Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường Tiểu học

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN BA VÌ
 TRƯỜNG TIỂU HỌC TẢN LĨNH
 -----------------------------------
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO 
VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC
 Lĩnh vực: Quản lý
 Cấp học: Tiểu học
 Tác giả: Phạm Thị Hương
 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Tản Lĩnh
 Chức vụ : Phó hiệu trưởng
 NĂM HỌC 2022 - 2023 1
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài:
 Trong mỗi nhà trường “Thư viện là trái tim của nhà trường” là bộ phận 
không thể thiếu trong trường học, với vai trò lưu giữ và luân chuyển sách, phục 
vụ đắc lực cho việc dạy và học.
 Sách chứa đựng nguồn kiến thức khổng lồ và giúp con người giao lưu 
với thế giới bên ngoài, tiếp cận với nền văn minh của nhân loại, nhờ có sách mà 
xã hội mới có thể phát triển được. Cho dù xã hội có phát triển tới đâu thì những 
giá trị to lớn mà sách đem lại cho con người vẫn không thể nào xóa bỏ được. 
Sách không chỉ dùng để lưu trữ những giá trị đời sống mà sách còn cung cấp tri 
thức cho con người. Nhà văn M. Gorki đã nói: “Sách mở ra trước mắt tôi những 
chân trời mới”.
 Việc gìn giữ những giá trị lịch sử cho đời sau và là nguồn tri thức quý giá 
thì chỉ có sách mới có thể đem lại cho con người được. Tầm quan trọng của sách 
đối với con người thì không phải ai cũng thấu hiểu được nhưng việc gìn giữ 
những giá trị ấy là điều cần thiết phải làm.
 Giá trị cũng như tác dụng của sách đem lại cho con người thì mỗi cuốn 
sách thể hiện một giá trị khác nhau. Sách truyền tải những nội dung nhân văn, 
giáo dục con người về tình cảm yêu thương lẫn nhau, về chân thiện mỹ, lối sống 
và đạo đức con người. Mỗi tác giả đều gửi gắm những nỗi niềm của mình vào 
trong cuốn sách đó và được truyền lại cho thế hệ đời sau.
 Mỗi người đọc sách theo suy nghĩ của bản thân sẽ nhìn nhận những nội 
dung trong sách theo các khía cạnh khác nhau. Tầm quan trọng của sách là việc 
có thể giúp cho người đọc phát huy sự sáng tạo, áp dụng những kiến thức trong 
sách vào ứng dụng thực tế của bản thân để xử lý trong các tình huống khác nhau.
 Với sự nghiệp cải cách, đổi mới giáo dục nâng cao chất lượng dạy và học 
trong giai đoạn hiện nay, việc mở rộng kiến thức thông qua việc đọc sách, báo 
có một ý nghĩa hết sức quan trọng. 
 Dù xã hội có phát triển đến đâu, các phương thức lưu giữ thông tin khác 
có thể phát triển nhưng việc lưu giữ sách và hiểu được tầm quan trọng của sách 
sẽ giúp cho xã hội ngày càng văn minh, tiến bộ hơn. Đọc sách có chọn lọc và 
hiểu hết các giá trị trong cuốn sách đó sẽ giúp người đọc ngày càng phát triển 
 Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học 3
cách vô thức. Đặc biệt, nhiều năm gần đây vấn đề bạo lực học đường, vi phạm 
đạo đức nhà giáo,luôn được đề cập đến trên những nguồn thông tin khiến xã 
hội không khỏi hoang mang. Việc học tập và giáo dục nhân cách cho học sinh 
không chỉ là trách nhiệm của nhà trường mà còn là trách nhiệm của cả gia đình 
và xã hội. Trong khi đó, cha mẹ, thầy cô giáo, cả xã hội đều cuốn vào cuộc sống 
công nghệ mà không nhận thấy tầm quan trọng của việc đọc sách ở trường cũng 
như ở nhà. 
