Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số Lớp 4

 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 MỤC LỤC
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề...................................................................................................2
 II. Mục đích nghiên cứu.................................................................................2
 Phần thứ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.2
 I. Cơ sở lí luận của vấn đề.2
 II. Thực trạng vấn đề.3
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..4
 IV. Tính mới của giải pháp..12
 V. Hiệu quả SKKN..13
 Phần thứ 3: KẾT LUẬN. KIẾN NGHỊ....13
 I. Kết luận....13
 II. Kiến nghị.14
 1
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 Dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm là giúp các em phát triển tư duy 
ngôn ngữ, tiếp xúc với kho tàng tri thức của loài người; đây cũng chính là một 
phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho các em. Vì thế, cần thiết phải nâng 
cao chất lượng đọc cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh dân tộc nói 
riêng.
 Vậy ở tiết Tập đọc, học sinh học những gì và học như thế nào? Giáo viên có 
tác động gì đến quá trình đọc của các em trong giờ Tập đọc và trong các hoạt 
động khác?
 Việc đọc đúng sẽ giúp các em nghe và cảm nhận văn bản tốt, viết đúng 
chính tả. Ở mỗi tiết học, không chỉ là tiết tập đọc, người giáo viên phải chú ý 
hơn việc rèn cho các em kĩ năng nói, kĩ năng đọc, kĩ năng dùng từ, đặt câu. Đọc 
cho rõ ràng, rành mạch, đọc có ngữ điệu là kĩ năng chính cần hình thành và rèn 
luyện cho các em qua phân môn này. Học sinh học tốt phân môn Tập đọc sẽ có 
lợi cho việc học tốt các phân môn khác. Chính vì vậy, khi dạyTập đọc cho các 
em người giáo viên phải tạo ra những hoạt động mang tính tự giác cao và khơi 
dậy được niềm ham thích đọc sách; giúp các em biết tự đánh giá năng lực của 
bản thân. Làm được như thế, trước hết giáo viên thực sự phải có kĩ năng đọc, 
năng lực dạy Tập đọc tốt.
 II. Thực trạng vấn đề
 1. Về phía học sinh
 Phần lớn học sinh dân tộc học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai. Phụ huynh là 
người đồng bào dân tộc hầu như không có tác động gì đến việc học đọc của các 
em vì nhiều lí do : bản thân họ sử dụng tiếng Việt còn chưa chính xác, phát âm 
sai lỗi nhiều, quan niệm chăm sóc và giáo dục con cái của họ cũng hạn chế. Kĩ 
năng đọc hiểu của các em còn yếu, đọc chỉ mang tính phát âm mà thôi
 Một số học sinh ý thức vươn lên trong học tập vẫn còn chưa cao.
 Phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thật sự chưa phù hợp như tập tục 
kết hôn cận huyết, ma chay..
 Kỹ năng nghe - hiểu, kỹ năng viết của học sinh nhìn chung là chậm, khả năng hiểu 
và xác định nghĩa của từ tiếng Việt còn yếu nên dùng sai từ trong khi nói và viết.
 Do ảnh hưởng thói quen nói tiếng mẹ đẻ, khả năng nhận diện con chữ 
chậm. Dẫn đến khả năng đọc của các em chậm, việc đọc liền mạch từ, câu gặp 
rất nhiều khó khăn. Khả năng đọc biểu cảm còn hạn chế.
 Khả năng tiếp nhận thông tin, tư duy để xử lý, tái tạo nội dung thông tin 
của học sinh còn chậm.
 2. Về phía giáo viên
 Chưa mạnh dạn trong đổi mới phương pháp dạy học.
 Việc sử dụng phương tiện dạy học và đồ dùng chưa phong phú, đa dạng 
nên chưa hấp dẫn học sinh một cách tuyệt đối trong việc tập trung vào luyện 
đọc.
