Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm tra nội bộ trường học ở Trường THPT Nguyễn Duy Trinh

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
CÔNG TÁC KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG HỌC
 Ở TRƯỜNG THPT NGUYỄN DUY TRINH
 Lĩnh vực: Quản lý Giáo dục TT MỤC LỤC Trang
 Phần I. Đặt vấn đề 1
 Phần II. Nội dung nghiên cứu 2
I Cơ sở khoa học của công tác kiểm tra nội bộ trường học
1 2
 Cơ sở lý luận của kiểm tra nội bộ trường học
2 Cơ sở pháp lý của kiểm tra nội bộ trường học 2
3 Cơ sở thực tiễn của kiểm tra nội bộ trường học 3
II Thực trạng công tác kiểm tra nội bộ trường học ở Trường 
 THPT Nguyễn Duy Trinh, Huyện Nghi Lộc
1 Đặc điểm của Trường THPT Nguyễn Duy Trinh, Huyện Nghi Lộc 3
2 Thực trạng công tác kiểm tra nội bộ trường học ở Trường THPT 4
 THPT Nguyễn Duy Trinh
3 Những tồn tại cần khắc phục 13
III Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm tra nội bộ 
 trường học ở trường THPT Nguyễn Duy Trinh
1 Giải pháp về nhận thức tư tưởng 14
2 Giải pháp lựa chọn và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho lực 15
 lượng kiểm tra nội bộ.
3 Giải pháp kế hoạch hoá công tác kiểm tra nội bộ trường học gắn 17
 với kế hoạch năm học
4 Giải pháp tổ chức, chỉ đạo KTNB trường học 21
5 Giải pháp tự kiểm tra đánh giá 27
6 Giải pháp về sử dụng công nghệ thông tin 28
7 Giải pháp thi đua khen thưởng 29
IV Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các giải pháp 30
 Phần III: Kết luận và kiến nghị 32
 Danh mục các từ viết tắt PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Kiểm tra nội bộ trường học là một chức năng đích thực của quản lý trường 
học, là khâu đặc biệt quan trọng trong chu trình quản lý đảm bảo tạo lập mối liên hệ 
ngược thường xuyên, kịp thời giúp người quản lý hình thành cơ chế điều chỉnh hướng 
đích trong quá trình quản lý nhà trường.
 Thực chất của quản lý là xử lý thông tin, thông tin là nguyên liệu của quản lý, 
chất lượng và hiệu quả của thông tin quyết định chất lượng và hiệu quả của quản lý. 
Người quản lý tài năng trước hết và quan trọng nhất phải biết tổ chức tốt công tác 
thông tin cho chính mình. Muốn có thông tin chính xác, kịp thời thì biện pháp quan 
trọng nhất là phải tiến hành kiểm tra.
 Kiểm tra nội bộ trường học là một biện pháp trong hoạt động quản lý trường 
học, là công cụ sắc bén tăng cường hiệu lực quản lý trường học, góp phần nâng cao 
chất lượng và hiệu quả giáo dục - đào tạo.
 Trong trường học việc kiểm tra phải nhằm khai thác, tiếp nhận thông tin đầy 
đủ, chính xác về công việc, con người để đánh giá đúng đắn công việc, con người.
 Hiện nay nước ta đang thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, trong 
đó có giáo dục. Để phát triển sự nghiệp giáo dục, chiến lược phát triển sự nghiệp giáo 
dục giai đoạn 2020 - 2025 đã nêu rõ bảy nhóm giải pháp chủ yếu, trong đó đổi mới 
công tác quản lý được coi là khâu đột phá: Đổi mới quản lý giáo dục - Đổi mới về cơ 
bản phương thức quản lý giáo dục theo hướng nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, 
phân cấp mạnh mẽ nhằm phát huy tính chủ động và tự chịu trách nhiệm của các địa 
phương, của các cơ sở giáo dục, giải quyết một cách có hiệu quả các vấn đề bức xúc, 
ngăn chặn và đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực hiện nay.
 Chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục THPT phụ thuộc rất lớn vào công 
tác quản lý giáo dục, đặc biệt là vào trình độ nghiệp vụ quản lý của đội ngũ cán bộ 
quản lý giáo dục. Trình độ nghiệp vụ quản lý giáo dục của cán bộ quản lý thể hiện ở 
việc thực hiện thành thạo hay không các chức năng quản lý trên các mặt xây dựng kế 
hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá thực hiện nội dung chương 
trình sách giáo khoa mới ở THPT.
 Thực trạng công tác kiểm tra nội bộ trường học ở các trường phổ thông hiện 
nay còn nhiều tồn tại, yếu kém, đặc biệt theo yêu cầu của công cuộc đổi mới giáo dục. 
Hơn nữa, từ trước đến nay chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về vấn đề đổi 
mới công tác kiểm tra nội bộ trường học trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
 Với những lý do nêu trên, để góp phần đổi mới quản lý trường THPT nói riêng 
và đổi mới quản lý giáo dục nói chung, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: Một số giải 
pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm tra nội bộ trường học ở Trường THPT 
Nguyễn Duy Trinh, Huyện Nghi Lộc. các khiếu nại tố cáo về các vấn đề thuộc quyền quản lý của mình. Các hoạt động kiểm 
tra được thực hiện thường xuyên, công khai, dân chủ, kết quả kiểm tra được ghi nhận 
bằng biên bản và được lưu trữ. Hiệu trưởng hay thủ trưởng phải chịu trách nhiệm về 
các kết luận kiểm tra này”.
 Các quyết định trên cùng các văn bản pháp quy của Nhà nước và của Bộ Giáo 
dục và Đào tạo là cơ sở pháp lý của hoạt động kiểm tra nội bộ trường học.
 3. Cơ sở thực tiễn của kiểm tra nội bộ trường học
 Do yêu cầu thực tiễn của Giáo dục và Đào tạo: Hoạt động giáo dục, dạy học 
trong trường học là một hoạt động phức tạp, đa dạng và phong phú. Giáo dục đào tạo 
con người không được phép phế phẩm, do đó hiệu trưởng nhà trường thường xuyên 
hay định kỳ phải kiểm tra toàn bộ hoạt động, công việc và mối quan hệ trong trường 
để phát hiện, theo dõi, kiểm soát, phòng ngừa và đánh giá chính xác nhằm động viên, 
giúp đỡ, uốn nắn, điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với mục tiêu, kế hoạch, quy chế. 
Trên cơ sở đó rút kinh nghiệm cải tiến cơ chế quản lý và hoàn thiện chu trình quản lý 
mới phù hợp hơn, đảm bảo nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục và đào tạo trong 
nhà trường.
 Kiểm tra là một quá trình, quá trình này dù diễn ra ở đâu, dù đang kiểm tra cái gì, 
dạng kiểm tra nào cũng bao gồm 4 bước (giai đoạn) cơ bản sau:
 - Xây dựng các tiêu chuẩn kiểm tra.
 - Đo lường việc thực hiện nhiệm vụ theo các tiêu chuẩn này.
 - So sánh sự phù hợp của thành tích với chuẩn mực.
 - Đưa ra các quyết định điều chỉnh sự khác biệt giữa thành tích đạt được với các 
tiêu chuẩn và các kế hoạch.
 II. Thực trạng công tác kiểm tra nội bộ trường học ở các trường THPT trên 
địa bàn huyện Nghi Lộc
 1. Đặc điểm của trường THPT Nguyễn Duy Trinh - Nghi Lộc.
 Trường THPT Nguyễn Duy Trinh thành lập năm 1961, nhà trường được công 
nhận đạt chuẩn Quốc gia năm 1995 và công nhận lại chuẩn năm 2018.
 - Kết quả đội tuyển thi HS giỏi văn hoá cấp tỉnh: liên tục trong các năm học 
từ 2011- 2012 đến năm 2021 - 2022 được xếp trong tốp đầu các trường THPT trong 
tỉnh Nghệ An.
 - Về quy mô trường lớp: Năm học 2021- 2022 trường có 36 lớp với 1540 học 
sinh, tất cả là hệ công lập.
