Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp làm tốt công tác chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học hiện nay

 PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ TAM ĐIỆP
 TRƯỜNG TIỂU HỌC YÊN SƠN 
 ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
MỘT SỐ GIẢI PHÁP LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
 Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC HIỆN NAY.
 Tác giả: Hoàng Lệ Khánh
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học yên Sơn
 Yên Sơn, tháng 4 năm 2022 người có vị trí quyết định trong việc hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho 
sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ 
năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học lên các bậc học trên cũng như cuộc sống 
sau này của các em. Lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi vừa học vừa chơi, sự nhận 
thức của các em còn non trẻ, sự tư duy chưa đạt tới đỉnh cao. Tâm lí đang trên đà 
phát triển, còn nhiều sự biến động về tâm sinh lí nên rất khó cho việc giáo dục các 
em. Chính vì thế, các em cần có người hướng dẫn, chỉ bảo, uốn nắn cho các em có 
thói quen đi vào nề nếp trong sinh hoạt, học tập, giao tiếp, có các kĩ năng sống cơ 
bản để các em dần dần trở thành những người có khả năng sống tự lập, sống có ích 
trong xã hội. Vậy ngoài cha mẹ các em ra thì người làm được những việc đó không 
ai ngoài người trực tiếp giáo dục và giảng dạy các em hàng ngày đó chính là người 
giáo viên chủ nhiệm.
 Để nâng cao chất lượng giáo dục thì việc đầu tiên của người giáo viên là làm 
tốt công tác chủ nhiệm lớp, nhưng công tác chủ nhiệm lớp không phải là một công 
việc đơn giản, nó luôn là vấn đề trăn trở đối với hầu hết các giáo viên tiểu học. Vậy 
làm thế nào để những chủ nhân tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế 
nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Làm thế nào để xây dựng được 
một tập thể vững mạnh phù hợp với lứa tuổi học sinh. Nhân cách học sinh được hình 
thành và phát triển bằng con đường nào? Làm thế nào để nâng cao chất lượng học 
tập và phẩm chất, năng lực của học sinh? .
 Từ những vấn đề trên, qua nhiều năm giảng dạy và chủ nhiệm lớp, bản thân tôi 
đã nhận thấy những tồn tại của công tác chủ nhiệm lớp trong thời gian qua. Vì vậy, 
tôi đã khắc phục những tồn tại đó bằng cách mạnh dạn đề xuất một số giải pháp để 
công tác chủ nhiệm của mình đạt kết quả tối ưu nhất.
1. Giải pháp cũ thường làm
1.1 Ưu điểm
 - Thời gian dành cho việc giảng dạy, truyền đạt kiến thức tới học sinh luôn được 
chú trọng. - Một số học sinh chưa có ý thức trong học tập.
 - Học sinh chưa thực sự mạnh dạn, tự tin trong mọi hoạt động.
 - Một số học sinh theo đạo công giáo nên vẫn còn coi nhẹ việc học văn hóa, 
nhiều khi còn chú trọng đến việc học kinh sách giáo lý, đi lễ, đi nhà thờ.
 - Các em học sinh dễ bị cuốn vào những thứ gây nghiện như game, điện thoại, 
các trang mạng xã hội khiến cho các em lơ là, chểnh mảng việc học tập, tiếp thu 
những cái không tốt làm lệch chuẩn đạo đức.
 - Khả năng tiếp thu của học sinh không đồng đều.
 -Tinh thần tập thể của các thành viên trong lớp chưa cao. 
2. Giải pháp mới 
 Trong những năm học vừa qua, ngành giáo dục nói chung và trường Tiểu học 
Yên Sơn nói riêng đã và đang tập trung đổi mới phương pháp giáo dục, trong đó 
“Công tác chủ nhiệm lớp” ngày càng được quan tâm và đòi hỏi cao hơn. Sự quan tâm 
đó được thể hiện qua các cuộc thi giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi do sở Giáo dục và đào 
tạo tỉnh Ninh Bình tổ chức năm học 2012 – 2013. Qua đó tôi nhận thấy: Công tác chủ 
nhiệm lớp có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động giáo dục học sinh 
nhầm nâng cao chất lượng giáo dục cũng như sự hình thành nhân cách cho học sinh.
