Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đạo đức học sinh ở trường THCS

 Một số biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đạo đức học 
 sinh ở trường THCS
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Cơ sở lý luận
Tuổi học sinh THCS là lứa tuổi vị thành niên, các em đang phát triển mạnh về 
thể chất, tâm sinh lý. Đây là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em thành người lớn. Các 
em có xu hướng muốn tự khẳng định mình. Đây cũng là giai đoạn các em thích 
tìm tòi, khám phá những điều mới lạ của cuộc sống xung quanh. Đồng thời, ở lứa 
tuổi này nhu cầu giao tiếp với bạn bè và môi trường xung quanh rất lớn, dễ bột 
phát những hành động thiếu suy nghĩ. Chính vì vậy, các thầy cô giáo, các bậc phụ 
huynh học sinh và cả xã hội cần quan tâm sát sao, định hướng, động viên, phát 
hiện kịp thời những lệch lạc trong suy nghĩ và hành động của các em để có biện 
pháp giáo dục các em.
Để đáp ứng yêu cầu của đất nước trong thời kỳ mới là đào tạo nguồn nhân lực 
phục vụ sự nghiệp Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước, các nhà quản lý giáo 
dục cần tập trung chỉ đạo và quản lý tốt nhiệm vụ giáo dục đạo đức học sinh, 
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
1.2. Cơ sở pháp lý
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp Trung ương Đảng nêu rõ: “Nhiệm vụ, 
mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng những con người và thế hệ trẻ 
gắn bó thiết tha với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức trong sáng, 
có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc, công nghiệp hoá và hiện đại hoá 
đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, có năng lực tiếp thu 
tinh hoa văn hoá nhân loại, phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt 
Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức 
khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, 
có tác phong công nghiệp, có tính tổ chức và kỷ luật, có sức khoẻ là những người 
kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên” như lời dạy của 
Bác Hồ”.
1.3. Cơ sở thực tiễn
Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa 
hiện nay, nền kinh tế thị trường đã tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời 
sống xã hội, nhất là đạo đức xã hội. Việc xuất hiện ngày càng nhiều hiện tượng 
tiêu cực: Tỉ lệ tội phạm ngày càng gia tăng; lối sống thực dụng, chạy theo đồng Công tác quản lý giáo dục đạo đức học sinh ở trường THCS.
4. Thời gian nghiên cứu
- Năm học 2016 - 2017: Xây dựng đề cương sáng kiến kinh nghiệm.
- Năm học 2017 - 2018: Áp dụng đề tài sáng kiến kinh nghiệm và tiếp tục được 
áp dụng và phát triển trong những năm học tiếp theo.
 - Tháng 12 năm học 2019 - 2020: Điều chỉnh và hoàn thiện các nội dung của 
đề tài sáng kiến kinh nghiệm, in ấn, đóng quyển và nộp.
 1. Giả thuyết nghiên cứu
Giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường là một trong những nội dung 
quan trọng của giáo dục toàn diện. Hiện nay công tác quản lý giáo dục đạo đức 
học sinh ở Trường THCS còn có những hạn chế nhất định. Nếu đề xuất được 
những biện pháp quản lý hợp lý sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo 
đức học sinh ở các nhà trường, đặc biệt là các trường THCS.
 6. Nhiệm vụ nghiên cứu
 - Xác định cơ sở khoa học của quản lý giáo dục đạo đức học sinh ở trường 
THCS.
 - Khảo sát, đánh giá, phân tích thực trạng việc quản lý giáo dục đạo đức học 
sinh ở trường THCS.
 - Đề xuất biện pháp quản lý giáo dục đạo đức học sinh ở trường THCS trong 
giai đoạn hiện nay.
7. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận (nghiên cứu tài liệu, sách, báo).
 - Phương pháp phỏng vấn, điều tra (giáo viên, học sinh trong trường, dư luận 
xã hội).
 - Phương pháp quan sát (các hoạt động giáo dục đạo đức học sinh của nhà 
trường).
 - Phương pháp thống kê, xử lý số liệu (số liệu đánh giá, xếp loại hạnh kiểm 
học sinh, số liệu điều tra). 61,77%); 9/34 giáo viên có ý kiến nhận định còn một bộ phận học sinh không 
ngoan (chiếm 26,47%); 4/34 giáo viên có ý kiến cho rằng còn số ít học sinh rất 
không ngoan (chiếm 11,76%).
 Qua khảo sát từ thực tế giảng dạy của đội ngũ giáo viên trong nhà trường 
cho thấy các hiện tượng vi phạm của học sinh thường biểu hiện như: Không mặc 
đồng phục khi tới trường, nghỉ học không có giấy phép, bỏ tiết học, không học 
bài và làm bài tập ở nhà, không chuẩn bị bài trước khi đến lớp, vi phạm Quy chế 
thi cử và kiểm tra, làm việc riêng trong giờ học, nói tục chửi bậy; đặc biệt có một 
vài học sinh có biểu hiện vô lễ với thầy, cô giáo
 1.3.1. Nguyên nhân vi phạm nội quy của học sinh THCS
 Qua kết quả điều tra, khảo sát cho thấy nguyên nhân dẫn tới việc học sinh vi 
phạm nội quy, có đạo đức chưa tốt là do: Thiếu sự quan tâm của gia đình (chiếm 
35%); bản thân học sinh không có ý thức rèn luyện tốt (40%); bị ban bè lôi kéo 
và chịu tác động tiêu cực từ bạn bè (12%); ảnh hưởng của khoa học công nghệ 
(8%); lý do khác (5%).
 Đây thực sự là vấn đề rất đáng lo ngại, cần có sự quan tâm sâu sắc của những 
người làm công tác giáo dục, đặc biệt là các nhà quản lý giáo dục. Cần tích cực 
tìm hiểu tình hình thực tế, nghiên cứu để đưa ra các biện pháp quản lý nhằm nâng 
cao chất lượng giáo dục toàn diện nói chung và chất lượng giáo dục đạo đức cho 
học sinh trong nhà trường nói riêng.
 1.3.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của học sinh 
THCS
 Qua khảo sát ý kiến của đội ngũ giáo viên trong trường và 50 phụ huynh học 
sinh của nhà trường cho thấy các yếu tố tác động đến việc tu dưỡng, rèn luyện 
đạo đức của học sinh ở các mức độ quan trọng và rất quan trọng thu được kết quả 
cụ thể như sau:
 + Sự quan tâm của thầy, cô giáo đối với học sinh: Rất quan trọng (62,76%) 
và quan trọng (37,24%);
 + Việc khen thưởng, kỷ luật kịp thời đối với học sinh: Rất quan trọng 
(17,14%) và quan trọng (65,71%);
 + Nội dung giáo dục phù hợp đối với học sinh: Rất quan trọng (25,71%) và 
quan trọng (62,86%); 1.5. Những khó khăn và tồn tại trong công tác giáo dục đạo đức học sinh 
ở trường THCS
 Sự quan tâm, phối hợp giữa các giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm 
lớp; sự phối hợp giữa các tổ chức, lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường 
đôi khi còn chưa kịp thời, chưa thường xuyên, chưa thực sự đem lại hiệu quả 
trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh.
 Nhiều phụ huynh học sinh còn thiếu sự quan tâm cần thiết đến việc giáo dục 
đạo đức cho con em mình, nhiều phụ huynh còn phó mặc việc giáo dục con em 
cho nhà trường hoặc quan tâm, giáo dục chưa đúng mức dẫn đến chất lượng và 
hiệu quả công tác quản lý giáo dục đạo đức học sinh của nhà trường còn hạn chế, 
còn gặp nhiều khó khăn.
 Một bộ phận học sinh chưa xác định được động cơ và thái độ học tập đúng 
đắn, còn lười học; chưa thực sự nghiêm túc trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo 
đức, còn vi phạm kỷ cương, nền nếp, nội quy học sinh; nhà trường còn có học 
sinh xếp loại hạnh kiểm trung bình.
 2. Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo 
đức học sinh trường THCS
 Trong công tác giáo thì công tác quản lý luôn đóng vai trò quan trọng hàng 
đầu, bởi người làm công tác quản lý không chỉ là người kiểm tra, giám sát hay 
đôn đốc, nhắc nhở cấp dưới trong quá trình thực hiện mà còn là người xây dựng 
chiến lược, kế hoạch giáo dục của nhà trường, là người định hướng, tổ chức thực 
hiện kế hoạch một cách khoa học, linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với tình hình thực 
tế để đạt được hiệu quả cao nhất; do đó người quản lý cần phải nắm bắt rõ tình qua các giờ chào cờ đầu tuần, giờ sinh hoạt lớp, các tiết học dạy tích hợp, các 
hoạt động ngoại khóa...
 Khen thưởng đi đôi với xử lý kỷ luật. Việc thi hành kỷ luật cũng rất cần thiết 
để vừa xử lý cá nhân vi phạm, vừa răn đe nhắc nhở những em khác, vừa phòng 
ngừa các biểu hịên xấu có thể xảy ra. Bên cạnh đó cần có sự khen thưởng động 
viên kịp thời đối với những cá nhân và tập thể điển hình, tiêu tiểu về các mặt hoạt 
động.
 2.2. Nâng cao năng lực, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên chủ 
nhiệm lớp
 Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất 
lượng giáo dục toàn diện cho học sinh của nhà trường; trong những năm qua, đội 
ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp đã thực hiện tốt vai trò thủ lĩnh, đã tập hợp và đoàn 
kết được tập thể học sinh trong mọi hoạt động, phối hợp tổ chức tốt các hoạt động 
giáo dục học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, giữ vững nền nếp, 
kỷ cương của nhà trường.
