Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh Lớp 4 trong giờ Tập đọc

 Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 MỤC LỤC 
 Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU ........2
1. Lý do chọn đề tài .........2
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài .....3
3. Đối tượng nghiên cứu .........3
4. Phạm vi nghiên cứu .3
5. Phương pháp nghiên cứu ....3
II. PHẦN NỘI DUNG .......3
1. Cơ sở lý luận ...... 3
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu..4
3. Nội dung và hình thức của giải pháp...................................................... .5
a. Mục tiêu giải pháp............5
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp..6
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp. ..... 15
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi 
và hiệu quả ứng dụng.........16
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ...17
1. Kết luận .17
2. Kiến nghị ..18
Người viết: Lê Thị Liên - 1 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
luôn băn khoăn, trăn trở để tìm giải pháp hữu hiệu nhất. Đó cũng chính là lý 
do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong 
giờ tập đọc.”
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 Nghiên cứu và lựa chọn một số giải pháp phù hợp với đối tượng học 
sinh, nhằm giúp giáo viên thực hiện hiệu quả việc rèn kĩ năng đọc cho học lớp 
4. Từng bước nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt và các môn học 
khác trong chương trình.
 Thông qua việc nghiên cứu, khảo sát nhằm lựa chọn và thực hiện các 
giải pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 đảm bảo tính bền vững, hiệu quả.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Nghiên cứu thực trạng việc dạy và học môn Tiếng Việt nói chung và 
phân môn Tập đọc nói riêng qua các năm học ở trường Tiểu học Y Ngông. 
Qua đó, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng học đọc cho học 
sinh theo định hướng rèn kĩ năng đọc trong giờ tập đọc.
 4. Phạm vi nghiên cứu
 Giáo viên, học sinh trường Tiểu học Y Ngông, xã Dur Kmăl, huyện 
Krông Ana năm học 2016 - 2017 và một số tài liệu, văn bản hướng dẫn có 
liên quan đến việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong trường tiểu học.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu.
 - Phương pháp khảo nghiệm.
 - Phương pháp điều tra nghiên cứu các sản phẩm hoạt động.
 - Phương pháp thống kê toán học.
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lí luận
Người viết: Lê Thị Liên - 3 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 Trong những năm vừa qua, được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh 
đạo phòng giáo dục cũng như sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường đã tạo mọi 
điều kiện thuận lợi giúp giáo viên được bồi dưỡng nâng cao tay nghề bằng 
nhiều hình thức khác nhau. Chính sự quan tâm đó đã giúp đội ngũ giáo viên 
vững vàng hơn về chuyên môn nghiệp vụ, góp phần không nhỏ vào việc nâng 
cao chất lượng dạy học.
 Hầu hết giáo viên đã nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng đặc biệt của 
việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong giờ tập đọc. Song trong thực tiễn vẫn 
còn một bộ phận giáo viên chủ quan, chưa chú tâm mấy đến khâu chuẩn bị 
bài, chưa tìm được biện pháp rèn kĩ năng đọc phù hợp vì vậy chất lượng học 
đọc của học sinh còn có những hạn chế nhất định. 
 Trong chương trình lớp 4, Tập đọc là một phân môn cơ bản làm cơ sở 
cho học sinh học tốt các phân môn khác của môn Tiếng Việt cũng như những 
môn học khác. Lên lớp 4, đa số học sinh đã có kĩ năng đọc tốt hơn so với các 
lớp 1,2,3. Tuy nhiên, do ảnh hưởng tiêu cực của tiếng mẹ đẻ, tiếng địa 
phương nên các em thường phát âm thiếu hoặc thừa dấu thanh Nhiều em 
chưa nắm vững quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng, từ; chưa xác định đúng cách 
ngắt nghỉ trong câu khi đọc; kĩ năng đọc - hiểu, đọc diễn cảm còn nhiều 
hạn chế. 