 Để góp phần đưa phong trào học tập vào nề nếp và hình thành nhân cách cho 
học sinh, làm thay đổi hành vi và xác lập hành vi đạo đức chuẩn mực cho các em.
 Chính vì những lý do trên mà tôi chọn đề tài:“Một số giải pháp làm tốt công 
tác chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học hiện nay” với những giải pháp cụ thể sau:
2.1 Giải pháp 1:Tìm hiểu, phân loại đối tượng học sinh lớp chủ nhiệm
 Để giáo dục học sinh có kết quả tốt, GVCN lớp phải hiểu các em một cách 
đúng đắn, đầy đủ và cụ thể, từ đó lựa chọn những tác động sư phạm thích hợp. Ngược 
lại, nếu chúng ta không hiểu rõ học sinh thì những tác động sư phạm đó sẽ phản tác 
dụng và cho ta một kết quả không mong muốn. Chính vì vậy, GVCN cần phải hiểu rõ 
từng học sinh một cách đầy đủ và chính xác.
2.1.1 Tìm hiểu về hoàn cảnh sống của từng học sinh * Phiếu điều tra thông tin từ năm học trước:
 HỌ VÀ TÊN HỌC SINH:..
 Đánh giá nhận xét Năng Được Thành tích Học sinh Ghi chú
Học Năng Phẩm khiếu khen đặc biệt Khuyết tật
lực lực chất thưởng
 Để tìm hiểu hoàn cảnh của học sinh, tôi gặp gỡ, trao đổi với giáo viên bộ môn; 
học sinh; Hội cha mẹ học sinh và bạn bè. Thậm chí, đích thân tôi đến tận nhà để xác 
thực trường hợp đặc biệt của một số học sinh như: học sinh thuộc cảnh gia đình hộ 
nghèo; học sinh mồ côi; học sinh cá biệt Từ đó tôi mới xây dựng kế hoạch chủ 
nhiệm và có những phương pháp giáo dục phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả trong 
công tác giảng dạy và giáo dục học sinh lớp mình.
2.1.2 Tìm hiểu về đặc điểm thể chất, sinh lí của từng học sinh
 Đầu năm học, trường tôi thường tổ chức khám sức khỏe cho học sinh. Nội dung 
khám chủ yếu về chiều cao, cân nặng, vóc dáng, khuyết tậtDựa vào những đặc 
điểm về thể chất, sinh lí của từng học sinh mà tôi sắp xếp vị trí ngồi học cho học sinh 
được thuận tiện nhất và có hiệu quả.Từ đó, xây dựng được tinh thần đoàn kết, nhân ái 
trong tập thể.
 2.1.3 Tìm hiểu về đặc điểm tâm lí của mỗi học sinh
 Trong quá trình nhận thức, tư duy của mỗi học sinh là không như nhau: có em 
thông minh ,nhanh nhẹn;có em chậm chạp trong học tập; có em cẩu thả, nhút nhát, có 
em thích vui chơi, giao tiếpTùy từng đối tượng mà giáo viên có mức độ tác động 
khác nhau.
 Ví dụ: Cùng là một biểu hiện hành vi chưa đúng như nhau, nhưng có em phải 
phê bình nghiêm khắc, có em nhắc nhẹ, có khi chỉ nhắc chung chung hoặc có khi phải 
trực tiếp, có khi thông qua bạn bè, gia đình Hàng tháng, giáo viên ghi nhận xét vào sổ theo dõi về mức độ hoàn thành nội 
dung học tập từng môn học, hoạt động giáo dục khác; dự kiến và áp dụng biện pháp 
cụ thể, riêng biệt giúp đỡ kịp thời đối với những học sinh chưa hoàn thành nội dung 
học tập môn học, hoạt động giáo dục khác trong tháng.
 Khi nhận xét, giáo viên cần đặc biệt quan tâm động viên, khích lệ, biểu dương, 
khen ngợi kịp thời đối với từng thành tích, tiến bộ giúp học sinh tự tin vươn lên.