 Vì vậy, cần phải làm thế nào để xây dựng phong trào đọc sách trong 
trường để từ đó hình thành thói quen đọc sách, yêu thích sách dần hình thành 
khả năng tự học cho học sinh. Đó là điều mà tôi băn khoăn, trăn trở trong vai trò 
công tác quản lý của mình. Chính vì vậy tôi chọn đề tài về “Một số biện pháp 
quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học” để 
nghiên cứu. Hi vọng với biện pháp được ghi lại trong sáng kiến kinh nghiệm này 
sẽ được các thầy cô giáo, cán bộ quản lý các nhà trường đọc và áp dụng để phần 
nào xây dựng được thói quen đọc sách từ đó hình thành văn hóa đọc cho học 
sinh trong các trường tiểu học nói riêng, tạo thành văn hóa đọc cho toàn xã hội.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 * Mục tiêu
 Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác triển khai việc đọc sách ở trường, 
đề ra những biện pháp nhằm chỉ đạo, quản lý phong trào đọc sách trong nhà 
trường đạt hiệu quả.
 * Nhiệm vụ
 Qua khảo sát tình hình thực tế, đánh giá thực trạng những hoạt động đọc sách 
trong trường, nêu ra những biện pháp tích cực để chỉ đạo, quản lý phong trào đọc 
sách trong nhà trường qua các việc làm cụ thể hàng ngày, hàng tháng. Có được kết 
quả thực hiện trong năm học 2022 -2023.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Phong trào đọc sách của trường Tiểu học Tản Lĩnh từ tháng 9 năm 2022 
đến tháng 3 năm 2023.
 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
 Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học 5
 B. NỘI DUNG
 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
 Với xu hướng toàn cầu hóa và cách mạng công nghệ 4.0 đã mở ra một 
hướng đi mới cho giáo dục. Bên cạnh đó là sự bùng nổ thông tin như hiện nay 
thì một trong những chìa khóa để vượt qua những thách thức của thế kỷ mới là 
giáo dục. Giáo dục và học tập suốt đời sẽ cung cấp cho các cá nhân một giấy 
"thông hành" mà mỗi người cần phải có. Một trong những nhiệm vụ quan trọng 
của giáo dục chính là rèn khả năng tự học cho thế hệ trẻ, mà khả năng đó chính 
là hình thói quen đọc sách. Thói quen đọc sách sẽ trở thành văn hóa đọc của mỗi 
cá nhân. Vậy nhiệm vụ đặt ra cho người làm công tác quản lý giáo dục là phải tổ 
chức các hoạt động như thế nào để kích thích các em tham gia và yêu thích đọc 
sách, tự nghiên cứu, tự tra cứu để tìm tòi những thứ, những thông tin cần cho 
việc phục vụ học tập cũng như các hoạt động tại trường, lớp và gia đình. 
 Trong trường Tiểu học, việc xây dựng các phong trào đọc, tạo thói quen 
đọc sách ngày càng có ý nghĩa. Đọc sách giúp các em lĩnh hội các giá trị văn 
hóa xã hội; hình thành và phát triển kỹ năng tiếp nhận thông tin, tiếp nhận tri 
thức- những yếu tố quan trọng góp phần hình thành nhân cách cho các em. Đồng 
thời giúp các em tiếp nhận thông tin đã chọn lọc trong bối cảnh bùng nổ thông 
tin, trong đó có nhiều thông tin lệch lạc, phiến diện tràn lan trên mạng xã hội 
hiện nay. Giải pháp cho văn hóa đọc, phát triển văn hóa đọc phải bắt đầu từ các 
trường học, đặc biệt là hệ thống các trường học phổ thông trong nền giáo dục 
quốc dân. Theo đó, các nhà trường cần đẩy mạnh phong trào đọc sách, thầy phải 
làm gương và là người có vai trò khuyến khích và định hướng đọc, lựa chọn 
sách đọc; thầy phải là người dạy các em cách khai thác và xử lý thông tin từ 
sách, hình thành ở các em thói quen đọc. Cùng với đó, cần giáo dục, tuyên 
truyền, tuyên dương gương học sinh chăm ngoan, tích cực đọc sách nâng cao 
hiểu biết, phát triển, nhân rộng phong trào đọc sách.