 Xuất phát từ thực trạng trên, để tiếp tục phát huy những điểm mạnh 
đồng thời khắc phục những hạn chế, cần phải đưa ra một số giải pháp thiết 
thực hơn, phù hợp đối tượng học sinh, điều kiện của đơn vị, địa phương để 
thực hiện hiệu quả việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong giờ tập đọc, từng 
bước nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trong nhà trường.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp
 Giúp giáo viên thực hiện hiệu quả một số giải pháp rèn kĩ năng đọc cho 
học sinh trong giờ tập đọc. 
Người viết: Lê Thị Liên - 5 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 Những nội dung trên cần được xem là căn cứ quan trọng để giáo viên xác 
định mục tiêu cần đạt cho mỗi tiết học, lựa chọn phương pháp, hình thức tổ 
chức dạy học phù hợp với đối tượng học sinh khi thiết kế bài dạy. Chính khâu 
chuẩn bị này giúp giáo viên tránh được việc quá lệ thuộc vào sách giáo viên, 
sách thiết kế bài giảng, bị động khi tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp, áp 
đặt học sinh tham gia các hoạt động học một cách máy móc, dập khuôn, 
không phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập.
 b.2. Rèn kĩ năng đọc thành tiếng
 b.2.1. Đọc thành tiếng để luyện đọc đúng
 Phân môn Tập đọc ở lớp 4 tiếp tục rèn kĩ năng đọc cho học sinh với yêu 
cầu củng cố, nâng cao kĩ năng đọc trơn, đọc thầm, đồng thời tiến hành luyện 
đọc diễn cảm. Để thực hiện tốt các yêu cầu này, giáo viên thường xuyên phải 
sử dụng biện pháp hướng dẫn học sinh đọc với cả hai hình thức đọc thành 
tiếng và đọc thầm theo những mục đích và yêu cầu luyện tập khác nhau. 
 Đọc thành tiếng để giúp học sinh luyện đọc đúng. Đọc đúng là sự tái hiện 
mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi, không đọc theo 
cách phát âm địa phương lệch chuẩn. đọc đúng bao gồm việc đọc đúng các 
âm, thanh, nghỉ ngắt hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu). 
 Vì vậy, trước khi lên lớp giáo viên phải dự tính để ngăn ngừa các lỗi khi 
đọc. Căn cứ vào đối tượng học sinh, giáo viên xác định các lỗi phát âm mà 
học sinh địa phương hoặc các vùng dân tộc thiểu số dễ mắc phải để định ra 
các tiếng, từ, cụm từ, câu khó luyện đọc trước. Ví dụ, học sinh người dân tộc 
Ê Đê thường phát âm thiếu hoặc thừa dấu thanh, không nắm vững quan hệ 
ngữ pháp giữa các tiếng, từĐối với học sinh dân tộc thiểu số, khi hướng 
dẫn học sinh luyện đọc đúng, giáo viên cần lưu ý không để hệ thống ngữ âm 
tiếng mẹ đẻ ảnh hưởng tiêu cực đến phát âm tiếng Việt. 
 Giáo viên hướng dẫn học sinh cần phải dựa vào nghĩa, vào quan hệ ngữ 
pháp giữa các tiếng, từ để ngắt hơi cho đúng. 
Người viết: Lê Thị Liên - 7 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
giáo viên cần lắng nghe để nhận xét, gợi ý, hướng dẫn về cách phát âm, về 
ngắt, nghỉ hơi hay tốc độ đọc cho phù hợp.
 b.2.2. Đọc thành tiếng để luyện đọc nhanh (hoặc đọc lưu loát, trôi 
chảy)
 Đọc nhanh là nói đến tốc độ đọc. Vấn đề tốc độ đọc chỉ đặt ra sau khi đã 
đọc đúng. Đọc nhanh không phải là đọc liến thoắng. Đọc nhanh chỉ thực sự có 
ích khi nó không tách rời việc hiểu rõ điều được đọc. Khi đọc cho người khác 
nghe thì người đọc phải xác định tốc độ nhanh nhưng để cho người nghe hiểu 
kịp được. Đơn vị để đọc nhanh là cụm từ, câu, đoạn, bài. Vì vậy, để rèn kĩ 
năng đọc nhanh cho học sinh tiểu học, giáo viên thường hướng dẫn học sinh 
làm chủ tốc độ bằng cách đọc mẫu.