 3
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
nói rõ ràng, nói đúng, đồng thời phải nói chậm rãi để học sinh dễ tiếp thu và 
hướng dẫn cách phát âm, cách nói để học sinh nói theo.Khả năng nói tiếng Việt 
của học sinh được xác định là khả năng phát âm đúng, khả năng sử dụng tiếng từ 
đúng và phong phú trong khi nói, khi tham gia giao tiếp với người khác. Khả 
năng nói tiếng Việt là nền tảng ban đầu quan trọng nhất để hình thành các kỹ 
năng khác của môn Tiếng Việt. Đặc biệt đối với học sinh dân tộc Ê - đê các em 
nói thế nào viết thế ấy thì việc tập cho các em nói đúng lại càng có ý nghĩa vô 
cùng quan trọng. Thực tế trong giảng dạy tôi thấy khả năng nói tiếng Việt của 
các em là rất yếu, nói lẫn lộn giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Việt. Đó là do vốn từ về 
tiếng Việt của các em còn quá ít, các em không diễn đạt được khi nói, khi giao 
tiếp. Học sinh phát âm không chuẩn, phát âm không đúng; còn rụt rè trong giao 
tiếp... Để giúp cho học sinh hạn chế những tồn tại này, tôi thường xuyên tăng 
cường khả năng nói tiếng Việt cho các em bằng cách cung cấp thêm từ ngữ mới, 
thông qua việc luyện nói câu hỏi, luyện nói câu trả lời, luyện đối thoại. Thông 
qua đó mà giúp cho các em làm quen với việc sử dụng nhiều từ ngữ khác nhau 
của tiếng Việt, góp phần làm phong phú thêm vốn từ cho HS. 
 Tồn tại khó sửa nhất về kỹ năng nói của học sinh Ê- đê là nói thừa hoặc thiếu 
dấu thanh, đặc biệt nói không có dấu (thanh bằng). Do vậy, khi giảng từ, giải 
nghĩa từ, hướng dẫn phát âm tôi hướng dẫn kỹ, phát âm mẫu nhiều lần, sửa sai 
cụ thể cho các em. 
 Ví dụ khi dạy bài Tập đọc: Truyện cổ nước mình. Tôi gọi một em đọc tốt 
đọc mẫu để cả lớp cùng được nghe sau đó yêu cầu các em phát hiện những 
tiếng, từ mà các em hay đọc và nói sai sau đó hướng dẫn phát âm đúng các từ 
đó. Ví dụ như từ : thương người, truyện cổ,  bằng cách cho các em phân tích 
lại cấu tạo các tiếng, từ rồi gọi nhiều em đọc, em nào đọc chưa chuẩn tôi cho các 
em đọc lại từ đó nhiều lần,rồi tôi cùng sửa cho các em. Đối với em yếu, tôi 
hướng dẫn các em đánh vần sau đó đọc trơn lại và nhiều em được luyện đọc từ 
khó.
 Trong giờ dạy, ngoài luyện đọc, tôi chú ý tạo điều kiện cho tất cả các em 
đều được tham gia trả lời, giao tiếp tuỳ thuộc vào khả năng của từng đối tượng. 
Và dành nhiều thời gian tập và hướng dẫn thật kĩ nên hiệu quả nâng cao. Việc 
phối hợp hệ thống các phương pháp dạy tập nói tiếng Việt giúp các em dễ hiểu 
dễ nhớ về nghĩa của từ thông qua các hình ảnh trực quan, nói đúng cấu trúc câu 
theo mẫu. Tôi luôn luôn tập cho học sinh khả năng diễn đạt theo tình huống, tự 
tin trong học tập, giao tiếp với bạn bè với thầy cô giáo bằng tiếng Việt. Tuy vậy, 
cần phải có sự linh hoạt sáng tạo, không rập khuôn máy móc, mà phải tuỳ theo 
từng mức độ của đối tượng để lựa chọn nội dung và phương pháp cho phù hợp 
nhằm nâng cao hiệu quả theo các việc sau đây:
 - Lựa chọn tiếng, từ để tập nói cho phù hợp.
 - Luyện nói theo câu hỏi, câu trả lời có chứa các tiếng, từ mới cung cấp 
cho học sinh.
 5
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
mục đích rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh và tạo điều kiện cho tất cả các em, 
em nào cũng có cơ hội được đọc.
 Ví dụ: Số lượng câu trong mỗi tiết để học sinh tập đọc cũng như nội dung 
cần thiết cho học sinh đọc do tôi lựa chọn sao cho phù hợp với đối tượng của 
lớp.
 1.4. Hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần, dấu thanh.
 * Đọc đúng các âm dễ lẫn:
 Đọc đúng là phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Nói cách khác là phải 
đọc đúng chính âm (không đọc theo cách phát âm của địa phương, mà cách phát 
âm có sự sai lệch so với âm chuẩn). Phát âm đúng tiếng Việt là yêu cầu cần 
thiết. Đọc đúng đòi hỏi thể hiện chính xác âm vị. Để học sinh đọc đúng trong 
quá trình giảng dạy tôi đã cho các em phát hiện, so sánh, phân biệt để từ đó các 
em phát âm đúng hay đọc đúng các âm đầu trong các bài đọc và trong giao tiếp.