 - Về cơ cấu tổ chức : Trong những năm qua, còn có nhiều CBQL, GV, nhân viên chưa nhận thức rõ vai trò, 
chức năng, tầm quan trọng của kiểm tra nội bộ, hiểu kiểm tra nội bộ chỉ như một hoạt 
động phối hợp nằm trong biện pháp động viên thi đua, coi đó chỉ là biện pháp để đánh 
giá. Nhiều người còn cho rằng kiểm tra để dẫn tới kiểm điểm, do đó đã hạn chế hiệu 
lực của kiểm tra nội bộ trường học.
 Một số còn cho rằng kiểm tra chỉ đơn thuần là một biện pháp quản lý trường 
học, chưa thấy được đó chính là chức năng cơ bản của quản lý trong quá trình quản 
lý nhà trường. Thời gian CBQL dành cho hoạt động kiểm tra còn ít so với các chức 
năng quản lý khác. Sự hiểu biết chưa đúng đắn đã ảnh hưởng không nhỏ tới chất l-
ượng các cuộc thanh tra, kiểm tra; đồng thời, làm giảm vai trò, tác dụng của nó đối 
với chất lượng giáo dục toàn diện ở nhà trường. Một số chưa nắm được chức năng cơ 
bản của quá trình quản lý nên chưa nhận thức đúng chức năng kiểm tra, từ đó việc lập 
kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động kiểm tra chưa nghiêm túc, việc kiểm 
tra chỉ mang tính đại khái, chung chung, hình thức, thậm chí còn biểu hiện tính quan 
liêu, xa vời, không sát thực tế. Do đó hoạt động kiểm tra chưa trở thành công cụ sắc 
bén tăng cường hiệu lực quản lý trường học.
 Giáo viên, học sinh chưa có nhận thức đúng về hoạt động kiểm tra nên thường 
có ý thức đối phó hoạt động kiểm tra của các cấp quản lý, chưa biến quá trình kiểm 
tra của các cấp quản lý thành quá trình tự kiểm tra của chính mình. Do đó hiệu quả 
kiểm tra đạt thấp.
 Nguyên nhân của hiện tượng trên, theo chúng tôi có thể lý giải như sau:
 - Bản thân các đồng chí lãnh đạo nhà trường chưa thấy hết tầm quan trọng của 
công tác kiểm tra nội bộ trường học trong công tác quản lí nhà rường, cho nên không 
quán triệt đầy đủ các vai trò, nội dung của công tác này trong cán bộ, giáo viên
 - Việc kiểm tra của các trường tiến hành hình thức, đối phó không tạo ra hiệu 
quả thiết thực, từ đó cán bộ, giáo viên trong trường không thấy được vai trò của công 
tác này.
 Để đánh giá được thực trạng nhận thức của CBQL và GV về hoạt động KTNB 
trường học, từ đó đánh giá vai trò của nó đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục 
toàn diện ở trường THPT Nguyễn Duy Trinh, chúng tôi đã dùng phiếu trưng cầu ý 
kiến Hiệu trưởng, các phó Hiệu trưởng, cán bộ cốt cán (cộng tác viên kiểm tra) và 
một số GV. Kết quả phiếu trưng cầu thu được từ 50 cán bộ, giáo viên được thống kê 
trong các bảng sau :
Bảng thực trạng nhận thức chung về hoạt động kiểm tra nội bộ trường học
 Nội dung Rất Đồng không + về thẩm quyền kiểm tra nội bộ trường học: Với tỷ lệ 80% (40/50 ) sốngười 
xác định đúng, cho ta thấy cán bộ quản lý và giáo viên còn nhiều người không nắm 
chắc cơ cấu tổ chức bộ máy giáo dục trong nhà trường (trong đó có cơ cấu tổ chức 
KTNB trường học). Rất nhiều giáo viên được hỏi cho rằng Sở Giáo dục và Đào tạo, 
Ban giám hiệu nhà trường có quyền thực hiện chức năng KTNB, họ không dám khẳng 
định chắc chắn KTNB trường học thuộc thẩm quyền của Hiệu trưởng.
 + Về mục đích kiểm tra nội bộ trường học: Cũng chỉ có 78%(39/50) số người 
xác định đúng mục đích của kiểm tra nội bộ; 88% (44/50) số người cho rằng việc 
KTNB chỉ để hoàn thành qui định số lượng giáo viên phải kiểm tra trong một năm học 
để đánh giá xếp loại thi đua trong năm học đó; số ít lại cho rằng mục đích của KTNB 
là nhằm phát hiện, kết luận, xử lý kỷ luật người vi phạm qui chế chuyên môn .