 Đọc mẫu là một biện pháp có tác dụng nhất định trong quá trình dạy học 
phân môn Tập đọc ở tiểu học. Tuy nhiên, thực tế dạy học cho thấy, đến lớp 4, 
một số học sinh đã có kĩ năng đọc khá tốt (đọc lưu loát và bước đầu diễn 
cảm). Để phát huy tính tích cực và tạo hứng thú trong giờ học Tập đọc, giáo 
viên nên giao việc đọc toàn bài (làm mẫu) trước khi luyện đọc cho một hoặc 
hai học sinh đã đạt được trình độ đọc khá chuẩn mực (nếu có). Sau khi luyện 
đọc củng cố, trước khi tìm hiểu bài và luyện đọc ở mức cao hơn (đọc diễn 
cảm), giáo viên đọc mẫu toàn bài để vừa có ý “chốt” lại hoạt động trước 
(luyện đọc) vừa định hướng tiếp cho các hoạt động sau (tìm hiểu bài, đọc diễn 
cảm), hiệu quả rèn kĩ năng đọc nhanh cho học sinh vì thế sẽ cao hơn.
 Việc sử dụng biện pháp đọc mẫu của giáo viên cần linh hoạt, tùy thuộc 
trình độ học sinh ở các vùng miền khác nhau. Đối với một số vùng dân tộc 
thiểu số, có hoàn cảnh khó khăn, ở giai đoạn đầu lớp 4, giáo viên có thể phải 
đọc mẫu toàn bài để dễ hướng dẫn học sinh luyện đọc. Tuy nhiên, đó chỉ là 
cách dạy tạm thời, giáo viên cần nâng dần chất lượng đọc của học sinh để có 
thể thực hiện dạy theo quy trình phân môn Tập đọc lớp 4, đồng thời phát huy 
được nét riêng sáng tạo của học sinh về cách đọc. Bên cạnh đó, giáo viên cần 
Người viết: Lê Thị Liên - 9 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
phục những cách đọc thiên về hình thức hoặc “diễn cảm” tùy tiện của học 
sinh. Căn cứ vào đối tượng học sinh, giáo viên có thể hướng dẫn luyện đọc 
diễn cảm như sau:
 Cách 1: Sau khi tìm hiểu bài, giáo viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt một 
đoạn nhằm “thăm dò” khả năng thể hiện sự cảm nhận nội dung bằng giọng 
đọc của học sinh. Qua kết quả đọc của học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để 
học sinh phát huy ưu điểm, khắc phục những hạn chế và tự tìm ra cách đọc 
sao cho hợp lí. 
 Ví dụ: 
 + Đoạn văn vừa rồi được đọc với giọng đọc như thế nào (vui hay buồn) ?
 + Để nêu bật đặc điểm của nhân vật, bạn đã chú ý nhấn giọng ở những từ 
ngữ nào ?
 + Lời nói của nhân vật cần đọc với thái độ như thế nào ?...
 Cách 2: Giáo viên đọc mẫu nhằm minh họa, gợi ý hoặc “tạo tình huống” 
cho học sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc. 
 Ví dụ: Nghe và phát hiện cách đọc của cô đã ngừng nghỉ (ngắt nhịp) ở 
những chỗ nào, nhấn giọng hay cao giọng, kéo dài giọng ở từ ngữ nào ? Vì 
sao cô nhấn giọng hay cao giọng, kéo dài giọng ở từ ngữ đó ? Chỗ nào trong 
cách đọc của cô mà em thích, vì sao ?...