 Để tạo động lực và làm sống dậy văn hóa đọc trong cộng đồng, mới đây 
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển văn hóa Đọc trong cộng 
đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Xây dựng thói quen đọc sách, 
nhu cầu, kỹ năng và tạo dựng phong trào đọc sách trong mọi tầng lớp nhân dân, 
nhất là học sinh, sinh viên là việc làm hết sức quan trọng góp phần phát triển 
 Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học 7
 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
 1. Cơ sở vật chất phục vụ cho yêu cầu về đọc sách
 Nhà trường có phòng thư viện với tổng diện tích khoảng 80m 2: Gồm một 
phòng thư viện phục vụ cho giáo viên và một phòng đọc của học sinh. Sách 
truyện trong thư viện gồm: Sách giáo khoa, sách nghiệp vụ dành cho giáo viên 
và cán bộ của trường, sách tham khảo, truyện đọc bao gồm nhiều thể loại, sách, 
báo phục vụ nhu cầu giải trí của học sinh và các loại băng hình phục vụ giảng 
dạy và học tập. Vốn tài liệu này chủ yếu được đầu tư từ ngân sách của nhà 
trường, và nguồn xã hội hóa, quyên góp từ giáo viên, học sinh, phụ huynh trong 
trường. Hàng năm nhà trường thường xuyên mua bổ sung các đầu sách, trang bị 
cơ sở vật chất cho thư viện học sinh và giáo viên. Thư viện trường luôn được đổi 
mới, tạo môi trường thân thiện, gần gũi để học sinh có không gian đọc sách. 
Theo số liệu tháng 9/2022 thì số lượng sách trong thư viện trường như sau:
 SL sách có 
 SL sách có trong SL sách hiện có 
 Nội dung trong
 sổ theo dõi trong thư viện
 sổ cho mượn
 Sách tham khảo 3939 3939 1200
 Sách giáo khoa 802 802 600
 Sách giáo viên 773 773 530
 Cộng 5514 5514 2330
 Hàng năm nhà trường thường xuyên mua bổ sung các đầu sách, trang bị 
đầy đủ cho học sinh và giáo viên. Thư viện trường luôn được đổi mới, tạo môi 
trường thân thiện, gần gũi để học sinh có không gian đọc sách.
 Ngoài các thư viện, nhà trường còn có một phòng máy tính để phục vụ 
cho việc giảng dạy, tra cứu thông tin trong quá trình học tập của học sinh ngay 
tại tầng 1. Mỗi lớp học đều có một tủ sách riêng. Qua nhiều năm học, được sự 
tài trợ từ phụ huynh và các hoạt động quyên góp sách do nhà trường phát động 
từ các phong trào trong ngày hội sách: Góp một cuốn sách, đọc ngàn sách hay; 
nên các loại sách trong mỗi tủ sách lớp học rất phong phú, nhiều thể loại. 
 Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học 9
lẫn nhau, đã góp phần thúc đẩy nhà trường thực hiện tốt kế hoạch năm học do hội 
nghị cán bộ, viên chức đề ra. 
 * Khó khăn
 - Cơ sở vật chất nhà trường còn nhiều khó khăn đang chờ cải tạo, nâng 
cấp.
 - Do học sinh chưa thực sự đam mê và ít có thói quen đọc sách. Học sinh 
chưa thực sự dành nhiều thời gian cho hoạt động đọc. 
 - Do sự bùng nổ công nghệ thông tin, các trò chơi điện tử tràn lan trong 
xã hội. Có rất nhiều kênh thông tin mà học sinh được tiếp xúc như ti vi, ipad, 
điện thoại.. làm cho các em ít tìm đến sách.
 III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 
 Nhận thấy tầm quan trọng của việc xây dựng phong trào rèn đọc sách cho 
học sinh để từ đó hình thành văn hóa đọc cho các em, ngay từ đầu năm học, Ban 
giám hiệu nhà trường cùng Hội đồng chuyên môn đã coi việc đọc sách là một 
trong các nhiệm vụ trọng tâm của năm học. Cũng từ kinh nghiệm nhiều năm của 
bản thân làm công tác quản lý và cũng đã áp dụng thành công việc tuyên truyền 
giới thiệu sách cho học sinh, tôi đã triển khai các biện pháp sau: 
 1. Biện pháp 1: Lựa chọn sách, truyện phù hợp với từng độ tuổi học 
sinh
 Mục đích của biện pháp: Hiện nay trên thị trường sách truyện rất phong 
phú và đa dạng, giúp học sinh có nhiều sự lựa chọn khác nhau. Tuy nhiên điều 
đó có gây ảnh hưởng không nhỏ vào việc lựa chọn các cuốn sách phù hợp với 
đặc điểm lứa tuổi, tâm sinh lý học sinh, bởi nếu học sinh lựa chọn sách không 
phù hợp sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến việc hình thành nhân cách của các em.
 Nội dung và cách tiến hành: 
 - Trong thời gian tập huấn và đào tạo giáo viên diễn ra vào tháng 8 năm 
2022, Ban giám hiệu nhà trường yêu cầu các tổ nhóm chuyên môn cùng thảo 
luận để lựa chọn đầu sách, truyện phù hợp với từng khối lớp (mỗi khối khoảng 
10 đầu sách, truyện).Nhân viên thư viện sẽ cung cấp các loại sách, truyện mà 
thư viện hiện có, học sinh đã từng đọc để không bị đề xuất mua trùng với sách 
hiện có. Bản thân các giáo viên trong các tổ nhóm trực tiếp đọc để kiểm tra về 
 Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học 11
 * Mục đích: Do đặc thù của trường tiểu học, học sinh phải học cả ngày 
nên học sinh chỉ có thể lên thư viện giờ ra chơi hoặc vào tiết thư viện. Vì vậy, 
việc học sinh tiểu học sử dụng thư viện thường bị hạn chế bởi giờ ra chơi thường 
rất ngắn, có đông HS, còn tiết lên thư viện thì 1 tuần chỉ có 1 tiết (đối với học 
sinh lớp 1,2). Chính vì vậy, để thể hiện được vai trò và thực hiện được nhiệm vụ 
nói trên, ngoài việc làm tốt tại thư viện nhà trường, cần xây dựng thư viện trong 
mỗi lớp với mô hình; Tủ sách thư viện tại lớp, hình thức: Góc « Em thích đọc 
truyện» 
 * Nội dung và cách tiến hành 
 Nếu như ở thư viện trường học, các đầu sách nằm ngoài môn học và phục 
vụ cho nhu cầu giải trí của HS là chính thì các nguồn sách trong thư viện lớp 
học phục vụ cho hoạt động học tập là chủ yếu. Thực tế cho thấy, mặc dù thư 
viện nhà trường luôn được quan tâm đầu tư song hiệu quả mà nó mang lại không 
được như mong muốn. Việc khai thác hiệu quả thư viện của nhà trường có một 
số bất cập nảy sinh nhất thời đó là:
 + Thư viện chỉ mở cửa vào giờ hành chính mà thời gian này HS phải học 
tập trên lớp.
 + Vị trí của thư viện, việc quản lý mượn trả sách, quản lý người đọc chưa 
thuận tiện.
 + Số lượng học sinh của trường đông (Hơn nghìn học sinh) nên việc giúp 
các em lựa sách và hướng dẫn đọc rất khó. 
 Mô hình tủ sách thư viện tại lớp học sẽ giúp khắc phục được những bất 
cập nêu trên. Các em có thể tiết kiệm và tranh thủ mọi thời gian để đọc sách, 
được đọc sách phù hợp với lứa tuổi, được các thầy cô giáo chủ nhiệm trực tiếp 
hướng dẫn đọc. 
 Việc xây dựng tủ sách tại lớp luôn nhận được sự quan tâm ủng hộ của phụ 
huynh trong lớp nên chỉ cần giáo viên chủ nhiệm huy động lập tức sẽ nhận được 
sự đồng tình ủng hộ của các mạnh thường quân trong lớp. 
 * Một số lưu ý khi xây dựng tủ sách thư viện lớp học Góc « Em thích đọc 
truyện» 
 Tủ sách phải đảm bảo an toàn, thẩm mĩ và thuận tiện. Vật liệu xây dựng 
tủ sách nên bằng gỗ (không nên làm bằng kính vì dễ gây tai nạn cho trẻ nhỏ). 
 Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao văn hóa đọc cho học sinh tại trường tiểu học