 * Đọc đúng các vần:
 Không những yêu cầu học sinh đọc đúng phụ âm đầu mà cần rèn cho các 
em đọc đúng cả những vần khó, tiếng khó, vần có nguyên âm đôi mà các em hay 
phát âm sai, tôi đã hướng dẫn cụ thể như sau:
 + Ví dụ:
 - Cho các em đọc bài giáo viên cùng học sinh theo dõi, nếu học sinh đọc 
sai ghi lên bảng và sửa cho học sinh: “con hươu” vần “ươi” không đọc là con 
“hiêu” vần iêu, “về hưu” không đọc là “về hiu” vần “iu”, “uống rượu” vần 
“ươu” không đọc là “uống riệu” vần “iêu” hoặc cho học sinh phát hiện các tiếng 
có vần khó như “tuyết, khuyết, khúc khuỷu, đêm khuya, ngoằn ngoèo...”
 - Gọi học sinh đọc lại những từ, tiếng có vần khó.
 - Giáo viên uốn nắn sửa luôn cho học sinh.
 Bên cạnh hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần như trên tôi còn luyện 
đúng dấu thanh. Đây là lỗi cơ bản nhất của học sinh đan tộc thiểu số.
 + Đọc đúng dấu thanh.
 Học sinh tiểu học vẫn còn có em chưa phát âm đúng, đọc đúng dấu thanh 
do nhiều yếu tố mang lại. Trong đó có yếu tố do đặc điểm khu vực vùng miền 
mà các em sinh sống. Các em còn phát âm sai ở dấu thanh như thanh ngã (~) 
phát thành thanh sắc (') như tiếng “mỡ” thành “mớ”... là sai nghĩa của câu. Đặc 
biệt các em học sinh dân tộc thiểu số thì thường đọc không dấu. Chính vì thế 
chúng ta cần rèn cho các em đọc đúng dấu thanh trong các bài tập đọc như:
 + Ví dụ: Khi dạy bài “Chị em tôi” - Tiếng Việt lớp 4 - phần I.
 - Giáo viên đưa ra các tiếng mà có dấu thanh hay lẫn.
 - Giáo viên gọi một số học sinh đọc.
 - Học sinh khác nhận xét bạn đọc đúng dấu thanh chưa.
 7
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 - Gọi 1 học sinh đọc đoạn 1
 - Yêu cầu nhận xét bạn đọc
 - Học sinh nhận xét bạn đọc sai từ: thượng võ, đấu sức
 - Yêu cầu 1 em nhận xét xem là bạn nhận xét như vậy đã đúng chưa? Và 
một bạn khác nhận xét bằng cách nhắc lại.
 - Tôi sẽ là người chốt lại cuối cùng.
 2.2. Dạy học theo nhóm và tổ chức trò chơi
 Tôi có thể thực hiện hình thức dạy học theo nhóm ở các hoạt động:
 + Kiểm tra bài cũ:
 Tôi chia lớp thành 3 – 4 nhóm, yêu cầu nhóm trưởng kiểm tra 2,3 học sinh 
đọc thành tiếng hoặc đọc thuộc lòng đoạn, bài của bài tập đọc trước đó. Nhóm 
trưởng đặt câu hỏi theo sách giáo khoa ứng với nội dung đoạn các bạn đọc.
 - Nhóm nhận xét
 - Các nhóm trưởng báo cáo kết quả hoạt động bài cũ cho giáo viên.
 - Giáo viên nhận xét.
 + Luyện đọc lần 1: Luyện phát âm đúng
 - Từng nhóm học sinh đọc nối tiếp từng đoạn của bài dưới sự điều hành 
của nhóm trưởng.
 - Học sinh phát hiện từ khó đọc trong bài và giúp đỡ bạn đọc cho đúng.
 - Học sinh báo cáo cho giáo viên những từ khó đọc mà các em đọc chưa 
đúng.
 - Qua báo cáo của các em, giáo viên ghi lại những từ học sinh phát âm sai 
phổ biến lên bảng ở phần luyện đọc đúng, gạch dưới điểm sai trong các từ ngữ 
đó và hướng dẫn cho lớp cách đọc.
 *Tổ chức trò chơi
 Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung tri thức gắn với hoạt động học tập 
của học sinh, gắn với nội dung bài học giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm 
của bản thân để chơi và để học. Trò chơi học tập có tác dụng cả về mặt rèn luyện 
trí tuệ, thể chất và các phẩm chất đạo đức.
 Ví dụ dạy bài Tập đọc: Con chim chiền chiện ( Tuần 33, SGK TV2, lớp 4) 
 Sau khi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm và học thuộc lòng bài thơ, tôi sẽ 
tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “ Đọc thơ truyền điện”. Cách thực hiện như 
sau:
 - Chia lớp thành hai nhóm A và B. Đại diện mỗi nhóm lên bốc thăm để 
dành quyền đọc trước.
 9
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 3.2. Tổ chức “Đôi bạn cùng tiến”
 Trong giờ học tôi còn tổ chức cho học sinh “ Đôi bạn giúp nhau tiến bộ” 
đối với học sinh của lớp, cụ thể:
 + Những học sinh đọc đúng sẽ giúp đỡ bạn còn đọc sai.
 + Những bạn học sinh học tốt sẽ giúp các bạn học còn yếu và trung bình
 Để việc thực hiện có hiệu quả, tôi đã chủ động xếp học sinh ngồi gần 
nhau để học sinh tự sửa khi nói và cả khi trò chuyện cùng nhau hay lúc ra chơi. 
Xưa có câu: “Học thầy không tày học bạn”. Chính vì vậy, khi giáo viên giúp học 
sinh hiểu rõ điều này trong học tập thì việc tổ chức cho học sinh cùng nhau học 
hỏi, cùng nhau thi đua, rèn luyện đó là việc tốt nên làm. Sau từng tuần, từng 
tháng,tôi tiến hành tổng kết, tuyên dương từng em, từng “Đôi bạn”. Nhận xét 
mang tính khuyến khích, động viên các em là chính.
 Khác với học sinh bình thường, học sinh dân tộc thiểu số thường không 
sử dụng tiếng Việt trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Giờ ra chơi, nếu chơi 
tự do, các em sẽ chơi thành từng nhóm dân tộc và giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ. 
Cho nên trong giờ ra chơi tôi hướng dẫn các em chơi các trò chơi sân trường và 
yêu cầu các em nói với nhau bằng tiếng Việt. Trong môi trường giao tiếp tự 
nhiên, không bị cưỡng bức bởi nội dung bài học, các em sử dụng tiếng Việt sẽ 
dễ dàng hơn. Tuy nhiên, thay đổi được thói quen hành vi này thường gặp khó 
khăn ở thời gian đầu. 
 Những nội dung như:
 - Thi đố vui để học, thi đọc đúng, đọc hay.
 - Sinh hoạt ca múa hát tập thể, trò chơi dân gian trong giờ chào cờ, giờ 
sinh hoạt tập thể. Các trò chơi như kéo co, ai nhanh hơn, bác giao thông thông 
thái.thật sự làm cho các em thích thú.
 - Tham gia biểu diễn văn nghệ, thi kể chuyện, hoạt động thể dục thể thao. 
Vào những phút đầu giờ cho các em thi văn nghệ hát múa với nhau theo tổ và 
gọi một số em nhận xét và chỉnh sửa lẫn nhau.
 - Các hoạt động cải tạo môi trường sống như trồng hoa, trồng và chăm 
sóc cây, dọn dẹp vệ sinh môi trường trong trường,
 - Các buổi sinh hoạt tập thể theo chủ đề, chủ điểm.
 Thông qua các hoạt động trên mà tạo ra các tình huống thực cho học sinh 
được giao tiếp bằng Tiếng Việt với nhiều người, học sinh với học sinh, của 
nhóm này với nhóm khác hoặc tập thể của lớp này với lớp khác dưới sự hướng 
dẫn tích cực của giáo viên phụ trách và chị Tổng phụ trách Đội. Từ các hoạt 
động này làm cho học sinh tự tin trong giao tiếp.
 Đối với các em, bất kì học môn học nào, hoặc tham gia một phong trào gì 
các em đều thích được bộc lộ, thích khen và luôn thi đua. Vì thế, giáo viên phải 
công bằng và đánh giá khách quan, chú ý khích lệ theo sự tiến bộ của từng học 
sinh để các em tự tin tham gia tiếp các hoạt động sau. Tâm lí các em trong đối 
 11
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương