : Tâm lý học đường
SGK : Sách giáo khoa
SGV : Sách giáo viên
THPT : Trung học phổ thông
CSVC : Cơ sở vật chất
UBND : Ủy ban nhân dân PHẦN A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Xã hội ngày càng phát triển thì càng cần nguồn lao động có chất lượng cao. Người 
lao động ngày nay không chỉ cần có trình độ chuyên môn vững vàng mà cần phải có 
khả năng giao tiếp, khả năng làm việc theo nhóm.
 Ta nhận thấy trước đây người ta đánh giá một người dựa vào chỉ số IQ, tuy nhiên 
bây giờ bên cạnh chỉ số IQ thì còn phải đánh giá chỉ số AQ và EQ nữa, cho thấy người 
ta đánh giá cao như thế nào đến khả năng tổ chức HĐN.
 Xã hội càng phát triển, ngày càng xuất hiện nhiều công nghệ mới, hiện đại hơn, 
phức tạp hơn thì một người không thể giải quyết hết tất cả các công việc được, do đó 
cần phải có cộng sự, cần có người hợp tác. Và khi một việc làm có nhiều người tham 
gia thì khả năng giúp cho nhóm hoạt động một cách hiệu quả đòi hỏi phải có một khả 
năng tổ chức HĐN.
 Tuy nhiên, nền giáo dục trước đây chỉ tập trung chủ yếu đào tạo một học sinh, 
một người lao động có kiến thức chuyên môn vững vàng, có khả năng giải quyết công 
việc một cách độc lập mà chưa chú ý đến khả năng tổ chức và hoạt động theo nhóm. 
Do đó những năm gần đây bộ giáo dục đã tổ chức nhiều đợt tập huấn cho giáo viên tìm 
hiểu những phương pháp dạy học hiện đại, nhằm giúp giáo viên tiếp cận với các phương 
pháp dạy học mới. Trong đó phương pháp tổ chức hoạt động theo nhóm là một trong 
những PP giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tổ chức theo nhóm.
 Nhóm học tập rất cần thiết trong dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, 
năng lực người học. Khi học theo nhóm các em được chia sẻ ý kiến cho nhau, được hỗ 
trợ giúp đỡ nhau để cùng tiến bộ nhằm phát triển năng lực và phẩm chất, hoàn thiện 
bản thân trong quá trình học tập.
 Tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác theo phương châm “tạo 
điều kiện cho học sinh nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn và thảo luận nhiều hơn”, điều đó 
có nghĩa, mỗi HS vừa cố gắng tự lực một cách độc lập, vừa hợp tác chặt chẽ với nhau 
trong quá trình tiếp cận, phát hiện và tìm tòi kiến thức mới. Lớp học trở thành môi 
trường giao tiếp thầy - trò và trò - trò nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của 
từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung.
 Dạy học trực tuyến là hình thức giáo dục phổ biến nhiều quốc gia. Trong bối cảnh 
hiện nay, dịch bệnh Covid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp, nhiều trường học được 
trưng dụng cho công tác phòng, chống dịch, còn có một số GV, HS là F0 đang điều trị 
tại nhà hoặc khu cách ly hay bệnh viện. Chính vì thế hình thức dạy học trực tuyến là 
một lựa chọn phù hợp và được quan tâm nhất của đội ngũ nhà giáo ngành giáo dục. 
Làm thế nào để dạy học trực tuyến mang lại hiệu quả nhất đang là vấn đề khiến các nhà 
quản lý giáo dục, giáo viên, cha mẹ và học sinh quan tâm. Mô hình hợp tác trong xã hội đưa vào đời sống học đường có tác dụng chuẩn bị 
cho học sinh thích ứng với đời sống xã hội trong đó mỗi người sống và làm việc theo 
sự phân công hợp tác với tập thể cộng đồng.
 2. Khó khăn
 Dạy học có tổ chức HĐN có thể gây ồn ào trong lớp GV khó kiểm soát. Nhiều 
HS không thích học theo nhóm, vì muốn chứng tỏ khả năng của mình với GV hơn là 
với bạn.Trong nhóm có thể có một số học sinh tích cực, có một số khác ỷ lại vào các 
bạn trong nhóm.
 Việc phân nhóm khó khăn mất nhiều thời gian khó có thể đánh giá trên kết quả 
thảo luận nhóm.
 Cơ sở vật chất còn hạn chế; bàn ghế, thiết bị, đồ dùng học tập, chưa đảm bảo và 
đáp ứng cho việc thảo luận nhóm.
 Một số giáo viên ngại đổi mới phương pháp dạy học tích cực, chỉ muốn dạy học 
theo phương pháp truyền thống.
 II. THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI
 1. Đánh giá thực trạng dạy học tổ chức HĐN ở lớp, trường, ở nhà, trên 
không gian mạng
 PP thảo luận nhóm là một trong những PP có lợi thế nhưng cả GV và HS, vì nhiều 
lí do khác nhau, đều thụ động trong quá trình thực hiện. Các tài liệu này hầu như cung 
cấp khá nhiều kiến thức lí luận dạy học theo PP thảo luận nhóm. Tuy vây, nguồn minh 
chứng sinh động nhất mà GV cần là sự thể nghiệm, áp dụng phương pháp như thế nào 
cho hiệu quả thì các tài liệu hầu như không đề cập đến.
 Việc quản lý tổ chức HĐN học tập ở nhà, trên không gian mạng còn chưa nhiều, 
hiệu quả chưa cao, chưa góp phần vào việc rèn luyện tính tự học, hợp tác, tương tác ở 
học sinh. Đặc biệt trong điều kiện dịch bệnh Covid- 19 các em phải tự học ở nhà, việc 
tương tác, giúp đỡ nhau còn hạn chế.
 Việc tổ chức HĐN nhóm ở nhà và trên không gian mạng còn chưa nhiều, chưa 
thành thói quen vì vậy tổ chức HĐN trên lớp nhiều tiết dạy chưa đạt hiệu quả, đôi lúc 
mang tính hình thức.
 Qua thực tế dự giờ một số giờ dạy tổ chức HĐN, GV thường chia lớp học thành 
7 nhóm, mỗi nhóm gồm 2 bàn (vì lý do bàn ghế không di chuyển được, không gian 
chật hẹp, ...), mỗi nhóm làm 2 câu hỏi giống nhau, khi trình bày trên bảng thì chỉ bản 
thân HS trong một nhóm hiểu, biết, thảo luận, trao đổi, đánh giá nhóm mình, còn để 
hiểu, trao đổi, đánh giá nhóm khác rất khó vì HS chưa được biết, chưa có quá trình 
nghiên cứu trước do thời gian trên lớp cũng rất ít, dẫn đến việc HĐN trong giờ học ở 
trường chưa có kết quả tốt. 10 Nguyễn Thị Chung THPT Anh 27 3 0 Thiếu tính
 Nguyễn định hướng tổ, 
 Đức Mậu nhóm chuyên 
 môn trong việc tổ 
 chức HĐN
11 Phạm Thế Hiền THPT Anh 25 0 0 0 Việc bố trí bàn 
 Nguyễn ghế còn khó di 
 Đức Mậu chuyển, một số 
 học sinh chưa 
 tích cực tham gia 
 vào nhóm
12 Vũ Thị Hoài Nguyễn Vật lý 10 0 8 0 Còn một số em 
 Đức chưa quan tâm 
 Mậu chú ý
13 Hồ Thị Huệ THPT Sinh 65 20 0 0
 Nguyễn học Việc đầu tư soạn 
 Đức Mậu giáo án, hệ thống 
 câu hỏi, phiếu 
 học tập.... mất
 nhiều thời
 gian.
14 Hồ Thanh Lộc THPT Vật lý 30 0 2 0 Cơ sở vật chất, 
 Nguyễn thiết bị; dịch 
 Đức Mậu bệnh và sĩ số
 lớp quá
 đông
15 Hồ Thị Nga Toán 13 0 0 0 Số lượng học 
 THPT sinh trong lớp 
 Nguyễn đông. bao quát 
 Đức Mậu lớp không hết
16 Trương Thị Phượng THPT Văn 25 0 14 0
 Nguyễn Số lượng HS mỗi 
 Đức Mậu lớp đông. bàn 
 ghế không phù 
 hợp cho việc tổ 
 chức HĐN
17 Nguyễn Thị Ngọc Tiếng 15 0 0 0 Sĩ số lớp học 
 THPT Anh đông việc quản 
 Nguyễn lý, bao quát rất 
 Đức Mậu khó.