 Cần tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm 
(cá nhân, theo nhóm) để tự rút kinh nghiệm. Tổ chức cho học sinh thi đọc 
diễn cảm trước lớp để các em được học tập lẫn nhau và được giáo viên động 
viên hay uốn nắn 
 b.3. Rèn kĩ năng đọc thầm
 Nếu đọc thành tiếng là nhằm giúp học sinh củng cố kĩ năng đọc đúng, 
đọc diễn cảm thì đọc thầm lại nhằm giúp học sinh nắm bắt đúng và đủ lượng 
thông tin cơ bản, cảm thụ tốt văn bản nghệ thuật. Vì vậy, giáo viên cần căn cứ 
Người viết: Lê Thị Liên - 11 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài : Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 Đọc thầm để trả lời câu hỏi hoặc thực hiện bài tập ngắn trong sách giáo 
khoa thường được thực hiện ở bước tìm hiểu bài. Hiệu quả của bước đọc thầm 
này được đo bằng khả năng thông hiểu nội dung văn bản đọc. Khi thực hiện 
hình thức này, giáo viên cần có biện pháp giúp học sinh hiểu bài đọc. Căn cứ 
vào nội dung, từng yêu cầu, đối tượng học sinh để tổ chức cho học sinh hoạt 
động cá nhân hoặc nhóm cho phù hợp. Cần giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh 
nhằm định hướng rõ việc đọc - hiểu (Ví dụ: đọc câu, đoạn hay khổ thơ nào ? 
Đọc để biết, hiểu, nhớ hay suy nghĩ và trao đổi về điều gì ?...). Từ đó, từng 
bước hình thành cho học sinh thói quen tập trung chú ý khi đọc để thu nhận 
thông tin, để “nhập thân” và cảm thụ văn bản nghệ thuật.
 Trong suốt quá trình học, giáo viên cần rèn cho học sinh cách trả lời câu 
hỏi, diễn đạt ý bằng câu văn gãy gọn, mạch lạc, dùng từ đúng, không đọc 
nguyên văn bài đọc khi trả lời câu hỏi Đối với học sinh vùng khó khăn, học 
sinh khó khăn trong học tập, nếu câu hỏi dài, khó hiểu, giáo viên nên phân ra 
nhiều câu hỏi nhỏ hoặc thêm câu hỏi phụ để dẫn dắt học sinh trả lời được câu 
hỏi theo cách diễn đạt của mình.
 Ví dụ: Trong bài “Đôi giày ba ta màu xanh” (Tiếng Việt 4 - tập 1) có câu 
hỏi “Tác giả của bài văn đã làm gì để động viên cậu bé lái trong ngày đầu đến 
lớp ? Tại sao tác giả lại chọn cách làm này ?”. Giáo viên có thể chia thành các 
câu hỏi nhỏ như sau: Chị phụ trách đội được giao việc gì ? Chị phát hiện ra 
Lái thích cái gì, vì sao chị biết điều đó ? Chị đã làm gì để động viên cậu bé 
Lái trong ngày đầu tới lớp ? Tại sao chị chọn cách làm đó ?
 Bên cạnh đó, giáo viên có thể hướng dẫn và rèn cho học sinh kĩ năng 
nhận dạng loại câu hỏi (Ví dụ: Đây là câu hỏi “vì sao” hay “cái gì” hay “như 
thế nào” và các từ quan trọng trong câu hỏi để từ đó giúp học sinh xác định 
đúng yêu cầu câu hỏi. 
 Ví dụ: Trong bài “Rất nhiều mặt trăng” (Tiếng Việt 4 - tập 1) có câu hỏi 
“Cách nghĩ của chú hề có gì khác với các đại thần và các nhà khoa học ?”. 
Người viết: Lê Thị Liên - 13 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông