Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số, trường Mầm non Hoa Hồng

 Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
 - Trường Mầm non Hoa Hồng
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG TIẾNG VIỆT CHO TRẺ 
 ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ- TRƯỜNG MẦM NON HOA HỒNG
 I. Phần mở đầu:
 1. Lý do chọn đề tài
 Tăng cường Tiếng Việt cho trẻ Dân tộc thiểu số là một việc làm hết sức 
cần thiết, tưởng chừng như rất dễ nhưng thực tế lại rất khó, mà nó đòi hỏi cả một 
quá trình, phải có sự kiên trì của cả giáo viên và trẻ. Dạy trẻ làm quen với tiếng 
Việt là dạy cái gì, dạy như thế nào? Trẻ làm quen với tiếng việt với tư cách là bộ 
môn khoa học hay với tư cách là một công cụ, một phương tiện giao tiếp. Cách 
trả lời những câu hỏi trên sẽ liên quan tới việc lựa chọn nội dung, phương pháp 
cho trẻ dân tộc tiếp cận và làm quen với tiếng Việt.
 Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta sử dụng lời nói để trò chuyện, 
đàm thoại, thảo luận, trình bày những hiểu biết, suy nghĩ, giải thích một vấn đề 
nào đó trong cuộc sống như: Kể lại được sự việc, câu chuyện đã được nghe, 
được chứng kiến, hay tự mình nghĩ ra, sáng tạo ra. Trẻ cần tập nghe, hiểu lời nói 
của cô của những người xung quanh. Sau đó tập trình bày suy nghĩ và sự hiểu 
biết của mình theo ngôn ngữ Tiếng việt. Muốn phát triển ở trẻ kỹ năng, hiểu và 
nói được ngôn ngữ Tiếng việt theo cô, theo tôi trước hết phải cuốn hút trẻ tham 
gia vào hoạt động phát triển ngôn ngữ qua trò chuyện, đàm thoại, kể chuyện, 
đọc cho trẻ nghe, cho trẻ làm quen với chữ cái và thông qua các môn học khác, 
hoặc ở mọi lúc mọi nơi... Là vô cùng quan trọng nhưng hình thành như thế nào 
đây mới thật là điều không phải dễ
 Bản thân tôi là một giáo viên chủ nhiệm lớp với 100% trẻ là người dân 
tộc thiểu số. Hầu hết trẻ dân tộc Ê đê đến trường đều nói bằng tiếng mẹ đẻ, 
không nghe được tiếng Việt, bố mẹ trẻ lại ít quan tâm đến việc động viên trẻ đến 
lớp, còn trẻ chưa có ý thức về vấn đề nề nếp trong lớp học, trẻ không chịu đến 
lớp để học. Là người giáo viên tôi đã trăn trở và xây dựng kế hoạch từ đầu năm 
 1 
 Người viết: Trịnh Thị Hằng- Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
 - Trường Mầm non Hoa Hồng
 4. Giới hạn của đề tài
 Học sinh lớp lá 2 phân hiệu Buôn Cuê Trường mầm non Hoa Hồng
 5. Phương pháp nghiên cứu
 Phương pháp điều tra
 Phương pháp trực quan
 Phương pháp thực tiễn
 Phương pháp thực hành, trải nghiệm
 Phương pháp kiểm tra, đánh giá
 II. Phần nội dung:
 1. Cơ sở lí luận
 Trong thực tế chúng ta đã biết, nhiệm vụ giáo dục Mầm non là khâu đầu 
tiên của hệ thống giáo dục Quốc dân. Giáo viên Mầm non được xem là người 
thầy đầu tiên đặt nền móng cho việc đào tạo nhân cách con người mới cho xã 
hội chủ nghĩa, tuỳ theo mỗi độ tuổi mà giáo dục khác nhau. Tuổi mầm non trẻ 
mới bắt đầu trong quá trình học nói, chính vì vậy mà cung cấp vốn Tiếng việt 
cho trẻ, đặc biệt là trẻ dân tộc thiểu số là vô cùng quan trọng. Bởi vì các cháu 
dân tộc thiểu số thường hay dùng tiếng mẹ đẻ của trẻ, nên khó khăn trong việc 
tiếp nhận Tiếng việt, dẫn đến cháu khó tiếp thu lời giảng của cô bằng ngôn ngữ 
Tiếng việt. Chính vì vậy việc cung cấp vốn Tiếng việt cho trẻ Dân tộc thiểu số là 
vấn đề cần được quan tâm, nhằm hình thành và phát triển những kỹ năng cần 
thiết cho việc học Tiếng việt ở các bậc học tiếp theo. 
 Tiếng Việt rất quan trọng đối với mọi người dân việt nam. Đặc biệt đối 
với trẻ dân tộc thiểu số. Song trong thực tế hiện nay đa số trẻ vùng sâu, vùng xa 
vùng dân tộc thiểu số, trước khi đến trường chỉ sống trong gia đình, ở các thôn 
bản nhỏ, trong môi trường tiếng mẹ đẻ. Do vậy trẻ chỉ biết nói tiếng mẹ đẻ. Trẻ 
biết rất ít hoặc thậm trí không biết Tiếng Việt. Trong khi đó Tiếng Việt là 
ngôn ngữ chính thức dùng trong trường và cơ sở giáo dục khác. Trên thực tế 
 3 
 Người viết: Trịnh Thị Hằng- Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
 - Trường Mầm non Hoa Hồng
 * Khó khăn
 Dân cư sống không tập chung, 100% là đồng bào dân tộc thiểu số, việc 
bất đồng ngôn ngữ giữa cô và trẻ, do vậy làm ảnh hưởng đến việc chăm sóc giáo 
dục trẻ. Địa hình phức tạp việc đi đến lớp học của trẻ mầm non còn gặp nhiều 
khó khăn. Mặt bằng kinh tế của người dân còn thấp, chủ yếu làm ruộng, làm 
nương, một số phụ huynh chưa nhận thức được rõ về tầm quan trọng của việc 
dạy tiếng Việt cho con em mình nó có tác dụng cần thiết như thế nào đối với 
việc nhận thức và hình thành nhân cách của trẻ. Đặc biệt các lớp ở điểm lẻ còn 
rất khó khăn, lớp học chưa đúng quy cách, việc sử dụng nguyên vật liệu sẵn có 
của địa phương để làm đồ dùng đồ chơi hoặc phương tiện chuyển tải kiến thức 
tiếng Việt đến với trẻ còn hạn chế. 
 * Nguyên nhân chủ quan:
 Khi thực hiện đề tài để trẻ tiếp thu và phát âm chuẩn thì đòi hỏi giáo viên 
phải luôn tìm tòi học hỏi nâng cao kiến thức vì vậy mà giáo viên có thêm nhiều 
biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ hơn.
 Giáo viên nắm vững phương pháp, có thêm nhiều kinh nghiệm hơn
 Trẻ mạnh dạn, tự tin và nói được nhiều tiếng việt .
 Để tổ chức tốt cho trẻ giáo viên phải biết cả tiếng Ê đê để có thế hiểu 
được trẻ muốn gì cần gì vì vậy còn gặp khó khăn trong việc cho trẻ tiếp xúc với 
tiếng việt.
 Cơ sở vật chất của trường đảm bảo đầy đủ, có tivi đầu đĩa phục vụ cho 
việc giảng dạy.
 Giáo viên có trình độ chuyên môn, được đào tạo qua trường lớp.
 100% trẻ là người dân tộc thiểu số nên việc nói tiếng việt chưa thành 
thạo
 * Nguyên nhân khách quan:
 5 
 Người viết: Trịnh Thị Hằng- Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
 - Trường Mầm non Hoa Hồng
tiếng Việt một cách tự nhiên không gò bó. Ví dụ: Thông qua biện pháp trực 
quan hành động giúp cho học sinh tiếp thu có hiệu quả và học ngôn ngữ mới 
một cách tự nhiên hứng thú. Mục đích của phương pháp này nhằm giúp cho học 
sinh đạt được các mục đích như: hiểu và sử dụng ngôn ngữ mới trong giao tiếp, 
hình thành và rèn luyện kỹ năng nghe, nói một ngôn ngữ mới. Không cho trẻ nói 
khi chưa thực hiện thành thạo được các hành động, để có thể tập trung lắng nghe 
chuẩn xác. Khi đã nghe rõ, hiểu, thuộc và tự tin làm đúng, trẻ sẽ tự muốn nói và 
có thể tự thực hành với bạn của mình, giáo viên cần cho trẻ đều được thực hành 
ở mỗi lần học. Chỉ sử dụng ngôn ngữ đơn giản, ngắn gon, không dẫn dắt, giảng 
giải nhiều vì trẻ chưa hiểu tiếng Việt
 Khi dạy trẻ, giáo viên cần xác định trước những loại từ, câu nào sẽ sử 
dụng khi hướng dẫn trẻ. Nên sử dụng các điệu bộ cử chỉ để ra hiệu cho trẻ hiểu ý 
đồ của mình, thay cho việc nói nhiều của giáo viên. Lúc đầu dạy từ 1-2 từ dễ 
hiểu kết hợp với hành động như: Đứng lên, ngồi xuống... đến ngày hôm sau cô 
giáo cần cho trẻ ôn lại những gì được học ngày hôm trước, để khắc sâu sự 
ghi nhớ bằng hình thức chơi mà không cần phải giữ nguyên thứ tự từ các bước 
ngày hôm trước dạy nữa ví dụ: Đứng lên - ngồi xuống, ngồi xuống - đứng lên, 
rửa tay rửa chânDạy tiếng Việt với biện pháp trực quan hành động với đồ vật, 
biện pháp này dạy trẻ các từ mới như: Cái bàn, cái ghế, quyển vở 
 Ngoài ra còn sử dụng các biện pháp dạy trẻ học tiếng Việt qua kể 
chuyện, đóng vai, đối với mỗi câu chuyện, làm các đồ chơi minh hoạ, đơn giản 
tượng trương cho các nhân vật chính, sử dụng các nhân vật có sẵn để làm đồ 
dùng minh hoạ. Hoặc trẻ học tiếng Việt thông qua việc dạy trẻ nhận biết và phát 
âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt. Nội dung chủ yếu của việc dạy này là giúp trẻ 
nhận biết và phát âm đúng chữ cái. Chúng ta có thể coi việc giúp trẻ làm quen 
với chữ cái là cốt lõi của việc làm quen với Tiếng việt có nghĩa là việc cho trẻ 
làm quen với chữ cái chưa phải là tất cả những nội dung công việc giúp trẻ làm 
quen với tiếng Việt. Cách gọi làm quen với Tiếng việt thường gợi ra một phạm 
vi nội dung rộng rãi hơn so với cách gọi làm quen với chữ cái. Do đó có thể thấy 
nội dung dạy trẻ làm quen với tiếng Việt không chỉ là dạy trẻ phát âm, dạy trẻ 
 7 
 Người viết: Trịnh Thị Hằng- Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
 - Trường Mầm non Hoa Hồng
hành động tương ứng với các từ. Khi trẻ đã thực hiện một cách thành thạo thì 
giáo viên chi thành các nhóm, một bạn ra lệnh các bạn khác thực hiện sau đó đổi 
vị trí cho nhau. Giáo viên kiểm tra lại bằng cách: Cô nói lại các từ vừa học, trẻ 
thực hiện động tác hoặc giáo viên thực hiện hành động trẻ nói lại được các từ đã 
học. Ví dụ: Cô giáo đứng lên(không nói) trẻ cùng làm theo cô vừa đứng lên vừa 
nói từ đứng lên, tương tự như vậy với các từ khác. Với cách làm này, trẻ vừa 
hiểu được nghĩa của từ vừa nói được chính xác từ mới. Mỗi ngày chỉ hcj từ 1 - 2 
từ các từ nên chọn theo chủ đề trẻ sẽ dễ nhớ hơn. Với cách sử dụng vận động cơ 
thể như vậy, mặc dù không có đồ dùng, đồ chơi nhưng vẫn cung cấp cho trẻ một 
số vốn từ và cấu trúc ngữ pháp nhất định giúp trẻ nghe hiểu tiếng Việt dễ dàng 
hơn.
 + Phương pháp trực quan hành động với đồ vật: Khi học từ đồ vật giáo 
viên chỉ vào từng đồ vật và nói tên. Ví dụ cô chỉ vào cái thìa và nói: Cái thìa, trẻ 
nhắc lại từ: Cái thìa. Tương tự như vậy với các đồ vật khác, mỗi từ nhắc lại 3 - 4 
lần để trẻ phát âm và ghi nhớ. Sau khi trẻ đã nắm vững các từ mới thì dạy co trẻ 
nói cả câu: "Đây là cái thìa", "Đây là cái đĩa". Tiếp đó dạy trẻ đặt câu hỏi: Đây 
là cái gì?, chia nhóm 2 - 3 trẻ để thực hành, một trẻ đặt câu hỏi, một trẻ trả lời 
sau đó đổi vai cho nhau. Với hình thức này sẽ giúp trẻ học được các danh từ 
theo các chủ đề, các từ đã học được sử dụng thường xuyên cùng với những từ 
mới thì sẽ làm cho vốn từ vựng của trẻ thêm phong phú.
 + Phương pháp trực quan hành động với tranh ảnh: Phương pháp này 
được áp dụng sau khi trẻ đã nắm được các từ mới của phần trực quan hành động 
với cơ thể và trực quan hành động với đồ vật. Hình thức này có 3 cách thể hiện:
 Sử dụng bức tranh có sẵn:
 Khi trẻ đã có một số lượng từ vựng nhất định cơ thể sử dụng tranh ảnh để 
dạy từ và câu cho trẻ. Giáo viên cho trẻ xem tranh, giới thiệu các từ mới với trẻ, 
chia trẻ thành từng nhóm, cho trẻ kể về bức tranh và đặt câu hỏi cho bạn khác, 
nếu trẻ nói tốt có thể hỏi trẻ: Bức tranh này vẽ gì? Con nhìn thấy gì nữa?
 Vẽ tranh theo yêu cầu của cô:
 9 
 Người viết: Trịnh Thị Hằng- Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
 - Trường Mầm non Hoa Hồng
 * Phương pháp sử dụng trò chơi
 Trẻ mầm non học thông qua chơi vì trò chơi luôn mang lại hứng thú cho 
trẻ nên việc tổ chức cho trẻ chơi trò chơi để học tiếng Việt là rất cần thiết. Giáo 
viên tổ chức các trò chơi học tập, trò chơi vận động, trò chơi âm nhạc...ví dụ khi 
chơi trò chơi "Chim bay, cò bay" trẻ sẽ học được các từ chỉ các con vật biết bay 
và các từ chỉ con vật không thể bay được.
 * Phương pháp cho trẻ làm quen với đọc, viết
 Cho trẻ làm quen với đọc: Giáo viên tạo cho trẻ đọc theo cách của mình, 
cho trẻ xem tranh và gợi ý để trẻ kể lại bằng chính ngôn ngữ của trẻ. Trẻ kể sáng 
tạo theo ý của trẻ.
 Cho trẻ làm quen với viết: Cần dành nhiều thời gian để luyện cơ ngón tay 
cho trẻ thông qua vẽ, xâu hạt...cho trẻ thường xuyên được viết bằng phấn trên 
nền nhà. Khuyến khích trẻ viết những gì trẻ thích và sau đó hỏi trẻ là viết cái gì? 
Làm như vậy vừa khuyến khích trẻ viết vừa khuyến khích trẻ đọc lại (Thực chất 
là luyện kỹ năng diễn đạt suy nghĩ của bản thân).
 Biện pháp 3. Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ thông qua việc làm quen với 
chữ cái
 Sau khi giúp trẻ làm quen và nắm được 29 chữ cái trong Tiếng việt tôi 
tiến hành cho trẻ tham gia các trò chơi với chữ cái, cho trẻ tập tô chữ cái giúp trẻ 
dần dần nắm được toàn bộ hệ thống chữ cái qui định trong chương trình, đồng 
thời chính xác hoá cách phát âm. Do đặc điểm của lứa tuổi nên việc giáo dục trẻ 
mẫu giáo được tiến hành theo phương châm học bằng chơi, chơi mà học. Từ đó 
 tôi luôn nghĩ cần phải phát huy hết tác dụng của các trò chơi để dạy trẻ. 
Điều đáng chú ý là trẻ rất ham thích được học qua hình ảnh trực quan, tổ 
chức hoạt động học thông qua các trò chơi. Mỗi khi được nhìn thấy đồ dùng, đồ 
chơi trẻ rất vui, thích tìm hiểu sờ mó và cùng nhau khám phá. nắm bắt được đặc 
điểm này chúng tôi đã không ngừng học sưu tầm những trò chơi hay, mới lạ trên 
 11 
 Người viết: Trịnh Thị Hằng- Trường Mầm non Hoa Hồng