18 Đặng Văn Quyết THPT Vật lý 36 4 0 0 HĐN ở nhà, 
 Nguyễn không gian
 Đức Mậu mạng chưa
 nhiều. chưa có 
 hiệu quả.
 Trang thiết bị dạy 
 học. thiết bị thí 
 nghiệm quá ít 
 không đủ để chia 
 hoạt động tổ. 
 nhóm nhỏ hơn. 3. Phân tích thực trạng tổ chức HĐN ở trường THPT
 Từ ý kiến đóng góp của các thầy cô dạy ở nhiều trường THPT khác nhau, đều 
có chung một số vấn đề đó là.
 1) Hoạt động nhóm là phương pháp dạy học tích cực, phát triển phẩm chất, 
năng lực của người học, phù hợp với đổi mới chương trình GDPT 2018.
 2) Có một số hạn chế, khó khăn nhất định mà trong quá trình giảng dạy giáo 
viên tổ chức HĐN.
 - Học sinh khá và giỏi lĩnh hội và tiếp thu kiến thức tốt, học sinh yếu làm việc 
hợp tác còn chưa tốt, không tập trung, hay nói chuyện riêng.
 - Không gian chật hẹp, bàn ghế cũ lâu năm xuống cấp, số HS ở mỗi lớp quá 
đông, trung bình là khoảng 36 đến 44 em và như vậy khi chia nhóm các giáo viên 
thường chia theo tổ, hai bàn quay mặt với nhau điều này khi hoạt động học sinh sẽ 
bị vẹo cột sống, tư thế ngồi không thoải mái, ảnh hưởng mắt,..
 - Nhiều giáo viên thường chọn giải pháp mỗi tổ nhóm thảo luận một câu hỏi 
khác nhau. Như vậy sẽ tạo thói quen học tủ ở học sinh. HS chỉ chú ý vào những câu 
hỏi của nhóm mình và hầu như không để ý đến ý kiến, câu trả lời của các nhóm khác 
khi sửa bài của GV.
 - Trang thiết bị dạy học, thiết bị thí nghiệm quá ít không đủ để chia hoạt động 
tổ nhóm nhỏ hơn. Thời gian dành cho thảo luận tổ, nhóm là quá ít. Những học sinh 
yếu trung bình chưa kịp có câu trả lời thì học sinh khá giỏi đã có câu trả lời và như 
vậy thì coi như những học sinh yếu, trung bình cũng đã có câu trả lời. Tác động này 
sẽ tạo ra thói quen không tốt và độ ì khi HS tham gia các hoạt động tổ, nhóm.
 - Các câu hỏi thảo luận thường là chưa gợi mở đối với những học sinh trung 
bình, yếu. Điều này làm cho những HS trung bình, yếu thiếu tự tin và không kịp đưa 
ra các phương án trả lời. Giáo viên khó bao quát được tất cả các đối tượng học sinh.
 Khi sửa câu hỏi cũng không dám gọi những HS trung bình, yếu để trả lời vì sợ 
tốn thời gian.
 - HĐN của HS trên không gian mạng, ở nhà còn rất ít, GV triển khai chưa có 
hiệu quả. Hoạt động nhóm ngoại khóa TNST còn ít, chưa được quan tâm chú trọng 
nhiều, hiệu quả còn thấp.
 - Tổ chức HĐN thường sử dụng khi GV dạy thao giảng, dự giờ đánh giá của 
tổ, nhóm chuyên môn, còn bình thường ít sử dụng.
 - Việc soạn giáo án, lên kế hoạch bài dạy vẫn còn gặp khó khăn (thời gian đầu 
tư soạn giảng, suy nghĩ về ý tưởng thiết kế bài học, đo lường thời lượng cho từng 
hoạt động thảo luận nhóm, các tình huống xảy ra trong thảo luận,...).
 - Trong thảo luận nhóm, việc nảy sinh các vấn đề tranh luận đi xa rời nội dung 
bài học.