 Giáo viên chủ nhiệm cần phải xây dựng được Kế hoạch chủ nhiệm cho từng 
học kỳ, từng năm học và bám sát kế hoạch, nhiệm vụ năm học của nhà trường; 
kế hoạch phải thể hiện được mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, biện pháp giáo 
dục đạo đức học sinh trong lớp, đặc biệt phải đề ra được biện pháp giáo dục đối 
với các đối tượng học sinh cá biệt; cần quan tâm, giúp đỡ và động viên kịp thời 
đối với những học sinh có hoàn cảnh khó khăn để các em có thêm nghị lực vươn 
lên trong học tập.
 Hàng tuần, hàng tháng và theo từng đợt thi đua; người giáo viên chủ nhiệm 
cần phải có đánh giá nhận xét, xếp loại cụ thể về từng mặt đối với từng học sinh 
trong lớp, giúp cho học sinh thấy được từng mặt mạnh, mặt yếu, những ưu điểm, 
những mặt còn hạn chế của mình để kịp thời điều chỉnh; phải có hình thức khen 
thưởng, động viên kịp thời đối với những cá nhân có thành tích hoặc có tiến bộ 
trong học tập, tu dưỡng rèn luyện đạo đức; có biện pháp phê bình, nhắc nhở và 
xử lý kỷ luật nghiêm khắc những cá nhân vi phạm, mắc nhiều khuyết điểm. Việc 
khen thưởng, kỷ luật đối với học sinh cần kịp thời, công bằng, khách quan; không 
nên có định kiến hẹp hòi với học sinh, tránh làm cho các em mất niềm tin vào bản 
thân, dẫn đến bi quan, chán nản.
 Phải xây dựng và duy trì tốt mối quan hệ mật thiết với Ban đại diện cha mẹ 
học sinh và cha mẹ học sinh, làm cầu nối giữa gia đình học sinh với nhà trường; 
thường xuyên trao đổi thông tin về tình hình học tập, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức 
của học sinh với gia đình học sinh để có biện pháp phối hợp trong công tác giáo 
dục. học sinh sẽ tạo cho học sinh có niềm tin trong cuộc sống, có ý thức học tập tốt, 
rèn luyện nghiêm túc.
 Chính sự nghiêm túc của người thầy còn giúp cho những học sinh lơ là, 
chểnh mảng trong học tập và rèn luyện biết tự sửa mình, tự lực cánh sinh vượt 
qua mọi khó khăn thử thách trong học tập cũng như trong cuộc sống. Ngược lại, 
nếu người thầy thiếu nghiêm túc trong giảng dạy và lối sống thì ít nhiều cũng ảnh 
hưởng không tốt đến học sinh. Người thầy phải đề ra các biện pháp, kỷ luật chặt 
chẽ đối với học sinh thiếu chưa ngoan, nhưng đồng thời cũng phải có hình thức 
biểu dương khen thưởng hợp lí đối với học sinh có thái độ học tập, tu dưỡng tốt. 
Có như vậy mới khuyến khích được tinh thần học tập rèn luyện phẩm chất đạo 
đức lối sống của học sinh.
 Một yêu cầu hết sức quan trọng đối với người người giáo viên là trình độ 
hiểu biết, năng lực chuyên môn. Bởi tài năng của người thầy cũng chính là nhân 
tố cực kỳ quan trọng trong việc truyền thụ kiến thức khoa học và rèn luyện, tu 
dưỡng đạo đức của học sinh. Trong quá trình giảng dạy, người thầy không chỉ 
đem đến cho học sinh những kiến thức về khoa học mà còn truyền thụ cho các 
em thế giới quan - nhân sinh quan khoa học, đạo làm người, giúp đỡ bạn bè, tuân 
thủ hiến pháp, pháp luật, biết cống hiến và hy sinh, có tinh thần đấu tranh với 
những tiêu cực trong học tập và rèn luyện
 Vì vậy, việc xây dựng và phát triển đội ngũ với những người thầy mẫu mực, 
có đạo đức trong sáng, giỏi về chuyên môn, vững vàng về nghiệp vụ, sao cho 
“Mỗi thầy cô giáo thực sự là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”; đây là 
nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của lãnh đạo nhà trường.
 2.4. Phát huy vai trò xung kích của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
 Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội, là người bạn đồng 
hành của thanh niên. Hoạt động Đoàn trong trường học không chỉ để tập hợp đoàn 
viên thanh niên, bồi dưỡng và nâng cao lí tưởng sống của tuổi trẻ mà quan trọng 
hơn là góp phần cùng nhà trường thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của mình đó là 
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Trong những năm qua tổ chức 
Đoàn thanh niên không ngừng đổi mới, tìm các giải pháp thực hiện các chương 
trình hành động vì sự phát triển của thanh niên, học sinh.
 Để hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục pháp luật 
cho thanh niên học sinh, trước hết Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần xác định rõ đặc 
điểm, đối tượng của đơn vị mình để có nội dung, biện pháp giáo dục cho sát thực 
tế, hiệu quả; bám sát chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh niên trường 
học của Đoàn cấp trên; đồng thời căn cứ tình hình thực tế của nhà trường để xây 
dựng chương trình hoạt động cụ thể, rõ ràng.