2.1.4.2 Sự hình thành và phát triển Năng lực của học sinh 
 Các năng lực của học sinh được hình thành và phát triển trong quá trình học 
tập, rèn luyện, hoạt động trải nghiệm cuộc sống trong và ngoài nhà trường. Giáo viên 
đánh giá mức độ hình thành và phát triển một số năng lực của học sinh thông qua các 
biểu hiện hoặc hành vi như sau:
a) Tự phục vụ, tự quản: 
 Thực hiện được một số việc phục vụ cho sinh hoạt của bản thân như vệ sinh 
thân thể, ăn, mặc; một số việc phục vụ cho học tập như chuẩn bị đồ dùng học tập ở 
lớp, ở nhà; các việc theo yêu cầu của giáo viên, làm việc cá nhân, làm việc theo sự 
phân công của nhóm, lớp; bố trí thời gian học tập, sinh hoạt ở nhà; chấp hành nội quy 
lớp học; cố gắng tự hoàn thành công việc.
b) Giao tiếp, hợp tác:
 Mạnh dạn khi giao tiếp; trình bày rõ ràng, ngắn gọn; nói đúng nội dung cần trao 
đổi; ngôn ngữ phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng; ứng xử thân thiện, chia sẻ với mọi 
người; lắng nghe người khác, biết tranh thủ sự đồng thuận. 
c) Tự học và giải quyết vấn đề:
 Khả năng tự thực hiện nhiệm vụ học cá nhân trên lớp, làm việc trong nhóm, lớp; khả 
năng tự học có sự giúp đỡ hoặc không cần giúp đỡ; tự thực hiện đúng nhiệm vụ học 
tập; chia sẻ kết quả học tập với bạn, với cả nhóm; tự đánh giá kết quả học tập và báo 
cáo kết quả trong nhóm hoặc với giáo viên; tìm kiếm sự trợ giúp kịp thời của bạn, 
giáo viên hoặc người khác; vận dụng những điều đã học để giải quyết nhiệm vụ trong d) Yêu gia đình, bạn và những người khác: 
 - Yêu trường, lớp, quê hương, đất nước: quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, 
anh em; kính trọng người lớn, biết ơn thầy giáo, cô giáo; yêu thương, giúp đỡ bạn; 
tích cực tham gia hoạt động tập thể, hoạt động xây dựng trường, lớp; bảo vệ của công, 
giữ gìn và bảo vệ môi trường; tự hào về người thân trong gia đình, thầy giáo, cô giáo, 
nhà trường và quê hương; thích tìm hiểu về các địa danh, nhân vật nổi tiếng ở địa 
phương.
 - Hàng ngày, hàng tuần, giáo viên quan sát các biểu hiện trong các hoạt động 
của học sinh để nhận xét sự hình thành và phát triển phẩm chất; từ đó động viên, 
khích lệ, giúp học sinh khắc phục khó khăn, phát huy ưu điểm và các phẩm chất riêng, 
điều chỉnh hoạt động, ứng xử kịp thời để tiến bộ.
 - Hàng tuần, hàng tháng, giáo viên thông qua quá trình quan sát, ý kiến trao đổi 
với cha mẹ học sinh và những người khác (nếu có) để nhận xét học sinh.
 - Trong đánh giá thường xuyên, giáo viên ghi những nhận xét đáng chú ý nhất 
vào sổ theo dõi, những kết quả học sinh đã đạt được hoặc chưa đạt được; biện pháp cụ 
thể giúp học sinh vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ; các biểu hiện cụ thể về 
sự hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh; những điều cần đặc biệt 
lưu ý để giúp cho quá trình theo dõi, giáo dục đối với cá nhân, nhóm học sinh trong 
học tập, rèn luyện.
 Tóm lại, việc tìm hiểu, nắm vững hoàn cảnh sống; đặc điểm thể chất sinh lí, 
tâm lí; hoạt động học tập; những Năng lực và Phẩm chất của từng học sinh như đã 
nêu ở trên là hết sức quan trọng và cần thiết. Nắm vững đặc điểm này, giáo viên sẽ 
lựa chọn được tác động sư phạm phù hợp nhằm khơi dậy và phát huy được mặt mạnh 
sẵn có, đồng thời hình thành, phát triển những phẩm chất cần thiết ở mỗi em; xây 
dựng cho các em một cuộc sống tâm hồn, tình cảm phong phú, trong sáng, cao cả và 
nhân hậu, có năng lực và sức khỏe dồi dào thích ứng với cuộc sống tự lập của bản 
thân. Việc tìm hiểu, nắm vững đối tượng học sinh là việc làm thường xuyên, liên tục 
suốt cả một năm học và cả quá trình theo lớp. Việc tìm hiểu học sinh vào thời điểm Học lực Các Năng lực Các Phẩm chất
Hoàn thành Chưa HT Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt
SL % SL % SL % SL % SL % SL %
50 100 0 50 100 0 50 100 0
 Tích cực tham gia các hoạt động phong trào của trường, đội đề ra và đạt kết quả 
cao.
2.2.2 Xây dựng đội ngũ, cán bộ lớp tự quản
 Xây dựng đội ngũ, cán bộ tự quản là nền tảng cho công tác chủ nhiệm và cũng là 
một việc làm quan trọng đối với giáo viên chủ nhiệm. Sau khi đã nắm được đặc điểm của 
lớp, đã xây dựng được kế hoạch chủ nhiệm cho cả năm học, việc tiếp theo cần làm là bầu 
hội đồng tự quản.
a) Bình bầu ban cán sự lớp
 * Đầu tiên tôi đưa ra các tiêu chuẩn của cán bộ lớp:
 - Chấp hành tốt nội quy, quy định của trường, lớp.
 - Tính tình thẳng thắn, dám đấu tranh và phê bình.
 - Năng nổ và tích cực tham gia các hoạt động của trường, lớp. 
 - Hoạt động giáo dục: Hoàn thành
 - Năng lực: Đạt
 - Phẩm chất: Đạt
 Đối với học sinh lớp 5 các em đã là học sinh cuối cấp và đã bắt đầu có khả 
năng lập luận, có tinh thần dân chủ và trách nhiệm với tập thể nên tôi để cho các em 
ứng cử, đề cử lựa chọn ra chủ tịch và phó chủ tịch hội đồng tự quản, các trưởng ban.
Sau khi chọn được những học sinh tiêu biểu, tôi để cả lớp bầu chọn với các chức 
danh: (Chủ tịch hội đồng tự quản, phó chủ tịch hội đồng tự quản, trưởng ban đối 
ngoại, trưởng ban học tập, trưởng ban thư viện, trưởng ban văn thể vệ).
b) Phổ biến và giao nhiệm vụ cụ thể * Nhiệm vụ của trưởng ban Văn nghệ thể dục thể thao và trưởng ban lao 
động, trưởng ban đạo đức, sức khỏe vệ sinh.
 - Tổ chức cho các bạn múa hát tập thể, tập thể dục, thi văn nghệ hoặc các hoạt 
động phong trào của lớp.
 - Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt đèn, 
quạt khi ra về.
 - Phân công các bạn tưới cây, chăm sóc bồn hoa và cây trồng của lớp.
 - Theo dõi, kiểm tra các bạn khi tham gia các buổi lao động do trường, lớp tổ 
chức.
 - Phối hợp với hai phó chủ tịch giữ trật tự lớp.
 Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt tập thể ngày thứ sáu, chủ tịch hội đồng tự 
quản, phó chủ tịch hội đồng tự quản báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào 
báo cáo của từng em và sự theo dõi của bản thân, tôi nắm được khả năng quản lí lớp 
của từng em và biết rõ hơn về hoạt động của tất cả các học sinh trong lớp. Cuối mỗi 
tháng, tôi tổ chức họp Hội đồng tự quản lớp 1 lần để tổng kết các mặt làm được của 
lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu 
sót và hướng dẫn các em cách khắc phục.
 * Tổ chức cho học sinh học nội quy trường, lớp.
 Đầu năm học, tôi thường tổ chức cho các em học nội quy của trường, lớp để 
các em nắm được và thực hiện theo.
 * Xây dựng nề nếp và năng lực tự quản của học sinh
 - Chất lượng học tập được nâng cao hay không thì yêu cầu đầu tiên phải có nề 
nếp, có quy định. Ngay lần họp phụ huynh đầu năm học tôi đã yêu cầu phụ huynh 
phải chuẩn bị đầy đủ dụng cụ học tập cho con em. Thông báo với phụ huynh những 
nội quy chung của nhà trường và nội quy của lớp học.
 -Nề nếp lớp cần đặt ra nội quy ngay từ đầu. Học sinh nhanh chóng nắm bắt 
được các tình huống trong mỗi giờ học và nhận ra những gì chúng sẽ được cho phép, 
những lỗi nào được bỏ qua. Một khi giáo viên “lờ” đi những sự quậy phá hoặc những