 + Về đối tượng kiểm tra nội bộ: 76%(38/50) số người xác định đầy đủ đối tượng 
kiểm tra chuyên môn; 60% (30/50) số người cho rằng đối tượng KTNB là những giáo 
viên vi phạm qui chế chuyên môn; một số ít người cho rằng chỉ kiểm tra chất lượng 
giáo dục học sinh. Tỷ lệ số người được hỏi xác định chưa đúng về thẩm quyền, mục 
đích, đối tượng của kiểm tra nội bộ, nghĩa là nhận thức về hoạt động kiểm tra nội bộ 
của đội ngũ cán bộ QLGD, giáo viên chưa đạt yêu cầu; chứng tỏ công tác tuyên truyền, 
bồi dưỡng về công tác KTNB còn bất cập, cần phải được bồi dưỡng, nâng cao.
 Bảng thực trạng nhận thức về nội dung kiểm tra nội bộ trường học.
 Rất Quan Không 
TT Nội dung
 quan trọng quan 
 trọng trọng
 1 Kiểm tra việc thực hiện chỉ tiêu về số lượng học sinh; 
 số lượng, chất lượng phổ cập giáo dục ở từng khối 35 15 0
 lớp và toàn trường.
 Kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của kế hoạch đào 
 tạo.
 - Kiểm tra việc thực hiện nội dung, chương trình dạy 36 14 0
 học và giáo dục. -Kiểm tra việc sử dụng và bảo quản hợp lý cơ sở vật 
 chất, thiết bị dạy học: đồ dùng dạy học, phòng thí 
 nghiệm, dụng cụ thể thao, thư viện, vườn trường, sân 22 28 0
 bãi tập, phòng chức năng, nhà để xe,...
 5 Công tác tự kiểm tra của hiệu trưởng
 - Tự kiểm tra công tác kế hoạch (kế hoạch hoá), bao 
 gồm: Thu thập, xử lý thông tin, xác định mục tiêu, 34 16 0
 tìm phơng án, giải pháp thực hiện mục tiêu, soạn 
 thảo, thông qua và truyền đạt kế hoạch.
 - Tự kiểm tra công tác tổ chức - nhân sự: xây dựng, 
 sử dụng bộ máy, quy định chức năng, quyền hạn, 20 25 5
 nhiệm vụ và sự phối hợp, quan hệ từng bộ phận, cá 
 nhân cho việc thực hiện kế hoạch đã đề ra.
 - Tự kiểm tra công tác chỉ đạo: Hiệu trưởng tự kiểm 
 tra, đánh giá về các mặt: nắm quyền chỉ huy, hướng 31 19 0
 dần cách làm, điều hoà phối hợp, kích thích động 
 viên, bồi dưỡng cán bộ giáo viên trong hoạt động chỉ 
 đạo các công tác trong trường.
 - Tự kiểm tra công tác kiểm tra: Kiểm tra để phát 
 hiện, theo dõi, kiểm soát, động viên, uốn nắn, giúp 26 22 2
 đỡ kịp thời.
 - Hiệu trưởng tự kiểm tra, đánh giá: về lề lối làm 
 việc, phong cách tổ chức và quản lý của mình, tự 
 đánh giá khách quan phẩm chất, năng lực và uy tín 37 13 0
 của mình để tự điều chỉnh cho phù hợp với yêu cầu, 
 chuẩn mực của ngời quản lý trường học.
 Với kết quả điều tra trên, chúng tôi nhận thấy hầu hết người trả lời đều xác định 
chắc chắn các nội dung của kiểm tra nội bộ. Rõ ràng các mặt hoạt động trên có liên 
quan mật thiết với nhau để đạt mục tiêu giáo dục: Đó là chất lượng giáo dục toàn diện 
của học sinh. Tuy vậy, chúng ta cũng không bỏ qua 5 ý kiến cho rằng kiểm tra công 
tác quản lý của tổ trưởng và 10 ý kiến cho rằng kiểm tra nề nếp sinh hoạt tổ, chế độ dự 
giờ thăm lớp, hội giảng là không quan trọng trong